1. Etɛ ka zɔ́n bɔ Kanyɛ́ɛ ma wá gbeta e nùnywɛ kpé é ɖé kɔn ǎ? Etɛ mɛ e ka tɔ́n kɔ dó?

KANYƐ́Ɛ ɖó na wá gbeta ɖé kɔn, é ɖó na site dó nùɖé jí: Ðu ɖò nǔ baɖabaɖa sín zɛn e ɖò sísɔ́ ɛ wɛ é jí, alǒ jó lee nǔ cí gbɔn n’i é dó b’ɛ na sísɛ́ ɖò nǔwiwa tɔn lɛ mɛ. Gbeta ɖebǔ e kɔn é na wá é na wà nǔ dó gbɛzán tɔn e kpò é bǐ wu. A tuùn gbeta e kɔn Kanyɛ́ɛ wá é; ɖɔ é kún nyí ɖagbe ɔ wɛ ó. Gbeta e kɔn é wá é kpo nǔ e gbeta enɛ sisɛ ɛ bɔ é wà é kpo wɛ zɔ́n bɔ nɔví tɔn Abɛli e nyí nùɖitɔ́ é dó nyí matíìntɔ́. Bɔ gbeta e kɔn é wá é d’akpà kancica e ɖò é kpo Gbɛɖotɔ́ tɔn kpo tɛntin é wu.—Bǐb. 4:3-16.

2. Etɛwu nǔwukpikpé e mǐ ɖó bo na wá gbeta e nùnywɛ kpé lɛ é kɔn é ka ɖò taji tawun?

² Mǐ lɔmɔ̌ ɖó na wá gbeta ɖé lɛ kɔn lobo site dó nùɖé lɛ jí. Gbeta e kɔn mǐ nɔ wá lɛ é bǐ wɛ nɔ sɔ́ gbɛ̀ ɖó axɔ nu ǎ. É ɖò mɔ̌ có, gbeta e kɔn mǐ nɔ wá lɛ é, nǔ e jí mǐ nɔ site dó lɛ é sixu wà nǔ dó mǐ wu tawun. Enɛ wu ɔ, nǔwukpikpé e mǐ ɖó bo na wà gbeta ɖagbe lɛ kɔn é sixu d’alɔ mǐ bɔ mǐ na zán gbɛ̀ e bɔkun bɔ fífá gɔ́ é ɖé dó bǎ ɖé mɛ, hú ɖɔ mǐ ni zán ee tagba, nǔdindon, kpo nǔmaɖónukún lɛ kpo gɔ́ é.—Nùx. 14:8.

3. (a) Bo na dó wá gbeta e nùnywɛ kpé lɛ é kɔn ɔ, etɛ mǐ ka ɖó na ɖi nǔ na? (b) Nùkanbyɔ tɛ lɛ mǐ ka na ba dò kpɔ́n na?

 ³ Etɛ ka na d’alɔ mǐ bɔ mǐ na wá gbeta e nùnywɛ kpé lɛ é kɔn? Mǐ ɖó na ɖi nǔ nú Mawu, bo na xò nǔ kpɔ́n dó jlǒ kpo nǔwukpikpé kpo e é ɖó bo na d’alɔ mǐ bɔ mǐ na huzu nùnywɛtɔ́ é wu ǎ. Mǐ ɖó na lɛ́ ɖi nǔ nú Xó Jehovah tɔn kpo lee é nɔ wà nǔ gbɔn é kpo wu, gbɔn jiɖiɖe dó wěɖexámɛ e gosin gɔn tɔn lɛ é gblamɛ. (Xà Jaki 1:5-8.) Ee mǐ na ɖò sisɛ kpɔ́ ɛ wɛ, bo na ɖò wǎn yí nú Xó tɔn d’eji wɛ é ɔ, mǐ nɔ wá ɖeji dó linlin tɔn lɛ wu. Mɔ̌ mɛ ɔ, mǐ nɔ wá ɖó aca bo nɔ ba dò nú Xó Mawu tɔn cobo nɔ wá gbeta lɛ kɔn. Amɔ̌, nɛ̌ mǐ ka sixu hɛn nǔwukpikpé e mǐ ɖó bo na wá gbeta lɛ kɔn é kpɔ́n te d’eji gbɔn? Mǐ na wá gbeta lɛ kɔn sín tinmɛ wɛ ka nyí ɖɔ mǐ na zunfan gbeta e kɔn mǐ wá é majomajo enyi nùɖé na bo tlɛ ɖò jijɛ wɛ ɔ wɛ à?

4. Gbeta tɛ kɔn Adamu ka ɖó na wá? Etɛ lɛ mɛ gbeta e kɔn é wá é ka tɔn kɔ dó?

⁴ Sín hwenu e gbɛ̀ ɔ jɔ dó é wɛ mɛ bǐ, sunnu kpo nyɔnu kpo ɖó na wá gbeta taji lɛ kɔn. Adamu ɖó na wá gbeta ɖé kɔn: É na setónú nú Gbɛɖotɔ́ tɔn alǒ setónú nú Ɛvu tɔn. É ɖò gbesisɔmɛ bo na wá gbeta ɖé kɔn, amɔ̌, etɛ a ka lin dó gbeta e kɔn é wá é wu? Asì tɔn e è flú é sisɛ ɛ bɔ é wá gbeta é nyla tawun é ɖé kɔn, b’ɛ zɔ́n bɔ Palaɖisi e mɛ é nɔ nɔ é kpo gbɛ̀ éɖesunɔ tɔn kpo bú dó è. Bǐbɛ̌ wuvɛ̌ lɛ tɔn kpowun jɛn nɛ. Kaka jɛ égbé ɔ, mǐ kpó ɖò gbeta baɖabaɖa e kɔn Adamu wá é sín xɔxɔ sè wɛ.

5. Nukún tɛ mǐ ka ɖó na nɔ dó kpɔ́n dandannú e gbeta lɛ kɔn wiwa nyí é na?

⁵ Mɛɖé lɛ sixu lin ɖɔ enyi mǐ ma ɖó gbeta lɛ kɔn bo na wá ǎ ɔ, gbɛ̀ ninɔ na víví hugǎn. Mɔ̌ wɛ hwi lɔ ka nɔ lin à? Flín ɖɔ Jehovah kún bló gbɛtɔ́ lɛ bonu ye na cí macinu e ma sixu lin tamɛ bo site dó nùɖé jí yeɖesunɔ ǎ lɛ é ɖɔhun ó. Nugbǒ ɔ, Biblu kplɔ́n mǐ lee mǐ na nɔ wá gbeta e nùnywɛ kpé lɛ é kɔn gbɔn é. Jehovah jló ɖɔ mǐ ni wá gbeta lɛ kɔn miɖesunɔ có, é jló ɖɔ gbeta enɛ kɔn wiwa ni hɛn nǔ gblé dó mǐ wu ǎ. Lin tamɛ dó kúnnuɖenú e ɖè enɛ xlɛ́ é ɖé lɛ jí.

6, 7. Gbeta tɛ kɔn Izlayɛli-ví hwexónu tɔn lɛ ka ɖó na wá? Etɛwu é ka vɛwǔ nú ye ɖɔ ye ni wá gbeta e nùnywɛ kpé lɛ é kɔn? (Kpɔ́n ɖiɖe e ɖò bǐbɛ̌mɛ é.)

⁶ Ee Izlayɛli-ví hwexónu tɔn lɛ wá jɛ Akpádídó Yikúngban ɔ jí é ɔ, ye ɖó na wá gbeta vlɛkɛsɛ e ka ɖò taji é ɖé kɔn: Sɛ̀n Jehovah alǒ sɛ̀n mawu ɖevo (alǒ mawu ɖevo lɛ). (Xà Jozuwée 24:15.) Gbeta enɛ kɔn wiwa sixu cí nǔ e bɔkun é ɖé ɖɔhun. Amɔ̌, ee kɔn ye na wá é sixu sɔ́ gbɛ̀ yetɔn ɖó axɔ nu. Ðò Hwɛɖɔtɔ́ lɛ sín táan mɛ ɔ, hwɛhwɛ wɛ Izlayɛli-ví lɛ wá gbeta nyanya lɛ kɔn. Ye lɛkɔ sín Jehovah gudo bo sɛ̀n vodun lɛ. (Hwɛ. 2:3, 11-23) Lɛ́vɔ lin tamɛ kpɔ́n dó hweɖevonu e ye ɖó na wá gbeta ɖé kɔn ɖò hwenuxó togun Mawu tɔn tɔn mɛ é jí. Gbeyiɖɔ Elíi ɖɔ gbeta e kɔn ye ɖó wá é nyì wɛn nú ye: Ye na sɛ̀n Jehovah alǒ sɛ̀n vodun Baalu. (1 Axɔ. 18:21) Elíi gbɛ́ nǔ nú togun ɔ ɖó nǔxokpɔ́n yetɔn wu. A sixu lin ɖɔ gbeta enɛ kɔn wiwa kún vɛwǔ ó, ɖó nùnywɛnú wɛ Jehovah sinsɛn nyí hwebǐnu bo lɛ́ ɖó lè. Nugbǒ ɔ, mɛ e ɖò ganji é ɖé sixu yí wǎn nú Baalu bo sɛ̀n ǎ. É ɖò mɔ̌ có, Izlayɛli-ví enɛ lɛ xò nǔ kpɔ́n dó mɛ e ye na sɛ̀n é wu. Elíi dó wusyɛn lanmɛ nú ye kpo nùnywɛ kpo ɖɔ ye ni sɔ́ sinsɛn-biblo e hugǎn bǐ é, é wɛ nyí sinsɛn-biblo sɛ́dó Jehovah.

⁷ Etɛwu é ka sixu ko vɛwǔ nú Izlayɛli-ví enɛ lɛ sɔmɔ̌ ɖɔ ye ni wá gbeta e nùnywɛ kpé é ɖé kɔn? È na ɖɔ kpowun ɔ, ye sɔ́ ɖi nǔ nú Jehovah ǎ bo gbɛ́ ɖɔ emi kún na setónú n’i ó. Ye ɖó nùtuùntuùn e sɔgbe alǒ nùnywɛ e gosin Mawu gɔn é ǎ; mɔ̌ jɛn ye ma ɖeji dó Jehovah wu ǎ é nɛ. Enyi nǔwiwa yetɔn lɛ ko jinjɔn nùtuùntuùn e sɔgbe é jí wɛ ɔ, é na ko d’alɔ ye bɔ ye na wá gbeta e nùnywɛ kpé lɛ é  kɔn. (Ðɛh. 25:12) Gɔ́ na ɔ, ye jó mɛ ɖevo lɛ dó bɔ ye wà nǔ dó ye wu alǒ tlɛ wá gbeta lɛ kɔn dó tɛn yetɔn mɛ. Tò ɔ mɛ nu ɖěɖee ma nɔ sɛ̀n Jehovah ǎ lɛ é d’akpà linlin Izlayɛli-ví lɛ tɔn wu, bo sísɛ́ ye bɔ ye xwedó ahwan pagáwùn enɛ ɔ. Jehovah ka ko gb’akpá nú ye sín xwè mɔkpan ɖíe ɖɔ nǔ mɔhun sixu jɛ.—Tín. 23:2.

8. Nǔ taji tɛ tan Izlayɛli-ví lɛ tɔn ka kplɔ́n mǐ dó gbeta lɛ kɔn wiwa wu?

⁸ Kpɔ́ndéwú e xó mǐ ɖɔ wá yì lɛ é kplɔ́n nǔ e zawě é ɖé mǐ. Mǐ mɛ ɖokpo ɖokpo wɛ ɖó na wá gbeta lɛ kɔn, bɔ ee nùnywɛ kpé bo sɔgbe lɛ é nɔ jinjɔn nùtuùntuùn e zawě bo ɖò Mawuxówema ɔ mɛ é jí. Galatinu lɛ 6:5 flín mǐ ɖɔ: “Mɛ ɖokpo ɖokpo ɖó na wà azɔ̌ e nyí é tɔn é.” Mǐ ɖó na sɔ́ gbeta lɛ kɔn wiwa sín azɔ̌ e nyí mǐtɔn é jó nú mɛ ɖevo lɛ ǎ. É nyɔ́ wà ɔ, mǐ ɖó na tuùn nǔ e sɔgbe ɖò Mawu nukúnmɛ é mǐɖesunɔ lobo jló bo wà ɖ’eji.

9. Enyi mǐ jó mɛ ɖevo lɛ dó bonu ye wá gbeta lɛ kɔn nú mǐ ɔ, etɛwu é ka sixu nyí awovinú?

⁹ Nɛ̌ mǐ ka sixu jɛ mɔ mɛ ɖevo lɛ jijodo bonu ye wá gbeta lɛ kɔn dó tɛn mǐtɔn mɛ é tɔn mɛ gbɔn? Kɔgbidinúmɛ hagbɛ̌ lɛ tɔn sixu sísɛ́ mǐ bɔ mǐ na wá gbeta e ma sɔgbe ǎ é ɖé kɔn. (Nùx. 1:10, 15) É ɖò mɔ̌ có, nú mɛ ɖevo lɛ na bo gbidi kɔ nú mǐ gbɔn ɖebǔ ɔ, azɔ̌ mǐtɔn wɛ é nyí bɔ mǐ na xwedó ayixa mǐtɔn e Biblu kplɔ́n é. Ðò ali gègě nu ɔ, enyi mǐ nɔ jó mɛ ɖevo lɛ dó bɔ ye nɔ wá gbeta lɛ kɔn nú mǐ ɔ, mǐ nɔ jló bo nɔ “xwedó mɛ mɔhun lɛ” nɛ. Gbeta ɖé wɛ nugbǒ, amɔ̌, é sixu jì nǔ nyanya nú mǐ.

10. Etɛ wu Pɔlu ka mɔ ɖɔ emi ɖó na gb’akpá nú Galatinu lɛ dó?

¹⁰ Mɛsɛ́dó Pɔlu gb’akpá nú Galatinu lɛ dó awovinú e ɖò mɛ ɖevo lɛ jijodo bonu ye ni wá gbeta mɛɖesunɔ tɔn kɔn nú ye lɛ é jí céɖécéɖé. (Xà Galatinu lɛ 4:17.) Mɛɖé lɛ ɖò agun ɔ mɛ bo jló na wá gbeta lɛ kɔn nú mɛ ɖevo lɛ bo na dó klán ye sín mɛsɛ́dó lɛ wu. Etɛwu? Tɛn ɖaxó ɖaxó lɛ mɛ ninɔ ba wɛ cejɛnnabinɔ enɛ lɛ ɖè. Ye nɔ zɛ dogbó e sɔgbe lɛ é wu bo nɔ ɖó sísí ɖebǔ nú acɛ e Klisanwun hàtɔ́ yetɔn lɛ ɖó bo na wá gbeta lɛ kɔn nú yeɖesunɔ lɛ é ǎ.

11. Nɛ̌ mǐ ka sixu d’alɔ mɛ ɖevo lɛ hwenu e ye ɖò gbeta yeɖesunɔ tɔn lɛ kɔn wá wɛ é gbɔn?

 ¹¹ Pɔlu sɔ́ kpɔ́ndéwú ɖagbe ɖé ɖ’ayǐ ɖò sísí ɖó nú acɛ e nɔví lɛ ɖó bo na wá gbeta lɛ kɔn nú yeɖée é mɛ. (Xà 2 Kɔlɛntinu lɛ 1:24, nwt.) Égbé ɔ, enyi mɛxo agun tɔn lɛ jló na ɖè wě xá mɛ dó nǔ e kúnkplá gbeta mɛɖesunɔ tɔn lɛ kɔn wiwa jí ɔ, ye ɖó na xwedó kpɔ́ndéwú enɛ. Nǔ e jinjɔn Biblu jí lɛ é mímá xá mɛ ɖevo lɛ nɔ víví nú ye. É ɖò mɔ̌ có, mɛxo agun tɔn lɛ nɔ cɔ́ yeɖée bo nɔ jó nɔví sunnu kpo nɔví nyɔnu ɖokpo ɖokpo dó bɔ ye nɔ wá gbeta lɛ kɔn yeɖesunɔ. Mɔ̌ wiwa sɔgbe ɖó mɛ ɖokpo ɖokpo wɛ na kpan nǔ e gbeta e kɔn é wá é na jì lɛ é. Nùkplɔnmɛ taji ɖokpo ɖíe: Mǐ sixu keya nú mɛ ɖevo lɛ bo lɛ́ dɔn ayi yetɔn wá nugbodòdó alǒ wěɖexámɛ Mawuxówema ɔ tɔn lɛ jí. Amɔ̌, ye ɖó acɛ bo na wá gbeta yeɖesunɔ tɔn lɛ kɔn bɔ ye wɛ ɖó na bló mɔ̌. Enyi ye wà mɔ̌ kpo nùnywɛ kpo ɔ, ye nɔ ɖu lè tɔn. É ɖò wɛn ɖɔ mǐ kún ɖó na lin gbeɖé ɖɔ mǐ ɖó acɛ bo na wá gbeta lɛ kɔn nú nɔví sunnu lɛ kpo nɔví nyɔnu lɛ kpo ó.

12, 13. Etɛwu é ka nyí awovinú ɖɔ mǐ ni xwedó nǔ e ayi mǐtɔn ɖɔ nú mǐ é kpowun hwenu e mǐ ɖò xomɛsin jí alǒ hwenu e awakanmɛ kú mǐ é?

¹² Acagbè e mɛ lɛ nɔ dó hwɛhwɛ é wɛ nyí ɖɔ: Xwedó nǔ e ayi towe ɖɔ hwi ni wà é. Amɔ̌, nǔwiwa gbɔn mɔ̌ sixu nyí awovinú, bɔ ɖò ali ɖé nu ɔ, é sɔgbe kpo Mawuxówema ɔ kpo ǎ. Biblu gb’akpá nú mǐ ɖɔ mǐ ni má nɔ jó hwɛhuhu sín ayi mǐtɔn alǒ lee nǔ cí nú mǐ é dó b’ɛ ɖu ɖò mǐ jí hwenu e mǐ nɔ ɖò gbeta lɛ kɔn wá wɛ é ó. (Nùx. 28:26) Tan Biblu tɔn lɛ xlɛ́ nǔ nyanya e nɔ jɛ hwenu e è xwedó nǔ e ayi mɛtɔn ɖɔ nú mɛ é. Nǔ e wu wɛ é wɛ nyí ɖɔ “gbɛtɔ́ sín ayixa hizi; ayixa tɔn dá hú nǔ bǐ.” (Jel. 3:17; 13:10; 17:9; 1 Axɔ. 11:9) Enɛ wu ɔ, enyi mǐ nɔ xwedó nǔ e ayi mǐtɔn ɖɔ nú mǐ é kpowun dó wá gbeta lɛ kɔn ɔ, etɛ é ka sixu jì?

¹³ Nǔ titewungbe ɖé wɛ ayi Klisanwun tɔn nyí, ɖó è ɖè gbè nú mǐ ɖɔ mǐ ni yí wǎn nú Jehovah kpo ayi mǐtɔn bǐ kpo bo lɛ́ yí wǎn nú nɔzo mǐtɔn mǐɖesunɔ ɖɔhun. (Mat. 22:37-39) Amɔ̌, Mawuxówema ɔ sín akpáxwé e jí mǐ ɖɔ xó dó wá yì lɛ é tɛɖɛ̌ jí ɖɔ awovinú wɛ é nyí ɖɔ mǐ ni jó lee nǔ nɔ ci nú mǐ lɛ é dó bonu ye ni xlɛ́ lee mǐ na lin nǔ gbɔn lobo wà nǔ gbɔn é mǐ. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, enyi mǐ wá gbeta lɛ kɔn hwenu e mǐ ɖò xomɛsin jí ɔ, etɛ ka sixu jɛ? Enyi mǐ ko wà mɔ̌ wá yì ɔ, xósin ɔ na ko ɖò wɛn. (Nùx. 14:17; 29:22) Alǒ mǐ ka sixu wá gbeta ɖagbe lɛ kɔn hwenu e awakanmɛ kú mǐ é à? (Kɛ́n. 32:6-12; Nùx. 24:10) Flín ɖɔ Xó Mawu tɔn xlɛ́ ɖɔ nùnywɛnú wɛ é nyí ɖɔ è ni nyí “kannumɔ nú Mawusɛ́n ɔ.” (Hlɔ. 7:25) É ɖò wɛn ɖɔ lee nǔ nɔ cí mǐ lɛ é sixu flú mǐ enyi mǐ jó ye dó bɔ ye ɖu ɖò mǐ jí hwenu e mǐ ɖò gbeta taji lɛ kɔn wá wɛ é.

14. Nɛ̌ mǐ ka wà gbɔn bo tuùn ɖɔ é sixu sɔgbe ɖɔ mǐ ni huzu gbeta e kɔn mǐ ko wá é ɖé?

¹⁴ Mǐ ɖó na wá gbeta e nùnywɛ kpé lɛ é kɔn. Amɔ̌, enɛ xlɛ́ ɖɔ mǐ kún sɔ́ sixu ɖyɔ linlin mǐtɔn hwenu e mǐ ko wá gbeta ɖé kɔn é ó ǎ. É nɔ byɔ ɖɔ mǐ ni vɔ́ gbeta ɖé gbéjé kpɔ́n hweɖelɛnu, bɔ tlɛ sixu huzu i. Ðǒ ayi lee Jehovah wà nǔ xá Ninivunu lɛ gbɔn ɖò Jonasi hwenu é wu. “Mawu mɔ lee wà nǔ gbɔn wɛ ye ɖè ɔ, bo mɔ ɖɔ ye jó jijɔ nyanya yetɔn lɛ dó. Enɛ ɔ wutu ɔ, é lɛ́ lɛkɔ wá gbeta e é ko ɖè tɔ́n ɔ jí, bɔ nǔ nyanya e dán é gblɔ́n nú ye ɔ, é sɔ́ bló ǎ.” (Jona. 3:10) Hwenu e Jehovah mɔ ɖɔ Ninivunu lɛ lɛkɔ sín hwɛ yetɔn lɛ gudo bo lɛ́ huzu jijɔ é ɔ, é ɖyɔ gbeta tɔn. Mɔ̌ mɛ ɔ, é ɖè jlɛjininɔ, mɛɖesɔhwe, kpo wuvɛ̌sexámɛ kpo xlɛ́. Hú mɔ̌ ɔ, Mawu nɔ sɔ́ lee é na wà nǔ gbɔn é jinjɔn xomɛsin syɛnsyɛn táan klewun ɖé tɔn jí lee mɛ gègě nɔ bló gbɔn é ǎ.

15. Etɛ ka sixu zɔ́n bɔ mǐ huzu gbeta e kɔn mǐ ko wá é ɖé?

 ¹⁵ Ninɔmɛ ɖé lɛ sixu wá b’ɛ na byɔ ɖɔ mǐ ni vɔ́ gbeta e kɔn mǐ ko wá wá yì e ɖé gbéjé kpɔ́n. Nǔ sixu nyí mɔ̌ hwenu e ninɔmɛ lɛ ɖyɔ é. Hweɖelɛnu ɔ, Jehovah huzu gbeta tɔn hwenu e ninɔmɛ lɛ ɖyɔ é. (1 Axɔ. 21:20, 21, 27-29; 2 Axɔ. 20:1-5) Nukúnnúmɔjɛnǔmɛ yɔyɔ̌ ɖé sixu na mǐ hwɛjijɔ jɔ hwɛjijɔ e wu mǐ ɖó na huzu gbeta ɖé é. È hɛn Mɛfibáalu, Sawulu vivǔ ɔ gblé ɖò Axɔsu Davidi gɔn. Hwenu e Davidi wá sè xó jɔ xó lɛ ɖò nukɔnmɛ é ɔ, é vɔ́ gbeta e kɔn é ko wá é jlaɖó. (2 Sam. 16:3, 4; 19:25-30) Hweɖelɛnu ɔ, é sixu nyí nùnywɛnú ɖɔ mǐ lɔ ni wà nǔ ɖokpo ɔ.

16. (a) Alixlɛ́mɛ ɖagbe tɛ lɛ ka sixu d’alɔ mɛ bɔ è na wá gbeta e nùnywɛ kpé lɛ é kɔn? (b) Etɛwu mǐ ka ɖó na vɔ́ gbeta xóxó lɛ gbéjé kpɔ́n? Nɛ̌ mǐ ka ɖó na wà mɔ̌ gbɔn?

¹⁶ Xó Mawu tɔn ɖè wě xá mǐ ɖɔ mǐ ni ma nɔ zɔn kplakpla jí dó wá gbeta taji lɛ kɔn ó (Nùx. 21:5) Enyi mǐ ɖè hwenu ɖó vo bo da nǔ e gbeta e kɔn mǐ na wá é ɖé na jí é kpɔ́n ɔ, mǐ na ɖibla mɔ nu tɔn. (1 Tɛ. 5:21) Cobonu tatɔ́ xwédo tɔn ɖé na wá gbeta lɛ kɔn ɔ, é ɖó na zán hwenu dó ba dò nú nǔ ɖò Mawuxówema ɔ kpo wema junjɔn Biblu jí lɛ kpo mɛ hwɛ̌, é ka ɖó na lɛ́ gbéjé nǔ e hagbɛ̌ xwédo ɔ tɔn lɛ lɔmɔ̌ lin dó nǔ ɔ wu é kpɔ́n. Mǐ ni flín ɖɔ Mawu byɔ ɖò Ablaxamu sí ɖɔ é ni ɖótó nǔ e asì tɔn ɖò ɖiɖɔ wɛ é. (Bǐb. 21:9-12) Mɛxo agun tɔn lɛ lɔ ɖó na zán hwenu dó ba dò nú nǔ. Enyi ye nɔ nɔ jlɛ̌ jí, bo nɔ lɛ́ sɔ́ yeɖée hwe ɔ, hwenu e nǔɖɔnúmɛ e sɔgbe yɔyɔ̌ ɖevo lɛ jɛ tomɛ nú ye b’ɛ byɔ ɖɔ ye ɖó na vɔ́ gbeta e kɔn ye ko wá ɖ’ayǐ é ɖé gbéjé kpɔ́n ɔ, xɛsi na ɖi ye dó sísí biba kpò wu ǎ. Ye ɖó na ɖò gbesisɔmɛ bo na ɖyɔ linlin kpo gbeta e kɔn ye ko wá lɛ é kpo hwenu e é sɔgbe dó é, bɔ é na nyɔ́ ɖɔ mǐ mɛ bǐ ni xwedó kpɔ́ndéwú enɛ. Mɔ̌ wiwa sixu zɔ́n bɔ fífá kpo tuto kpo na nɔ agun ɔ mɛ.—Mɛ 6:1-4.

17. Nɛ̌ gbeta lɛ kɔn wiwa ka sixu kpa mǐ hugǎn gbɔn?

¹⁷ Gbeta ɖé lɛ nɔ ɖò taji hú ɖevo lɛ. Ðěɖee ɖò taji hugǎn lɛ é nɔ byɔ ɖɔ è ni lin tamɛ kpɔ́n d’eji ganji lobo xoɖɛ bo gbéjé kpɔ́n ganji, bɔ mɔ̌ wiwa ka nɔ byɔ hwenu gègě. Klisanwun ɖé lɛ ɖó na wá gbeta lɛ kɔn dó alɔwliwli kpo mɛ e ye na wlí alɔ xá é kpo wu. Gbeta taji ɖevo e nɔ hɛn nyɔna gègě wá nú mɛ é wɛ nyí lee è sixu byɔ sinsɛnzɔ́ hwebǐnu tɔn mɛ gbɔn é kpo hwenu e è sixu wà mɔ̌ gbɔn é kpo. Ðò ali enɛ lɛ nu ɔ, é ɖò taji ɖɔ è ni ɖeji bǐ mlɛ́mlɛ́ dó Jehovah wu ɖɔ é sixu xlɛ́ nùnywɛ li mɛ bo ka nɔ wà mɔ̌ nugbǒ. (Nùx. 1:5) Enɛ wu ɔ, é ɖò taji ɖɔ è ni ba dò nú jɔtɛn wěɖexámɛ e nyɔ́ hugǎn lɛ e Biblu nyí é tɔn bo lɛ́ xoɖɛ dó ba alixlɛ́mɛ Jehovah tɔn. Lɛ̌vɔ flín ɖɔ Jehovah sixu na nǔwukpikpé e sín hudo mǐ ɖó bonu gbeta e kɔn mǐ wá b’ɛ sɔgbe kpo jlǒ tɔn kpo é ni dó kpà mǐ é mǐ. Enyi a kpannukɔn gbeta taji hugǎn lɛ hǔn, nɔ kanbyɔ hwiɖée ɖɔ: ‘Gbeta elɔ ka na xlɛ́ ɖɔ un yí wǎn nú Jehovah à? É ka na hɛn awǎjijɛ kpo fífá kpo wá nú xwédo ce à? É ka na xlɛ́ ɖɔ un nɔ kú hǔn bo nɔ lɛ́ nyɔ́ xomɛ à?’

18. Etɛwu Jehovah ka nɔ ɖó nukún ɖɔ mǐ na wá gbeta lɛ kɔn nú mǐɖée?

¹⁸ Jehovah nɔ gbidi kɔ nú mǐ bonu mǐ ni yí wǎn n’i lobo sɛ̀n ɛ ǎ. Mǐɖesunɔ wɛ nɔ wá gbeta enɛ kɔn. Sɔgbe kpo mɛɖesúsínínɔ e é na mǐ é kpo ɔ, é nɔ ɖó sísí nú azɔ̌ kpo acɛ kpo e mǐ ɖó bo na ‘ɖɔ’ nú mǐ na sɛ̀n ɛ kpo mǐ na gbɔ kpo é. (Joz. 24:15; Nùt. 5:3) Amɔ̌, é nɔ ɖó nukún ɖɔ mǐ na sɔ́ ayi ɖó gbeta e kɔn mǐ nɔ wá sɔgbe kpo alixlɛ́mɛ tɔn lɛ kpo é jí. Jiɖiɖe dó lee Jehovah nɔ wà nǔ lɛ gbɔn é kpo nugbodòdó ɖěɖee é na kpo xomɛnyínyɔ́ kpo lɛ é wu sixu d’alɔ mǐ bɔ mǐ na wá gbeta e nùnywɛ kpé lɛ é kɔn, lobo na lidǒ ɖò ali e mǐ na mlɛ́ lɛ é bǐ jí.—Ja. 1:5-8; 4:8.