Τελ Αράντ​—Ένας Σιωπηλός Μάρτυρας

Μια χαμένη πόλη, ένας μυστηριώδης ναός, μια κρύπτη με αρχαίες επιγραφές—πράγματα που ίσως ακούγονται σαν τα βασικά στοιχεία για μια ταινία περιπέτειας. Στην πραγματικότητα, όμως, όλα αυτά και ακόμη περισσότερα ήταν επί αιώνες κρυμμένα κάτω από αποθέσεις άμμου στην έρημο, στο Τελ Αράντ του Ισραήλ, μέχρις ότου οι αρχαιολόγοι άρχισαν ανασκαφές εκεί.

ΣΗΜΕΡΑ, η σύγχρονη Αράντ δίνει σε πολλούς επισκέπτες την εντύπωση μιας συνηθισμένης πόλης του Ισραήλ. Έχει 27.000 κατοίκους και βρίσκεται στην έρημο της Ιουδαίας στα δυτικά της Νεκράς Θαλάσσης. Εντούτοις, η αρχαία ισραηλιτική πόλη Αράντ βρισκόταν περίπου 8 χιλιόμετρα πιο δυτικά. Αυτή είναι η τοποθεσία στην οποία οι αρχαιολόγοι αφαίρεσαν προσεκτικά τις αποθέσεις άμμου, φέρνοντας στο φως πλούτο οικοδομημάτων και επιγραφών.

Οι συγκεκριμένες επιγραφές βρέθηκαν πάνω σε όστρακα, θραύσματα πήλινων αγγείων, που χρησιμοποιούνταν ως πλάκες γραφής. Κατά τους Βιβλικούς χρόνους, το γράψιμο πάνω σε τέτοιο υλικό αποτελούσε κοινή συνήθεια. Οι ανασκαφές στο Τελ Αράντ έχουν αποδώσει την πλουσιότερη συλλογή τέτοιων οστράκων που βρέθηκε ποτέ στο Ισραήλ. Πού έγκειται, όμως, η αξία αυτών των αρχαιολογικών ανασκαφών;

Τα ευρήματα στο Τελ Αράντ καλύπτουν μακρά περίοδο Βιβλικής ιστορίας, από τις ημέρες των Κριτών του Ισραήλ μέχρι την εισβολή των Βαβυλωνίων στον Ιούδα το 607 Π.Κ.Χ. Συνεπώς, αυτές οι ανακαλύψεις συνέβαλαν στην επιβεβαίωση της ακρίβειας της Αγίας Γραφής. Παρέχουν επίσης διαφωτιστικά δείγματα σε σχέση με το πώς θεωρούσαν οι άνθρωποι στον αρχαίο Ισραήλ το προσωπικό όνομα του Θεού.

Η Αράδ και η Αγία Γραφή

Είναι αλήθεια ότι η Γραφή δεν αναφέρει και πολλά για την Αράδ. Ωστόσο, η πόλη αυτή, η οποία βρισκόταν σε στρατηγική θέση, είχε κάποτε υπό τον έλεγχό της μια σπουδαία εμπορική οδό. Δεν προξενεί έκπληξη, λοιπόν, που τα ιστορικά αρχεία και οι αρχαιολογικές ανακαλύψεις δείχνουν ότι αυτή η αρχαία τοποθεσία κατακτήθηκε, καταστράφηκε και ανοικοδομήθηκε επανειλημμένα  κατά τη διάρκεια της πολυτάραχης ιστορίας της. Η συνεχής ανοικοδόμηση δημιούργησε ένα επιβλητικό τελλ, δηλαδή έναν γήλοφο, από τη συσσώρευση των ερειπίων.

Η Γραφή αναφέρεται πρώτη φορά στην Αράδ κατά την αφήγηση του τελευταίου μέρους της 40χρονης οδοιπορίας των Ισραηλιτών στην έρημο. Λίγο μετά το θάνατο του αδελφού του Μωυσή, του Ααρών, ο λαός του Θεού πέρασε κοντά από το νότιο σύνορο της Υποσχεμένης Γης. Ο Χαναναίος βασιλιάς της Αράδ θεώρησε προφανώς ότι εκείνοι οι περιπλανώμενοι στην έρημο ήταν πολύ δελεαστικός στόχος, στον οποίο δεν μπορούσε να αντισταθεί. Εξαπέλυσε επίθεση. Με την υποστήριξη του Ιεχωβά Θεού, οι Ισραηλίτες πολέμησαν με γενναιότητα, πέτυχαν ολοκληρωτική νίκη και ισοπέδωσαν την Αράδ, αν και από ό,τι φαίνεται μερικοί από το λαό της επέζησαν.​—Αριθμοί 21:1-3.

Οι Χαναναίοι ανοικοδόμησαν γρήγορα τη σημαντική από στρατηγική άποψη πόλη τους. Όταν ο Ιησούς του Ναυή έφτασε εκεί λίγα χρόνια αργότερα, εισβάλλοντας από τα βόρεια και εξαλείφοντας συστηματικά τους Χαναναίους από “την ορεινή περιοχή και τη Νεγκέμπ”, ένας από τους εχθρούς που αντιμετώπισε ήταν «ο βασιλιάς της Αράδ». (Ιησούς του Ναυή 10:40· 12:14) Αργότερα, οι απόγονοι του Οβάβ του Κεναίου, οι οποίοι είχαν ενωθεί με το στρατόπεδο των Ισραηλιτών για να τους βοηθήσουν κατά την παραμονή στην έρημο, εγκαταστάθηκαν σε αυτή την περιοχή της Νεγκέμπ.​—Κριτές 1:16.

Αρχαιολογικά Ευρήματα

Σχετικά με κάποια γεγονότα που αναφέρονται μετέπειτα στο Βιβλικό υπόμνημα, τα ερείπια στο Τελ Αράντ προσφέρουν μερικά ενδιαφέροντα στοιχεία. Παραδείγματος χάρη, οι αρχαιολόγοι έχουν βρει μια σειρά από διαδοχικά οχυρώματα. Ορισμένα από αυτά μπορεί κάλλιστα να ανάγονται στην εποχή του Βασιλιά Σολομώντα, ο οποίος ήταν γνωστός για τα πολλά οικοδομικά έργα που έκανε σε διάφορες πόλεις. (1 Βασιλέων 9:15-19) Ένα από τα στρώματα των ερειπίων της ανασκαφής, το οποίο ανάγεται στις αρχές του δέκατου αιώνα Π.Κ.Χ., δείχνει ότι συνέβη μια μεγάλη πυρκαγιά. Αυτά τα ευρήματα εντάσσονται χρονικά στον καιρό της εισβολής του Αιγύπτιου Βασιλιά Σισάκ, πέντε μόλις χρόνια μετά το θάνατο του Σολομώντα. Στο Καρνάκ στη νότια Αίγυπτο, υπάρχει ένα ανάγλυφο σε τοίχο το οποίο διαιωνίζει την ανάμνηση αυτής της εισβολής και κατατάσσει την Αράδ ανάμεσα στις πολλές ηττημένες πόλεις.​—2 Χρονικών 12:1-4.

Είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον ότι πολλά από τα περίπου 200 όστρακα που ήρθαν στο φως φέρουν εβραϊκά ονόματα τα οποία βρίσκονται και στη Γραφή, όπως του Πασχώρ, του Μερημώθ και των γιων του Κορέ. Μερικά από αυτά τα μη θρησκευτικά κείμενα παρουσιάζουν ακόμη μεγαλύτερο ενδιαφέρον επειδή περιέχουν το προσωπικό όνομα του Θεού. Αυτό το κύριο όνομα, το οποίο αποτελείται από τα τέσσερα εβραϊκά γράμματα יהוה (ΓΧΒΧ) και αποκαλείται συνήθως Τετραγράμματο, ανήκει αποκλειστικά στον Παντοδύναμο Θεό. Αργότερα, διάφορες δεισιδαιμονίες οδήγησαν πολλούς στην άποψη ότι είναι ιεροσυλία το να προφέρεται ή να γράφεται το όνομα του Θεού. Ωστόσο, τα ευρήματα στο Τελ Αράντ, όπως και πολλά άλλα ευρήματα, πιστοποιούν ότι κατά τους Βιβλικούς χρόνους το όνομα του Θεού χρησιμοποιούνταν ελεύθερα στην καθημερινή ζωή σε χαιρετισμούς και σε ευλογίες. Λόγου χάρη, μια επιγραφή λέει: «Προς τον κύριό μου τον Ελιασίβ. Είθε ο Γιαχβέ [Ιεχωβά] να φροντίζει για την ευημερία σου. . . . Αυτός διαμένει στο ναό του Γιαχβέ».

Τι έχει ανακαλυφτεί, όμως, για το μυστηριώδη ναό που αναφέρθηκε στην αρχή; Ένα οικοδόμημα στο Τελ Αράντ που έχει δώσει αφορμή για πολλές  εικασίες είναι ένα κτιριακό συγκρότημα ναού, το οποίο διαθέτει επίσης θυσιαστήριο και ανάγεται στην Ιουδαϊκή περίοδο. Παρότι ο ναός αυτός είναι κατά πολύ μικρότερος από το ναό του Σολομώντα στην Ιερουσαλήμ, παρουσιάζει πολλές ομοιότητες με εκείνο το ιερό οικοδόμημα. Γιατί και πότε κατασκευάστηκε ο ναός της Αράδ; Πώς χρησιμοποιούνταν; Οι αρχαιολόγοι και οι ιστορικοί μπορούν να κάνουν μόνο υποθέσεις.

Ο Ιεχωβά όρισε ρητά ότι ο ναός της Ιερουσαλήμ θα ήταν το μοναδικό κέντρο στο οποίο θα δεχόταν να γιορτάζονται οι ετήσιες γιορτές και να προσφέρονται οι θυσίες. (Δευτερονόμιο 12:5· 2 Χρονικών 7:12) Συνεπώς, ο ναός της Αράδ κατασκευάστηκε και χρησιμοποιήθηκε κατά παράβαση του Νόμου του Θεού, ενδεχομένως σε μια περίοδο στην οποία τα θυσιαστήρια και οι τελετουργίες που αντέβαιναν στο καθιερωμένο έκαναν πολλούς να παρεκκλίνουν από την αγνή λατρεία. (Ιεζεκιήλ 6:13) Στην περίπτωση αυτή, το συγκεκριμένο κέντρο της κίβδηλης λατρείας πιθανώς έπαψε να λειτουργεί κατά τις ριζικές μεταρρυθμίσεις που έκανε ο Εζεκίας ή ο Ιωσίας τον όγδοο και τον έβδομο αιώνα Π.Κ.Χ.​—2 Χρονικών 31:1· 34:3-5, 33.

Ασφαλώς, τα λίγα πράγματα που απέμειναν από το παρελθόν της Αράδ διδάσκουν σπουδαία μαθήματα σε εμάς. Έχουν έρθει στην επιφάνεια αντικείμενα από τα βάθη των αιώνων τα οποία επιβεβαιώνουν την ακρίβεια της Αγίας Γραφής, αποδεικνύουν την άνοδο και την πτώση μιας φαύλης απομίμησης της αληθινής λατρείας και παρέχουν δείγματα του γεγονότος ότι το όνομα του Ιεχωβά χρησιμοποιούνταν με σεβασμό στην καθημερινή ζωή.

[Χάρτης/​Εικόνα στη σελίδα 23]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

ΙΕΡΟΥΣΑΛΗΜ

Νεκρά Θάλασσα

Αράντ

Τελ Αράντ

[Ευχαριστίες]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

[Εικόνα στη σελίδα 24]

Λεπτομέρεια από ανάγλυφο σε τοίχο στο Καρνάκ της Αιγύπτου

[Ευχαριστίες]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

[Εικόνα στη σελίδα 25]

Αυτή η επιγραφή λέει εν μέρει: «Είθε ο Γιαχβέ [Ιεχωβά] να φροντίζει για την ευημερία σου»

[Ευχαριστίες]

Photograph © Israel Museum, Jerusalem; courtesy of Israel Antiquities Authority

[Εικόνα στη σελίδα 25]

Τμήμα του κτιριακού συγκροτήματος του ναού στο Τελ Αράντ

[Εικόνα στη σελίδα 25]

Άποψη του οχυρού του Τελ Αράντ από την ανατολική πλευρά

[Ευχαριστίες για την προσφορά της εικόνας στη σελίδα 25]

Todd Bolen/​Bible Places.com