Paano Mangin Isa ka Maayo nga Manug-amba sa Opera?

SUNO SA MANUNULAT SANG MAGMATA! SA ITALYA

ANG manug-amba relaks nga nagatindog sing tiso, nagatanga ang ulo, nagataas ang dughan, relaks ang agtang, bibig kag baba. Pagkatapos sang malip-ot nga introduksion sang orkestra, nag-umpisa ang tenor sa pag-amba sing makahalawat-hawat nga ambahanon. Daw wala lang nagapamuwersa ang manug-amba, kag ang tingog daw sa iban nga lugar nagahalin. Tuman kabaskog sang pamalakpak sa tapos sang ambahanon.

Ang opera isa ka drama sa teatro nga ginapasundayag sang nagaamba nga mga artista nga ginaakumpanyahan sang musika sang orkestra. Naluyagan mo bala ang opera? Nakatan-aw ka na bala sing isa ka pasundayag sa opera house? Ano sa banta mo ang sekreto ngaa matahom ang tingog sang mga manug-amba sa opera?

 Ang Tingog​—Isa ka Instrumento sa Musika

Ang tingog isa ka makatilingala nga dulot gikan sa Dios, kag nagakaigo nga gintawag ini nga isa ka instrumento sa musika. Bisan pa diutay lang ang makaamba kaangay sang manug-amba sa opera, madamo ang nahuyog gid sa pagkanta nga nangin bahin na ini sang ila kabuhi kag daw natural na lang subong sang pagkaon kag pagtulog. Maayo ka man mag-amba ukon indi, walay duhaduha nga luyag mo hibaluon kon paano ini nga “instrumento” nagapanghikot.

Ang larynx nga nahamtang sa tungatunga sang imo tutunlan, amo ang bahin sang lawas nga nagapagua sing tunog. Ginhuman ini sang cartilage shell nga nagapalibot sa gikab, sa diin makita ang duha ka kuwerdas bokales. Paano kita nagapagua sing tunog? Kon magginhawa ka, nagarelaks ang kuwerdas bokales kag nagaporma sing trianggulo sa ginaagyan sang hangin nga ginatawag glottis. Kon magkanta ka, mas puersado ang nagaagi nga hangin sa larynx, nagakipot ang glottis, kag nagakurog ang kuwerdas bokales, amo nga may tunog. Samtang labi nga nagaunat ang kuwerdas bokales, labi man nga nagadasig ang kurog kag mas matagsing ang tunog. Sa pihak nga bahin, kon maghinay ang gua sang hangin kag nagarelaks ang kuwerdas bokales, mas nagadaku ang buka sang glottis, gani nagahinay man ang kurog kag naganubo ang tunog.

Teknik kag Kadakuon sang Lawas

Sang pamatan-on pa si Enrico Caruso, katahom gid sang iya tingog; apang, kulang ini sing puersa. Napauswag ini paagi sa paghanas. Ang matahom nga tingog isa ka kinaugali nga kinaadman, apang ang pag-amba sa opera, nagakinahanglan man sing teknik. Dapat tun-an sang manug-amba kon paano magginhawa agod may bastante nga hangin. Dapat man niya tun-an kon paano kontrolon ang paggua sining hangin. Ginasiling nga ang bantog nga manug-amba sang ika-18 nga siglo nga si Carlo Broschi nga gintawag man nga si Farinelli, ang sarang makaamba sing 150 ka nota sa isa lamang ka pagginhawa.

Kinahanglan man tun-an sang manug-amba nga pabaskugon ang iya tingog paagi sa paggamit sang iya lawas subong sound box. Suno sa pila ka eksperto, ang gusok nagapagua sing manubo nga nota, samtang ang mga espasyo sa apipingig kag tul-an sa guya nagapagua sing mataas nga nota.

Madamo ang nagahunahuna nga ang pag-amba ginakontrol lamang sang tutunlan. Apang, husto gid nga ginsiling nga ang bug-os nga lawas nagaamba, sa kahulugan nga nadalahig ang tanan nga kusog sang isa ka tawo. Dapat mahuptan ang pagkabalanse sa paghisantuanay sang hulag sang tanan nga maskulo sang lawas. Gani, ang pag-amba sa opera nagakinahanglan sing pisikal nga pagpangabudlay kag puersa, kag mahimo nga amo ini ang rason kon ngaa madamo nga manug-amba sa opera ang matambok. Si Maria Callas, amo ang isa sa mga bantog nga manug-amba sa opera sang ika-20 nga siglo, apang ang pila nagapati nga ang iya gulpi nga pagniwang bangod sang tuman nga pagdieta amo ang kabangdanan sang pagpigaw sang iya tingog.

Mga Pagbag-o sa Pag-amba sa Opera

Sa paglipas sang tion, may mga pagbag-o sa estilo kag teknik sa pag-amba sa opera. Binagbinagon naton ang duha lamang ka halimbawa. Sang nagbag-o ang nahamtangan sang opera, halin sa mga simbahan ukon iban pa nga gamay nga mga lugar pakadto sa mga opera house, ang malum-ok, maluming, kag mahulas nga pag-amba, ginbuslan sang mas puersado nga pag-amba. Ini nga pagbag-o labi nga natalupangdan sang gin-islan ang gamay nga orkestra nga gingamit ni Mozart sang mas daku nga orkestra nga gingamit ni Verdi kag ni Wagner. Sang ika-17 kag ika-18 nga siglo subong man sang una nga bahin sang ika-19 nga siglo, mas ginakabig nga importante ang kasampaton ukon teknikal nga kalantip sang manug-amba sangsa musika sa orkestra. Tuhay naman ang nangin estilo sang katapusan nga bahin sang ika-19 nga siglo kag sang una nga bahin sang ika-20 nga siglo. Sa sini nga tion, ang tingog, bisan pa importante nga bahin sang opera, indi na amo ang nagapanguna nga elemento.

Bangod sang pag-uswag sang opera, madamo ang napahulag nga magkomposo sing musika. Ang mga manugkomposo kaangay nanday Paisiello, Cimarosa, Gluck, Mozart, Donizetti, Rossini, Bellini, Wagner, Verdi, Puccini, Bizet, Meyerbeer, kag Mascagni amo ang pila sang labing bantog nga naghimo sing mga piyesa nga nakapatandog gid sa emosyon.

Negatibo nga Bahin sa Pag-amba sa Opera

May masubo man nga bahin ang maragtas sang pag-amba sa opera. Dumduma ang mga castrato  nga amo ang nagapanguna nga mga manug-amba sa opera sa Italya sing kapin sa 100 ka tuig. * Sila ang ginkapon nga mga bata nga lalaki antes maghinupang agod magapabilin ang ila tingog nga may mataas nga tono kag may tumalagsahon nga pagkananuhaytuhay kag kabaskugon. Amo ini ang padugi nga ginpasanyog “sang Simbahan,” siling ni Guido Tartoni, “bangod sa pagdumili sini sa mga kababayin-an . . . nga mag-amba sa mga kapilya.”

Nangin bantog gid ang kilala nga mga manug-amba sa opera, kag ang pila sang ila mga humalangad nagsimba na sa ila. Ang isa ka halimbawa sini amo ang lubong ni Luciano Pavarotti. Si Maria Callas gintawag nga La Divina (ang Diosa), kag si Joan Sutherland gintawag nga La Stupenda (ang Makatilingala). Apang, kon nangin bantog man ang pag-amba sa opera, ina bangod sa ikasarang sini sa pagpakunyag sa mga tumalambong.

Basi sa pila ka adlaw makabati ka sing soprano nga nagaamba sang bantog nga ambahanon sa opera. Sa amo, magdulog anay sing makadali kag hunahunaa ang paghanas kag disiplina nga ginhimo sining manug-amba nga nagresulta sa sinang matahom nga tingog. Mahimo ini magpahulag sa imo nga hunahunaon ang pag-amba sa opera kaangay sa ginhimo sang isa ka manunulat nga nagtawag sini nga isa ka paagi ‘sa pag-impon sang mga tinaga sa musika kag sa paghatag sing tuno sa binalaybay.’

[Nota]

[Kahon/Retrato sa pahina 12]

MGA SAHI SANG TINGOG

Coloratura soprano: Tingog sang babayi nga makasarang sang sagunson kag mataas nga nota. Ang manug-amba masami nagadala sang papel sang mapagsik kag maalam nga karakter.

Lyric soprano: Bilog nga tingog sang babayi. Ang manug-amba nagadala sang papel sang mabinatyagon ukon isa ka romantiko nga karakter.

Dramatic soprano: Manubo nga tingog sang babayi. Ini nga manug-amba masami ginahatagan sang papel sang isa ka emosyonal nga karakter.

Mezzo-soprano: Tingog sang babayi nga mas bilog kag mas manubo sangsa dramatic soprano. Ini nga manug-amba masami nagadala sang papel sang tigulang nga babayi ukon soprano nga kontrabida.

Contralto: Isa ka tumalagsahon nga tingog sang babayi. Ang manug-amba nagadala sang pareho nga papel sa mezzo-soprano.

Tenor: Tingog sang lalaki nga pareho sa soprano nga mahinay, mabinalaybayon, kag dramatiko. Ang manug-amba nagadala sang papel sang isa nga nagahigugma ukon isa ka bida.

Baritone: Ini nga tingog natupa sa tunga-tunga sang tenor kag basso. Ang manug-amba nagadala sang papel sang isa ka utod nga lalaki, amay, ukon karibal.

Basso: Ining pinakamanubo nga tingog sang lalaki ginbahinbahin sa tatlo ka kategoriya: brilliant, bagay sa mapagsik kag maalam nga mga karakter; cantante, bagay sa masinulub-on nga papel; profundo, bagay sa karakter nga nagapabutyag sing hanuot nga balatyagon.

[Retrato sa pahina 10]

Entablado sang opera

[Retrato sa pahina 10]

Opera house

[Credit Lines sang retrato sa pahina 10]

Stage: Philip Groshong for The Cincinnati Opera; house: Courtesy of Tourism Office of Budapest