Igtitimbre nga ‘Iya ni Jucal’

SA IKAPITONG siglo W.K.P., ang magmamando sa Caldea nga si Nabucodonosor naglaglag sa Jerusalem, nagsunog sa siyudad, ug naglumpag sa mga paril niini. Iyang gidakop ug gibutaan si Zedekias, ang hari sa Juda. Dugang pa, “ang tanang tawo nga hamili sa Juda gipamatay sa hari sa Babilonya.”—Jeremias 39:1-8.

Usa sa mga hamili o mga prinsipe sa Juda nga lagmit napatay sa mga Babilonyanhon mao si Jucal, ang anak nga lalaki ni Selemias. Adunay bag-ong kasayoran bahin kang Jucal. Apan sa dili pa nato hisgotan kana, ato unang susihon kon unsay giingon sa Kasulatan bahin kang Jucal ug sa iyang adlaw.

“Sila Dili Makadaog Batok Kanimo”

Gisugo ni Jehova ang manalagna nga si Jeremias sa pagmantala sa mensahe sa paghukom batok sa Juda ug Jerusalem. Ang Diyos miingon kang Jeremias nga ang mga hari, prinsipe, saserdote, ug katawhan sa Juda ‘makig-away batok’ kaniya. “Apan sila dili makadaog batok kanimo, kay ‘ako magauban kanimo,’” miingon si Jehova.—Jeremias 1:17-19.

Sa dihang gilikosan sa Babilonya ang Jerusalem, ang kaulohan sa Juda, si Haring Zedekias kaduha nagpadalag mga mensahero ngadto kang Jeremias aron sa pagtino kon moatras ba si Nabucodonosor gikan sa siyudad ug sa paghangyo sa manalagna sa pagpangaliya nga mahitabo kana. Usa sa mga sinugo sa hari mao si Jucal, nga nailhan usab nga Jehucal. Ang mensahe ni Jeremias nga gihatag sa Diyos mao nga laglagon sa mga Babilonyanhon, o mga Caldeanhon, ang siyudad. Si bisan kinsang molupyo sa Jerusalem nga magpabilin didto mamatay sa gutom, kamatay, ug espada. Sa laing bahin, kadtong mogawas ngadto sa mga Caldeanhon magpabiling buhi. Nasuko gayod ang mga prinsipe sa Juda sa gisulti ni Jeremias!—Jeremias 21:1-10; 37:3-10; 38:1-3.

Si Jucal maoy usa sa mga prinsipe nga nag-awhag kang Zedekias: “Ipapatay, palihog, kining tawhana [si Jeremias], kay . . . iyang gipaluya ang mga kamot sa mga tawong manggugubat.” Ang daotan nga si Jucal kauban usab niadtong nagtambog kang Jeremias sa lapokon nga tabay, nga gikan niana giluwas sa ulahi ang manalagna. (Jeremias 37:15; 38:4-6) Tungod kay nagmasinugtanon man si Jeremias kang Jehova, siya nakalabang-buhi sa kalaglagan sa Jerusalem, apan si Jucal lagmit namatay sa dihang gilaglag ang sistema nga iyang gisaligan.

Makaiikag nga Bag-ong Kasayoran

Ang bag-ong kasayoran bahin kang Jucal nabutyag niadtong 2005. Ang mga arkeologo nagkubkob sa usa ka luna nga ilang gilaoman nga didto makaplagan ang palasyo ni Haring David. Ang ila hinuong nakaplagan mao ang usa ka dakong tinukod nga gama sa bato nga sa ilang pagtuo  nalaglag sa dihang giilog sa mga Babilonyanhon ang Jerusalem sa adlaw ni Jeremias.

Wala pa matino kon palasyo ba gayod kini ni David o dili. Bisan pa niana, nailhan sa mga arkeologo ang usa ka butang nga nakit-an—ang usa ka sentimetro ka lapad nga igtitimbreng kulonon nga makita sa panid 14. Kini kas-a nagtimbre ug usa ka dokumento nga dugay nang nadugta. Ang miluta nga mga pulong mabasa: “Iya ni Yehuchal nga anak ni Shelemiyahu nga anak ni Shovi.” Kini nga luta dayag nga gihimo pinaagi sa timbre sa kaaway ni Jeremias nga si Yehuchal, o Jucal, nga anak ni Selemias.

Ang arkeologo nga si Eilat Mazar, kinsa maoy naghubad sa maong luta, misulat nga si Jehucal mao lamang ang “ikaduhang ministro sa hari,” sunod kang Gemarias, ang anak ni Sapan, kansang ngalan makita diha sa luta sa timbre nga nakaplagan sa Siyudad ni David. a

Ang pagtuo sa Pulong sa Diyos wala magdepende sa pagkakaplag sa bisan unsang karaang butang; apan ang katumanan sa inspiradong tagna maoy lig-ong basehanan sa pagtuo sa Bibliya. Ang mga impormasyon gikan sa kasaysayan nagpamatuod nga si Jeremias tukmang nagtagna bahin sa kalaglagan sa Jerusalem. Ang makauulaw nga kataposan sa mga kaaway ni Jeremias angayng magpalig-on sa atong pagtuo nga kon kita magmatinumanon sama kang Jeremias, ang atong mga kaaway ‘dili modaog batok kanato kay si Jehova nagauban kanato.’

[Footnote]

[Hulagway sa panid 15]

Si Jeremias wala magpadaog sa pagpit-os nga pagaanon ang mensahe sa Diyos

[Picture Credit Line sa panid 14]

Gabi Laron/Institute of Archaeology/ Hebrew University ©Eilat Mazar