Ишләринизи ваҹиблијинә ҝөрә сыралајын. Мүгәддәс Китаб мәсләһәт ҝөрүр ки, даһа ваҹиб шејләри ајырд едәк (Филиппилиләрә 1:10). Һәм ваҹиб олан, һәм дә тәҹили олан ишләринизин сијаһысыны тутун вә унутмајын ки, ваҹиб бир иш, мәсәлән, наһар үчүн әрзаг алмаг, тәҹили олмаја биләр. Тәҹили кими ҝөрүнән иш исә, мәсәлән, севимли телепрограмын башланмасыны гачырмамаг, әслиндә, һеч о гәдәр дә ваҹиб олмаја биләр.

Планлашдырын. «Балта күтдүрсә, ағзы итиләнмирсә, чохлу ҝүҹ тәләб олунар», — дејә «Ваиз» китабы ашкар һәгигәти тәсдигләјир. Сонра исә әлавә едир: «Һикмәт исә уғур ҝәтирәр» (Ваиз 10:10). Бундан һансы нәтиҹәни чыхармаг олар? Балтанызы итиләјин, башга сөзләрлә, ишләринизи габагҹадан планлашдырын, онда вахтыныздан сәмәрәли истифадә едәҹәксиниз. Вахтынызы вә ҝүҹүнүзү алан әһәмијјәтсиз ишләри гыраға гојун вә ја үмумијјәтлә сијаһыныздан чыхарын. Әҝәр ишинизи вахтындан әввәл баша чатдырмысынызса вә бош вахтыныз галыбса, сијаһыныздакы нөвбәти ишә кечә биләрсиниз. Габагҹадан планлашдырсаныз, ишләринизи вахтында ҝөрүб гуртараҹагсыныз. Онда сиз аләтләрини габагҹадан итиләјән ағыллы устаја бәнзәјәҹәксиниз.

Һәјатынызы садәләшдирин. Әһәмијјәтсиз вә чохлу вахт апаран ишләрә јох демәји өјрәнин. Чохсајлы ишләр вә ҝөрүшләр сизи стресә сала вә севинҹинизи ала биләр.

Тәхирәсалма вә гәрарсызлыг. «Күләјә бахан тохум сәпмәз, булуда бахан бичин бичмәз» (Ваиз 11:4). Бу һикмәтли сөзләр нәјә ишарә едир? Иши сонраја сахламаг вәрдиши оғру кимидир; һәм инсанын вахты ҝедир, үстәлик дә һеч бир иши чатдырмыр. Идеал һава шәраитини ҝөзләјән әкинчи һеч вахт тохум әкиб, мәһсулуну јығмајаҹаг. Һәјат да беләдир; гејри-мүәјјәнлик уҹбатындан чохлары гәтијјәтлә давранмаға тәрәддүд едир. Бәзиләри дүшүнүр ки, мүәјјән бир гәрар вермәк үчүн ҝәрәк әлләриндә ән сон вә һәртәрәфли мәлумат олсун. Бунун үчүн дә узун мүддәт ҝөзләјирләр. Әлбәттә, ваҹиб гәрар гәбул етмәк үчүн һәртәрәфли ҝөтүр-гој етмәк лазымдыр. Мүгәддәс Китабда да елә бу фикир вурғуланыр: «Узагҝөрән һәр аддымыны өлчүб-бичәр» (Мәсәлләр 14:15). Анҹаг реаллыг ондан ибарәтдир ки, истәнилән гәрары верәркән инсан һәр шеји һәртәрәфли, дәгиг билмир (Ваиз 11:6).

Максималист олмаг. Јагуб 3:17 ајәсиндә јазылыб: «Јухарыдан [Аллаһдан] назил олан һикмәт» мүлајимдир. Әлбәттә, һәр иши јүксәк сәвијјәдә ҝөрмәјә ҹан атмаг тәгдирәлајигдир! Амма бәзән өзүмүз үчүн елә јүксәк мејарлар гојуруг ки, мәјус олуруг, сонда исә мүвәффәгијјәтсизлијә дүчар олуруг. Мәсәлән, хариҹи дил өјрәнән инсан сәһв етмәјә һазыр олмалыдыр, о билмәлидир ки, дили сәһв едә-едә өјрәнәҹәк. Анҹаг максималист инсаны сәһв етмәк фикри дәһшәтә ҝәтирир. Бу ҹүр дүшүнҹә онун инкишафына мане олур. Она ҝөрә дә һәддиндән артыг тәләбкар олмајын! Мәсәлләр 11:2 ајәсиндә дејилир: «Һикмәт... тәвазөкар инсанладыр». Тәвазөкар, садә инсанлар өзләринә һәддән артыг ҹидди јанашмыр вә јери ҝәләндә өзләринә ҝүлә билирләр.

Ишә вә истираһәтә таразлы јанашын. «Бир овуҹ истираһәт ики овуҹ зәһмәтдән вә күләк далынҹа гачмагдан јахшыдыр» (Ваиз 4:6). Һәјатыны тамамилә ишә һәср едән адам өзүнү ики овуҹ зәһмәтин бәһрәсиндән мәһрум едир. Ишдән сонра нә ҝүҹү галыр, нә вахты. Тәнбәл исә ики овуҹ истираһәтин далынҹа гачыр вә дәјәрли вахтыны буна итирир. Мүгәддәс Китаб ишә таразлы јанашмаға сәсләјир: Чалышган ол, сонра да әмәјинин бәһрәсини дад. Бу ҹүр севинҹ «Аллаһын бәхшишидир» (Ваиз 5:19).

Кифајәт гәдәр јатын. «Раһат узаныб јатарам», — дејә мәзмурчу јазмышдыр (Зәбур 4:8). Јеткин инсанлар тәхминән сәккиз саат јатмалыдыр, онда инсанын физики, емосионал вә зеһни функсијалары там бәрпа олунур. Зеһни функсијаларын бәрпасы мәсәләсинә ҝәлдикдә кифајәт гәдәр јатанда инсан әслиндә вахта гәнаәт едир. Белә ки, бунун сајәсиндә инсан диггәтини даһа јахшы ҹәмләјә билир вә јаддашы мөһкәмләнир. Беләҹә өјрәнмә просеси сүрәтләнир. Јухусузлуг исә әксинә өјрәнмә просесини ләнҝидир, инсан даһа чох сәһвләрә јол верир, әсәби олур. Јухусузлуға ҝөрә һәтта гәзалар да баш верир.

Гаршыныза реал мәгсәдләр гојун. «Ҝөзлә ҝөрмәк хәјал далынҹа дүшмәкдән јахшыдыр» (Ваиз 6:9). Ваиз бу сөзләрлә нә демәк истәјирди? Мүдрик адам гојмур хәјаллар, өзү дә реаллыгдан узаг, һәјата кечмәси мүмкүн олмајан хәјаллар онун бүтүн һәјатыны идарә етсин. Буна ҝөрә дә белә адамы реклам вә ја асан кредит имканлары јолдан чыхармыр. О, «ҝөзү илә ҝөрдүјүнә», башга сөзлә, әлчатан шејләрә гане олмағы баҹарыр.

Дәјәрләриниз үзәриндә дүшүнүн. Дәјәрләрин көмәјилә инсан нәјин јахшы, нәјин ваҹиб вә фајдалы олдуғуну тәјин едир. Әҝәр инсан һәјатыны оха бәнзәтсәк, дәјәрләр бу оху һәдәфә истигамәтләндирир. Јүксәк дәјәрләр сајәсиндә инсан һәјатында дүзҝүн мәгсәдләр гојур, һәјатынын һәр ҝүнүнү, һәр саатыны дәјәрли шејләрә һәср едир. Бәс бу ҹүр дәјәрләри һарада тапмаг олар? Бир чохлары онлары Мүгәддәс Китабда тапмышлар вә бу китабын али һикмәт гајнағы олдуғуну дәрк етмишләр (Мәсәлләр 2:6, 7).

Мәһәббәт һәјатынызда әсас јери тутсун. Колослулара 3:14 ајәсиндә јазылыб: «Мәһәббәт инсанлар арасында камил бирлик јарадыр». Инсан мәһәббәтсиз сөзүн там мәнасында хошбәхт ола билмәз. Аиләдә мәһәббәтин олмасы хүсусилә ваҹибдир. Мәһәббәт варса, инсан өзүнү архајын һисс едир. Буна мәһәл гојмајанлар, мисал үчүн, пул, карјера далынҹа гачанлар әслиндә өзләрини бәдбәхт едирләр. Елә буна ҝөрәдир ки, Мүгәддәс Китабда мәһәббәтә бу дәрәҹәдә өнәм верилиб, бу сөз орада јүз дәфәләрлә ишләнир (1 Коринфлиләрә 13:1—3; 1 Јәһја 4:8).

Руһани ишләрә вахт ајырын. Ҹеф хошбәхт аилә саһиби иди. Онун ҝөзәл арвады, ики ушағы, јахшы достлары вә севимли иши варды. О, тибб ишчиси иди. Анҹаг ишдә о, тез-тез әзабын вә өлүмүн шаһиди олурду. «Һәјат елә белә дә олмалыдыр?», — дејә һеј өзүндән сорушурду. Бир ҝүн Ҹеф Јеһованын Шаһидләринин дәрҹ етдији нәшрләрдән охуду вә орада суалларына ҹаваб тапды.

Ҹеф өјрәндикләрини арвадына вә ушагларына данышды, онларда да мараг ојанды. Мүгәддәс Китабы өјрәнмәјә башламагла бу аиләнин һәјаты даһа да зәнҝинләшди, онлар вахтларындан даһа сәмәрәли шәкилдә истифадә етмәји өјрәндиләр. Мүгәддәс Китаб һәм дә онлара ҝөзәл үмид верди. Өјрәндиләр ки, гаршыда инсанлары әзаб-әзијјәтдән азад әбәди һәјат ҝөзләјир (Вәһј 21:3, 4).

Ҹефин нүмунәси бизә Иса Мәсиһин сөзләрини хатырладыр: «Аллаһа еһтијаҹы олдуғуну дәрк едәнләр хошбәхтдир» (Мәтта 5:3). Сиз дә руһани ишләрә вахт ајырмаға һазырсыныз? Белә етсәниз, бир ҝүнүнүзү јох, бүтүн һәјатынызы мәналы едәҹәк һикмәтә јијәләнәҹәксиниз.