Pamangkot sang mga Pamatan-on

Malain Gid Bala ang Pagpamuyayaw?

“Luyag ko makigbagay sa akon mga kabutho. Siguro amo ini ang rason kon ngaa nagapamuyayaw man ako.”​—Melanie. *

“Wala gid sa pensar ko nga malain ang pagpamuyayaw. Pirme ko gid ini mabatian​—sa eskwelahan kag sa balay.”​—David.

NGAA ginatamod nga malain kon mamuyayaw ang mga kabataan samtang daw sa wala lang ini kon himuon sang mga tigulang? Wala bala sing kaso kon mga tigulang ang mamuyayaw? Sanglit madamo ang nagapamuyayaw, kag daw indi malain kon mga tigulang ang nagapamuyayaw, mahimo mamangkot ka, “Malain gid bala ang pagpamuyayaw?”

Kon Ngaa Naengganyo ang Iban nga Mamuyayaw

Lapnag gid ang pagpamuyayaw. Sa katunayan, ang pila ka pamatan-on nagasiling nga kon hatagan sila sing piso sa kada pamuyayaw nga ila mabatian sa eskwelahan, indi na sila kinahanglan nga magtrabaho pa kag puede na makaretiro ang ila mga ginikanan. “Kon nagaistoryahanay ang akon mga kabutho,” siling sang 15-anyos nga si Eve, “kinaandan na lang nga nagapamuyayaw sila. Kon mabatian mo ina nga sahi sang paghambalanay sa bug-os nga adlaw, daw maimpluwensiahan ka gid nila.”

Kaangay ni Eve, adlaw-adlaw mo man bala mabatian ang pamuyayaw? Nagapamuyayaw ka man bala? * Kon amo, hibalua kon ngaa nagapamuyayaw ka. Kon mahibaluan mo na ini, mangin mas mahapos para sa imo nga bag-uhon ini nga batasan.

Samtang ginahunahuna ini, tilawi nga sabton ining mga pamangkot.

Ngaa pirme ka nagapamuyayaw?

□ Agod makapaupok sing kaakig ukon kaugot

□ Agod makakuha sing atension

□ Agod maluyagan sang mga katubotubo

□ Agod nga daw si sin-o kon tan-awon

□ Agod pamatukan ang awtoridad

□ Iban pa ․․․․․

Sa ano nga kahimtangan pirme ka nagapamuyayaw?

□ Sa eskwelahan

□ Sa trabaho

 □ Kon nagapadala sing mga e-mail, instant message, ukon naga-text

□ Kon nagaisahanon

Ano ang imo rason sa pagpamuyayaw?

□ Nagapamuyayaw man ang akon mga katubotubo

□ Nagapamuyayaw man ang akon mga ginikanan

□ Nagapamuyayaw man ang akon mga manunudlo

□ Mabatian ko ini sa mga kalingawan

□ Wala man ini sing kaso, mga tinaga man lang ini

□ Nagapamuyayaw man lang ako kon wala ini sing kaso sa akon mga kaupod

□ Iban pa ․․․․․

Ngaa manikasog sa pag-untat sini nga batasan? Malain gid bala ang pagpamuyayaw? Binagbinaga ang masunod.

Indi lamang ini mga hambal. Si Jesus nagsiling: “Kay kon ano ang sulod sang tagipusoon sang tawo amo man ina ang iya ginahambal.” (Lucas 6:45, Maayong Balita nga Biblia) Talupangda nga ang aton ginahambal wala lamang nagapakita kon ano nga sahi sang tawo nga luyag naton mangin amo, kundi kon ano na kita nga sahi sang tawo. Ayhan nagapamuyayaw ka bangod nagapamuyayaw man ang iban. Apang, ang pag-ilog sa iban nagapakita nga ‘ginasonod mo ang kadam-an’ kag indi ang imo kinaiya.​—Exodo 23:2.

Dugang pa, ang isa ka eksperto nga si James V. O’Connor nagsiling: “Ang mga tawo nga nagapamuyayaw masami nga masinupakon, mamulayon, matinamayon, maakigon, mabinaison kag palakumod.” Halimbawa, kon indi matabo ang ginapaabot nila, nagapamuyayaw sila agod mapakita nga kinahanglan matabo ang tanan suno sa ila luyag, kag indi nila luyag nga magsala. Sa pihak nga bahin, nagsiling si O’Connor nga “masami nga kalmado, . . . hamtong kag makasarang mag-atubang sa makaulugot nga mga kahimtangan sa matag-adlaw” yadtong wala nagapamuyayaw. Diin sa sini ang luyag mo?

Ang pagpamuyayaw makaguba sang imo reputasyon. Kaangay sang kalabanan nga pamatan-on, ayhan ginakabalak-an mo ang imo panagway. Luyag mo nga kahamut-an ka. Apang nahibaluan mo bala nga ang imo panghambal may mas daku nga epekto sa iban sangsa imo panagway? Ang matuod, may epekto ang imo panghambal sa mga masunod

▪ Kon sin-o ang makig-abyan sa imo.

▪ Kon bala batunon ka sa isa ka obra.

▪ Kon bala tahuron ka sang iban.

Sa masami, ang una nga impresyon sang iban pasad sa aton panagway amat-amat nga madula kon maghambal na kita. Nagsiling si O’Connor: “Indi mo matalupangdan kon pila na ka abyan ang imo nawasi, ukon pila na ka tawo ang indi makasaho sa imo ukon wala na nagatahod sa imo bangod sang imo pagpamuyayaw.” Ano ang leksion sini sa aton? Kon nagapamuyayaw ka, ginaguba mo lang ang imo reputasyon.

Wala naton ginatahod ang Manunuga kon nagapamuyayaw kita. Pananglitan, ginregaluhan mo sing bayo ang imo abyan. Ano ang imo batyagon kon makita mo nga ginhimo niya ini nga trapo? Binagbinaga kon ano ang batyagon sang aton Manunuga, kon abusuhan naton ang iya regalo nga ikasarang sa paghambal. Indi makapakibot nga ang Pulong sang Dios nagsiling: “Ang tanan nga madinumtanon nga paghinakit kag kaakig kag kasingkal kag sininggitanay kag nagapakalain nga hambal kuhaon gikan sa inyo upod ang tanan nga kalainan.”​—Efeso 4:31.

Kaangay sang nasambit na, may maayo gid nga rason kon ngaa dapat untatan ang pagpamuyayaw. Apang, kon malala na ini nga batasan, paano mo ini mauntatan?

 Una: Batuna nga kinahanglan mo nga magbag-o. Mahimo gid nga indi ka magbag-o kon indi mo mahibaluan ang kaayuhan sa pag-untat sa pagpamuyayaw. Diin sa mga nalista sa ubos ang magapahulag sa imo nga untatan ang pagpamuyayaw?

□ Agod mapahamut-an ang Manunuga

□ Agod respetuhon pa gid sang iban

□ Agod mapauswag ang bokabularyo

□ Agod mangin mas maayo nga tawo

Ikaduha: Hibalua kon ngaa nagapamuyayaw ka. Si Melanie nagsiling: “Daw maisog ako kon nagapamuyayaw ako. Indi ko luyag nga simusimuon ako. Gusto ko nga kaangay sang akon mga abyan, ako ang matuman kag mangsaway sa iban.”

Kamusta ka? Importante nga mahangpan mo kon ngaa nagapamuyayaw ka, agod mahibaluan mo kon paano solbaron ini nga problema. Halimbawa, sa baylo nga magpamuyayaw ka bangod ginahimo ini sang kalabanan, importante nga pauswagon mo ang imo kaugalingon nga mga kinaiya. Ang pagtindog sa imo ginapatihan nga husto importante nga bahin sang paghamtong, kag makabulig gid ini agod mauntatan mo ang pagpamuyayaw.

Ikatlo: Mangita sing iban nga paagi sa pagpautwas sang imo ginabatyag. Indi lamang ini pagkontrol sang imo dila. Agod mauntat mo ang pagpamuyayaw dapat ‘isuklob mo ang bag-o nga personalidad.’ (Efeso 4:22-24) Mabuligan ka pa gid sini sa pagkontrol kag pagtahod sa imo kaugalingon, kag matahod mo man ang iban.

Ang masunod nga mga kasulatan magabulig sa imo nga masuklob, kag mahuptan ang bag-o nga personalidad.

Colosas 3:2: “Ituon ang inyo hunahuna sa mga butang sa ibabaw.”

Leksion: Hanasa ang imo hunahuna nga pabaloran ang mga butang nga matarong. Ang imo mga ginahunahuna nagaimpluwensia sa imo ginahambal.

Hulubaton 13:20: “Maglakat upud sa maalam nga mga tawo kag manginmaalam ka, apang ang kaupdanan sang mga buangbuang magaantus.”

Leksion: Ang panghambal sang imo mga kaupod makaimpluwensia sa imo.

Salmo 19:14: “Kabay nga ang mga polong sang akon baba kag ang pagpamalandong sang akon tagiposoon mahamut-an sa imo itololok, O GINOO.”

Leksion: Makita ni Jehova kon paano naton ginagamit ang aton dila.

Apang, kinahanglan mo bala ang dugang pa nga bulig? Maayo nga gamiton mo ang tsart sa ibabaw kag ilista kon makapila ka magpamuyayaw. Mahimo nga makibot ka sa kadasigon sang imo pag-uswag.

Ang dugang pa nga mga artikulo sa serye sang “Young People Ask” masapwan sa Web site nga www.watchower.org/​ype

[Mga nota]

HUNAHUNAA

Paano ang pagpamuyayaw nagaapektar

▪ sa imo pagpakig-abyan?

▪ sa imo pagpangita sing trabaho?

▪ sa pagtamod sang iban sa imo?

[Tsart sa pahina 21]

BANTAYI ANG IMO PAG-USWAG

Lunes Martes Mierkoles Huebes Biernes Sabado Domingo

Semana 1 ․․․․․․ ․․․․․․․ ․․․․․․․․․ ․․․․․․․․ ․․․․․․ ․․․․․․․․ ․․․․․․

Semana 2 ․․․․․․ ․․․․․․․ ․․․․․․․․․ ․․․․․․․․ ․․․․․․ ․․․․․․․․ ․․․․․․

Semana 3 ․․․․․․ ․․․․․․․ ․․․․․․․․․ ․․․․․․․․ ․․․․․․ ․․․․․․․․ ․․․․․․

Semana 4 ․․․․․․ ․․․․․․․ ․․․․․․․․․ ․․․․․․․․ ․․․․․․ ․․․․․․․․ ․․․․․․

[Retrato sa pahina 20]

Wala mo gid ginaabusuhan ang isa ka hamili nga regalo. Ngaa abi abusuhan mo ang regalo nga ikasarang sa paghambal?