Nali Umushilika wa kwa Hitler Ilyo Nshilaba Umubomfi wa kwa Lesa wa Cine

Abashimika ili lyashi ni ba Gottlieb Bernhardt

Nali umushilika wacindikwa uwa kwa Hitler mwi bumba lya bashilika ilya bena Germany ilyo baleita ukuti SS, kabili twalebombela kwi sano ilyo baleita ukuti Wewelsburg Castle. Mu April 1945, bantumine ukuyaipaya abafungwa abali mu kamba akaali mupepi. Aba bafungwa ni Nte sha kwa Yehova. Fwe baali ba SS twalingile ukulakonka fye fyonse ifyo abalashi batweba. Nomba pali ubu bushiku pena calyafishe ukukonka pantu nalishibe icalungama. Kamulondolwele umulandu.

NAFYELWE mu 1922 mu mushi uwabela mupepi no mumana wa Rhine mu Germany. Nangu ca kuti abengi kuli iyi ncende baali ni baKatolika abakosa, ifwe mu lupwa lwesu twalepepa kumbi ku kabungwe ka mapepo akatendeke muli ba 1600. Mu 1933, ilyo nali ne myaka 11, Hitler atampile ukuteka Germany. Ilyo papitile fye imyaka iinono, balinsalile ukuya ku sukulu ilyali mupepi na ku Marienburg, e kutila ku Malbork pali ino nshita, ku Poland, ne co bansalile pantu nalebomba bwino ku sukulu na mu fyangalo. Uku kuntu, ukwali ukutali sana no mushi wesu, e ko bailensambilisha sana pa buNazi. Abasambi balebasambilisha ifintu ifingi pamo nga umucinshi, ukubombesha, bucishinka, icumfwila, amano ya bukalamba, e lyo no kucindikisha icalo ca Germany.

Naingile Ubushilika Ilyo Kwali Inkondo ya Calo iya Bubili

Ilyo inkondo ya calo iya bubili yatendeke mu 1939, nalingile ubushilika mwi bumba ilyaletungululwa na Hitler umwine ilyo baleita ukuti Leibstandarte SS Adolf Hitler. Muli iyi mpuka ya bashilika e mwalefuma abashilika ba kulinda abalashi ba buteko, kabili e bumba baletuma ku nkondo ifintu nga fya-afya. Balitutuminepo ku Belgium, ku France, ku Netherlands, ku Romania, ku Bulgaria, e lyo na ku Greece. Ilyo twali ku Bulgaria, nailesangwa ku mapepo no walepepesha ni shimapepo wa bashilika. Nomba mu mutima naleipusha nati: ‘Bushe na balwani besu tabalepepa cimo cine nge fi fine tulepepa?’ Naleipusha ne mwine no kuti: ‘Bushe Lesa alapaala abaya ku nkondo? Bushe kwaba abo atemwapo nga balelwa inkondo?’

Inshita imbi balinsalile ukuya kwi sukulu ilyo baleita ukuti Junkerschule, umwali abalumendo abali no kuba abakulu bakulu mu bashilika. Limbi na lyo, bantumine ku kuba mwi bumba lya bashilika abalelonda amaofeshi yakalamba aya buteko ayali mu Berlin, kabili ilyo nalebomba e lyo naumfwile ifyo Hitler alekalipila politishani uwalumbuka. Mu mutima natile, ‘Kwena yalya te mano yasuma.’ Nshalefwaya ukulandisha pantu nga tabampanishe!

Ku Berlin, e ko namonanine na Inge, na o alebomba pa maofeshi yakalamba. Ilyo twali mupepi no kuupana, ibumba lyesu ilya bashilika lyalisendelwe mu kupumikisha fye ne ndeke ukuya mu kulwa na bena Russia, kabili tabatupeele ne fya  kufwala fya mpepo! Ala impepo yaliko mu 1941 na 1942 yali ya kalalampunga. Ilyo twali uku kwine e ko bampeelele icilambu ca bubili icacindama sana ica mendulo ya musalaba. Pa mulandu wa kuti balincenene sana mu nkondo, balimbweseshemo ku Germany ne ndeke. Ine na Inge twalyupene mu 1943.

Kumbi uko bantumine ni ku maofeshi yakalamba ayabelele mu mpili sha Bavaria, aya kwa Hitler ku Obersalzberg. Umo uwali kuli ici cifulo ni Heinrich Himmler, umukalamba wa ba SS, kabili uyu muntu aebele dokota wakwe Felix Kersten ukuti e o aleng’undapa. Inshita imbi naishileishiba ukuti Kersten e wali umwine wa ncende iyo baleita ukuti Hartzwalde, iyali mupepi na Berlin. Ku kupwa kwa nkondo, Kersten alombele Himmler ukuti Inte sha kwa Yehova abali mu kamba akali mupepi balebomba incito pa mwakwe. Himmler alisumine, kabili Kersten alicindike sana baNte. Nte uwalebombela Kersten ku Sweden lyonse alebika Ulupungu lwa kwa Kalinda mu cola ca kwa Kersten ku kutumina baNte ku Germany. *

Ifyo Nakumene ne Nte sha kwa Yehova

Ku kupwa kwa 1944, Himmler ampeele umulimo wa kwafwa umukalamba umo uwa ba SS uwaleangalila Wewelsburg Castle, kabili ici cifulo icali mupepi no musumba wa Paderborn, cali ne myaka 400. Ipange lya kwa Himmler lyali lya kuti ici cifulo cikabe e ca kusambilishishapo abashilika bonse abali no kuba mu SS ifyo bengaipeelesha kuli ubu bushilika. Mupepi ne ci cifulo kwali akamba akanono ako baleita ukuti Niederhagen, umu mwali abafungwa abaibelele, abo bantu baali ni Nte sha kwa Yehova abo baleita no kuti Abasambi ba Baibolo.

Umufungwa uwe shina lya Ernst Specht aleisa sana mu kung’undapa. Nga afika, alemposha ati, “Mwashibukeni kanabesa.”

Bushiku bumo namwipwishe nati: “Nga cinshi mushilandilako ukuti ‘Heil Hitler!’?”

Ayaswike no mucenjelo ati, “Bushe wakuliile mu ng’anda ya Bena Kristu?”

Na ine natile, “Ee, lelo nshalepepa mu Katolika.”

Akonkenyepo ukuti, “Kanshi walishiba ukuti Baibolo yalanda ukuti ipusukilo (heil) lyaba fye mu muntu umo, no yo muntu ni Yesu Kristu. E mulandu wine tushilandilako ukuti ‘Heil Hitler!’”

Nalyumfwile bwino sana pa fyo alandile kabili fyalimpapwishe, e lyo namwipwishe nati, “Nga mulandu nshi bamukakila?”

Atile, “Ndi Musambi wa Baibolo.”

Ifyo twalelanshanya na Ernst e lyo na Nte umbi, Erich Nikolaizig, uwalebeya umushishi, fyalimfikile sana pa mutima. Ilyashi lya musango uyu talyasuminishiwe, e calengele no kuti umukalamba wa bashilika uo nalebomba nankwe andeshe. Lelo kwena, namwene ukuti nga ca kuti abantu bonse  mu calo ca Germany—ico baleita ukuti ca Bena Kristu kabili umwaba abengi abaya ku calici—nga baali nga baNte, nga takwali inkondo. Namwene ukuti, ‘Tufwile ukulabakumbwa, te kulabacusha iyo.’

Ilyo nalebombela kuli ici cifulo, bushiku bumo mukamfwilwa alitumine foni ya kulomba imyendele ya kuti atwalile umwana wakwe ku cipatala ku opareshoni. Apo pene fye nalyebele aba kuyamutwala, lelo umukalamba wa bashilika alikeenye ukuti twitumako aba kumutwala. Mulandu nshi? Pantu uwali umulume wa kwa uyu mukamfwilwa aali mwi bumba ilyapene lipaye Hitler mu July 1944. Umulumendo uwalwele alifwile, kabili nshakwetepo amaka. Nga naibukisha ifyacitike, na ino nshita iine umutima ulakalipa sana.

Nangu kwena nali fye ne myaka ukucilako fye panono pali 20, nalilwike ukuti filya abaNazi baletweba te fyo abantu bekala. E lyo kabili nalitemenwe sana Inte sha kwa Yehova ne fyo balesambilisha. E fyalengele ukuti njaluke sana mu fyo naali.

Mu April 1945, abalwani besu mu nkondo baleisa, kabili umukalamba wa bashilika alifulumwike mu Wewelsburg. Lyena kwaishile ibumba lya bashilika abo Himmler atumine ku kwisatweba ukuti tonaule icifulo conse no kwipaya abafungwa. Umukalamba wa bashilika uwaleangalila akamba akali mupepi ampeele umutande wa mashina ya bantu abali no kwipaiwa kabili bonse bali ni baNte. Mulandu nshi? Pantu caleumfwika ukuti balishibe ukwali ifipe fya mutengo ifyo ubuteko bwa baNazi bwasampile ifyo bafishile mu fikuulwa fimo fimo. Tabalingile ukusokolola iyo nkama! Nomba nali no kucita shani pa fyo bantumine ukuti mfwile ukwipaya baNte?

Naile ku mukalamba wa kamba namweba nati: “Abashilika abena America baleisa. Bushe taumwene ukuti iwe na bantu bobe mufwile ukuya?” Ala mukwai nshalandile ne fingi no kuya aya! E lyo nomba nacitile ico ba SS bashalecita, nakeene ukukonka ifyo banjebele ukucita, e fyo baNte bapuswike.

Nalipaalwa pa Kuba Munyinabo

Pa numa ya nkondo, ine no mwina mwandi Inge twalifwaile Inte sha kwa Yehova, twatampa no kusambilila Baibolo no mukoosha. Nte umwanakashi uwe shina lya Auguste, e lyo na bambi, e batwafwile ukusambilila. Ifyo naicenene mu nkondo e lyo ne fyo ubwikalo bwali pa numa ya nkondo fyalengele ukuti ubumi bwafye. Na lyo line, ine no mwina mwandi twali-ipeele kuli Yehova no kubatishiwa twabatishiwa, nine nabalilepo ukubatishiwa mu 1948, e lyo Inge na o abatishiwe mu 1949.

Muli ba 1950, baNte abengi abali ku Wewelsburg ilyo kwali inkondo balebwelelako ku kuyacita imitebeto. Pa babweleleko pali na Ernst Specht, Erich Nikolaizig, e lyo no mufungwa umbi uwali Nte uwakosa, Max Hollweg. Ala nalipaalwa icine cine pa kuba munyina wa aba bantu, pantu aba bantu ba kwa Lesa abashipa nangu ifintu fya-afishe bali-ipeeleshe ukunshimikila. Kabili ku mutebeto twakwete kwali na Martha Niemann, uwali kalemba mu kamba ka Wewelsburg. Uyu nakulu bantu na o, alitemenwe sana imibele ya baNte kabili na o nomba aali mubomfi waipeela uwa kwa Yehova.

Nga natontonkanya pa fyacitike kale, ndamona ukuti kwena cishinka ukuti cino “calo conse calaala mu maka ya mubifi [Satana Kaseebanya],” ala nshaishibe ifi ilyo nali umulumendo, naleumfwila fye icina mpofu. (1 Yohane 5:19) E lyo kabili nalimona ubupusano ubukalamba ubwaba pa kubombela amabuteko ya lucu, nga filya cali mu buteko bwa kwa Hitler, e lyo no kubombela Yehova. Amabuteko ya lucu yafwaya abantu babo ukulasumina fye icisuminesumine, nomba Yehova ena afwaya tulemubombela pa mulandu wa kumutemwa na pa mulandu wa kumwishiba bwino bwino e lyo no kwishiba ubufwayo bwakwe ubwalembwa mu Baibolo. (Luka 10:27; Yohane 17:3) E ico kanshi, nkabombela Yehova ubumi bwandi bonse.

[Futunote]

[Icikope pe bula 29]

Icikope ca bwinga bwesu, mu February 1943

[Icikope pe bula 29]

Icifulo ico baleita ati Wewelsburg Castle e cali no kuba icifulo cikalamba ica masomo ya bu SS

[Icikope pe bula 30]

Ine no mwina mwandi, Inge, pali ino nshita