Baibal Nih An Nunning A Thlen

MIDANG he hawikomh a thiam lomi, punk rock hla a sami pakhat cu minunghawi dawt awk le bawmh awkah zeinihdah a forh? Mexico ram i pa pakhat kha a rawkralmi a ziaza hlawt awkah zeinihdah a forh? Japan ram i sehbing citnak ah a min a thangmi pakhat cu Pathian biak awkah a pawcawmnak rian a simi sehbing citnak kha zeicah a hlawt? An chimmi bia kha zohhmanh hna u sih.

“Ka Puarhrang, Kaa Uah I Velh Zong Kaa Vel.”​—DENNIS O’BEIRNE

CHUAH KUM: 1958

CHUAHKEHNAK RAM: ENGLAND

TUANBIA: MIDANG HE HAWIKOMH A THIAM LOMI PUNK ROCK HLA A SAMI

HLANLIO: Ka pa lei i kan chungkhat pawl cu Irish miphun an si. Cucaah Irish Catholic biaknak ah a ṭhangmi ka si. Tam deuh cu keimah tein church ah ka kal tawn nain a taktak ahcun ka huam lo. Asinain Baibal biatak kong tu cu hngalh ka duh tuk. Bawipa Thlacamnak kha hmaan tein ka cam peng. Ka ih buin mah thlacamnak i a sullam ka ruah tawnmi kha kaa cinken rih. Mah thlacamnak kha ka ṭhen hna i a sullam hngalh awkah ka rak i zuam.

Kumhra fai ka si tikah Rastafarian (biaknaklei bu pakhat) cawlcanghnak ah ka rak i tel. Nazi Ralchanhnak Phu bantuk a simi ramkhel lei cawlcanghnak zong kha ka uar tuk. Asinain ralchanh a duhmi punk rock hlasami pawl cawlcanghnak ah lungtho tein ka rak i tel. Cun ritnak sii zong ka hmang. A hleiin nifatin kangza kha ka zu. “Zei ah ka rel lo” timi lungput ka ngeih caah zu kha a hleihluat in ka ding, ka nunnak caah ṭih a nungmi thil ka tuah, midang zong zei ah ka rel hna lo. Mi chawnhbiak zong ka thiam lo. Midang he bia i ruah cu a herh lomi a si tiah ka ruah caah aho he hmanh bia kaa ruah lo. Hman i thlak zong ka duh lo. Hlanlio kong ka ruah ṭhan tikah kei cu a puarhrangmi, aa uahmi le velh a hmangmi ka rak si. Kan i komhmi hna cung lawngah ka zia a ṭha i ka siang.

Kum 20 hrawng ka si ah Baibal kong kha hngalh ka hun duh. Ritnak sii a hmangmi ka hawi pakhat cu thong a tlak lioah Baibal a rak hlathlai. Amah he biaknak kong, Church kong le Satan kong hna kha saupi kan i ruah. Baibal kaa cawk i keimah tein ka hun hlathlai. Mah ka hawipa he Baibal kan rel. Cun kan hngalhmi kong kha kan i ruah i a phi kan kawl. Thla tampi chung cutin kan rak tuah.

Baibal in kan hmuhmi a kong cheukhat cu hi vawlei donghnak caan ah kan nung, Khrihfa a simi nih Pathian Pennak kong thawngṭha chim awk a si, ramkhel lei i telin hi vawlei he kan i pehtlaih awk a si lo ti le Baibal ah ziazalei he aa tlaimi lamhruainak hna a um timi hna an si. Baibal chimmi cu a hmaan i a hmaanmi biaknak a um hrimhrim lai ti zong ṭha tein kan hngalh. Asinain zei biaknak dah a hmaanmi cu a si? A bik in kan hngalhmi church pawl kha kan zoh tikah rumra an ngei tuk ko nain ramkhel lei ah an i telmi kha kan hmuh. Jesuh he cun an i dang tuk. Annih cu  Pathian nih a hmang hna lo ti kha kan hngalh caah mi nih hngalh theng lomi biaknak pawl kha hlathlai awkah bia kan khiah.

Mah biaknak ah a ummi pawl he kan i tong i biahalnak tampi kan tuah hna. Mah biahalnak hna i Baibal a phi kha kan hngalh caah an phitmi cu Baibal cawnpiaknak ningin a si maw, si lo ti kha kan hngalh khawh colh. Anmah he kan i ton hnu paohah Pathian sinah ‘a hmaanmi biaknak ah a ummi an si ahcun anmah he ton ṭhan duhnak lungput ka ngeih nakhnga rak ka forh’ tiah thla ka cam peng. Asinain anmah he thla tam nawn kan i ton hnuah kan biahalnak hna kha Baibal in a phi a kan pe khomi bu an um lo. Cun anmah he ton ṭhan duhnak lungput zong ka ngei lo.

A donghnak ah Jehovah Tehte Hna he kan i tong. Voi dang bantukin biahalnak kan tuah hna tikah Baibal in a phi an kan pek. An chimmi cu kan hngalhmi kong he aa lo tuk. Cucaah Baibal ah a phi kan hmuh rih lomi kong pawl kha kan hal hna. Tahchunhnak ah, kuak zuknak le ritnak sii hmannak he aa tlaiin Pathian hmuh ning kan hal hna tikah Baibal in a phi an kan pek. Cucaah an pumhnak ah i pumh dingin kan hna a tla.

An sin kan i pumh tikah ka si a vang. Kei cu mi chawnhbiak a thiammi ka si lo caah thiang tein thil aa hruk-aihmi hna nih panh tein an rak ka chawnhmi kha ka duh lo. Cheukhat nih lungtak tein an ka chawnhmi a si lo tiah ka ruah. Cucaah i pumh kha ka duh ti lo. Asinain a hmaanmi biaknak an si ahcun anmah he i ton ṭhan duhnak lungthin rak ka pe tiah Pathian sinah thla ka cam ṭhan. Mah hnuah Jehovah Tehte Hna he Baibal cawn kha ka hun duh tuk.

BAIBAL NIH KA NUNNAK A THLEN NING: Ritnak sii ka hmanmi hi ngol a hau ti kha ka hngalh i fawi tein ka ngol khawh. Asinain kuak zuk tu cu ka ngol kho lo. Voi tampi kaa zuam nain ka hlawh a tling lo. Kuak zuk a ngol i zeitikhmanh ah a zu ṭhan ti lomi hna kong ka theih tikah Jehovah Pathian sinah thla ka cam i bawmhnak ka hal. A donghnak ah Pathian bawmhnak thawngin kuak zuk kha ka ngol khawh. Pathian sinah lungtak tein le a hmaan ning tein thlacam a ṭhat ning kha ka hun hngalh.

Ka caah a harmi a dang thlennak pakhat cu thil hruk-aih ning kha a si. A hmasa bik kaa pumh lioah ka sam kha a dummi rong in ka ṭialter i a cunglei ah ka dirter. A hnuah theithu rong kaa thuh ṭhan. Jean bawngbi le ca aa ṭialmi saphaw angki kaa hruk. Jehovah Tehte Hna nih thil hruk-aih ning thlen a herhnak a ruang pawl kha nem tein an ka chimh ko nain thlen a hau lo tiah ka ruah. A donghnak ah “vawlei hi siseh, a chung thilri hi si hna seh, tlaihchan hna hlah u. Vawlei hi nan tlaihchan ahcun Pathian dawtnak kha nan chungah a um lo” timi 1 Johan 2:​15-​17 kong kha ka ruat. Ka thil hruk-aih ning nih vawlei ka dawt kha a langhter. Pathian ka dawtnak langhter awkah ka thil hruk-aih ning thlen a hau ti kha ka hun hngalh. Cuticun thlennak ka rak tuah.

A hnuah Jehovah Tehte Hna lawng nih pumh dingin tha an ka pekmi a si lo ti kha ka hun hngalh. Hebru 10:24, 25 ka rel tikah Pathian nih pumhter a ka duh ti kha ka hun hngalh. Cucaah pumhnak dihlak ah ka hun i pum i unau pawl he kan i theihhngalh hnuah Jehovah sinah kaa pumpe i tipil ka rak ing.

ṬHATNAK KA HMUH NING: Jehovah nih amah he pehtlaihnak ṭha a kan ngeihter caah mah nih ka lung a ka suk tuk. Pathian zawnruahnak le zohkhenhnak nih amah i zohchunh awk le Jesuh Khrih hnu zulh awkah a ka forh. (1 Peter 2:​21) Khrihfa ziaza pawl ngeih dingin kaa zuam lioah midang he aa lo lomi keimah ka sining tein ka um kho ko ti kha ka hun hngalh. Midang cungah dawtnak le zawnruahnak ngeih awkah kaa zuam. Cun Khrih nih mi pawl a pehtlaih hna ningin ka nupi le ka fapa kha pehtlaih awk zongah kaa zuam. Cucaah unau pawl zong ṭha tein ka hun pehtlaih khawh hna. Khrih hnu ka zulh caah keimahle keimah upatnak ka hun ngeih lengah midang cung zongah dawtnak ka langhter khawh cang.

 “Upatnak He An Ka Pehtlaih.”​—GUADALUPE VILLARREAL

CHUAH KUM: 1964

CHUAHKEHNAK RAM: MEXICO

TUANBIA: A ZIAZA A RAWKRALMI

HLANLIO: Unau pasarih kan si i Mexico, Sonora peng, Hermosillo khua i misifak sang ah a ṭhangmi ka si. Ka pa a thih lioah ngakchia te lawng ka si rih. Cucaah kanmah zohkhenhnak caah ka nu cu rian fakpi in a ṭuan. Phanah cawknak tangka hmanh kan ngei lo i ka ke lawngin ka kal tawn. Chungkhar pawcawmnak caah ka ngakchiat lio tein rian ka rak ṭuan. Midang chungkhar bantukin kannih zong pit tet tein khua kan sa.

Chun nitlak rian a ṭuan caah ka nu nih ṭha tein a kan zohkhenh kho lo. Kum 6 ka si ah kum 15 pa pakhat nih a ka tlaihhrem. Caan saupi tiang a ka tlaihhrem lengmang. Cucaah nupa sinak he aa tlaiin ka lung a buai tuk. Cucaah pa le pa i duh cu a poi lo tiah ka hun ruah. Mah kong he aa tlaiin siibawi le Khrihfa biaknaklei hruaitu pawl sin ruahnak cheuhnak ka hal hna tikah mah cu a poi lo, a phung a si ko tiah an ka ti.

Kum 14 ka si ah ngeihkhat aa duhmi hna i an umtu ning le an i hruk-aih ningin um ve awkah bia ka khiah. Mah hnu kum 11 tiang cutin ka rak um. Mah caan chungah pa tampi he kaa duh. Sam a ṭamhmi le a metmi si ka duh caah tinṭan ka kai i dawr ka tuah. Asinain kaa nuam lo. Buaibainak tampi ka tong i mi cu ka cungah zumhawktlak tein an um lo tiah ka ruah. Ka tuahmi thil cu a hmaan lo ti kha ka hun hngalh. Cucaah ‘miṭha le man a ngeimi minung an um ti hnga maw?’ tiah keimahle keimah kaa hal.

Mah tikah ka unu kha ka lung ah a hung chuak. Jehovah Tehte Hna he Baibal a cawng i tipil a ing. A hngalhmi kong hna kha a ka chimh nain ka rak ngai duh lo. Asinain a nunning le a chungkhar nunning tu cu ka hngar. A vapa he an i daw tuk i pakhat le pakhat upatnak he an i pehtlai. Mah hnu tlawmpal ah Jehovah Tehte nu pakhat nih Baibal a ka cawnpiak. A hmasa ahcun ka cawng sawhsawh i hngalh duhnak taktak ka ngei lo. Asinain a hnu ah thil sining cu a hun i thleng.

BAIBAL NIH KA NUNNAK A THLEN NING: Jehovah Tehte Hna nih pumh an ka sawm caah kaa pum. Mah cu ka caah thil thar a si. Midang nih cun an ka nihsawh nain Jehovah Tehte Hna nih cun cutin an ka pehtlai lo. Dawtnak le upatnak he an ka pehtlaih caah kaa nuam tuk.

Civui pakhat i kaa pumh hnuah Jehovah Tehte Hna kha ka upat chinchin hna. An tampi nain ka unu bantukin an dingfel dih. Mah hna hi caan saupi ka rak kawlmi miṭha le man a ngeimi cu an si hnga maw tiah ka ruat. Dawtnak le lungrualnak an langhter lengah ka biahalnak kip kha Baibal in an ka leh khawh caah ka khuaruah a har tuk. Baibal ruangah an nunning a ṭhatmi a si kha ka hun hngalh. Anmah bantuk si ka duh ahcun thlennak tampi ka tuah a hau ti kha ka hun hngalh.

Nu bantukin ka ummi kha kaa thlen a hau. Ka biachim le ka umtu ning, ka thil hruk-aih ning, ka sam tuah ning hna thlen a hau i ka hawikom pawl zong hrial an hau. Ka hawi hlun pawl nih hitin an ka ti: “Zeicah mah thil hna hi na tuah? Atu na sining tein um cu a ṭha ko si. Baibal zong hlathlai duh hlah. Zei paoh tling tein pei na ngeih ko cu.” A ṭha lomi ka ziaza  i remh cu ka caah a har bikmi a si.

A nganmi thlennak hna tuah khawh a si ti kha ka hngalh. Zeicahtiah 1 Korin 6:​9-​11 bia nih ka lung a ka suk tuk. Hitin a ti: “Miṭhalo mi nih cun Pathian pennak cu an co lai lo ti kha fiang tein nan hngalh ko. Nanmahle nanmah kha i hleng len hlah u; misual mi le siasal a biami le vacung pa duhmi le nu nih nu he sualnak, pa nih pa he sualnak a tuahmi . . . nih cun Pathian pennak cu an co lai lo. A cheu cu cu bantuk cu nan rak si. Asinain sualnak in thenh nan si cang.” Jehovah nih hlanlio mi hna kha i thlen awkah a rak bawmh hna bantukin keimah zong a ka bawmh ve. Kaa thlen khawh nakhnga kum tampi chung fakpi in ka rak i zuam. Jehovah Tehte Hna lamhruainak le dawtnak nih tampi a ka bawmh.

ṬHATNAK KA HMUH NING: Atu ahcun midang bantukin ka um kho ve cang. Nupi ka ṭhi i ka nupi he kan fapa kha Baibal phunglam ningin nun awkah kan cawnpiak. Ka nunning hlun cu a luanciami caan ah a taangta cang. Atu ahcun Jehovah biaknak in hmuhmi ṭhathnemhnak le tinvo sung hna ka hmu cang. Khrihfabu ah Khrihfa upa pakhat in rian ka ṭuan i midang kha Baibal biatak hngalh awkah ka bawmh hna. Ka nunning ka thlen caah ka nu cu aa nuam tuk i Baibal cawnnak kha a cohlan. Atu ahcun tipil a ingmi Khrihfa pakhat a si cang. A hlanah a ziaza a rawkral vemi ka naunu zong Jehovah Tehte pakhat a si ve cang.

Hlanlio ka nunning kong a hngalmi hna hmanh nih kaa thlen taktakmi kha an hmuh. I thlen awkah ahote nih dah an ka bawmh ti kha ka hngalh. A hlanah mifim pawl sinah bawmhnak ka rak hal hna nain a ṭhami ruahnak cheuhnak ka hmu lo. Asinain Jehovah nih cun a rak ka bawmh. Kaa tlak lo timi ruahnak ka ngei ko nain Pathian nih ka sining kha a hngalhthiam i dawtnak le lungsaunak tein a ka pehtlaih. A lianngan i dawtnak a ngeimi Pathian nih a ka hngalh i ka nunning ṭhatter a duh timi nih zeizong vialte kha a thlenter.

“Lungsinak Ka Ngei Lo I Ka Li Zong A Leng.”​—KAZUHIRO KUNIMOCHI

CHUAH KUM: 1951

CHUAHKEHNAK RAM: JAPAN

TUANBIA: SEHBING CIT AA ZUAM TAWNMI

HLANLIO: Japan ram, Shizuoka Peng i a daimi tilawng dinhnak khua ah a ṭhangmi ka si. Cuka khua i inn hmete pakhat ah kan um i kan chungkhar cu pariat kan si. Ka pa cu sehbing dawr a tuah. Ka pa nih ka ngakchiat lio tein sehbing cit i zuamnak ah a ka kalpi tawn caah zaanglente celhnak kha ka hun duh. Ka pa nih zaanglente celhnak in a paw aa cawmmi siter a ka duh. Sianglairuun ka kai lioin biatak tein a ka cawnpiak. Siangsangruun ka kai lioah kum fatin tuahmi ram chung i tlik, per, cheh zuamnak ah laksawng pathum ka rak hmu. Sianghleiruun kainak tinvo ka hmu ko nain zaanglente celhnak sianginn tu kai dingin bia ka rak khiah. Kum 19 ka si ah zaanglente celhnak in a paw aa cawm khomi pakhat ka hung si.

Mah caan thawkin ka hmuitinh cu Japan ah sehbing cit a thiam bikmi si ding kha a si. Ka chungkhar kha him tein le nun nuam tein chiah khawh awkah tangka tampi kawl ka duh. Cucaah fakpi in kaa  zuam. Ka tha a bat tuk caan asiloah a har tukmi zuamnak caah ka thin a phan tik caan paohah sehbing cit i zuam dingin hrinmi ka si, zei bantuk thil ka ton hmanhah ka lung a dong lai lo tiah keimahle keimah tha kaa pe tawn. Cutin ka rak tuah. Fakpi in kaa zuam man ah a theipar ka zun. A kumkhatnak ah, mithar lakah pakhatnak ka hmu. A kumhnihnak ah, Japan ram i zaanglente celh a thiam bikmi si awkah zuamnak ah i tel ve dingin sining ka rak tlinh. Mah bantuk puai ah voiruk tiang kaa zuam i pahnihnak ka rak hmu.

A thiam bikmi lakah kaa tel ve caah Japan ram, Tokai i a ke a fekmi tiah ka min a thang. Zuamnak ah teinak hmuh lo ding kha ka duh hrimhrim lo. Zuamnak ah zaangfahnak ka ngeih lo caah ka thin a hung phang. Tangka tampi ka kawl khawh caah ka duhmi paoh kaa cawk khawh. Zaanglente celhnak khaan pakhat aa telmi inn nganpi pakhat ka cawk, cun inn pakhat tlukin a man a fakmi ramdang mawṭaw pakhat zong kaa cawk. Ka chungkhar caah ka tangka pawl kha inn le hmun zuarnak rian le stock rianṭuannak ah ka hman.

Cutin khua ka sa kho ko nain lungsinak ka ngei lo i ka li a leng. Mah lioah nupi ka ṭhi i fapa pathum kan ngei. Asinain ka chungkhar cungah ka lung a sau lo. Thil hmete kong hmanhah ka nupi le ka fale cungah ka thin a hung. Cucaah ka chungkhar nih ka thin a hun le hunlo hngalh awkah ka mithmai zoh in le thlalau ngaiin khua an sa.

Caan tlawmpal hnuah ka nupi cu Jehovah Tehte Hna he Baibal a hung cawng. Mah nih ka nunning kha tampi a thlen. Ka nupi nih Jehovah Tehte Hna pumhnak ah i pumh ka duh tiah a ka ti caah kan chungkhar ningin i pumh awkah bia ka khiah. Khrihfa upa pakhat nih zan ah kan inn ah ra in Baibal a ka cawnpiakmi kha kaa cinken rih. Kan cawnmi kong pawl kha ka duh tuk.

BAIBAL NIH KA NUNNAK A THLEN NING: Efesa 5:5 bia cu ka nunnak ah huham a ngei tuk ti kha zeitikhmanh ah ka philh lo. Hitin a ti: “Nu le pa sualnak a tuahmi le dawhcah loin khua a sami le a hak a kaumi cu Khrih Pennak chung le Pathian Pennak chungah covo zeihmanh an ngei lai lo.” Sehbing cit i zuamnak cu tangka in lente celhnak bantuk a si ve i mah nih hakkauhnak a kan ngeihter chin ti kha ka hun hngalh. Ka chiaṭha thleidannak lungthin nih a hun ka hnorsuan. Jehovah Pathian lunglawmhter ka duh ahcun zaanglente celhnak hi ka hlawt a hau. Asinain cutin biakhiahnak tuah cu ka caah a har tuk.

Nikum ah ka hmuh balmi lakah a ngan bikmi teinak ka hmuh caah hmailei zongah hmuh rih ka duh. Asinain Baibal ka hlathlai tikah lungdaihnak ka hmu. Lente celh zuamnak ah hmuh ka duhmi teinak lungput he cun aa dang tuk. Baibal ka cawn hnuah voithum tiang kaa zuam rih i mah lente celhnak hi hlawt awkah biakhiahnak ka tuah kho rih lo. Mah lengah zeitindah ka chungkhar ka cawm hna lai ti zong ka hngal lo. Cucaah biakhiahnak tuah cu kaa harh tuk. Hmai ah maw ka fon lai, hnulei dah ka kir lai tiin zei tuah awk ka hngal lo. Ka rualchan pawl zong nih ka zumhnak thar he aa tlaiin fakpi in an ka ralchanh. Ka pa cu ka cungah a thin a hung tuk. Ka lungre a theih tuk caah ka pawpi hmanh a rak hma.

Baibal kha ka hlathlai peng i kaa pumh peng caah mah a har tukmi caan kha ka rak inkhawh. Ka zumhnak cu a hung fek chin. Ka thlacamnak hi ka ngaihpiak law mah kha ka hmuhthiam nakhnga zong ka bawm tiah thla ka cam. Ka nupi nih i nuamh awkah inn nganpi ah um a hau lo tiah a ka ti caah ka lungretheihnak cu a zor deuh. Cuticun ka sining cu duhsah in a hung ṭhancho.

ṬHATNAK KA HMUH NING: Matthai 6:​33 i Jesuh chimmi bia cu a hmaan ti kha ka hun hngalh. Hitin a ti: “Zei dang vialte nakin Pathian Pennak le zeidah tuah hna seh ti a kan duh timi kha biapi deuh in ruat u law thil dang vialte hna zong hi aan pek ṭhiamṭhiam ko hna lai.” Jesuh chimmi “thil dang vialte” timi a hrampi kan herhmi thil pawl cu zeitikhmanh ah kan chambau bal lo. Atu ah ka hmuhmi tangka cu zaanglente kaa celh lio i ka hmuhmi cheu 30 ah cheu 1 lawng a si ko nain a luancia kum 20 chungah kan chungkhar caah a chambaumi a um lo.

Mah lengah biaknaklei he aa tlaimi cawlcanghnak ah zumtukhat unau pawl he kaa tel khawh caah voikhat hmanh ka hmuh bal lomi nuamhnak le lungsinak kha ka hmu. Jehovah rian ah ka rian kaa tamter caah caan a dih manh hmanh ka hngal lo. Kan chungkhar sining zong a ṭhangcho chin lengmang. Ka fapa pathum le an nupile zong zumhfek tein Jehovah an bia.