Jehovah​—Pathian Hngalh Cu A Phu

NA NUNNAK ah a biapimi thil pakhatkhat na sung bal maw? Pathian kong he aa tlaiin tlawmpal lawng na hngalh ahcun a biapimi thil na sung cang tinak a si. Zeicah? Mi nuai tampi nih an hngalh bantukin Baibal ah langhtermi Pathian kong hngalh cu a biapi tukmi a si caah a si. Mah nih atu le hmailei ah ṭhathnemhnak a kan hmuhter lai.

Baibal Ṭialtu Jehovah nih ka hngal hna seh ti a duh. Salm caṭialtu nih hitin a ti: “Nangmah lawnglawng hi BAWIPA na si le vawlei dihlak uktu Cungnung Bik na si kha hngal hna seh.” Pathian nih amah hngalh cu ṭhathnemhnak a kan petu a si ti kha a hngalh. Cucaah Pathian nih “keimah cu BAWIPA nan Pathian, nan ca ṭhatnak cawnpiak aan duhtu hna” ka si tiah a ti. A Lianngan Bik, Jehovah Pathian hngalhnak in zeitindah ṭhathnemhnak kan hmuh khawh?​—Salm 83:18; Isaiah 48:17.

A kan ṭhathnemhnak a ruang pakhat cu nifatin kan tonmi buaibainak tawnghtham awkah lamhruainak kan hmu i hmailei caah a fekmi ruahchanhnak le lungdaihnak zong kan ngei. Mah lengah Jehovah kha ṭha deuh in kan hngalh caah tuchan mi tampi cungah huham a ngeimi a biapi bikmi kong he aa tlaiin kan lungput cu aa thleng. Mah kong cu zei hna dah an si?

Na Nunnak ah Hmuitinh Na Ngei Maw?

Sehlei fimthiamnak cu khuaruahhar in a ṭhangcho ko nain tuchan mi tampi nih mah a hrampi biahalnak hna hi an i hal rih: ‘Zei ruangah dah kan nun? Khoika lei panh in dah kan kal? Nun hnawhchanmi cu zeidah a si?’ Mi pakhat nih lungsi hnangamnak a pemi a phi kha a hmuh lo ahcun nun hnawhchanmi a ngei lai lo. Mi tampi nih mah kong kha an theithiam maw? 1990 hnu a donghnak lei i Germany ram ah an tuahmi hlathlainak pakhat ningin baihalnak an tuahmi hna lakah cheukhat nih atu le atu asiloah a caancaan ah nun hnawhchanmi a ngei lomi kan lo tiah an ti. Atu na umnak hmun zongah cu bantuk thil sining a um kho men.

An nunnak ah tinhnak a ngei lomi hna cu pumpak hmuitinh chiah awkah a hrampi an ngei lo. Mi tampi nih a hlawh a tlingmi rian an ṭuannak thawngin asiloah thilri chawva an khonnak thawngin mah an herhmi kha airolh awkah an i zuam. Asinain hlawhtlinnak an hmu hlei lo. An nunnak ah hmuitinh an ngeih lo caah mi cheukhat cu nun hmanh an huam ti lo. Aa dawh tukmi mino nu pakhat cu cutin a rak si. International Herald Tribune thawngzamhnak ningin mah minu cu “a rum tukmi le tinvo sung tampi a hmumi” chungkhar in a ṭhangmi a si. A rum ngaimi a si ko nain a li a leng i nun hnawhchanmi a ngei lo. Mah tikah hngilhnak sii a ding i a rak thi. Lilennak ruangah anmah le anmah aa thatmi a dang zong na hngalh men hna lai.

Asinain mi cheukhat nih science lei fimthiamnak nih nunnak kong a dikthliar in a kan hngalhter khawh tiah an chimmi kha na thei bal maw? Germany i zarh fatin chuahmi Die Woche thawngzamhnak nih hitin a ti: “Science fimthiamnak cu a hmaanmi a si ko nain thlarau lei ah a der. Thlennawnnak zumhnak cu a fiang lomi a lo, thlennak a tammi quantum physic hmanh nih hnemhnak le himnak a pe kho lo.” Science lei hlathlainak hna ah a phunphun a ummi thilnung kong kha tampi an chim i nunnak a pehter khomi aa helmi sining hna le an rianṭuan ning kong hna zong kha an chim. Asinain zei ruangah dah kan nun? Khoika lei panh in dah kan kal? timi kong tu cu an chim kho lo. Sceince lei fimnak lawng kan i bochan ahcun nun hnawhchanmi kong he aa tlaimi biahalnak hna i a phi kha kan thei lai lo. Cucaah Süddeutsche Zeitung thawngzamhnak ningin “lamhruainak a herh tuk” tinak a si.

Kan herhmi lamhruainak pek awkah Sertu lengah ahodah a um lai? Pathian nih minung kha hi vawlei ah a umtermi hna a si caah zei ruangah dah kan nun timi kong zong kha a hngalh lai. Jehovah nih minung kha a ser hna, vawlei ah a umter hna i mah kha zohkhenh hna seh ti a duh ti kha Baibal nih a langhter. An tuahsernak kip ah dinnak, fimnak le dawtnak ti bantuk Pathian i a sining hna kha langhter awkah a si. Jehovah nih zeicah a kan ser ti kha kan hngalh tikah zei ruangah dah kan nun timi kong zong kha kan hngalh.​—Genesis 1:​26-​28.

Zeidah Na Tuah Khawh?

Mah biahalnak hna i lungsi hnangamnak a pemi a phi na hmuh lo ah tah zeitin? ‘Zei ruangah dah kan nun? Khoika lei panh in dah kan kal? Nun hnawhchanmi cu zeidah a si? Baibal nih Jehovah kha ṭha tein hngalh awkah i zuam u tiah ruahnak a kan cheuh. A tak ti ahcun Jesuh nih hitin a ti: “Cun Pathian taktak a simi nangmah hngalh le nangmah nih na thlahmi Jesuh Khrih hngalh hi zungzal nunnak cu a si.” Mah lengah thlarau nih a chuahtermi ziaza hna ngeih awk, a hleiin dawtnak ṭhanter awk le a ra laimi Messiah Pennak tang i nun khawh awkah hmuitinh ngeih ding zongin aan forh lai. Cutin a si ahcun nun hnawhchanmi na ngei lai i hmailei caah zumhkhawh a simi, a ṭha tukmi ruahchannak zong na ngei lai. Cun na lung aan tuaitertu a hrampi biahalnak hna i a phi zong kha na hngalh lai.​—Johan 17:3; Phungchimtu 12:13.

Mah a hrampi biahalnak hna i a phi cu na cungah zeitindah huham a ngeih lai? Hansis timi pa nih mah kong kha ṭha tein a hngalh. * A luancia kum lioah Hans nih Pathian a um ti kha a zumh pah ko nain a zumhnak cu a cungah huham a ngei lo. Ritnak siivai a hmang, nu ṭhalo pawl he aa kom, sualnak a tuah i mawṭaw cycle a mawngmi phu pawl he zong aa kom. “Asinain ka nunnak cu sullam a ngei lo i lungsi hnangamnak zong ka ngei lo” tiah a ti. Kum 20 leng a si tikah Hans nih Pathian hngalh awkah Baibal kha ṭha tein ka rel a hau tiah biakhiahnak a tuah. Mah tikah Jehovah kha ṭha tein a hun hngalh i nun hnawhchanmi kong zong kha a hun hngalh. Cun a nunning kha a thlen i Jehovah Tehte pakhat in tipil a ing. Atu ah caantling rian a ṭuannak cu kumhra a si cang. Cun hitin fiang tein a ti: “Jehovah rianṭuan cu a ṭha bikmi nunning a si. Zei he hmanh tahchunh khawh a si lo. Jehovah ka hngalh deuh caah nun hnawhchanmi zong ka ngei cang.”

Mi tampi nih nun hnawhchanmi kong lawng kha hngalh an duhmi a si lo. Vawlei thil sining cu a chiat chin bantukin mi pawl cu a dang thil pakhat ruang zongah lungrethei in an um.

Zeicah Cutin A Can?

Ruahlopi in sifah harnak an tong tikah hitin an i hal tawn: Zeicah hitin a can? Sifah harnak hna kha lungthin lei in tawnghtham khawh awkah mah biahalnak i aa tlakmi a phi kha hngalh a hau. Lungsi hnangamnak a pemi a phi an hmuh lo ahcun an lungre a thei lai i sifah harnak a tongmi hna cu an lung a dong chinchin lai. Tahchunhnak ah, Bruni kong kha zohhmanh hna u sih.

Nutung a simi Bruni nih hitin a ti: “A luancia kum tlawmpal lioah ka fanute cu a thi. Pathian ka zumh caah lungdaihnak hmuh awkah kan hmun ah a ummi tlangbawi pakhat sinah ka kal. Susanne cu Pathian nih vancung ah a lak i atu cu vancungmi pakhat a si cang tiah a ka ti. Ka fanu a thih caah ka ngaih a chiat tuk lengah ka fanu a ka lakpiaktu Pathian zong kha ka huat tuk.” Bruni cu kum tampi chung lungfahnak le sifah harnak tuar in a rak um. “Mah lioah Jehovah Tehte pakhat nih Pathian kan huat awk a si lonak a ruang kha Baibal in a ka hmuhsak. Jehovah nih Susanne kha vancung ah a lakmi a si lo i vancungmi zongah aa cang lo ti kha ka hun hngalh. Mitling lo a si caah a zawtmi a si. Susanne cu thihnak ah aa hngilh cang i Jehovah nih a thawhter lai caan kha a hngak. Pathian nih minung cu vawleicung ah zungzal nung dingin a kan sermi a si caah a rauhlan ah mah ningin a si cang lai ti kha ka hun hngalh. Jehovah cu zei bantuk Pathian dah a si ti ka hngalhle cangka in amah kha ka naih caah ka lungfahnak zong duhsah tein a hung dam deuh.”​—Salm 37:29; Lamkaltu 24:15; Rom 5:​12.

Mi nuai tampi cu ngaihchiatnak, raltuknak, mangṭam le leiser ral ti bantuk sifah harnak a phunphun an tong. Sifah harnak kan tonmi cu Jehovah ruangah a si lo, sifah harnak zong amah nih a kan tontermi a si lo ti le a rauhhlan ah ṭhatlonak vialte a hrawh dih cang lai timi kong he aa tlaiin Baibal chimmi a theih tikah Bruni cu lungdaihnak a rak hmu. Atu ah ṭhatlonak a tam chinmi cu “ni hmanung bik” ah kan nung cang ti a langhtermi hmelchunhnak pakhat a si. Kan dihlak in kan i ruahchanmi a ṭha tukmi hmailei thlennak caan cu a nai tuk cang.​—2 Timote 3:​1-5; Matthai 24:​7, 8.

Pathian Kong Tam Deuh Hngalhnak

Hans le Bruni nih Pathian kong kha tlawmte cu an hngalh. Pathian kong kha tampi cu an hngal lo nain Pathian kha an rak zumh. Jehovah kong ṭha tein hngalh awkah a caan an pek tikah ṭhatnak tampi an rak hmu. Kan chan he aa pehtlaimi a biapimi biahalnak i a phi zong an rak hmuh. Mah nih lungdaihnak le hmailei caah zumh khawh a simi ruahnaknak zong a rak ngeihter hna. Jehovah salle nuai tampi cu mah bantuk hmuhtonnak an ngei.

Jehovah kong kha tam deuh in hngalh awkah amah kong le amah nih a kan halmi kong aa telnak Baibal kha ṭha tein rel. Kumzabu pakhatnak lioah mi cheukhat nih cutin an rak tuah. Tuanbia lei mifim le siibawi a simi Luka nih Greece ram, Berea khua ah a ummi Judah Khrihfabu hna kong he aa tlaiin hitin a ti: “An chimmi kha lungtho ngaiin an ngaih i [Paul le Silas] nih [an] chimmi kha a si taktak maw si taktak lo ti hngalhnak caah nifate in Cathiang chung kha an kawl.”​—Lamkaltu 17:10, 11.

Kumzabu pakhatnak i Khrihfa hna cu hmunkhat ah an i pumṭi hna. (Lamkaltu 2:​41, 42, 46; 1 Korin 1:​1, 2; Galati 1:​1, 2; 2 Thesalon 1:1) Tuchan zongah cutin a si. Jehovah Tehte Hna cu Jehovah an naihnak le a rian an ṭuannak in lawmhnak an hmuh khawh nakhnga a hleiin timhtuahmi civuipi hna ah an Khrihfabu ningin an i pumṭi hna. An Khrihfabu i unau pawl he an i hawikomhnak thawng zongin ṭhatnak an hmu rih. Mi pawl cu an biakmi Pathian he an hun i lawh deuh tikah Jehovah nih a langhtermi sining hna kha Jehovah Tehte Hna nih an si khawh chungin an langhter. Cucaah Jehovah Tehte Hna he i hawikomhnak nih Jehovah kha hngalh deuh awkah a kan bawmh.​—Hebru 10:24, 25.

Pathian hngalh awkah fakpi in i zuam a hau tinak a si maw? Ι zuam cu a herh tukmi a si. Tuah na duhmi thil kha a tlam a tlin nakhnga tuah a herhmi pawl kha na tuah lai a si ko lo maw? Zaanglente celh a thiammi pakhat nih zeitlukin dah zuamnak a ngeih timi kong kha ruathmanh. Tahchunhnak ah, France ram i Olympic hawrha cung skate cit zuamnak ah sui in sermi laksawng a hmumi Jean-Claude Killy nih zaanglente celhnak ah ram kip i aa zuam khomi si awkah tuah dingmi thil kong he aa tlaiin hitin a ti: “Zuamnak i naa tel hlan kum 10 aa duh in nifatin mah kong lawng kha ruat . . . Mah cu kumkhat chung, ni 365 chung lungthin lei he pumsa lei he ṭuanmi rian a si.” Minit pahra lawng a raumi lentecelhnak pakhat i zuam awk hmanhah kan ngeihmi caan le kan thazaang hman dih a hau. Jehovah hngalhnak in hmuh dingmi hlawhtlinnak cu zungzal in a hmunmi a si.

A Fek Deuhmi i Hawikomhnak

An nunnak ah a biapi thil sungh a duhmi an um maw? Hohmanh an um lai lo. Cucaah na nunnak ah tinhnak taktak ka ngei lo tiah na ruah asiloah ruahlopi in zeicah sifah harnak ka ton timi kong hngalh na duh ahcun Baibal chung i Jehovah Pathian kong kha hngalh deuh awkah i zuam dingin biakhiak. Pathian kha na hngalh deuh ahcun zungzal caah a ṭha deuhmi nunnak ngeih awkah thlennak na tuah khawh lai.

Jehovah kong cawn na ngol caan a umte lai maw? Kum tampi chung Pathian rian a rak ṭuanmi hna nih an rak cawnmi Pathian kong le a kong thar an cawn rih dingmi he aa tlaiin an khuaruah a har peng. Cutin kan hngalhmi nih a kan lawmhter i Pathian he zong a kan naihter chin. Lamkaltu Paul ruahnak kha kan cohlan ve ko lai. Hitin a ti: “Pathian hi a va rum hringhran dah! A fimnak le a hngalhnak hi an va thuk hringhran dah! Biakhiahnak a tuahmi hi ahonih dah a sullam an purh khawh lai? A thil tining hi ahonih dah an hngalh khawh lai? Cathiang nih, ‘Bawipa cu ahonih dah a lungthin an hngalh? Ahonih khin dah lungthin an cheuh khawh?’”​—Rom 11:33, 34.

[A Tanglei Fianternak]

[Cahmai 5nak i a tawinak in langhternak]

Mi nih mah a hrampi biahalnak hna hi an i hal rih: ‘‘Zei ruangah dah kan nun? Khoika lei panh in dah kan kal? Nun hnawhchanmi cu zeidah a si?’

[Cahmai 6nak i a tawinak in langhternak]

“Jehovah cu zei bantuk Pathian dah a si ti ka hngalhle cangka in amah kha ka hun naih”

[Cahmai 7nak i a tawinak in langhternak]

“Jehovah rianṭuan cu a ṭha bikmi nunning a si. Zei he hmanh tahchunh khawh a si lo. Jehovah ka hngalh deuh caah nun hnawhchanmi zong ka ngei cang”