Ngaihthiam Halnak​—Remnak Sernak Tawhfung

“NGAIHTHIAM halnak cu hmual a ngei tuk. Zaangennak um loin buaibainak hna a tawnghtham khawh, ramkhat le ramkhat a remter ṭhan khawh, cozah pawl kha an rammi hna tonmi sifah harnak kha a hngalhter khawh hna i pakhat le pakhat i pehtlaihnak zong a ṭhatter khawh.” Cutin Washington, D.C, Georgetown Sianghleiruun i a man bikmi caṭialtu le zatlang nun kong a hlathlaitu mifim Deborah Tannen nih a ṭial.

Baibal zong nih a rawk cangmi pehtlaihnak hna a ṭhat ṭhan nakhnga lungtak tein ngaihthiam halnak cu hmual a ngei tukmi a si ti kha a cohlan. Tahchunhnak ah, Jesuh chimmi bianabia ah fapa tlau nih inn ah a kir ṭhan i lungtak tein ngaihthiam a hal tikah a pa cu lunglawm tein cohlan ṭhan awkah timhcia a rak si. (Luka 15:17-​24) Mi pakhat nih ngaihthiam a si nakhnga ngaihthiamnak hal dingin zeitikhmanh ah porhlawtnak lungput a ngeih awk a si lo. A tak ti ahcun aa toidormi hna caah ngaihthiam hal cu a har tukmi thil a si lo.

Ngaihthiam Halnak A Hmual

Hlanlio Israel ram ah mifim pakhat a simi Abigail nih ngaihthiam halnak cu zeitluk in dah hmual a ngeih ti kha a rak langhter. A vapa tuahmi palhnak ruangah ngaihthiam a rak hal. A hnuah Israel siangpahrang a hung simi David le a mi pawl nih ramlak an um lioah Abigail vapa Nabal tuurun kha an rak zohkhenhpiak. Asinain David tlangval pawl nih changreu le ti an hal tikah Nabal nih puarhrangpi in a rak pehtlaih hna i zeihmanh a pe duh hna lo. Mah ruangah David cu Nabal le a innchungkhar doh awkah a mi 400 hrawng he an kal. Abigail nih thil sining a theih tikah David ton awkah a kal colh. David a hmuh tikah a hmaiah a kun i vawlei ah a bawk. Cun hitin a ti: “Keimah cung lawnglawng ah hin, ka bawipa, mawhnak kha um ko seh; na salnu hi na hna theih ah bia chimter ko law, na salnu bia hi ka ngaihpiak ko sawh.” Abigail nih thil sining kha a chimh i David kha ti le rawl a pek. Mah tikah David nih hitin a ti: “Na inn ah dai tein hung kal ko; zohhmanh na aw kha kaan ngaihpiak i na ka halmi kha kaan pek.”​—1 Samuel 25:​2-​35.

Abigail i aa toidornak le a vapa puarhrannak ruangah ngaihthiam a halnak nih an chungkhar ningin a luatter hna. David zong mi a thah nakhnga lo a thlauh khawh caah Abigail cungah a lawmh hmanh a rak i lawm. Abigail cu David le a mi pawl cungah a ding loin a pehtlaitu a si lo nain a chungkhar caah a nunnak thap in David he remnak a rak ser.

Zeitik caan ah dah ngaihthiam hal awk a si ti a hngalmi a dang pakhat cu lamkaltu Paul a si. Voikhat cu Judah ram i a sangmi biaceihnak zung, Sanhedrin hmaiah i runvennak bia a rak chim. Tlangbawi ngan Ananias cu Paul nih hlangfang tein a chimmi bia ruangah a thin a hung i a kaa ah beng u tiah nawl a pek hna. Mah tikah Paul nih hitin a ti: “Sii raang thuhmi vanpang, nangmah cu Pathian nih aan bengh lai. Zeitindah keimah cu Phung ningin ka biaceih awkah khaka ah khan na ṭhut i Phung he aa ralchanh in hei beng u na ti fawn ṭung hna?” Tlangbawi ngan kha a volhpamh caah a pawng i a dirmi hna nih Paul kha an mawhchiat tikah a palhnak kha a cohlan i hitin a ti colh hna: “Ka u le ka nau hna, amah cu Tlangbawi Ngan a si kha ka hngalh lo caah a si. Cathiang chungah, ‘Na mi a uktu hna cu na thangchiat lai lo’ ti bia a um.”​—Lamkaltu 23:​1-5.

Paul nih biaceihtu in rian pek a simi hna kha puarhrangpi in pehtlaih awk a si lo tiah a timi cu aa tlakmi a si. Asinain tlangbawi ngan kha a upat lo tiah mi nih an ruah khawhmi lam in, a kong hngalh loin a ti sual caah ngaihthiam a rak hal colh. * Paul nih ngaihthiam a hal hna caah a chimmi bia kha Sanhedrin zung nih an rak ngaihpiak. Paul nih biaceihtu hna karlak ah bia i alnak a um ti kha a hngalh caah thawhṭhannak a zumh ruangah biaceih a sinak kong kha a chimh hna. Cucaah Farasi mi cu Paul lei ah an ṭang i fakpi in bia alnak a rak chuak.​—Lamkaltu 23:​6-​10.

Mah Baibal kong pahnih in zeidah kan cawn khawh? Thil sining a pahnih in an i ngaihchihnak kong kha fiang tein an langhter caah biaruahnak caanṭha an hmu kho ṭhan. Cucaah ngaihthiam halnak nih remnak a chuahter khawh. Kan palhnak kha kan cohlan i kan palhnak nih a chuahtermi thil ruangah ngaihthiam kan halmi hna nih a ṭhatnaklei in biaruahnak caanṭha a kan hmuhter ṭhan.

‘Asinain Zei Palhnak Hmanh Ka Tuah Ṭung Lo’

Kan chimmi le kan tuahmi ruangah mi pakhat cu a thin a hung ti kan hngalh tikah a luan tuk asiloah aa titer tuk tiah kan ruah khawh men. Asinain Jesuh nih a zultu pawl kha hitin a ti hna: “Cucaah Pathian sinah nan laksawng cu biakṭheng cung i pekchanh na zalh tikah khan na unau pakhatkhat kha na cungah thinhunnak a ngei ti na hun hngalh ahcun biakṭheng hmaiah cun na laksawng cu chia ta law khulrang in va kal law na unau he khan remnak va tuah, cu hnuah cun ra ṭhan law Pathian sinah na laksawng cu va pe.”​—Matthai 5:​23, 24.

Tahchunhnak ah, unaupa pakhat nih ka cungah sualnak a tuah tiah aan ruah men lai. Cu bantuk thil sining ah ka palh tiah na ruah ah siseh, na ruah lo zongah siseh Jesuh nih a sinah “va kal law na unau he khan remnak va tuah” tiah a ti. Greek Baibal ningin mah ah Jesuh hmanmi biafang cu ‘pakhat le pakhat i sik hnuah lung i ṭhumh ṭhan timi sullam a ngei.’ (Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words) A tak ti ahcun mi pahnih an i rem lo tikah an pahnih in mitlinglo an si caah an palh veve ko lai. Cucaah pakhat le pakhat lung i ṭhumhpiak a hau.

Ruah dingmi cu ahodah a palh i ahodah a hmaan ti kha si loin ahonih dah remnak a ser hmasa ti kha a si. Korin khua i Khrihfa hna cu tangka kong he aa tlaiin bia i alnak le lung i khahlonak ti bantuk ruangah biaceihnak zung tiang an phan ti kha Paul nih a hngalh tikah hitin a chimhhrinh hna: “Na palh, ti nan si zong ah nan caah a ṭha deuh ko lo hlah i? Nan thil an in chuh hna zong ah nan caah a ṭha deuh ko lo hlah i?” (1 Korin 6:7) Paul nih zumtukhat unau pawl kha biaceihnak zung ah pumpak an buaibainak kong an chim nakhnga lo cutin a thlauhmi hna a si ko nain a fiangmi phunglam cu ahodah a palh i ahodah a hmaan ti langhter nakin zumtukhat unau lakah remnak ser kha a biapi deuh ti kha a si. Mah phunglam kha kan i cinken ahcun mi pakhat nih ka cungah sualnak a tuah tiah a kan ruah tikah ngaihthiam hal awkah kan i fawih deuh lai.

Lungtak Tein A Si A Hau

Mi cheukhat nih ngaihthiam halnak bia kha a hleihluat tuk in hman. Tahchunhnak ah, Japan ram ah ngaihthiam halnak ah an hman tawnmi sumimasen timi bia kha atu le atu theih a si. Mah biafang kha lawmhnak langhternak zongah hman khawh a si i mithmai ṭha an langhtermi lehrulh khawh ve lo tik i, i phuhrunnak ca zongah hman a si. Mah biafang kha hmun tampi ah hman khawh a si caah atu le atu an hman i cheukhat nih cun lungtak in an chimmi a si le si lo kha an hngalthiam kho lo. A dang nunphung zongah ngaihthiam halnak bia a phunphun kha a hleihluat in an hman ve men ko lai.

Zei bantuk holh a si hmanhah ngaihthiam kan hal hna tikah lungtak tein a si a hau. Kan hmanmi biafang le kan awcawi in kan ngaih a chia taktak ti kha an hngalhthiam a hau. Tlangcung Cawnpiaknak ah Jesuh nih a zultu pawl kha hitin a cawnpiak hna: “A si, a si lo, ti lawng kha chim ko u, cu pin cu Mi Ṭhalopa sinin a rami thil an si.” (Matthai 5:​37) Cucaah ngaihthiam na hal hna tikah lungtak tein hal hna. Tahchunhnak ah, vanlawng dinhnak i min i peknak department pakhat ah pa pakhat nih a hnu ah a dirmi nu kha a bag in a suk sual tikah ngaihthiam a hal. Minit tlawmpal a rauh hnuah artlang in a dirmi pawl hmailei an i thawn tikah a bag in mah minu kha a suk sual ṭhan. Mah tikah hmaipanh tein ngaihthiam a hal ṭhan. Asinain mah minu i a kalṭihawi nih lungtak tein na chimmi a si ahcun na bag in suk ṭhan lo awkah naa ralring ding a si tiah a ti. Cucaah lungtak tein ngaihthiam hal timi cu mah palhnak kha tuah ṭhan ti lo awkah biakhiahnak he aa pehtlaih awk a si.

Lungtak in a si ahcun ngaihthiam kan hal hnanak ah kan palhnak cohlannak, ngaihthiam dingin nawlnak le a lungfahnak damter awkah a si khawh chungin i zuamnak hna aa tel. Cun ngaihthiam hal a simi zong nih palhnak a tuahtu kha ngaihthiam awkah timhcia a si ve a hau. (Matthai 18:21, 22; Marka 11:25; Efesa 4:​32; Kolose 3:​13) An pahnih in miltinglo an si caah remnak ser tikah a zungzal in cun a tlam a tling men lai lo. Asinain ngaihthiam halnak bia cu remnak sernak ah hmual a ngei tukmi a si.

Ngaihthiam Hal Dingin Aa Tlak Lo Tikah

Ngaihchihnak le ngaihchiatnak langhternak bia hna nih lung a damter deuh i daihnak a chuahter khawh ko nain mifim nih cun cu bantuk bia hna kha a herh loin a chim lai lo. Tahchunhnak ah, Pathian cungah zumhawktlak tein umnak kong ah hei ti u sih. Jesuh cu vawleicung a um lioah “mitoi ah aa dor i nawlngaihnak lam kha thih tiangin a zulh, vailam cung thihnak kha.” (Filipi 2:8) Asinain Jesuh nih sifah harnak a in nakhnga lo a zumhnak ruangah ngaihthiam a rak hal lo. Tlangbawi ngan nih “a nungmi Pathian min chalh in, na chim hrimhrim lai, kaan ti: Pathian Fapa Messiah cu na si maw, si lo chim” tiah a ti tikah Jesuh nih ngaihthiam a rak hal lo. Thinphang ngaiin ngaihthiam hal canah Jesuh nih ralṭha tein hitin a leh: “Na chim ko cu ta. Sihmanhsehlaw nan dihlak in hihi kaan chimh hna: Atu ri hin cun Mi Fapa hi, Cungnung Bik orhlei i a ṭhut le khuadawm cungin a rat kha nan hmuh lai.” (Matthai 26:63, 64) Tlangbawi ngan he remnak caah a Pa, Jehovah Pathian cungah zumhawktlak loin um ding kha a ruah hmanh a ruat bal lo.

Khrihfa a simi nih nawlngeitu pawl kha kan upat hna. Asinain Pathian nawl an ngaih caah le unau pawl an dawt hna caah ngaihthiam hal a hau lo.​—Matthai 28:19, 20; Rom 13:​5-7.

Remnak Ser Awkah Dawnkhantu Thil A Um Lo

Tuchan ah kannih cu pupa Adam sinin tlinlonak le sualnak ro kan co caah palhnak kan tuah tawn. (Rom 5:​12; 1 Johan 1:​10) Sertu kha a ralchanh caah Adam cu sualnak a ngeimi dirhmun ah a phan. Asinain a hmasa ah Adam le Evi cu a tlingmi le sualnak a ngei lomi an si, cucaah Pathian nih minung kha mah sining ah phanhter ṭhan dingin bia aa kam. Mah tikah Pathian nih sualnak le mah ruangah a chuakmi ṭhatlonak vialte kha a hloh dih cang lai.​—1 Korin 15:56, 57.

Mah cu zei sullam dah a ngeih ti kha ruathmanh. Lei hman ning he aa tlaiin Jesuh i nukhat padang a nau Jeim nih hitin a ti: “Kan dihlak hin palhnak kan tuah cio tawn. A biachim ah palhnak a tuah lomi cu mitling a si i a pum aa uk khomi a si.” (Jeim 3:2) Mitling pakhat nih cun a lei kha a uk khawh caah lei ningcang loin hmannak he aa tlaiin ngaihthiam hal a hau lo. Anih cu “a pum aa uk khomi a si.” Mitling kan hung si tikah zeitluk in dah a ṭhat lai. Mah tikah pakhat le pakhat kar i remnak ser awkah dawnkhantu thil a um ti lai lo. Asinain mah caan chungah kan tuahmi palhnak ruangah lungtak tein ngaihthiam kan halmi nih remnak ser awkah tampi a kan bawmh lai.

[A Tanglei Fianternak]

[Cahmai 5nak i hmanthlak]

Paul kong in zeidah kan cawn khawh?

[Cahmai 7nak i hmanthlak]

Mikip mitling kan si tikah pakhat le pakhat kar i remnak ser awkah dawnkhantu thil a um ti lai lo