1-3. (a) Sa unsang paagi gigiyahan sa balaang espiritu si Pablo ug ang iyang mga kauban? (b) Unsang mga panghitabo ang atong hisgotan?

 MAY pipila ka babaye nga migawas gikan sa siyudad sa Filipos sa Macedonia. Wala madugay nakaabot sila sa gamayng suba sa Gangites. Sumala sa ilang nabatasan, nanglingkod sila sa tampi sa suba aron sa pag-ampo sa Diyos sa Israel. Si Jehova nakakita kanila.—2 Cron. 16:9; Sal. 65:2.

² Kapig 800 kilometros sidlakan sa Filipos, ang pipila ka lalaki migawas usab niadtong panahona sa siyudad sa Listra sa habagatang bahin sa Galacia. Human sa pipila ka adlaw, nakaabot sila sa sementadong dalan sa Roma pakasadpan ngadto sa dapit nga kinadaghanag tawo sa distrito sa Asia. Ang maong mga lalaki—si Pablo, Silas, ug Timoteo—gustong mosubay sa maong dalan aron makaabot sa Efeso ug sa ubang siyudad diin linibong tawo ang kinahanglang makadungog bahin sa Kristo. Apan una sila makasugod sa ilang panaw, sila gibabagan sa balaang espiritu ug wala hisgoti sa Kasulatan kon giunsa sila pagbabag. Sila gidid-an sa pagwali sa Asia. Ngano? Buot ni Jesus nga pinaagi sa espiritu sa Diyos iyang giyahan ang grupo ni Pablo ngadto sa Asia Minor, tabok sa Dagat Aegean, ug ngadto sa mga tampi niadtong gamayng suba nga gitawag ug Gangites.

³ Ang paagi sa paggiya ni Jesus kang Pablo ug sa iyang mga kauban niadtong talagsaong panaw ngadto sa Macedonia makahatag kanatog hinungdanong mga leksiyon. Busa hisgotan nato ang pipila ka panghitabo sa ikaduhang misyonaryong panaw ni Pablo nga nagsugod sa mga 49 C.E.

4, 5. (a) Unsay nahitabo sa grupo ni Pablo sa dihang duol na sila sa Bitinia? (b) Unsang desisyon ang gihimo sa mga tinun-an, ug unsay resulta?

⁴ Kay gidid-an sila sa pagwali sa Asia, si Pablo ug ang iyang mga kauban mipadulong sa amihanan aron sa pagwali sa mga siyudad sa Bitinia. Aron makaabot didto, posibleng mibaktas silag ubay-ubayng mga adlaw sa dili sementado nga gagmayng mga dalan tali sa mga rehiyon sa Frigia ug Galacia nga diyutay rag tawo. Apan sa dihang sila duol na sa Bitinia, gigamit na usab ni Jesus ang balaang espiritu sa pagbabag kanila. (Buh. 16:6, 7) Niadtong higayona, lagmit naglibog na sila. Sila nahibalo kon unsay iwali ug kon  unsaon pagwali, apan wala sila mahibalo kon asa magwali. Samag gituktok nila ang pultahan sa Asia—apan wala sila pasudla. Gituktok nila ang pultahan sa Bitinia—apan wala gihapon sila pasudla. Bisan pa niadto, padayong nanuktok si Pablo hangtod makakaplag siyag pultahan nga mobukas. Dayon may desisyon silang gihimo nga morag dili maalamon. Sila mipadulong sa kasadpan ug mibaktas ug 550 kilometros ug gilabyan ang lainlaing mga siyudad hangtod nakaabot sila sa dunggoanan sa Troas, nga gikan nianang lugara makalawig sila paingon sa Macedonia. (Buh. 16:8) Sa ikatulong higayon si Pablo nanuktok sa pultahan, ug kana nabuksan!

⁵ Ang magsusulat sa Ebanghelyo nga si Lucas, nga didto sa Troas ug mikuyog sa grupo ni Pablo, nagreport sa nahitabo: “Panahon sa kagabhion, si Pablo nakakitag panan-awon—dihay Macedonianhon nga nagbarog didto nga nagdapit kaniya ug miingon: ‘Anhi dinhi sa Macedonia ug tabangi mi.’ Pagkakita gayod niya sa panan-awon, gihikay namo nga moadto sa Macedonia, ug nakahinapos mi nga ang Diyos nagpatawag kanamo aron ipahayag ang maayong balita ngadto kanila.” a (Buh. 16:9, 10) Nasayran ra gayod ni Pablo kon asa sila magwali. Nalipay kaayo siya nga wala siya mohunong sa pagpaningkamot nga sangyawan ang mga tawo sa ubang lugar! Ang upat ka lalaki milawig dayon paingon sa Macedonia.

6, 7. (a) Unsang leksiyon ang atong makat-onan sa nahitabo sa panaw ni Pablo? (b) Unsay atong maseguro gikan sa kasinatian ni Pablo?

⁶ Unsang leksiyon ang atong makat-onan sa maong asoy? Matikdi kini: Dihang milarga na si Pablo paingon sa Asia ayha pa siya gipugngan sa espiritu sa Diyos, dihang si Pablo duol na sa Bitinia ayha pa si Jesus mihatag ug instruksiyon, ug  dihang si Pablo nakaabot na sa Troas ayha pa siya gipaadto ni Jesus sa Macedonia. Isip Ulo sa kongregasyon, si Jesus mahimong mogiya kanato sa susamang paagi. (Col. 1:18) Pananglitan, mahimong dugay na kitang nagplano sa pagpayunir o pagbalhin ngadto sa dapit diin dako ang panginahanglan alang sa mga magmamantala sa Gingharian. Bisan pa niana, mahimong ayha pa si Jesus mogiya kanato pinaagi sa espiritu sa Diyos dihang naa na tay himoon sa pagkab-ot sa atong tumong. Ngano? Pamalandonga kini nga pananglitan: Mapaliko lang sa usa ka drayber ang iyang kotse sa desilya o demano kon nagdagan na kini. Sa susama, mogiya lang kanato si Jesus aron mouswag ang atong ministeryo sa dihang kita may gihimo na—sa dihang kita naningkamot na sa pagpauswag niana.

⁷ Apan, komosta man kon dili dayon molampos ang atong paningkamot? Mohunong ba kita kay naghunahuna nga wala kita giyahi sa espiritu sa Diyos? Dili gayod. Hinumdomi nga si Pablo nakaagom usab ug temporaryong mga kapakyasan. Apan mipadayon siya sa pagpangita hangtod nakakaplag siyag pultahan nga nabuksan. Makaseguro kita nga gantihan usab ang atong paglahutay sa pagpangitag “dakong pultahan sa kahigayonan alang sa daghang buluhaton.”—1 Cor. 16:9.

8. (a) Hisgoti kon unsang klaseha sa siyudad ang Filipos. (b) Unsa ang makapalipay nga resulta sa pagwali ni Pablo sa “dapit nga ampoanan”?

⁸ Sa dihang ang grupo ni Pablo nakaabot sa distrito sa Macedonia, sila mipadulong sa Filipos—usa ka siyudad diin ang mga molupyo mapasigarbohon sa ilang Romanhong pagkalungsoranon. Alang sa retirado nga Romanong mga sundalo nga nagpuyo didto, ang kolonya sa Filipos maoy samag gamayng Roma sa Macedonia. Sa gawas sa ganghaan sa siyudad, sa daplin sa gamayng suba, nakaplagan sa mga misyonaryo ang usa ka dapit nga sa ilang pagtuo maoy “dapit nga ampoanan.” b Sa adlawng Igpapahulay, sila nangadto didto ug ilang nakaplagan ang ubay-ubayng mga babaye nga nagtigom didto aron sa pagsimba sa Diyos. Ang mga tinun-an nanglingkod ug nakigsulti kanila. Usa ka babaye nga ginganlag Lydia ‘naminaw ug gibuksan pag-ayo ni Jehova ang iyang kasingkasing.’ Natandog pag-ayo si Lydia sa iyang nakat-onan gikan sa mga misyonaryo mao nga siya ug ang iyang panimalay nagpabawtismo. Unya iyang gidapit si Pablo uban sa iyang grupo nga moestar sa iyang balay. c—Buh. 16:13-15.

9. Sa unsang paagi gisundog karon sa daghan ang panig-ingnan ni Pablo, ug unsang mga panalangin ang miresulta?

⁹ Imadyina ang ilang kalipay tungod sa pagpabawtismo ni Lydia! Nalipay gayod si Pablo nga iyang gidawat ang pagdapit nga moadto sa Macedonia ug nga siya ug iyang mga kauban maoy gigamit ni Jehova sa pagtubag sa mga pag-ampo niadtong mahinadlokon sa Diyos nga mga babaye! Daghang kaigsoonan karon—bata ug tigulang, minyo ug dili minyo—ang namalhin usab sa mga dapit diin dako ang panginahanglan sa mga magmamantala sa Gingharian. Tinuod, makaatubang silag mga kalisod, apan malahutay nila kana tungod sa kalipay nga ilang bation dihang  makakaplag silag mga tawo nga modawat sa kamatuoran sa Bibliya, sama ni Lydia. Makahimo ba kag mga kausaban aron makabalhin sa teritoryo diin mas dako ang panginahanglan? Daghang panalangin ang nagpaabot kanimo. Pananglitan, tagda si Aaron, usa ka brader nga kapig 20 anyos nga mibalhin ngadto sa usa ka nasod sa Central America. Gipahayag niya ang pagbati sa kadaghanan sa dihang siya miingon: “Ang pag-alagad sa laing nasod nakatabang aron mohamtong ko sa espirituwal ug mas masuod kang Jehova. Talagsaon kaayo ang resulta sa pagsangyaw sa kanataran—nagdumala kog walo ka pagtuon sa Bibliya!”

10. Sa unsang paagi nalangkit ang mga demonyo sa dihang gisupak ang pagwali ni Pablo ug sa iyang mga kauban?

¹⁰ Seguradong nasuko pag-ayo si Satanas nga ang maayong balita miturok sa usa ka bahin sa kalibotan diin dako siyag impluwensiya sa kadaghanang katawhan. Busa dili katingad-an nga nalangkit ang mga demonyo sa dihang gisupak ang pagwali ni Pablo ug sa iyang mga kauban! Sa dihang nagpadayon sila sa pag-adto sa dapit nga ampoanan, ang grupo ni Pablo gisunodsunod sa usa ka gidemonyohan nga sulugoong babaye nga naghatag ug dakong kinitaan sa iyang mga agalon pinaagig pagpanag-an, ug siya nagsinggit: “Kining mga tawhana maoy mga ulipon sa Labing Hataas nga Diyos ug nagmantala kaninyo sa dalan sa kaluwasan.” Posibleng ang demonyo maoy nagpahinabo nga isinggit sa babaye kanang mga pulonga aron ipakita kunohay nga ang iyang pagpanag-an ug ang giwali ni Pablo usa rag tinubdan. Sa maong paagi ang mga tawo malinga ug dili na mamati sa tinuod nga mga sumusunod sa Kristo. Apan gipahilom ni Pablo ang babaye pinaagi sa pagpagula sa demonyo.—Buh. 16:16-18.

11. Human gipagula ang demonyo gikan sa babaye, unsay nahitabo kang Pablo ug Silas?

¹¹ Sa pagkakita sa mga agalon nga ang sulugoong babaye dili na makapanag-an ug dili na sila makakuwarta, puwerte nilang sukoa. Ilang gidala si Pablo ug Silas ngadto sa merkado diin ang mga mahistrado—mga opisyales nga nagrepresentar sa Roma—naghusay ug mga kaso. Gipahimuslan nila ang pagkamapihigon ug patriotismo sa mga maghuhukom, nga samag nag-ingon: ‘Kining mga tawhana nagpahinabog kasamok pinaagi sa pagtudlog mga kostumbre nga dili madawat natong mga Romano.’ May resulta dayon ang ilang mga pulong. “Ang panon [sa merkado] suko kaayong misulti batok kanila [Pablo ug Silas],” ug ang mga mahistrado nagsugo nga “bunalan sila.” Human niana, si Pablo ug Silas gidala ngadto sa bilanggoan. Ang guwardiya sa bilanggoan nagbalhog kanila sa sulod nga bahin sa bilanggoan ug gisepohan ang ilang mga tiil. (Buh. 16:19-24) Dihang gisirhan sa magbalantay ang pultahan, ang bilanggoan ngitngit kaayo nga lugos magkakitaay si Pablo ug Silas. Bisan pa niana, si Jehova nakakita kanila.—Sal. 139:12.

12. (a) Unsay pag-isip sa mga tinun-an sa Kristo bahin sa paglutos, ug ngano? (b) Unsang mga matang sa pagsupak ang gigamit gihapon ni Satanas ug sa iyang mga sakop?

¹² Sa di pa dugayng mga katuigan, giingnan ni Jesus ang iyang mga sumusunod: “Kamo . . . ilang lutoson.” (Juan 15:20) Busa dihang ang grupo ni Pablo miabot sa Macedonia, sila andam na sa pagsupak. Sa dihang sila gilutos, ilang giisip  nga kadto pagpahayag sa kasuko ni Satanas, dili timailhan nga si Jehova wala mouyon kanila. Ang mga sakop ni Satanas naggamit gihapon karon sa samang mga paagi nga gigamit didto sa Filipos. Ang malimbongong mga magsusupak diha sa eskuwelahan ug trabahoan mosultig mga pangdaot batok kanato mao nga mosamot ang pagsupak. Sa pipila ka nasod, ang mga lider sa relihiyon mosang-at ug kaso batok kanato, nga samag moingon: ‘Kining mga Saksi nagpahinabog kasamok pinaagi sa pagtudlog mga kostumbre nga dili madawat natong nagsunod ug tradisyon.’ Sa ubang dapit, ang mga igsoon gibunalan ug gibilanggo. Apan si Jehova nakakita niana.—1 Ped. 3:12.

13. Nganong nakapangutana man ang guwardiya sa bilanggoan: “Unsay kinahanglan nakong buhaton aron maluwas?”

¹³ Lagmit nagkinahanglag panahon ayha maulii ang kakurat ni Pablo ug Silas tungod sa kagubot nga nahitabo niadtong adlawa. Hinuon, pagkatungang gabii, naulian na sila sa pagbunal kanila mao nga sila “nag-ampo ug nagdayeg sa Diyos pinaagig awit.” Unya kalit nga milinog ug ang bilanggoan natay-og! Nakamata ang guwardiya sa bilanggoan, ug nakita niyang nabuksan ang mga pultahan, mao nga siya nahadlok nga basin nakaikyas na ang mga binilanggo. Kay nahibalo nga masilotan siya kon sila makaikyas, “gihulbot niya ang iyang espada ug magpakamatay na unta.” Apan si Pablo misinggit: “Ayawg unsaa ang imong kaugalingon, kay ania ra ming tanan!” Ang nabalaka kaayo nga guwardiya nangutana: “Mga senyor, unsay kinahanglan nakong buhaton aron maluwas?” Si Pablo ug Silas dili makaluwas kaniya; si Jesus lang ang makahimo niana. Busa sila mitubag: “Tuo sa Ginoong Jesus, ug maluwas ka.”—Buh. 16:25-31.

14. (a) Sa unsang paagi gitabangan ni Pablo ug Silas ang guwardiya sa bilanggoan? (b) Unsang panalangin ang nadawat ni Pablo ug Silas tungod sa pagsagubang sa paglutos uban ang kalipay?

¹⁴ Sinsero ba ang pangutana sa guwardiya sa bilanggoan? Wala magduda si Pablo nga sinsero gayod siya. Usa siya ka Hentil, mao nga siya walay alamag bahin sa Kasulatan. Aron siya mahimong Kristohanon, angay siyang magtuon ug motuo sa pangunang mga kamatuoran sa Kasulatan. Busa gipahayag ni Pablo ug Silas “ang pulong ni Jehova ngadto kaniya.” Kay napuliki kaayo sila sa pagtudlo bahin sa Kasulatan, lagmit ilang nakalimtan ang panakit sa ilang kalawasan tungod sa pagbunal kanila. Apan nakita sa guwardiya sa bilanggoan ang mga samad sa ilang bukobuko, mao nga iya kadtong gihunaran. Unya siya ug ang iyang panimalay “gibawtismohan sa walay langan.” Pagkadakong panalangin ang nadawat ni Pablo ug Silas tungod sa pagsagubang sa paglutos uban ang kalipay!—Buh. 16:32-34.

15. (a) Sa unsang paagi ang daghang Saksi karon nagsunod sa panig-ingnan ni Pablo ug Silas? (b) Nganong magpadayon kita sa pagduaw sa mga tawo sa atong teritoryo?

¹⁵ Sama kang Pablo ug Silas, daghang Saksi karon ang nagsangyaw sa maayong balita samtang nabilanggo tungod sa ilang pagtuo, ug maayo kanag mga resulta. Pananglitan, sa usa ka nasod diin gidili ang atong buluhaton, may panahon nga ang 40 porsiyento sa tanang Saksi didto nakakat-on sa kamatuoran  bahin kang Jehova samtang sila nabilanggo! (Isa. 54:17) Matikdi usab nga ang guwardiya sa bilanggoan nangayo lamang ug tabang human maglinog. Sa susamang paagi, ang pipila ka tawo karon nga sa nangagi wala modawat sa mensahe sa Gingharian mahimong modawat na niana human sila makasinatig usa ka katalagman. Kon magpadayon kita sa pagduaw sa mga tawo sa atong teritoryo, atong gipakita nga andam kitang motabang kanila.

16. Sa unsang paagi nabali ang kahimtang pagkasunod adlaw human bunali si Pablo ug Silas?

¹⁶ Sa pagkabuntag human sila bunali, gimando sa mga mahistrado nga buhian si Pablo ug Silas. Apan si Pablo miingon: “Ila ming gibunalan sa publiko nga wala husaya bisag mga Romano mi, ug gibalhog mi sa bilanggoan. Karon sekreto mi nilang pagawson? Dili kana mahimo! Paanhia sila ug ubanan mi nila pagawas.” Pagkahibalo nila nga ang duha ka lalaki maoy Romanong mga lungsoranon, ang mga mahistrado “nahadlok” kay gilapas nila ang katungod niining mga tawhana. d Nabali na ang kahimtang. Kay ang mga tinun-an gibunalan man diha sa publiko, ang mga mahistrado kinahanglang mangayog pasaylo atubangan usab sa publiko. Ilang gihangyo si Pablo ug Silas nga mopahawa sa Filipos. Gisunod kana sa duha ka tinun-an, apan una sila mobiya, ila unang gipalig-on ang nagkadakong grupo sa bag-ong mga tinun-an.

17. Unsang hinungdanong leksiyon ang nakat-onan sa bag-ong mga tinun-an sa pagbarog nga lig-on ni Pablo ug Silas ilalom sa paglutos?

¹⁷ Kon gitahod pa ang mga katungod ni Pablo ug Silas isip Romanong mga lungsoranon, dili unta sila mabunalan. (Buh. 22:25, 26) Pero lagmit maghunahuna ang mga tinun-an nga ilang gigamit ang ilang posisyon aron dili mag-antos tungod sa Kristo. Unsa unya ang epekto niana diha sa pagtuo sa mga tinun-an nga dili Romanong mga lungsoranon? Ang balaod dili gayod makapanalipod kanila batok sa mga pagbunal. Busa, pinaagi sa pag-antos sa silot, gipakita ni Pablo ug sa iyang kauban ngadto sa bag-ong mga tinun-an nga ang mga sumusunod sa Kristo makabarog nga lig-on ilalom sa paglutos. Dugang pa, sa pag-awhag nga ilhon ang ilang pagkalungsoranon, giobligar ni Pablo ug Silas ang mga mahistrado sa pagpahibalo sa publiko nga sila diay ang wala magsunod sa balaod. Ug kana makapugong kanila sa pagdagmal sa mga isigkamagtutuo ni Pablo ug makapanalipod sa legal nga paagi batok sa susamang mga pag-atake sa umaabot.

18. (a) Sa unsang paagi ang Kristohanong mga tigdumala karon nagsundog sa panig-ingnan ni Pablo? (b) Sa unsang paagi atong ‘gidepensahan ug gitukod sa legal nga paagi ang maayong balita’ karon?

¹⁸ Ang mga tigdumala sa Kristohanong kongregasyon karon nagtultol usab sa panon pinaagi sa ilang panig-ingnan. Kon unsay gidahom sa Kristohanong mga magbalantay nga buhaton sa mga igsoon, andam usab nilang buhaton kana. Sama ni Pablo, atong pamalandongon pag-ayo kon sa unsang paagi ug kon  kanus-a gamiton ang legal natong mga katungod aron mapanalipdan kita. Kon gikinahanglan, modangop kita sa lokal, nasodnon, ug bisan internasyonal nga mga korte aron mapanalipdan sa legal nga paagi ang atong pagsimba. Dili nato tumong ang pagreporma sa katilingban kondili ang “pagdepensa ug pagsangyaw sa maayong balita sa legal nga paagi,” ingon sa gisulat ni Pablo ngadto sa kongregasyon sa Filipos paglabay sa mga 10 ka tuig human sa iyang pagkabilanggo didto. (Filip. 1:7) Apan bisag unsa pay desisyon sa korte bahin sa maong mga kaso, sama kang Pablo ug sa iyang mga kauban, determinado ta nga “ipahayag ang maayong balita” bisan diin kita giyahan sa espiritu sa Diyos.—Buh. 16:10.