Etẹwẹ Nudida Lẹ Plọn Mí?

“Jaale kanhose kanlin lẹ, na yé ni plọnnu we; podọ ohẹ̀ agahomẹ tọn lẹ, na yé ni dọna we. Kavi na ayidonugo aigba, na e ni plọnnu we; podọ whèvi hùmẹ tọn lẹ na dọ ẹ na we.”—JOBU 12: 7, 8.

TO OWHE agọe tọn lẹ mẹ, lẹnunnuyọnẹntọ lẹ po azọ́n nuyọnẹn wintinwintin tọn watọ lẹ po ko plọnnu sọn atin lẹ po kanlin lẹ po dè bosọ yí nuhe yé plọn lẹ zan do de nudevo lẹ tọ́n. Yé nọ to aliho he mẹ nudida voovo lẹ yin bibasi te gbeje pọ́n, bosọ nọ pọ́n do onú ehelẹ go do de nuyọyọ lẹ tọ́n podọ nado hẹn maṣinu he ko to aimẹ dai lẹ pọnte dogọ. Dile a to dogbapọnna apajlẹ he bọdego lẹ, kanse dewe dọ, ‘Mẹnu wẹ mí dona na pipà na nudida he tin lẹ?’

Nuhe Yé Plọn sọn Awà Jámajátlẹ Tọn lẹ Mẹ

Etẹwẹ mẹhe nọ basi agahun lẹ sọgan plọn sọn jámajátlẹ he nọ tindo opó pẹvi de to nẹgbé lẹ dè? E yọnbasi dọ ehe plọn yé nususu. Jámajátlẹ opónọ he ko whẹ́n de nọ dà nudi tọnu 30, he sọzẹn hẹ zínpinpẹn agbànbẹhun daho he mẹ agbàn gọ́ de tọn, podọ agbasa etọn nọ tli, bọ awà etọn he taidi ohẹ̀ tọn lẹ nkọ nọ gblo taun. E jẹna ayidego dọ whèvi wunmẹ ehe dite na mẹtlu 12, ṣogan bo nọ lìnsin po awuyiya po to otọ̀ glọ. Di apajlẹ, eyin jámajátlẹ ehe to núdùdù gbéyàn, e sọgan jẹ lililẹ́ ji to oglọ na nuyànwẹnna etọn, yèdọ whèvi wunmẹwunmẹ lẹ, bo na to nudi bọlu osin tọn flinflin delẹ fú jẹgbonu to ojlẹ dopolọ mẹ nado zẹhù loboto de he nọ wá sọawuhia to osin nukunmẹ. Ohù loboto he e zẹ̀ lọ nọ gblo na mẹtlu dopo daa poun, bo nọ yinuwa di odọ̀ de, he mẹ e nọ glọn nuyànwẹnna etọn lẹ do kaka wá osin nukunmẹ. Enẹgodo to ajiji mẹ, jámajátlẹ lọ nọ bẹ yé mì po awubibọ po.

Nuhe sọ hẹn awuji dodinnanutọ lẹ taun wẹ lehe whèvi daho he agbasa etọn ma gán yẹ́n ehe nọ penugo nado zẹhù loboto he whè sọmọ de do. Yé wá mọdọ aliho he mẹ awà jámajátlẹ lọ tọn lẹ yin awuwlena te wẹ nọ hẹn enẹ yọnbasi na ẹn. Tónu awà etọn lẹ tọn he pànta nukọn ma dídí taidi awà agahun de tọn lẹ tọn, kakatimọ tónu lọ lẹ to kanṣankanṣan bo nọ do agó flinflin delẹ.

Eyin jámajátlẹ ehe to yìyì to sinmẹ po awuyiya po, agó he to tónu awà etọn lẹ tọn go lẹ wẹ nọ hẹn yọnbasi na ẹn nado to aga yì, bọ osin lọ ma gán zín in do odò. Gbọnna? Owe lọ Natural History basi zẹẹmẹ dọ agó lọ lẹ nọ zọ́n bọ osin he nọ sà gbọn awà lọ lẹ go nọ to lilẹ́-lilẹ́ po awuyiya po to aliho he sọgbe de mẹ, etlẹ yin to whenue jámajátlẹ lọ to sinlìn pànta aga. Eyin tónu awà etọn tọn he pànta nukọn lẹ dídí dai wẹ, jámajátlẹ lọ ma na ko nọ penugo nado wleawuna ohù loboto he ma klo sọmọ lẹ dile e to lilẹ́-lilẹ́ pànta aga, na osin lọ na nọ sà gbọn awà etọn lẹ godo poun bọ e ma gán mọ huhlọn nado yì aga ba.

Etẹwẹ dodinnanutọ lẹ sọgan yí nuhe yé plọn sọn whèvi daho ehe dè do wà? E yọnbasi dọ awà agahun tọn he yè pọ́n do awà jámajátlẹ tọn go do wleawuna lẹ ma na do hudo ailerons susu tọn, yèdọ azọ́nwanu delẹ he nọ nọ̀ godo awà agahun lẹ tọn bo nọ deanana huhlọn jẹhọn tọn. Awà mọnkọ lẹ na do jide hugan, podọ e ma na vẹawu nado hẹn yé do ninọmẹ dagbe mẹ. Lẹnunnuyọnẹntọ John Long dọ dọ to madẹnmẹ “e yọnbasi dọ awà agahun depope tọn ni nọ tindo adà de he taidi agó flinflin he nọ nọ̀ awà jámajátlẹ opónọ de tọn lẹ go nkọ.”

Yè Pọ́n Do Awà Ohẹ̀ Mouette Tọn lẹ Go Do Bayi Nudelẹ

Nugbo wẹ dọ awà ohẹ̀ lẹ tọn go wẹ yè pọ́n do dó bayi awà agahun lẹ tọn. Ṣigba to owhe agọe tọn lẹ mẹ, azọ́n wintinwintin-watọ lẹ ko sọ pọ́n do nudida lẹ go do de nuyọyọ susu devo lẹ tọ́n. Linlinwe lọ New Scientist dọ dọ: “Dodinnanutọ Wehọmẹ Alavọ Tọn Floride tọn lẹ gbadopọnna lehe ohẹ̀ he nọ yin Mouette nọ penugo nado nọte to tẹndo dopo mẹ to jẹhọn mẹ, nọ dlí wá odò po wezun po, bo nọ zlọn dedo aga po awuyiya po do, bosọ pọ́n dego do wleawuna agahun pẹvi (drone) he ma nọ hẹn gbẹtọ bọ yè gán deanana sọn olá de, ehe yé yí do bayi tẹnpọn.”

Ohẹ̀ Mouette lẹ nọ penugo nado lilẹ́ to aliho voovo he nọ yọ́npọ́n taun lẹ mẹ to jẹhọn mẹ, na yé nọ yẹ́n awà yetọn lẹ sọn hupetẹn awàgo yetọn po abọ́ yetọn lẹ po tọn wutu. Linlinwe lọ yidogọ dọ nado hodo apajlẹ awà ohẹ̀ ehe tọn he nọ yẹ́n po awubibọ po lẹ, “yè wleawuna zomọ kleun de do agahun pẹvi tẹnpọn tọn he tedidi etọn ma pé mẹtlu dopo lọ mẹ, nado deanana ogàn flinflin he yin ṣiṣá dopọ delẹ, ehe nọ zọ́n bọ awà agahun ehe tọn lẹ nọ yẹ́n bosọ nọ kẹ̀. Awà he yè yì anazọ́n do wleawuna do agahun pẹvi ehe go lẹ nọ hẹn ẹn yọnbasi na ẹn nado nọte to tẹndo dopo mẹ to jẹhọn mẹ podọ nado nọ diọzá gbọn ohọ̀ dahodaho he dite lẹ ṣẹnṣẹn. Awhànpa États-Unis tọn he nọ funawhàn gbọn jẹhọn mẹ to jijlo vẹkuvẹku nado wleawuna agahun he gán nọ diọzá to aliho mọnkọ mẹ de, ehe yé sọgan nọ yizan nado dín fie awhànfunnu he do ozi adínọ lẹ, kavi bọmbu lẹ yin whiwhla do to tòdaho lẹ mẹ.

Yè Pọ́n Do Afọ Họmẹsi Tọn lẹ Go Do Bayi Nudelẹ

Nususu wẹ yè sọgan sọ plọn sọn kanlin he nọ nọ̀ aigba-klo ji lẹ dè. Di apajlẹ, họmẹsi tindo nugopipe lọ nado nọ hẹ adó lẹ bosọ nọ tẹdo ozà go. Etlẹ yin to ojlẹ Biblu tọn mẹ, mẹsusu wẹ yọnẹn dọ kanlin ehe tindo nugopipe vonọtaun mọnkọ lẹ. (Howhinwhẹn lẹ 30:28) Etẹwẹ nọ gọalọna họmẹsi nado nọ owẹ̀n ṣẹ́gẹsẹ̀gẹ̀ to nude go bo ma flẹ?

Họmẹsi nọ penugo nado tẹdo nuhe tlẹ nọ dídí taidi ogò lẹ go, na nudi ofún wínniwínni he e tindo to afọvi etọn lẹ glọ wutu. Amọ́, afọ etọn lẹ ma nọ de nutlẹ́nu jẹgbonu. Kakatimọ, nugonu flinflin delẹ wẹ tin to afọ etọn mẹ bo nọ na ẹn huhlọn mọnkọ. Nugonu ehelẹ nọ ṣá dopọ hẹ nugonu nuhe go họmẹsi lọ tẹdo tọn, gbọn huhlọn nudọndonúgo tọn he ma sinyẹn sọmọ de dali, ehe nọ yin yiylọdọ huhlọn van der Waals tọn. To paa mẹ, po awubibọ po wẹ huhlọn nudọnwadò tọn nọ glọnalina nuyiwa huhlọn enẹlẹ tọn, enẹwutu wẹ gbẹtọ ma gán nọ ze alọpahomẹ tata do adó go poun bo sá gbọn e go nado hẹ ẹ. Amọ́, nudi ofún wínniwínni he to afọpahomẹ na họmẹsi lẹ nọ zọ́n bọ afọ etọn nọ hẹnai to adógo. Eyin nugonu flinflin fọtọ́n susu he to afọpahomẹ họmẹsi tọn mẹ lẹ ṣá dopọ hẹ nugonu nuhe go kanlin lọ tẹdo tọn lẹ, bọ huhlọn nudọndonúgo tọn lọ sinyẹn dogọ, nutogbẹ̀ he ma nọ pẹnzin sọmọ ehe nọ penugo nado tẹdo núgo gbanun-gbanun.

Ale tẹwẹ dodinnanu ehe sọgan hẹnwa? Nutlẹ́nu he yè pọ́n do afọpahomẹ họmẹsi tọn go do wleawuna lẹ sọgan yin yiyizan do otẹn Velcro tọn mẹ—yèdọ nude he yin awuwlena sọn apajlẹ nudida lẹ tọn mẹ ga. * Linlinwe lọ The Economist dohia dọ dodinnanutọ de dọ dọ, nutlẹ́nu de he yè pọ́n do lehe afọpahomẹ họmẹsi tọn te go do wleawuna de sọgan yin yiyizan “to aliho dotozọ́nwiwa tọn delẹ mẹ, titengbe whenue yè ma gán zan nutlẹ́nu he bẹ adí kavi ozi adínọ hẹn lẹ.”

Mẹnu Wẹ Dona Mọ Pipà lọ Yí?

To ojlẹ dopolọ mẹ, titobasinanu he nọ dindonanu do agahun-zọ́nwiwa po zomọ jẹhọn mẹ tọn devo lẹ po ji to Amelika (NASA) pọ́n do aklekle go do wleawuna maṣinu (robot) de he tindo afọ susu bo nọ sá taidi nutogbẹ̀ enẹ, podọ to Finlande, azọ́n wintinwintin-watọ lẹ de zomọ afọ ṣidoponọ de tọ́n, he nọ penugo nado hẹ́ nuhe glọnalina ẹn lẹ ji bo dasá yé kẹdẹdile nutogbẹ̀ daho de na ko wà do. Dodinnanutọ devo lẹ ko pọ́n do atin-sinsẹ́n pomme de pin tọn go do wleawuna nuyizan delẹ he nọ tindo nudi ofló flinflin delẹ he nọ kẹ̀ bosọ nọ bọdo dile atin-sinsẹ́n ehe nọ wà do. Azọ́nwhé de he nọ bayi mọto lẹ pọ́n do poisson-coffre, yèdọ whèvi de he awusọhia etọn nọ hẹn ẹn penugo nado lìnsin po awubibọ po go, do wleawuna mọto de he nọ yì po awubibọ po bọ jẹhọn ma nọ dotukla ẹ. Dodinnanutọ devo lẹ sọ gbeje apán ohọ́ hùmẹ tọn wunmẹ de he nọ yin ormeau tọn pọ́n, ehe ma nọ yawu gbà, bo jlo na pọ́n dego do wleawuna awọ̀yinu he na fua bo ka na lodo ganji.

Onú dagbedagbe susu wẹ dodinnanutọ lẹ plọn sọn nudida lẹ dè, podọ yé ko basi todohukanji nuhe yé plọn gando nudida voovo fọtọ́n susu lẹ go tọn bo ko sọ sẹ̀ yé do dó fide. Linlinwe lọ The Economist dohia dọ lẹnunnuyọnẹntọ lẹ sọgan nọ yì pọ́n todohukanji ehe mẹ nado mọ “pọngbọ jọwamọ tọn lẹ na nuhahun he yé pehẹ to azọ́n yetọn mẹ lẹ.” Nudọnamẹ he todohukanji lọ bẹhẹn gando nudida jọwamọ tọn lẹ go lẹ yin alọdlẹndo taidi “jlọjẹ jọwamọ tọn.” To paa mẹ, mẹhe nọ namẹ jlọjẹ nude tọn wẹ mẹhe kavi azọ́nwhé de he osẹ́n yọnẹn dọ ewọ wẹ de linlẹn yọyọ kavi maṣinu yọyọ de tọ́n. Gando jlọjẹ jọwamọ tọn todohukanji lọ tọn go, linlinwe lọ The Economist dọmọ: “Dodinnanutọ lẹ yí hogbe lọ ‘jlọjẹ jọwamọ tọn’ zan gando nuyiwa lọ nado nọ pọ́n do nudida lẹ go do wleawuna nudevo lẹ go, nado dohia poun dọ nudida jọwamọ tọn lẹ wẹ do aṣẹ do nudọnamẹ lọ lẹ ji.”

Fie wẹ jọwamọnu lẹ hẹn nugopipe vonọtaun ehe lẹpo sọn? Dodinnanutọ susu nọ dọ dọ jọwamọnu he to gbẹ̀mẹ lẹ jiawu taun, na e yí owhe livi susu to nutogbẹ̀ voovo lẹ si nado wá aimẹ na yede vudevude wutu. Ṣigba, delẹ to yé mẹ wá tadona he gbọnvo de kọ̀n. To 2005, Lẹnunnuyọnẹntọ Michael Behe wlan do linlinwe The New York Times mẹ dọmọ: “Na jọwamọnu he to gbẹ̀mẹ lẹ nọ tindo ohia tangan lẹ wutu, mí sọgan dọ po nujikudo po dọ: eyin awusọhia, zọnlin po nudidọ kanlin de tọn po di pápá tọn, bọ kunnudenu lẹpo họnwun, mí sọgan sọalọakọ́n dọ pápá wẹ.” Tadona tẹ kọ̀n lẹnunnuyọnẹntọ ehe wá? E dọmọ: “Mí ma sọgan yí nukunpẹvi do pọ́n aliho he mẹ nulẹ yin awuwlena te, na e nọ họnwun.”

Ayihaawe ma tin dọ maṣinu-zọ́nwatọ de he wleawuna awà agahun tọn he do jide bosọ nọ wazọ́n ganji de nọ mọ pipà yí. Mọdopolọ, mẹhe de apà-blanú he nọ hẹnnú ganji de tọ́n, kavi avọ̀ dagbedagbe he mẹ yè nọ vò te de, kavi zomọ huhlọnnọ de tọ́n—nọ mọ pipà yí na nuhe e detọ́n. Na nugbo tọn, mẹhe pọ́n do nuhe mẹdevo ko detọ́n lẹ go do wleawuna onú mọnkọ devo lẹ, amọ́ bo ma ka nọ yọ́n pinpẹn mẹlọ tọn kavi ma nọ na pipà mẹlọ, sọgan yin pinpọnhlan di sẹ́nhẹngbatọ.

Po ehe po, be a lẹndọ e sọgbe hẹ lẹnpọn dagbe dọ dodinnanutọ akonka he nọ plọnnu sọn nudida lẹ dè nado didẹ nuhahun he yé nọ pehẹ to azọ́n yetọn mẹ lẹ ni wá tadona kọ̀n, dọ nugopipe jiawu nudida he go yé pọ́n do lẹ tọn ehelẹ wá aimẹ na yede domọ poun ya? Eyin pinpọn do nudida lẹ go do bayi nude nọ biọ nuyọnẹn, lehe nudida lọ lọsu bibayi na ko biọ nuyọnẹn taun do sọ! Na nugbo, mẹnu wẹ pipà jẹna hugan, anazọ́nwatọ daho lọ wẹ ya kavi nuplọntọ he nọ pọ́n do alọnuzọ́n etọn lẹ go?

Tadona He Sọgbe hẹ Lẹnpọn Dagbe

To nulinlẹnpọn po sọwhiwhe po do aliho he mẹ nudida lẹ yin awuwlena te ji godo, mẹsusu wẹ tindo numọtolanmẹ salmu-kantọ lọ tọn nkọ, mẹhe wlan dọmọ: “Lehe azọ́n towe lẹ sù do sọ, Jehovah E! Nuyọnẹn mẹ wẹ hiẹ basi yemẹpo te. Aigba gọ́ na nuhe hiẹ ko dá lẹ.” (Salmu lẹ 104:24) Apọsteli Paulu, yèdọ Biblu-kantọ de wá tadona dopolọ kọ̀n. E wlan dọmọ: “Na jẹhẹnu mayinukundomọ [Jiwheyẹwhe tọn] lẹ to yinyin mimọ hezeheze sọn whenue gbọ́n aihọn ko yin didá, na yé yin ayidego gbọn nuhe yin bibasi lẹ dali, yèdọ huhlọn madopodo po Jiwheyẹwhe-yinyin etọn po.”—Lomunu lẹ 1:19, 20.

Ṣigba, susu gbẹtọ ahundoponọ he nọ na sisi Biblu lẹ bosọ yí Jiwheyẹwhe sè lẹ tọn wẹ nọ dọ dọ e yọnbasi dọ Jiwheyẹwhe yí aliho nulẹ wá aimẹ na yede tọn zan do dá nujiawu he to gbẹ̀mẹ lẹ. Amọ́, etẹwẹ Biblu plọnmẹ?

[Nudọnamẹ odo tọn]

[Nudọnamẹ tangan lẹ]

Fie wẹ jọwamọnu lẹ hẹn nugopipe vonọtaun ehe lẹpo sọn?

[Nudọnamẹ tangan lẹ]

Mẹnu wẹ tindo aṣẹ do nudida lẹ ji?

[Apotin/​Yẹdide lẹ]

Eyin pinpọn do nudida lẹ go do bayi nude nọ biọ nuyọnẹn, lehe nudida lọ lọsu bibayi na ko biọ nuyọnẹn taun do sọ!

Nugopipe awà ohẹ̀ Mouette tọn lẹ tọn go wẹ yè pọ́n do bo wleawuna agahun de he gán lilẹ́ to aliho voovo lẹ mẹ to jẹhọn mẹ

Afọ họmẹsi tọn lẹ ma nọ kudiho, ma nọ jo afọpahù etọn lẹ do gbede, nọ tẹdo nudepope go bosọ nọ jodo po awubibọ po, adavo núzinzan he yè yí téflon do bayi bọ nude ma gán nọ tẹdo yé go majomajo lẹ. Dodinnanutọ lẹ to tintẹnpọn nado pọ́n do afọ họmẹsi tọn lẹ go do wleawuna nuyizan devo lẹ

Yè pọ́n do aliho jiawu he mẹ whèvi poisson-coffre nọ penugo nado lìnsin bọ huhlọn osin tọn ma nọ dotukla ẹ te go, do wleawuna mọto de

[Asisa Nudọnamẹ lẹ Tọn]

Agahun: Kristen Bartlett/ Wehọmẹ Alavọ tọn Florid tọn; afọ họmẹsi tọn: Breck P. Kent; whèvi poisson-coffre po mọto de po: Mercedes-Benz USA

[Apotin/​Yẹdide lẹ]

GBEJIZỌNLINZINTỌ HE YỌNNUIN TO JỌWAMỌ-LIHO LẸ

Aliho he mẹ nutogbẹ̀ susu lẹ nọ yọ́n ali te dile yé to yìyì pé gbọn Aigba ji, nọ dohia dọ yé “yọnnuin to jọwamọ-liho.” (Howhinwhẹn lẹ 30:24, 25) Lẹnnupọndo apajlẹ awe ji.

◼ Nuhe Nọ Deanana Adidẹ́ lẹ Nado Yọ́n Ali To whenue adidẹ́ lẹ ko yì dín núdùdù godo, nawẹ yé nọ wagbọn do yọ́n ali he yé na gbọn do lẹkọwa adọ́ yetọn mẹ? To Royaume-Uni, dodinnanutọ lẹ mọdọ gbọnvona dọ adidẹ́ lẹ nọ de ozi owánnọ de tọ́n, ehe yé nọ wá whlẹ́n pọ́n to kọlilẹ whenu, adidẹ́ delẹ sọ yí nuyọnẹn họ̀gbigbá tọn lẹ zan nado nọ deali lẹ na yede, bo nọ hodo ali ehelẹ nado lẹkọwa adọ́ yetọn mẹ po awubibọ po. Di apajlẹ, linlinwe lọ New Scientist dohia dọ adidẹ́ he nọ yin yiylọdọ Pharaon lẹ “nọ deali jijlọ susu lẹ sọn adọ́ yetọn mẹ yì awà voovo ji, bọ ali ehelẹ sọ nọ do aliklan he má do awe po gbesisọ po lẹ.” Etẹwẹ jẹna ayidego to ehe mẹ? Nulọ wẹ yindọ, whenue adidẹ́ de lẹkọ jei adọ́ etọn mẹ bo jẹ aliklan de ji, e nọ yí nuyọnẹn jọwamọ tọn etọn zan nado ze ali de he na zọ́n bọ e ma na to lilẹpe mapote, yèdọ gboplá de he na yawu hẹn ẹn jẹ adọ́ etọn mẹ. Owe lọ yidogọ dọ: “Aliho he mẹ aliklan lọ lẹ yin awuwlena te nọ hẹn yidọn-yide bọawuna adidẹ́ lọ lẹ, titengbe eyin delẹ to tintọ́n jei bọ devo lẹ to kọlẹ ja adọ́ mẹ, podọ ehe nọ zọ́n bọ yé ma nọ jẹtukla susu nado yì fie yé jei bo masọ nọ dla avì.”

◼ Lehe Ohẹ̀ lẹ Nọ Yọ́n Ali Do Ohẹ̀ susu wẹ nọ zingbejizọnlin po gbesisọ po yì fie dẹn taun lẹ podọ to osaa voovo lẹ mẹ. Nawẹ yé nọ wà enẹ gbọn? Dodinnanutọ lẹ ko mọdọ huhlọn ogànmú he to aigba mẹ tọn nọ yinuwado ohẹ̀ lẹ ji. Ṣigba, linlinwe lọ Science dọ dọ: “Huhlọn ogànmú tọn [he to aigba mẹ] nọ gbọnvo sọn lẹdo de mẹ jẹ devo mẹ, bo ma nọ do agewaji jọnun lọ hia to whelẹponu.” Etẹwẹ nọ deanana ohẹ̀ he to gbejizọnlin basi lẹ ma nado buali? E taidi dọ ohẹ̀ lẹ nọ jlọ azọ́nwanu alidohiamẹ tọn he to ohò yetọn mẹ pànta awà he ji owhè to họyì do to whèjai lẹpo. Na awà he ji owhè nọ yihọ do nọ diọ sọgbe hẹ lẹdo he mẹ mẹde tin te do ṣẹnṣẹn aigba tọn podọ sọgbe hẹ osaa voovo lẹ wutu, linlinwe lọ Science dohia dọ, dodinnanutọ lẹ lẹndọ ohẹ̀ lẹ nọ penugo nado yinuwa to gbesisọ mẹ hẹ diọdo ehelẹ, gbọn “nuyizan de he to ohò yetọn mẹ bo nọ gọalọna yé nado yọ́n ojlẹ po osaa voovo owhe lọ tọn lẹ po” dali.

Mẹnu wẹ bayi adidẹ́ lẹ po nugopipe lọ po nado nọ de ali lẹ to aliho vonọtaun mẹ? Mẹnu wẹ wleawuna azọ́nwanu alidohiamẹ tọn de, gọna azọ́nwanu ojlẹ po osaa lẹ po yinyọnẹn tọn de na ohẹ̀ lẹ, bosọ na yé nugopipe apọ̀nmẹ tọn lọ nado nọ mọnukunnujẹ nudọnamẹ he azọ́nwanu enẹlẹ nọ na yé lẹ mẹ? Be yé wá aimẹ na yede gbọn kosọ dali poun wẹ ya? Kavi azọ́n Nudatọ nuyọnẹntọ de tọn wẹ?

[Asisa Nudọnamẹ lẹ Tọn]

© E.J.H. Robinson 2004