To owhe delẹ die, mẹjitọ lẹ gbẹ́ do dotẹnmẹ hundote susu nado yin omẹ tintan he dọhodo zanhẹmẹ ji hẹ visunnu kavi viyọnnu yetọn. Podọ yé gán dọhodeji vudevude sọgbe hẹ owhe ovi lọ tọn po nuhudo etọn lẹ po.

Amọ́, nulẹ masọ to mọ din ba. Owe de dọ dọ “sọn ovu gbọ́n wẹ wekanhlanmẹ zanhẹmẹ tọn lẹ nọ yin zizedonukọnna ovi lẹ, ehe sọ to gbigbayipe dogọ podọ nudọnamẹ zanhẹmẹ tọn he nọ sọawuhia to video, yẹdide, po hoyidokanji lẹ po mẹ na ovi lẹ fọ́n bo to jijideji.” (The Lolita Effect) Be onú ehelẹ nọ gọalọna ovi lẹ wẹ ya kavi hẹn awugble yé?

Ayidedai he bẹ fẹnnuwiwa hẹn lẹ ko gbọn kámẹ-gòmẹ. Nawe de he nọ yin Deborah Roffman wlan do owe de mẹ dọ, “hodọdopọ lẹ, ajọjijla lẹ, video lẹ, owe lẹ, hàngbè lẹ, tito televiziọn ji tọn lẹ, wekanhlanmẹ lẹ, aihundida video ji tọn lẹ, owhlẹ ajọjijla tọn lẹ, alọkan po ọdinatẹẹ lẹ po ko gọ́ na yẹdide po hogbe gblewa tọn lẹ po sọmọ bọ matin nulẹnpọn mẹsusu [jọja, jọja aflanmẹ lẹ podọ etlẹ yin ovivu lẹ] nọ mọdọ zanhẹmẹ wẹ dona yin . . . nujọnu hugan lọ.”—Talk to Me First.

Owhẹ̀ ajọjlatọ lẹ tọn wẹ jẹ obá de mẹ. Ajọjlatọ lẹ po nusàtọ lẹ po nọ ze avọ̀ he nọ de awutugonu mẹtọn tọ́n lẹ donukọnna ovi lẹ, bọ gbọnmọ dali sọn ovu whenu wẹ ovi lẹ nọ yin pinplọn nado na ayidonugo he ma jẹ awusọhia yetọn. Owe de dọ dọ “ajọjlatọ lẹ yọnẹn dọ ovi lẹ nọ jlo na yinuwa di ogbẹ́ yetọn lẹ, podọ yé nọ yí ojlo enẹ zan. Yẹdide po nuzinzan he nọ ze zanhẹmẹ daga enẹlẹ po nọ yin awuwlena, e ma yin nado dọ̀n ayiha ovi lẹ tọn wá zanhẹmẹ ji gba, amọ́ nado kàn ayiha bo sà nususu.”—So Sexy So Soon.

Nudọnamẹ lẹ kẹdẹ mimọyi ma ko pé. Kẹdẹdile vogbingbọn tin to lehe mọto de nọ wazọ́n do yinyọnẹn po mọto-kùntọ dagbe de yinyin po ṣẹnṣẹn do, mọdopolọ wẹ vogbingbọn tin to nudọnamẹ gigọ́ tintindo gando zanhẹmẹ go po nudọnamẹ enẹ yiyizan nado basi nudide nuyọnẹn tọn lẹ po ṣẹnṣẹn do niyẹn.

Nuagokun lọ: To egbehe hugan gbede pọ́n, a dona gọalọna ovi towe lẹ nado plọn “huhlọn wuntuntun tọn” yetọn, na yé nido sọgan “nọ yọ́n vogbingbọn to dagbe po oylan po ṣẹnṣẹn.”—Heblu lẹ 5:14.

Ma blá alọ dogo blo. Mahopọnna lehe e sọgan jẹ amiyọn ji na we do sọ, yọnẹn dọ azọngban towe wẹ e yin nado nọ dọhodo zanhẹmẹ ji hẹ ovi towe lẹ.—Nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn: Howhinwhẹn lẹ 22:6.

Mì nọ dọhodeji vudevude. Kakati nado dọ nususu gando zanhẹmẹ go hẹ ovi towe whladopo poun, nọ yí dotẹnmẹ hodọdopọ tọn kleunkleun he nọ hundote lẹ zan, vlavo whenue mìmẹ awe lẹ to gbejizọnlin de zin kavi to whégbè-zọ́n de wà dopọ. Nado hẹn ovi towe voawu, nọ kàn kanbiọ he na zọ́n bọ e na dọ linlẹn etọn tọ́n lẹ sè e. Di apajlẹ, kakati nado kanse e dọ, “be ajọjijla yẹdide he mẹ nusisọ́ mẹlẹ tọn nọ do omẹ́ yetọn hia te lẹ tọn nọ jlo we wẹ ya?” a gán dọ dọ, “Na hiẹ tọn, naegbọn ajlọjlatọ lẹ nọ yí yẹdide mọnkọ lẹ zan nado jla nuhe sà yé te lẹ?” To whenue ovi towe ko na gblọndo godo, a gán kanse e dọ, “Etẹwẹ a lẹn gando enẹ go?”—Nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn: Deutelonomi 6:6, 7.

Nọ hẹn owhe etọn do ayiha mẹ. Yè sọgan plọn yinkọ vijinu lẹ tọn tlọlọ ovi he ma ko bẹ wehọmẹ lẹ gọna lehe yé sọgan basi hihọ́na yede sọn ovivu zanhẹtọ lẹ si do. Dile yé to whinwhẹ́n, mì gán plọn yé nuplọnmẹ dodonu tọn he gando hòmimọ po vijiji po go lẹ. To bẹjẹeji owhe aflanmẹ tọn lẹ, yé dona ko mọnukunnujẹ nuhe zanhẹmẹ yin po nujinọtedo he gandego lẹpo po mẹ to gigọ́ mẹ.

Plọn yé walọ dagbe. Sọn ovu whenu, nọ plọnnu ovi towe lẹ do nugbodidọ, tenọgligo hinhẹn, po sisi po ji. Ehe na zọ́n bọ whenue mì wá to hodọdo zanhẹmẹ ji, dodonu de na ko tin, ehe ji a gán ze hodọdopọ lọ sinai do. Humọ, hẹn nujinọtedo towe lẹ họnwun. Di apajlẹ, eyin zanhẹmẹ jẹnukọnna alọwle ma sọgbe to nukun towe mẹ, dọ ẹ na ẹn. Enẹgodo, dọ nuhewutu e do ylan bo nọ hẹn awugblenamẹ na ẹn. Owe de dọ dọ “e yọnbasi taun dọ jọja aflanmẹ he dọ emi yọnẹn dọ mẹjitọ emitọn lẹ jẹagọdo zanhẹmẹ to jọja aflanmẹ lẹ ṣẹnṣẹn lẹ ma na jlo na doalọ to zanhẹmẹ mẹ.”—Beyond the Big Talk.

Ze apajlẹ dagbe dai. Nọ nọgbẹ̀ sọgbe hẹ nujinọtedo he a nọ plọn ovi towe lẹ. Di apajlẹ, be a nọ konú eyin yè yìn aslan gblewa tọn lẹ? nọ do nuhe de awutugonu towe hia lẹ? kavi daihun gblewa tọn lẹ wẹ ya? Onú mọnkọ lẹ wiwà sọgan zọ́n bọ ovi towe lẹ ma na yí nukun nujọnu tọn do pọ́n nujinọtedo walọ dagbe tọn he a to tintẹnpọn nado plọn yé lẹ.—Nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn: Lomunu lẹ 2:21.

Nọ dọhodo adà dagbe etọn lẹ ji. Nunina de wẹ zanhẹmẹ yin sọn Jiwheyẹwhe dè, podọ eyin yè duvivi etọn to ninọmẹ he jẹ lọ mẹ—enẹ wẹ to alọwle mẹ—e sọgan hẹn awuvivi wá namẹ taun. (Howhinwhẹn lẹ 5:18, 19) Plọn ovi towe dọ to nukọn mẹ, e gán wá penugo nado duvivi nunina enẹ tọn, matin awufiẹsa po nuhiha he e nọ bẹhẹn lẹ po eyin yè ma wlealọ whẹpo do doalọ to e mẹ.—1 Timoti 1:18, 19.