Be ka se isịnede

Be ka se isịnede

Ndi Peter Ekedi Akpa Pope?

Ndi Peter Ekedi Akpa Pope?

“Ẹmek Cardinal Jorge Mario Bergoglio, S.J., nte Pope; enye edi ọyọhọ owo 265 emi adade itie Peter.”—VATICAN INFORMATION SERVICE, VATICAN CITY, MARCH 13, 2013.

“Bishop Rome [pope] edi ibuot ofụri Ufọkabasi Catholic, sia enye ada itie Saint Peter, emi Jesus Christ ekemekde nte ibuot.” —THE PRIMACY OF THE BISHOP OF ROME DURING THE FIRST THREE CENTURIES, 1903, EMI VINCENT ERMONI EWETDE.

“Owo ekededi emi ọdọhọde . . . ke idịghe Pope ada itie Edisana Peter, ke inyụn̄ idịghe enye edi ibuot Ufọkabasi; yak ẹsụn̄i utọ owo oro.” —AKPA ESOP VATICAN, JULY 18, 1870.

MBON Catholic ke ofụri ererimbot ẹda se ẹketịn̄de ke akpa Esop Vatican oro ẹkedụkde ke 1870 nte ewụhọ m̀mê ukpepn̄kpọ Ufọkabasi emi mîkpanaha ẹkpụhọ. Edi, ndi se Bible ekpepde edi oro? N̄ko, ndi Pope Francis ada itie apostle Peter? Ndi Peter okonyụn̄ edi akpa pope?

“NYEBỌP UFỌK MI KE ENYỌN̄ ITIAT EMI”

Ewụhọ oro ẹkenọde mi ke Esop Vatican oro ẹkedụkde ke 1870 eketiene nte Matthew 16:16-19 ye John 21:15-17 akan̄wan̄ade mmọ. Se Jesus eketịn̄de ye Peter ke mme itien̄wed emi ye se Bible etịn̄de ke mme itie en̄wen owụt akpan utom oro apostle Peter akanamde ke esop akpa mme Christian. Ke nditịm ntịn̄, akpa ini oro Jesus okokụtde Peter, enye ama etịn̄ ikọ emi owụtde ke Peter ọyọsọn̄ọ ada nte akamba itiat. (John 1:42) Edi, ndi Christ ọkọdọhọ Peter edi ibuot ọnọ ufọkabasi m̀mê esop?

Ke Matthew 16:17, 18, Jesus ọkọdọhọ Peter ete: “Ami mmonyụn̄ ndọhọ fi nte, Afo edi Peter [emi ọwọrọde “Akamba Itiat”], ndien nyebọp ufọk Mi ke enyọn̄ itiat emi.” * Ndi Jesus ọkọdọhọ ke idibọp “ufọk,” m̀mê esop, imọ idori ke idem Peter emi edide owo? Ndi emi ọkọwọrọ ke Peter edidi ibuot ọnọ kpukpru mbet Jesus eken? Didie ke ikọ emi akan̄wan̄a mme apostle eken emi ẹkekopde se Jesus eketịn̄de ye Peter? Mbụk Gospel owụt ke mmọ ẹma ẹsineni m̀mê anie okpon akan ke otu mmimọ. (Matthew 20:20-27; Mark 9:33-35; Luke 22:24-26) Edieke edide Jesus ama ememek Peter nte ibuot, m̀mê etubom, ndi mme apostle ẹkpekeneni m̀mê anie okpon akan ke otu mmimọ?

Didie ke ikọ Jesus emi akan̄wan̄a Peter? Sia Peter ekedide eyen Israel, anaedi enye ama ọdiọn̄ọ mme prọfesi emi aban̄ade “itiat” m̀mê “itiat inụk.” (Isaiah 8:13, 14; 28:16; Zechariah 3:9) Ke ini Peter eketịn̄de aban̄a kiet ke otu mme prọfesi emi ke leta oro enye ekewetde ọnọ ẹsọk mme Christian, enye ọkọdọhọ ke “itiat inụk” oro ẹketịn̄de ẹban̄a edi Ọbọn̄ nnyịn Jesus Christ, oro edi, Messiah. Peter akada ikọ Greek emi pe’tra (ukem ikọ emi ikụtde ke ikọ Jesus ke Matthew 16:18) etịn̄ aban̄a Christ kpọt.—1 Peter 2:4-8.

Apostle Paul n̄ko ekedi mbet Jesus. Ndi Paul ama enịm ke Jesus ọkọdọhọ Peter akara ofụri ufọkabasi m̀mê esop? Ke leta oro Paul ekewetde ọnọ ẹsọk mbon Galatia, enye ọkọdọhọ ke Peter esịne ke otu mbon oro “ẹbatde mmọ nte mme adaha” ke esop akpa mme Christian. Emi owụt ke Paul ikadaha Peter kpọt nte “adaha.” (Galatia 2:9) N̄ko, edieke edide Jesus ama emek Peter nte ibuot esop, Bible ikpọdọhọke ke ẹkebabat enye ẹsịn ke otu mbon emi ẹdide adaha.

Ke ini Paul okokụtde nte Peter anamde se mîfọnke, Paul ọdọhọ ke ima “[ibiọn̄ọ] enye iso ye iso, koro enye anamde se ibiomde enye.” (Galatia 2:11-14) Paul ikekereke ke Peter m̀mê anana-mfọnmma-owo en̄wen edi itiat emi Christ ọkọbọpde ufọkabasi, m̀mê esop, esie odori. Utu ke oro, enye ekenịm ke ẹbọp esop Abasi ẹdori ke Jesus Christ emi edide itiat idakisọn̄. Paul ọkọdọhọ ke “itiat oro ekedi Christ.”—1 Corinth 3:9-11; 10:4.

“AFO EDI PETER . . .”

Jesus ọkọdọhọ Peter ete: “Afo edi Peter, ndien nyebọp ufọk Mi ke enyọn̄ itiat emi.” Didie ke ikọ emi akpan̄wan̄a nnyịn? Ini kiet ekededi emi ikotde n̄kpọ ke Bible, ọkpọfọn ikot mme ufan̄ikọ eken ke itien̄wed oro man se ikotde emi etịm an̄wan̄a nnyịn. Nso ke Jesus ye Peter ẹkeneme ẹban̄a? Jesus okobụp mbet esie ete: “Mbufo ẹdọhọ ẹte Ami ndi anie?” Peter ama ọsọsọp ọbọrọ ete: “Afo edi Christ, Eyen Abasi uwem.” Ntre Jesus ama ọkọm Peter onyụn̄ ọdọhọ ke iyọbọp “ufọk,” m̀mê esop, imọ ke “itiat” emi enen̄erede ọsọn̄ idem, oro edi, Jesus emi Peter ọkọdọhọde ke edi Eyen Abasi uwem.—Matthew 16:15-18.

Jesus ọkọdọhọ Peter ete: “Afo edi Peter, ndien nyebọp ufọk Mi ke enyọn̄ itiat emi.” Didie ke ikọ emi akpan̄wan̄a nnyịn?

Se itịn̄de emi onyụn̄ edi se ediwak mbon oro ẹsikotde “Mme Ete Ufọkabasi” ẹketịn̄de ẹban̄a Matthew 16:18. Mmọ ẹkedọhọ ke itiat oro ẹtịn̄de ẹban̄a ke itien̄wed emi edi Christ. Ke uwụtn̄kpọ, Augustine emi okodude uwem n̄kpọ nte isua 400 ke mme apostle ẹma ẹkekpan̄a ekewet ete: “Ọbọn̄ ọkọdọhọ ete: ‘Nyebọp ufọk Mi ke enyọn̄ itiat emi,’ sia Peter ọkọdọhọ enye ete: ‘Afo edi Christ, Eyen Abasi uwem.’ Ntre, itiat emi afo ọbuọtde idem mi, ke ami ndibọp Ufọkabasi mi ndori.” Augustine ama etịn̄ ediwak ini ete ke “Itiat oro (Petra) edi Christ.”

Ekpedi Augustine ye mbon eken ẹkedu uwem mfịn, Ufọkabasi Catholic ẹkpesụn̄i mmọ. Ataifiọk eyen Switzerland emi ekerede Ulrich Luz ọdọhọ ke ntaifiọk oro ẹnamde ndụn̄ọde ẹban̄a Bible mfịn ẹdọhọ ke itiat oro edi Christ, ndien ke ẹkpesụn̄i mmọ n̄ko edieke ẹkpemende se mmọ ẹtịn̄de emi ẹka Esop Vatican oro ẹkedụkde ke 1870.

NDI POPE ADA ITIE PETER?

Apostle Peter ikọdiọn̄ọke-diọn̄ọ se ẹkotde pope. Se idude edi ke ediwak bishop emi mîkodụhe ke Rome ẹma ẹsikot idemmọ pope tutu esịm isua 800 C.E. Kpa ye oro, owo ikesiwakke ndiwet “pope” ndian enyịn̄ owo; ẹketọn̄ọ ndinam emi ke ekperede ndisịm isua 1100 C.E. N̄ko, idụhe Christian ke eyo mme apostle emi ẹkekerede ke ẹkedọhọ Peter edi ibuot ọnọ esop Abasi, ndien ke enye ama akpa, owo en̄wen ayada itie esie. Ntem, ataifiọk eyen Germany emi ekerede Martin Hengel ọdọhọ ke idụhe n̄kpọ ndomokiet ke Ikọ Abasi m̀mê ke mbụk akpa mme Christian emi owụtde nte ẹkesan̄ade ẹdinyene pope.

Ke nditịn̄ ibio ibio: Ndi Peter ekedi akpa pope? Ndi enyene owo ekededi emi adade itie esie? Ndi Bible enyịme nte Ufọkabasi Catholic ẹdọhọde ke pope edi ibuot ufọkabasi mi ke isọn̄? Nnennen ibọrọ ke mbụme mbita emi edi ihih. Edi Jesus ama ọbọp ufọkabasi, m̀mê esop, esie odori ke idemesie. (Ephesus 2:20) Mbụme emi nnyịn owo kiet kiet ikpobụpde idem nnyịn edi, Ndi ami mmetiene ndu ke esop emi?

^ ikp. 8 Ẹda kpukpru itie N̄wed Abasi oro ẹsiakde ẹsịn ke ibuotikọ emi ẹto Edisana ŋwed Abasi Ibom sia Bible emi ke mbon Catholic ke edem nnyịn ẹsikama.