NABUG-ATAN ka ba sa mga lagda nga gipatuman diha sa inyong panimalay? Natental ka na ba sukad sa paglighot sa balay o sa pagpamakak sa imong mga ginikanan mahitungod sa imong mga kalihokan? Kon mao, ang imong pagbati susama tingali nianang sa usa ka dalagita kinsa naghubit sa iyang mga ginikanan nga sobra ra ka mapanalipdanon ug miingon: ‘Kinahanglang hatagan ko nilag diyutayng kagawasan!’

Ang imong mga ginikanan o tig-atiman lagmit naghimog mga lagda alang kanimo. Kining mga lagdaa naglakip tingali sa mga kinahanglanon bahin sa homwork, buluhaton sa balay, ug oras sa pagpauli, maingon man sa restriksiyon sa paggamit sa telepono, telebisyon, o kompiyuter. Kini mahimong maglakip pa gani sa imong panggawi sa eskuylahan ug sa pagpili nimog mga higala.

Daghang batan-on ang subsob nga wala magsunod sa mga lagda sa ilang mga ginikanan. Halos dos-tersiya sa mga tin-edyer nga giinterbiyo diha sa usa ka pagtuon miingon nga sila gidisiplina kay ilang gilapas ang mga lagda, nga mao gayoy nag-unang hinungdan kon nganong gisilotan sila.

Hinuon, mouyon ang daghang batan-on nga gikinahanglan ang ubang lagda aron dili masugamak sa grabeng mga problema. Apan kon ang mga lagda gikinahanglan gayod, nganong makapalagot man ang pipila niini? Ug kon ikaw napig-otan sa mga lagda sa imong mga ginikanan, sa unsang paagi mahupayan ka?

“Unsaon man nako pagpaamgo sa akong mga ginikanan nga dili na ko bata ug nga kinahanglan na ko nilang hatagag kagawasan aron mohamtong?” nangutana ang usa ka tin-edyer nga ginganlag Emily. Mibati ka na ba niana sukad? Sama kang Emily, tingali ang mga lagda makapapikal kanimo kay gibati nimo nga ginatratar ka nga morag batang gamay nga walay mahimo. Siyempre, lahi tingali ang panglantaw sa imong mga ginikanan. Lagmit gibati nila nga hinungdanon ang ilang mga lagda aron mapanalipdan ka ug maandam ka sa mga kaakohan sa dihang mohamtong ka na.

 Bisag medyo gawasnon ka, mibati ka tingali nga ang mga lagda dili haom sa imong pangedaron. Maglagot ka ilabina kon mas luag ang pagtagad sa imong mga ginikanan sa imong mga igsoon. Ang usa ka batan-on nga ginganlag Marcy nag-ingon: “Ako 17 anyos na apan dili pa gihapon ko tugtan nga magpagabiig maayo. Dili ko tugtan nga molakaw ingong silot kon makahimo kog sayop, apan sa dihang ang akong igsoong lalaki nag-edad ug sama kanako, wala siya did-ig sama niana.” Nahinumdom sa iyang pagkatin-edyer, si Matthew miingon bahin sa iyang manghod ug mga ig-agaw nga babaye, “Dili sila silotan bisag klaro kaayo ang ilang sala!”

Hisabtan nga gusto ka tingaling mahigawas sa awtoridad sa imong mga ginikanan. Apan makaayo kaha kanimo kon patumanan ka sa imong gusto? Lagmit aduna kay nailhang mga batan-on nga parehas nimog edad nga gabii na kaayong manguli, makasul-ob ug bisan unsang sinina nga maangayan nila, makahugoyhugoy uban sa ilang mga higala bisan asa o bisan unsang orasa nga gusto nila. Ang mga ginikanan wala tingali makamatikod sa ginabuhat sa ilang mga anak tungod kay sila okupado kaayo. Bisan unsa pay kahimtang, kining matanga sa pagmatuto sa mga anak dili malamposon. (Proverbio 29:15) Imong makita nga ang kalibotan kulang sa gugma tungod kay napuno kini sa mga tawong kaugalingon ray gihunahuna, nga ang kadaghanan kanila midako diha sa mga panimalay nga walay gitakda nga mga limitasyon.—2 Timoteo 3:1-5.

Moabot unya ang panahon nga mausab ra ang imong hunahuna bahin sa usa ka panimalay nga walay mga lagda. Tagda ang usa ka pagtuon bahin sa hingkod na nga mga babaye nga nanagko diha sa mga panimalay nga wala kaayo o wala gayoy mga lagda o superbisyon sa mga ginikanan. Sa paghinumdom, wala kanilay misulti nga maayo ang dili pagpahamtang ug disiplina. Sa kasukwahi, ilang gilantaw kini ingong pamatuod sa kakulang sa kahingawa ug katakos sa ilang mga ginikanan.

Inay masina sa mga batan-on nga gipatumanan sa ilang gusto, sulayi paglantaw ang lagda sa imong mga ginikanan ingong pamatuod sa ilang gugma ug kahingawa kanimo. Pinaagi sa pagpatuman ug makataronganong mga limitasyon, sila nagsundog kang Jehova nga Diyos, kinsa nag-ingon ngadto sa iyang katawhan: “Ihatag ko kanimo ang hait nga salabotan ug tudloan ko ikaw sa dalan nga imong pagalaktan. Ihatag ko ang tambag nga ang akong mata magatan-aw kanimo.”—Salmo 32:8.

Apan sa pagkakaron, mobati ka tingali nga bug-at ra ang mga lagda nga gipasunod kanimo. Kon mao, tagda ang pipila ka praktikal nga mga lakang nga imong mahimo aron mahimong mas malipayon ang imong kinabuhi diha sa inyong panimalay.

Kon nangandoy kag dugang kagawasan o gusto nimong mamenosan ang kahigawad tungod sa limitadong kagawasan nga imong nabatonan karon, ang yawi mao ang maayong komunikasyon. ‘Apan misulay na ako sa pagpakig-estorya sa akong mga ginikanan, ug wala kini mosaler!’ moingon tingali ang pipila. Kon mao kanay imong gibati, pangutan-a ang imong kaugalingon, ‘Mapauswag ba nako ang akong katakos sa pagpakigkomunikar?’ Ang komunikasyon dakog ikatabang kanimo aron (1) makuha nimo ang imong gusto o (2) mas masabtan nimo kon nganong wala ihatag ang imong gusto. Sa pagkatinuod, kon buot kang makabaton sa mga pribilehiyo sa mga hamtong, makataronganon lamang nga ugmaron nimo ang hinamtong nga paagi sa pagpakigkomunikar.

Kat-oni ang pagkontrolar sa imong emosyon. Ang Bibliya nag-ingon: “Nagpagula ang hungog sa tibuok niyang espiritu, apan siya nga maalamon nagpakalma niini hangtod sa kataposan.” (Proverbio 29:11) Ang maayong komunikasyon dili lang kay puro reklamo. Kana moresulta lamang sa dugang sermon! Busa ayaw pagbagulbol, pagpangluod, ug pagmanya. Bisan unsaon pa nimog lamba-lamba sa sira o bundak-bundak sa imong tiil sa dihang did-an ka sa imong mga ginikanan, ang maong batasan moresulta lamang sa dugang restriksiyon—dili sa dugang kagawasan.

Tagda ang panglantaw sa imong mga ginikanan. Nakaplagan ni Tracy, usa ka Kristohanong batan-on nga usa ray ginikanan, nga mapuslanon kining tambaga. Siya miingon: “Akong pangutan-on ang akong kaugalingon, ‘Nganong gibuhat man ni Mama kining mga lagdaa?’ Gusto niyang mahimo kong mas maayong tawo.” (Proverbio 3:1, 2) Ang pagsabot sa gikabalak-an sa imong mga ginikanan makatabang kanimo sa pagpaambit sa imong panglantaw ngadto kanila. Pananglitan, ibutang ta nga nagpanuko sila sa pagtugot kanimo sa pagtambong sa usa ka salo-salo. Imbes makiglantugi, mahimo kang mangutana, “Mosugot ba mo kon naa koy kauban nga hamtong, kasaligan nga higala?” Ang imong mga ginikanan dili tingali kanunayng mosugot sa imong mga hangyo; apan kon imong nasabtan ang ilang mga gikabalak-an, mas masayonan ka sa pagsugyot ug mga kapilian nga lagmit ilang dawaton.

Palig-ona ang pagsalig sa imong mga ginikanan kanimo. Ang pagbaton sa pagsalig sa imong mga ginikanan nahisama sa pagtigom ug kuwarta sa bangko. Ang imong gideposito mao ray imong makobra. Kon mokobra kag labaw sa imong gideposito pamultahon ka, ug kon kadaghan nimong himoon kini, mahimong isira sa bangko ang imong bank account. Ang pagbaton ug dugang kagawasan maoy susama sa pagkobrag kuwarta; tugtan lamang kini kon napamatud-an nimong kasaligan ka.

Magmarealistiko sa imong mga panahom. Ang mga ginikanan adunay kaakohan sa pagkontrolar sa imong mga lihok sa makataronganong paagi. Busa, ang Bibliya naghisgot bahin sa “sugo sa imong amahan” ug “balaod sa imong inahan.” (Proverbio 6:20) Bisan pa niana, ayawg hunahunaa nga ang mga lagda makadaot sa imong kinabuhi. Sa kasukwahi, kon magpasakop ka sa awtoridad sa imong mga ginikanan, si Jehova nagsaad nga, sa ngadtongadto, “magmauswagon ka”!—Efeso 6:1-3.