Dili Tugnawon Bisan Diha sa Niyebe

TINAMPO SA MAGSUSULAT SA PAGMATA! SA PINLANDIA

KON dili magsul-ob ug baga nga switir ug magsapatos ug tarong, ang tawo seguradong mag-antos sa grabeng katugnaw ug mamatay pa gani sa hilabihan ka tugnawng klima sa Halayong Amihanan. Apan alang sa ubang mga mananap ang kinabuhi nagapadayon bisag unsa pay klima. Gawas pa nga makahatag ug kainit sa mga mananap ang balhibo niini, pahimuslan usab sa mga mananap ang makapainit nga kinaiyahan sa niyebe.

Ang niyebe dunay mga kristal nga yelo nga naporma gikan mismo sa alisngaw​—ang napulo ka pulgadang niyebe katumbas sa mga usa ka pulgadang tubig. Busa ang niyebe daghag hangin nga nakulong diha sa mga kristal. Kining katingalahang disenyo naghimo sa niyebe nga epektibong pangontra sa grabeng katugnaw, nga mopanalipod sa mga liso ug sa mga tanom hangtod nga matunaw ang niyebe inig-tingpamulak. Dayon, samag dako kaayong biawan sa migahing tubig sa ibabaw sa yuta, ang niyebe matunaw, nga magbisbis sa yuta ug magpaagos sa mga sapa.

Kinabuhi Ilalom sa Mitabon nga Niyebe

Nagdagan-dagan sa mga tunel ilalom sa niyebe mao ang daghang gagmay, balhiboong mga mananap nga okupado sa ilang adlaw-adlawng buluhaton, nga magkabuang sa pagpangitag pagkaon halos sa tibuok adlaw. Lakip niining mga mananapa mao ang mga lemming, vole, ug mga minyak​—gagmayng mga mananap nga kamatang sa mole nga magmata inigkagabii nga insektog kinaon. Sa laing bahin, ang balagtok sagad makita nga magkapag-kapag ug dagan ibabaw sa niyebe sa pagpangitag mga serali, nut, liso, ug ubang humok nga panit sa punoan sa mga kahoy.

Unsay himoon sa gagmayng mga mananap nga sus-an aron magpabilin ang eksaktong temperatura sa ilang lawas? Ang kadaghanan kanila dili lang dunay baga nga balhibo panahon sa tingtugnaw kondili dunay mekanismo usab sa lawas nga mopatunghag kainit. Sama sa imong mahanduraw, kining buhi nga mga hurno kinahanglang magsigeg kaon aron ang ilang lawas makapagawas ug init. Ang mga minyak pananglitan, mokaon ug mga insekto, ulod, ug mga pupa matag adlaw nga ang gidaghanon  sama sa gibug-aton sa ilang lawas. Ang pygmy shrew, nga mao ang kinagamyang klase sa minyak, mas dakog kaon! Busa, sa halos tibuok panahong magmata, sila magsigeg pangitag pagkaon.

Ang kadaghanan sa gagmayng mananap nga sus-an, sa baylo, maoy kaonon sa mga manunukob sama sa mga kuwago ug duha ka matang sa weasel, ang ermine ug least weasel. Yagpison ug abtik molihok, ang mga weasel magsuot-suot sa tunel diha sa niyebe sa dihang mangitag pagkaon. Ang mga weasel manakop pa ganig mga koneho, nga dako kaayo kay kanila.

Ang mga kuwago usab mangitag makaon. Ang dakong kuwago nga abo ug kolor maayo kaayog pandungog nga makadungog ug makasubay kinig vole nga nagdagan-dagan ilalom sa mitabon nga niyebe​—basta dili lang baga kaayo ang niyebe. Sa matino na sa kuwago ang iyang target, mosakdop siya ngadto sa niyebe, sakmiton ang walay mahimo nga biktima sa iyang hait kaayo nga mga kuyamoy, ug ilupad kini. Apan, kon baga ang niyebe, magutman ang daghang manunukob ug manobra ang mga tukbonon.

Aron dili sila magutman inig-tingtugnaw, diin nihit ang pagkaon, pahimuslan sa daghang mananap ang reserbang tambok sa ilang lawas nga napondo panahon sa mga bulan nga mainit-init. Apan, duna usab silay laing makaon. Pananglitan, ang moose maningaon sa mga sanga-sanga sa kahoy, ilabina mga kahoyng pino. Ang mga buut maningaon sa lamiang mga liso nga ilang gipanago, ug ang mga koneho mangitkit ug linghod nga mga panit, mga sanga-sanga sa kahoy, ug mga udlot. Ang ubang mga matang sa langgam ganahang mokaon sa nangabagtok nga mga serali ug mga udlot sa kahoyng pino.

Manakdop sa Niyebe!

Pahimuslan sa ubay-ubayng mga langgam ang kinaiyahan sa niyebe nga mopainit samtang mamahulay maadlaw o mangatulog magabii. Lakip niining mga langgama mao ang hazel hen, ang itom nga grouse, ug ptarmigan, maingon man ang mas gagmayng mga langgam sama sa linnet, bullfinch, ug goryon. Kon baga ug humok ang niyebe, mosakdop lang ang mga langgam diha niana, samag mga langgam sa dagat nga mosakdop sa tubig. Kining ilang kalaki sa pagsikop ug tukbonon dili magbilin ug tunob  nga makita o baho nga mapanimahoan sa mga manunukob.

Sa dihang anaa na sila sa sulod sa bungdo sa niyebe, ang mga langgam magkalot ug tunel-tunel kutob tres piye ang gitas-on, nga gitawag ug kieppi sa Pinlandia nga pinulongan. Mapapas sa hangin sa tibuok gabii ang mga timaan nga dunay nagpuyo nga mananap sa ilalom. Kon ang mga tawong namaktas makataak duol sa gipuy-an niining mga langgama, ang mga langgam mahaigpot sa kinanaas sa niyebe nga natumban. Ang mga tawo mahaigking sa kalit nga pagpangapakapa sa mga pako nga pipila lang ka piye ang gilay-on!

Ilang Isul-ob ang Ilang Switir

Sa dihang mobag-o na ang klima, ang ubang mga mananap sa artiko magtakoban kay ang ilang balhibo sa ting-init mapulihan ug balhibo sa tingtugnaw nga moangay sa kolor sa niyebe. Sa Pinlandia, ang ihalas nga mga iro sa artiko, ang asul nga koneho, ug daghang matang sa mga weasel magpatubog baga, puti o dagtomon nga pagkaputi nga balhibo inig-tinghunlak.

Sa susama, ang may pat-akpat-ak nga balhibo sa ptarmigan moputi inig-tingtugnaw. Ug ang ilang mga tiil, nga halos walay balhibo panahon sa mga bulan nga mainit, mapuno sa mga balhibo nga nagsilbing pangniyebe nga mga sapatos. Bisan sa panahon nga mapulihan ang ilang balhibo, ang pipila ka matang sa mga tukbonon lisod tukbon kay ang ilang kolor popareho man sa yuta nga napat-akpat-akan ug niyebe.

Wala ka ba mahibulong kon nganong ang mga langgam, nga kadaghanan niini naglakaw-lakaw sa niyebe nga walay mga hapin sa tiil, dili man maunsa o labing menos dili mokaging sa katugnaw? Sila dunay maayo kaayong pagkadisenyo nga tigpainit diha sa ilang tiil. Kining katingalahang disenyo mopalihok sa init nga dugo sa kaugatan sa paglatay gikan sa kasingkasing ngadto sa mga tiil ug sa pagpainit sa bugnawng dugo gikan sa tiil.

Oo, gikan sa kamig nga mga lugar sa kinatumyan sa kalibotan ngadto sa mainit nga Tropiko, dili lang kay giagwanta sa mga linalang ang sobrang kainit ug sobrang katugnaw sa atong planeta. Kondili, kini nabuhi diha niana. Ang mga lalaki ug babaye nga nakadiskobre ug nakakuhag hulagway niining maong mga linalang gipasidunggan sa ilang mga paningkamot​—ug angay lang! Nan, labaw na nga atong pasidunggan ang Maglalalang sa buhi nga mga kahibudnganan sa yuta! Ang Pinadayag 4:11 nag-ingon: “Takos ikaw, Jehova, nga among Diyos, nga modawat sa himaya ug sa dungog ug sa gahom, tungod kay imong gilalang ang tanang butang, ug tungod sa imong kabubut-on sila milungtad ug nalalang.”

[Kahon/​Hulagway sa panid 18]

Mga Kristohanon Dili Mosibog sa Pag-alagad Bisag Unsa pa ka Tugnaw!

Sa mga bulan sa tingtugnaw, ang mga Saksi ni Jehova sa Pinlandia magsul-ob ug sinina para sa tingtugnaw ug magpadayon sa ilang buluhaton ingong mga Kristohanon. Ang ubang mga Saksi malipay sa pagbiyahe bisag layo aron lang motambong sa Kristohanong mga tigom. Gani, daghan gihapon ang manambong sa mga tigom sa mga baryo panahon sa dugay matapos, bugnaw kaayong mga bulan sa tingtugnaw. Ang mga Saksi ni Jehova puliki usab kanunay sa pag-alagad sa kanataran. Sa pagkatinuod, ilang giisip nga usa ka pribilehiyo ang pagsangyaw bahin sa Maglalalang, si Jehova nga Diyos, nga tungod niana andam sila sa pagbiya sa kaharuhay sa ilang mga balay aron makabahin sa pagwali sa iyang Gingharian.​—Mateo 24:14.

[Hulagway sa panid 16, 17]

Mga petrel sa sulod sa langob

[Credit Line]

By courtesy of John R. Peiniger

[Hulagway sa panid 16, 17]

Ermine

[Credit Line]

Mikko Pöllänen/​Kuvaliiteri

[Hulagway sa panid 17]

Sisne

[Hulagway sa panid 17]

Koneho

[Hulagway sa panid 17]

Ihalas nga iro sa artiko