1, 2. а) Һәвари Булус ибраниләрә мәктуб јазанда Јәһудијјәдә вәзијјәт нә јердә иди? б) Нәјә ҝөрә бу мәктуб там вахтында иди?

 ИСА МӘСИҺИН өлүмүндән сонракы илләрдә Јәһудијјәдә вә Јерусәлимдә јашајан мәсиһиләр үчүн ағыр бир дөвр башлады. Елә мәсиһи јығынҹағы јаранар-јаранмаз, онлар ҝүҹлү тәгибләрлә үзләшдиләр (Һәв. 8:1). Бундан тәхминән 20 ил сонра исә орадакы мәсиһиләрин ҹидди мадди сыхынтылары олду. Ҝөрүнүр, буна сәбәб даһа өнҹә өлкәдә баш галдыран гытлыг иди (Һәв. 11:27—30). Амма ерамызын тәхминән 61-ҹи илиндә нисбәтән сакитлик јаранды. Мәсиһиләр гаршыда онлары ҝөзләјән тәгибләрлә мүгајисәдә даһа аз тәгиб олунурдулар. Елә һәмин дөврдә онлар һәвари Булусдан бир мәктуб алдылар. Бу мәктуб дүз вахтында иди.

² Ибраниләрә мәктуб она ҝөрә вахтында иди ки, бу сакитлик дөврү узун чәкмәјәҹәкди. Мәктубдакы мәсләһәтләр мәсиһиләри тезликлә үзләшәҹәкләри мүсибәтә һазырлады. Иса Мәсиһин Јерусәлимин дағылмасы илә бағлы дедији пејғәмбәрлијин јеринә јетмәсинә аз галмышды (Лука 21:20). Дүздүр, бунун дәгиг нә вахт баш верәҹәјини нә Булус, нә дә мәсиһиләр билмирди. Амма нә гәдәр ки вахт вар иди, онлар һәмин вахта һазыр олмалары үчүн дөзүм вә иман кими хүсусијјәтләр јетишдирә биләрдиләр (Ибр. 10:25; 12:1, 2).

3. Нәјә ҝөрә Ибраниләрә мәктуб бу ҝүн мәсиһиләр үчүн хүсусилә мараглыдыр?

³ Ибрани мәсиһиләрлә мүгајисәдә бизи гаршыда даһа бөјүк мүсибәт ҝөзләјир (Мәт. 24:21; Вәһј 16:14, 16). Ҝәлин  ҝөрәк Јеһова онлара һансы мәсләһәтләри вермишди вә биз өзүмүз үчүн бундан нә өјрәнә биләрик.

«ЈЕТКИНЛИЈӘ ДОҒРУ ИРӘЛИЛӘЈӘК»

4. Мәсиһилији гәбул едән јәһудиләр һансы чәтинликләрлә үзләшмишдиләр? (Һәмчинин шәклә бахын.)

⁴ Мәсиһилији гәбул едән јәһудиләр һәјатларында көклү дәјишикликләр етмәли иди вә бу, асан дејилди. Вахтилә онлар Аллаһын сечилмиш халгы иди, Јерусәлим Аллаһын Падшаһлығынын јер үзүндәки мәркәзи иди. Мәбәд пак ибадәтин иҹра олундуғу јер иди. Бүтүн садиг јәһудиләр дин хадимләринин өјрәтдикләринә ујғун олараг Мусанын ганунуна әмәл едирдиләр. Онлара јемәк, сүннәт мәсәләси вә башга халгларла мүнасибәтә даир гајдалар верилмишди. Амма Иса Мәсиһин өлүмүндән сонра Мусанын гануну ләғв олунду вә даһа мәбәддә гурбан ҝәтирмәјә еһтијаҹ јох иди. Мәсиһилији гәбул етмиш јәһудиләр үчүн ибадәт тәрзләрини дәјишмәк асан дејилди (Ибр. 10:1, 4, 10). Һәтта јеткин мәсиһиләр, мәсәлән, һәвари Бутрус да бәзи дәјишикликләрә алыша билмирди (Һәв. 10:9—14; Гал. 2:11—14). Бу мәсиһиләр јени етигадларына ҝөрә јәһуди дин хадимләринин һәдәфинә чеврилмишди.

5. Мәсиһиләр өзләрини нәдән ҝөзләмәли иди?

⁵ Јәһуди мәсиһиләрин әлејһинә чыхан ики ҹәбһә вар иди. Биринҹиси, јәһуди дин хадимләри иди. Онлар бу мәсиһиләрлә дөнүк кими рәфтар едирдиләр. Диҝәри исә јығынҹагдакылардан иди. Јәһуди мәсиһиләрдән бәзиләри Мәсиһин давамчыларынын Мусанын ганунуна әмәл етмәләрини исрар едирдиләр. Ҝөрүнүр, буна сәбәб тәгиблә үзләшмәк горхусу иди (Гал. 6:12). Бәс садиг мәсиһиләрә һәгигәтә бағлы галмаға нә көмәк етмишди?

6. Һәвари Булус диндашларыны нәјә тәшвиг етмишди? (Ибраниләрә 5:14—6:1).

⁶ Ибраниләрә јаздығы мәктубунда һәвари Булус мәсиһиләри Аллаһын Кәламынын дәринлијинә вармаға тәшвиг етмишди.  (Ибраниләрә 5:14—6:1 ајәләрини охујун.) О, Төвратдан ситатлар ҝәтирәрәк мәсиһи ибадәт тәрзинин иудаизмдән даһа үстүн олдуғуну изаһ етмишди a. Булус билирди ки, әҝәр онларын билији артса вә һәгигәти даһа дәриндән дәрк етсәләр, онда јаланы доғрудан ајырд едиб јолларыны азмајаҹаглар.

7. Бу ҝүн биз һансы чәтинликләрлә үзләширик?

⁷ Ибрани мәсиһиләр кими биз дә Јеһованын салеһлик нормаларына зидд ҝедән мәлуматларла, фикирләрлә гаршылаша биләрик. Әлејһдарлар чох вахт әхлагла бағлы Мүгәддәс Китаба әсасланан етигадымызы писләјиб толерант олмадығымызы, рәһмсиз даврандығымызы иддиа едирләр. Бу дүнјанын дүшүнҹә тәрзи Јеһованын камил фикирләриндән ҝетдикҹә даһа да узаглашыр (Мәс. 17:15). Буна ҝөрә дә биз әлејһдарларын бизи руһдан салмаг, бизи аздырмаг үчүн сөјләдији јаланлары ајырд етмәји вә онлары рәдд етмәји баҹармалыјыг (Ибр. 13:9).

8. Руһани ҹәһәтдән јеткинләшмәк үчүн нә едә биләрик?

⁸ Булусун ибрани мәсиһиләрә вердији мәсләһәтә биз дә әмәл етмәлијик, јәни јеткинлијә доғру ирәлиләмәлијик. Бунун үчүн һәгигәтин дәринлијинә вармалы вә Јеһованын дүшүнҹә тәрзинә јахшы бәләд олмалыјыг. Бу просес һәср олунуб вәфтиз олундугдан сонра да давам етмәлидир. Һәгигәтдә нечә мүддәтдир олмағымыздан асылы олмајараг, һәр биримиз Аллаһын Кәламыны мүнтәзәм мүталиә етмәлијик (Зәб. 1:2). Јахшы мүталиә ҹәдвәлимиз олса, Булусун ибраниләрә мәктубунда гејд етдији бир хүсусијјәти өзүмүздә јетишдирәҹәјик. Сөһбәт имандан ҝедир (Ибр. 11:1, 6).

«ИМАН ЕДИБ ҺӘЈАТЫНЫ ГОРУЈАНЛАРДАНЫГ»

9. Нәјә ҝөрә ибрани мәсиһиләрин иманы ҝүҹлү олмалы иди?

⁹ Ибрани мәсиһиләрә Јәһудијјәнин үзәринә ҝәләҹәк мүсибәтдән сағ чыхмаг үчүн ҝүҹлү иман лазым иди (Ибр. 10:37—39). Иса шаҝирдләринә демишди ки, гошунларын Јерусәлими мүһасирәјә алдығыны ҝөрәндә дағлара гачсынлар. Бу ҝөстәриш һәм шәһәрдә, һәм дә әтраф кәндләрдә јашајан бүтүн мәсиһиләрә аид иди (Лука 21:20—24). О вахтлар инсанлар дүшмәнин һүҹумуну ҝөрәндә адәтән Јерусәлим кими истеһкамлы шәһәрләрә сығынырдылар. Буна ҝөрә дә дағлара гачмаг мәсиһиләрә мәнтигсиз ҝәлә биләрди вә буну етмәк үчүн бөјүк иман лазым иди.

10. Ҝүҹлү иман мәсиһиләри нәјә тәшвиг едәҹәкди? (Ибраниләрә 13:17).

¹⁰ Бундан әлавә, ибрани мәсиһиләр Исанын јығынҹағы идарә етмәк үчүн тәјин етдији гардашлара да етибар етмәли идиләр. Ҝөрүнүр, рәһбәрлик едән гардашлар јығынҹагда олан һәр кәсин Исанын ҝөстәришинә вахтында вә низамлы шәкилдә әмәл едә билмәси үчүн конкрет ҝөстәришләр вермишдиләр. (Ибраниләрә 13:17 ајәсини охујун.) Булус ибрани мәсиһиләрә белә демишди: «Сизә рәһбәрлик едәнләрә итаәт един». «Итаәт един» кими тәрҹүмә олунан јунан ифадәси һәрфән «әмин олмаг» мәнасыны верир вә ҝөстәрир ки, инсан рәһбәрлик верән кәсин ҝөстәришләринә онун сәлаһијјәтинә ҝөрә јох, она етибардан, әминликдән ирәли ҝәләрәк әмәл едир. Буна ҝөрә дә ибрани мәсиһиләр мүсибәт башламаздан әввәл рәһбәрлик едән гардашлара етибар етмәји  өјрәнмәли иди. Әҝәр онлар сакитлик дөврүндә рәһбәрлик едән гардашларын ҝөстәришләринә итаәт етмишдиләрсә, мүсибәт башларынын үстүнү кәсдирәндә онларын дедији кими давранмаг даһа асан олаҹагды.

11. Нәјә ҝөрә бу ҝүн мәсиһиләрин иманларынын ҝүҹлү олмасы ваҹибдир?

¹¹ Ибрани мәсиһиләр кими бизим дә иманымыз мөһкәм олмалыдыр. Бу ҝүн инсанлара дүнјанын сонуна аз галдығыны дејәндә әксәријјәт буна инанмыр, һәтта бизи лаға гојурлар (2 Бут. 3:3, 4). Бундан әлавә, бөјүк мүсибәтдә нәләрин баш верәҹәји илә бағлы мүәјјән мәлуматымыз олса да, чох шеји билмирик. Одур ки, дүнјанын сонунун дүз вахтында ҝәләҹәјинә вә Јеһованын һәмин вахт бизим гејдимизә галаҹағына ҝүҹлү иманымыз олмалыдыр (Һәб. 2:3).

12. Бөјүк мүсибәтдән хилас олмаға бизә нә көмәк едәҹәк?

¹² Һәмчинин биз Јеһованын бизә рәһбәрлик етмәк үчүн тәјин етдији «садиг вә ағыллы нөкәр»ә дә иманымызы мөһкәмләндирмәлијик (Мәт. 24:45). Өјрәндијимиз кими, гәдимдә ромалылар Јерусәлими мүһасирәјә аланда ибрани мәсиһиләрә һәјати ваҹиб, конкрет ҝөстәришләр верилмишди. Ејнилә бөјүк мүсибәт башлајанда, ола билсин, бизә дә бу ҹүр ҝөстәришләр вериләҹәк. Она ҝөрә дә биз индидән Јеһованын тәшкилатында рәһбәрлик едән кәсләрә етибар етмәји өјрәнмәлијик. Әҝәр инди ҝәлән ҝөстәришләрә табе олмаг сизә чәтиндирсә, дүшүнмәјин ки, бөјүк мүсибәт заманы буну етмәк сизә асан олаҹаг.

13. Нәјә ҝөрә Ибраниләрә 13:5 ајәсиндәки мәсләһәт јериндә иди?

¹³ Ибрани мәсиһиләр гачмагла бағлы ишарәни ҝөзләдикләри вахта гәдәр садә һәјат сүрмәли, пулпәрәст олмамалы идиләр. (Ибраниләрә 13:5 ајәсини охујун.) Онларын бәзиләри гытлыг, касыбчылыг ҝөрмүшдү (Ибр. 10:32—34). Амма, ҝөрүнүр, етигадларына ҝөрә бу гәдәр зүлмләрә дөзәнләрин бәзиләри вар-дөвләтә сипәр кими бахыб даһа чох пул газанмаға башламышды. Һалбуки нә гәдәр пуллары олса да, бу онлары јахынлашан мәһвдән гуртармајаҹагды (Јаг. 5:3). Мадди шејләрә бағлы оланлара ев-ешикләрини, мал-мүлкләрини архада гојуб гачмаг чох јәгин ки, даһа чәтин олаҹагды.

14. Иманымыз ҝүҹлүдүрсә, мадди шејләрлә бағлы һансы гәрарлары верәҹәјик?

¹⁴ Әҝәр бу дүнјанын сонунун јахынлашдығына ҝүҹлү иманымыз олса, даһа чох пул, мал-мүлк газанмағын ваҹиб олдуғуну дүшүнмәјәҹәјик. Бөјүк мүсибәт заманы пулун һеч бир дәјәри олмајаҹаг. Мүгәддәс Китаба әсасән, инсанлар «ҝүмүшләрини күчәләрә төкәҹәкләр», чүнки баша дүшәҹәкләр ки, «гызыл-ҝүмүшләри Јеһованын гәзәб ҝүнүндә онлары хилас етмәјәҹәк» (Һизг. 7:19). Даһа чох пул газанмаға ҹан атмагданса, елә гәрарлар вермәлијик ки, һәм садә һәјат сүрәк, һәм дә аиләмизи доландыра биләк. Бунун үчүн лазымсыз борҹа ҝирмәк истәјинә гаршы дурмалыјыг вә вахтымызын чохуну саһиб олдуғумуз әшјаларын гуллуғуна сәрф етмәмәлијик. Бундан әлавә, мал-мүлкүмүзә һәддән артыг бағлы олмамалыјыг (Мәт. 6:19, 24). Чүнки бу дүнјанын сонуну ҝөзләдијимиз мүддәтдә мал-мүлкүмүзлә Јеһоваја етибар арасында сечим етмәли ола биләрик.

«СИЗ ҜӘРӘК ДӨЗҮМЛҮ ОЛАСЫНЫЗ»

15. Нәјә ҝөрә ибрани мәсиһиләрә дөзүмлү олмаг чох ваҹиб иди?

¹⁵ Јәһудијјәдә вәзијјәт ҝетдикҹә писләширди. Буна ҝөрә дә ибрани мәсиһиләр  хидмәтләрини давам етдирә билмәләри үчүн дөзүмлү олмалы идиләр (Ибр. 10:36). Онлардан бәзиләри әввәлләр ҝүҹлү тәгибләрлә үзләшсәләр дә, әксәријјәти сакитлик дөврүндә мәсиһилији гәбул етмишди. Булус мәсиһиләрә хатырлатды ки, гаршыда онлары даһа бөјүк тәгибләр ҝөзләјир вә Иса кими өләнә гәдәр садиг галмаға һазыр олмалыдырлар (Ибр. 12:4). Јәһуди әлејһдарлар мәсиһиләрин сајынын артдығыны ҝөрдүкҹә даһа гәзәбли, даһа гәддар олурдулар. Булус ибраниләрә мәктуб јазмаздан ҹәми бир нечә ил әввәл инсанлар онун Јерусәлимдә тәблиғ етдијини ҝөрүб һүҹум чәкмишдиләр. Гырхдан чох јәһуди анд ичмишди ки, «Булусу өлдүрмәјинҹә нә су ичәҹәкләр, нә дә чөрәк јејәҹәкләр» (Һәв. 22:22; 23:12—14). Бу мәсиһиләр дини фанатизмә вә нифрәтә бахмајараг, јенә дә ибадәт етмәк үчүн бир јерә топлашмалы, тәблиғ етмәли вә иманларыны мөһкәм сахламалы идиләр.

16. Ибраниләрә мәктуб тәгибләрә дүзҝүн јанашмаға неҹә көмәк едир? (Ибраниләрә 12:7).

¹⁶ Ибрани мәсиһиләрә үзләшдикләри тәгибләрә дөзмәјә нә көмәк едәҹәкди? Булус билирди ки, онлар сынаглара дүзҝүн јанашмағы өјрәнмәли идиләр. Мәсиһиләр баша дүшмәли иди ки, үзләшдикләри сынаг васитәсилә Јеһова онлара тәлим верә биләр. (Ибраниләрә 12:7 ајәсини охујун.) Бу тәлим ибрани мәсиһиләрә мәсиһи хүсусијјәтләрини јетишдирмәјә вә ја онлары тәкмилләшдирмәјә көмәк едәҹәкди. Диггәтләрини сынагларынын мүсбәт ҹәһәтләринә ҹәмләмәк ибрани мәсиһиләрә дөзүм ҝөстәрмәјә көмәк едәҹәкди (Ибр. 12:11).

17. Булус тәгибләрә дөзмәклә бағлы нәји өјрәнмишди?

¹⁷ Булус ибрани мәсиһиләри сынаглара бөјүк гәтијјәтлә синә ҝәрмәјә тәшвиг етмишди. О бу барәдә мәсләһәт верәндә нәдән данышдығыны билирди. Чүнки әввәлләр өзү мәсиһиләри тәгиб етмишди вә  билирди, тәгибчиләрдән нә ҝөзләмәк олар. О һәм дә тәгибләрә дөзмәјин јолундан аҝаһ иди. Чүнки мәсиһи оландан сонра үзләшмәдији тәгиб галмамышды (2 Кор. 11:23—25). Буна ҝөрә дә Булус сынаглара дөзмәк үчүн нәјин лазым олдуғу барәдә әминликлә данышырды. О бу мәсиһиләрә мәсләһәт ҝөрдү ки, сынагларла үзләшәндә өзләринә јох, Јеһоваја ҝүвәнсинләр. Булус ҹәсарәтлә белә дејә билирди: «Јеһова дајағымдыр, әсла горхмарам» (Ибр. 13:6).

18. Ҝәләҹәкдә һамымызла нә баш верәҹәк вә һәмин вахта неҹә һазырлаша биләрик?

¹⁸ Бәзи баҹы-гардашларымыз һал-һазырда тәгибләрә дөзүрләр. Дуаларымызла, етдијимиз јардымла онлары севдијимизи ҝөстәрә биләрик (Ибр. 10:33). Бунунла јанашы, Мүгәддәс Китабда јазылмыш бир шеји унутмамалыјыг: «Мәсиһ Исанын шаҝирди кими мөмин һәјат сүрмәк истәјәнләрин һамысы тәгиб олунаҹаг» (2 Тим. 3:12). Буна ҝөрә дә гаршыдакы чәтинликләрә һамымыз һазырлашмалыјыг. Ҝәлин бундан сонра да Јеһоваја там шәкилдә етибар едәк вә Онун истәнилән сынаг заманы бизә көмәк едәҹәјинә зәррә гәдәр дә шүбһә етмәјәк. Јеһова вахты чатанда бүтүн садиг хидмәтчиләринә раһатлыг, гуртулуш верәҹәк (2 Салон. 1:7, 8).

19. Бөјүк мүсибәтә һазырлашмаг үчүн һансы аддымлары атмалыјыг? (Һәмчинин шәклә бахын.)

¹⁹ Сөзсүз, Булусун ибраниләрә јаздығы мәктуб онлара гаршыдакы мүсибәтә һазырлашмаға көмәк етмишди. О, мәктубунда мәсиһиләри Аллаһын Кәламыны дәриндән арашдырыб даһа јахшы баша дүшмәјә тәшвиг етмишди. Бунун сајәсиндә онлар иманларыны зәифләдәҹәк тәлимләри ајырд едиб алданмајаҹагдылар. Булус һәм дә онлары иманларыны мөһкәмләндирмәјә тәшвиг етмишди. Беләҹә, ибрани мәсиһиләр Иса Мәсиһин вә јығынҹагда рәһбәрлик едән гардашларын ҝөстәришләринә дәрһал әмәл едәҹәкдиләр. Бундан әлавә, о, ибрани мәсиһиләрә демишди ки, сынагларына дүзҝүн јанашсалар вә онлара Јеһовадан тәлим алмаг имканы кими бахсалар, онда дөзүм ҝөстәрә биләҹәкләр. Ҝәлин биз дә Јеһованын илһамы илә јазылмыш бу мәсләһәтләрә ҹидди јанашаг. О заман сонадәк садиг гала биләҹәјик (Ибр. 3:14).