Pagpamangka Diha sa Dagkong Lanaw sa Kerala

TINAMPO SA MAGSUSULAT SA PAGMATA! SA INDIA

HANDURAWA nga ikaw naglawig sa usa ka gidayandayanang sakayan nga balay nga makadala kanimo ngadto sa mga bokana sa 44 ka suba. Kini posible diha sa 900-kilometros nga mga lanaw sa estado sa Kerala, sa habagatan-kasadpang India. Kini maoy makalingaw ug talagsaong kasinatian​—nga daw ikaw nagpautaw-utaw sa sabakan sa kinaiyahan. Samtang mag-aginod ang inyong sakayan, ikaw makadayeg gayod sa kalubihan sa kadaplinan sa lanaw, lunhawng mga basakan, natural nga mga lanaw, ug hinimog-tawo nga mga kanal. Oo, lagmit tungod niining mga lanawa nga ang National Geographic Traveler naglista sa Kerala ingong “usa sa 50 ka ‘kinanindotang destinasyon.’”

Anaa usab ang mga tawo nga nagpuyo sa kadaplinan sa daghang kanal. Ilang mahinumdoman ang panahon nga wala pay mga turista ug mahalong mga hotel sa ilang palibot. Bisan pa niana, morag wala ra mausab ang ilang pagkinabuhi. Bisan pag ang pipila kanila nagtrabaho na karon sa bag-ong tinukod nga mga hotel o ubang mga tinukod alang sa turismo, sa katibuk-an ang ilang kultura ug rutina sa kinabuhi halos wala ra mausab. Sila nag-atiman sa ilang mga basakan ug kalubihan, nangisda ug namaligya niini aron dunay ikadugang sa ilang kita ug pagkaon.

Pagpangisda Diha sa mga Lanaw

Bahin na sa kinabuhi sa Kerala ang pagpangisda. Dinhi ka ra makakitag mga babaye nga manikop ug isdang pearl spot, o karimeen, pinaagi lamang sa ilang kamot. Kining isdaa makita lamang dinhi, ug kinaham kini sa mga taga-India ug sa mga langyaw. Sa pagpangitag isda, ang mga babaye moubog sa lanaw nga nagdalag molutaw nga mga sudlanan. Sa dihang makita sa mga isda ang mga babaye, ang mga isda motidlom ug ilang isuksok ang ilang ulo sa lapok. Apan abtik usab ang mga babaye kay ilang hilam-hilamon ang lapok pinaagi sa ilang sensitibong mga tiil aron mahibaloan kon asa ang isda. Dayon, kalit nilang sikopon ang way kalibotang isda pinaagi sa ilang kamot, ug ila kining isulod nga nagkisikisi sa ilang naglutawlutaw nga mga sudlanan. Kon daghan na silag kuha, sila mokawas sa baybayon, diin nagpaabot ang naghinamhinam nga mga mamalitay. Ang dudagko ug mas mahalong mga isda ibaligya ngadto sa maluhong mga hotel kay kini kinaham sa mga adunahan, samtang ang gugagmay mahimong lamiang potahe sa mga kabos.

Mga Pukot sa Insek

Sagad nga makita sa mga baybayon niini ang nindot nga mga pukot nga Ininsek ang estilo. Usa usab kini ka pangunang atraksiyon sa mga turista.

Gituohan nga ang Insek nga mga negosyante gikan sa palasyo ni Kublai Khan maoy unang nagdala sa mga pukot ngadto sa Cochin (karon Kochi) sa wala pa ang tuig 1400. Kining demano nga mga pukot unang gigamit sa mga Insek ug sa ulahi sa molupyo nga mga Portuges. Karon kini ang gigamit nga panginabuhian sa daghang mangingisda nga mga taga-India, ug nagtaganag pagkaon alang sa daghan, sama sa gihimo niini kapin nag 600 ka tuig kanhi. Tingali dili ka makatuo nga ang usa ka pukot nga punog kuha makapakaon sa usa ka baryo. Daghang turista ang ganahang mokuhag talagsaong mga hulagway sa  gihayhay nga mga pukot samtang talisalop ang adlaw.

Dili lamang mga pukot sa Insek ang nakadani sa mga turista dinhi. Ang mga kalingawan sama sa tradisyonal nga lumba sa mga snake boat nakadani usab sa linibo ka tawo matag tuig.

Lumba sa mga Sakayan Diha sa mga Lanaw

Tag-as ug yagpis ang mga snake boat. Morag liog sa kobra ang ulin niini, mao nga ginganlan kinig snake boat. Kaniadto, gigamit kini sa mga hari sa mga lanaw sa ilang mga gubat inigkahuman sa ting-ani. Sa dihang wala na sila maggubatay, wala na kaayo kinahanglana ang mga sakayan. Gigamit na lamang kining maanindot nga mga sakayan panahon sa mga pista sa templo. Duyog ang tumang paghugyaw, ang mga snake boat sakyag mga tawo, dayandayanan ug gamiton sa paghawas sa lokal nga kultura. Panahon sa mga pista, himoon ang mga lumba sa sakayan agig pasidungog sa nanambong nga halangdong mga tawo. Kining maong tradisyon, nga nagsugod mga usa ka libo ka tuig na kanhi, padayong ginasaulog karon.

Kasagarang moabot ug 20 ka sakayan ang moapil sa lumba, ang matag usa niini sakyag mga 100 ngadto sa 150 ka tawo. Kapin sa usa ka gatos ka lalaki nga may mugbong mga bugsay ang manglingkod sa duha ka kiliran sa matag sakayan. Ang upat ka timonil nga may taastaas nga mga bugsay motindog sa ulin aron sa pagtimon sa sakayan. Dunay laing duha nga motindog sa tunga sa sakayan, nga magbunal sa mga tambol aron matayming ang pagbugsay sa mga lalaki. Gawas pa niana, aduna pa gayoy labing menos unom ka laing mga lalaki sa sakayan. Sila mopakpak, mopito, mosinggit, ug moawit sa talagsaong mga awit sa mga tigbugsay aron mamentinar ang ilang gikusgon sa pagbugsay. Dayon, human sa ilang dungan nga pagbugsay nga nagsunod sa tempo, hutdon sa mga tigbugsay ang  ilang nahibiling kusog aron unang makaabot sa dag-anan.

Niadtong 1952, ang unang primero ministro sa India nga si Jawaharlal Nehru mibisita sa Alleppey, usa ka mauswagong lungsod diha sa mga lanaw, ug siya nakadayeg pag-ayo sa lumba sa mga sakayan nga iyang nakita. Gani, tungod sa iyang kalipay wala niya tagda ang mga kahikayan sa seguridad ug siya milukso ngadto sa nakadaog nga sakayan, nga mipalakpak ug miawit uban sa mga tigbugsay. Sa nakapauli na siya sa Delhi, siya nagpadalag regalo nga pormag-halas nga bangka-bangka nga gama sa plata, nga anaa ang iyang pirma ug mensahe nga mabasa: “Alang sa mga mananaog sa lumba sa mga sakayan nga maoy talagsaong bahin sa kinabuhi sa komunidad.” Kini gigamit ingong tropeyo sa tinuig nga Nehru Trophy Race. Halos usa ka gatos ka libong tawo ang maghugop aron motan-aw niini matag tuig. Mokisaw gayod ang malinawon nga mga lanaw panahon sa maong mga lumba.

Nindot nga mga Hotel nga Molutaw ug Molawig

Ang mga snake boat dili lamang mao ang mga sakayan nga makadani sa mga turista. Nagkapopular usab ang mga rice boat​—karaang mga sakayan nga gihimong maluho nga mga sakayan nga balay.

Bisan tuod bag-o lang gihimo ang daghang sakayan nga gigamit sa mga turista, ang mga rice boat naglungtad pa gihapon karon nga kapin nag usa ka gatos ka tuig, ug gigamit alang sa turismo. Kini gitawag kaniadto nga kettuvallam, nga nagkahulogang “sakayan nga daghag higot.” Ginama kini sa mga tabla sa jackwood nga gibugkosan ug mga higot nga gama sa bunot sa lubi, ug wala gayod gamitig lansang. Gigamit kini nga kargahanag bugas ug ubang mga produkto ngadto sa kabaryohan. Kargahan usab kinig mga panakot paingon sa lagyong mga dapit. Tungod sa modernong mga sakayan, halos wala na gamita ang mga rice boat. Apan, usa ka utokan nga negosyante ang nakahunahuna nga himoon na lang kini nga mga sakayan nga balay alang sa mga turista. Kini adunay balkonahe, nindot nga mga kuwarto nga may kaligoanan, ug dinayandayanang mga sala, mao nga gitawag kinig naglutaw nga mga hotel. Kini adunay mga atendant nga modala sa sakayan sa bisan diin nga gusto nimong adtoan ug sa pagluto sa bisan unsa nga imong kinaham.

Sa dihang motiklop na ang kangitngit, ang mga sakayan mahimong idunggo duol sa baybayon, o sa tunga sa lanaw alang sa mga turista nga gustog kalinaw ug pribasiya. Dinhi imo gayong matagamtam ang makapahupay nga kahilom sa lanaw, siyempre, gawas lang sa panalagsang kisaw sa naglangoylangoy nga mga isda!

 Apan dili kanunayng hilom ang kinabuhi sa lanaw. Aktibo ug masiboton sa maong dapit ang “mga mangingisda ug mga tawo.”

‘Pagpangisdag mga Tawo’ sa mga Lanaw

Ang ekspresyong “mga mangingisda ug mga tawo” naggikan sa mga pulong ni Jesus ngadto sa mga mangingisda nga nahimo niyang mga tinun-an. Siya miingon: “Sunod kamo kanako, ug himoon ko kamong mga mangingisda ug mga tawo.” Ang gipasabot ni Jesus mao ang pagtabang sa mga tawo nga mahimong iyang mga tinun-an. (Mateo 4:18, 19; 28:19, 20) Kining maong sugo ginatuman sa mga Saksi ni Jehova sa tibuok kalibotan, lakip na sa palibot sa mga lanaw.

Adunay 132 ka kongregasyon sa mga Saksi ni Jehova sa Kerala, lakip na ang 13 sa palibot sa mga lanaw. Mangingisda ang daghan sa mga membro ning maong mga kongregasyon. Samtang nangisda, usa kanila ang nagsangyaw bahin sa Gingharian sa Diyos ngadto sa iyang kauban. Sa wala madugay nakita sa maong tawo nga sukwahi sa gitudlo sa Bibliya ang mga pagtulon-an sa iyang simbahan. Nainteres usab sa Bibliya ang iyang asawa ug upat ka anak. Nasugdan ang pagtuon sa Bibliya uban kanila. Kusog ang ilang pag-uswag, ug bawtismado na karon ang upat sa unom ka membro niining pamilyaha. Padayong nag-uswag ang duha pa nila ka anak aron mabawtismohan usab.

Ang mga membro sa usa ka kongregasyon milawig paingon sa usa ka gamayng isla aron sa pagsangyaw didto. Tungod kay dili regular ang biyahe ngadto-ngari sa isla, ginganlan kini sa mga molupyo nga kadamakudi, nga nagkahulogang, “matanggong ka kon mosulod ka.” Didto nakaplagan sa mga Saksi si Johny ug ang iyang asawa nga si Rani. Bisan pag gipanganak nga mga Katoliko, sila mianib sa usa ka grupo sa mga nagyoga ug naghatag ug donasyon kutob sa ilang maarangan. Si Johny nainteres gayod sa kamatuoran mao nga nasugdan ang usa ka pagtuon sa Bibliya. Iyang gipaambit ngadto sa uban ang iyang bag-ong nakaplagang pagtuo. Ang kamatuoran sa Bibliya nakatabang kaniya sa pag-undang sa pagpanigarilyo ug paghuboghubog!

Sanglit supak sa Bibliya ang trabaho ni Johny, iya kining gibag-o. Sa sinugdan, naglisod sa materyal ang iyang pamilya. Apan sa wala madugay, si Johny misugod sa pagpanguhag alimango aron ibaligya, mao nga iyang natagan-an ang panginahanglan sa iyang pamilya. Siya nabawtismohan niadtong Septiyembre 2006, ug usa ka tuig sa ulahi nabawtismohan usab ang iyang asawa ug duha ka anak. Ang paglaom nga mabuhing walay kataposan sa paraiso sa yuta bug-os nga nakausab sa ilang panglantaw sa kinabuhi.​—Salmo 97:1; 1 Juan 2:17.

Makalilipay gayod ang pagsuroy sa dagkong lanaw sa Kerala. Dili lamang tungod sa mga pukot sa Insek, mga snake boat, ug mga sakayan nga balay, kondili tungod usab sa “mga mangingisda ug mga tawo,” nga mao ang matinumanong mga Saksi ni Jehova nga nagpuyo didto.

[Mapa sa panid 22, 23]

(Alang sa aktuwal nga pagkahan-ay, tan-awa ang publikasyon)

INDIA

KERALA

[Hulagway sa panid 23]

Ang pagpangisda maoy bahin sa kinabuhi sa Kerala

[Credit Line]

Top photo: Salim Pushpanath

[Hulagway sa panid 23]

Mga babaye nga nanikop ug isda pinaagi sa ilang mga kamot

[Hulagway sa panid 24]

Lumba sa snake-boat

[Hulagway sa panid 24]

“Kettuvallam”

[Hulagway sa panid 24, 25]

Sakayan nga balay

[Hulagway sa panid 25]

Si Johny ug ang iyang asawa, si Rani

[Picture Credit Line sa panid 24]

Salim Pushpanath