Ang Tigre sang Siberia​—Magapabilin Ayhan Ini?

SUNO SA MANUNULAT SANG MAGMATA! SA RUSYA

Isa ka adlaw sa tion sang tigtulugnaw sa malayo nga sidlangan sang Rusya, may isa ka daku nga tigre nga nagakuyampad sa tunga sang tuman ka puti nga niebe, nga ginasundan sang isa ka helikopter. Ang isa ka matanda magtiro naggawa sa helikopter kag nagtaya sang iya riple. Ang tigre naman nagtaklas sa kahoy kag nagngurob sing mabaskog. Gintiro niya ang tigre. Sang nakahugpa na ang helikopter, nanaug ang mga sakay sini kag nagapangandam nga nagpalapit sa naigo nga tigre.

ILEGAL bala sila nga mga mangangayam? Indi, mga manugpanalawsaw sila nga nagagamit sing pangpatulog nga bala. Nagkadto sila diri agod tun-an ang labi nga nagakapapas nga sapat, ang maila nga tigre sang Siberia. *

Tumalagsahon nga Tinuga

Nagapuyo anay ining mga tigre sa Korea, naaminhan nga Tsina, Mongolia, kag tubtob sa malayo nga katundan sang Linaw Baikal, sa Rusya. Apang sining nagligad lang nga siglo, amat-amat ini nga nagakaladula. Ang katapusan nila nga mapalagyuhan amo ang nabaw-ing nga kabukiran sa aminhan sang Vladivostok, Rusya, malapit sa Dagat sang Japan.

Nagakilalahay ang mga tigre paagi ila baho, busa ang laki nga tigre mahapos lang mangita sing bayi nga tigre kon tion na nga magkastahanay sila. Duha ukon tatlo ka tigre ang ginabun-ag sa isa ka tion, kag indi pa ini makakita kag nagaigod-igod lang. Apang tuhay sa mga kuti wala sila nagaingaw, sa baylo nagangurob lang sing mahinay. Nagatiti sila sa ila iloy sa sulod sing lima ukon anom ka bulan tubtob malutas kag magsugod na kaon sang karne. Sa umpisa nagaupod sila sa ila iloy sa pagpangayam tubtob mag-edad sila sing 18 ka bulan. Ang gamay nga mga tigre mahimo mag-upod-upod sa ila iloy tubtob duha ka tuig, kag ugaling maghimo sang ila kaugalingon nga teritoryo.

Sa kagulangan, ang pila ka tigre dalagku gid. Ang mga laki mahimo magbug-at tubtob 270 kilos kag maglaba tubtob 3 metros halin sa ulo  tubtob sa punta sang ila ikog. Bagay gid ining mga tigre sa tuman katugnaw kag naganiebe nga mga duog. Naputos ang ila lawas sing madamol nga balahibo, kag ang dalagku nga mga tiil sini nahapinan sing balahibo amo nga makalakat ini sa ibabaw sang niebe.

Ang balahibo sang mga tigre sang Siberia may gurayguray nga itom kag kahil. Ang mga gurayguray sang mga tigre indi palareho kaangay sang fingerprint sang tagsa ka tawo. Bangod sa gurayguray kag duag sang tigre, indi gid ini mamutikan kon nagapahimunong sa kagulangan. Apang mas madali makit-an ang tigre sa niebe kon indi ini malipdan sang mga kakahuyan. Amo nga mahapos lang ini madakop sang mga tawo, nga amo lamang ang nagapapas sa mga tigre.

Ginakabalak-an nga Mapapas

Agod mabuhi, kinahanglan sang tigre sang Siberia nga patyon kag kaunon ang dalagku nga mga sapat subong sang usa kag baboy talunon. Apang ini nga mga sapat labi nga nagaiwat sa kagulangan sang nasidlangan nga Siberia. Ang mga sapat sa isa ka kagulangan nga may kalaparon nga 1,000 ka kilometro kuadrado iguigo lamang sa apat ukon lima ka tigre. Busa agod indi mapapas ang tigre sang Siberia, kinahanglan nga may bastante sila nga teritoryo.

Sadto anay ang malapad kag tuman kasiot nga kagulangan sa Siberia maayo gid nga ilistaran sining dalagku nga mga tigre. Ang mga tawo, nga amo lamang ang makapapas sa tigre, panalagsahon lamang anay makasayo didto. Apang sining karon lang, ang mga kompanya nga nagapamulod sing kahoy gikan sa iban nga pungsod amo ang nagakalbo sang malapad nga bahin sang kagulangan.

Samtang nagakakalbo ang kagulangan, nagakaladula man ang mga usa kag baboy talunon, kag lakip na ang tigre sang Siberia. Agod matapna ang ila pagkapapas, ang gobierno sang Rusya nagdeklarar nga ang pila ka malapad nga kagulangan nga ginapuy-an sang ilahas nga mga sapat, subong sang Sikhote Alin Nature Reserve, amligan na. Apang kon maggua ang mga tigre sa sining mga duog, mangin delikado sila sa mga nagapangayam nga nagapamaligya sing pinasahi nga mga souvenir. Mabaligya sing mahal ang mga ngipon, kuko, tul-an kag panit sang gagmay kag dalagku nga mga tigre.

Pag-amlig sa Tigre

Kapin nga panikasog ang ginahimo agod luwason ang tigre sang Siberia, kag ginpangunahan ini sang mga tumandok. Subong resulta, medyo nagdamo na ang tigre sang Siberia. Sa sensus nga ginhimo sang 2005 nasapwan nga yara sa tungatunga sang 430 kag 540 ang kadamuon sang tigre nga nagakabuhi sa Siberia.

Sa pihak nga bahin, ang tigre sang Siberia nga ginahuptan madali magdamo. Kapin sa 500 ka tigre sang Siberia ang yara sa mga zoo sa bug-os nga kalibutan. Ano ang rason ngaa wala ini ginabuy-an agod madugangan ang kadamuon sang tigre sa kagulangan? Ang mga sientipiko nagapangalag-ag nga himuon ina. “Wala sing pulos nga buy-an ang sapat sa kagulangan,” paathag sang isa ka manugpanalawsaw, “kon indi man lang masigurado ang ila kabuhi didto.”

Ang tanan nga buhi nga butang, lakip na ang mga tigre, nagapamatuod sang kaalam kag gahom sang Dios, kag para sa iya, dapat sila tatapon. (Salmo 104:10, 11, 21, 22) Madamo nga tawo nga nagaapresyar sa mga hinimuan sang Manunuga ang nagapaabot sang tion nga ang tigre sang Siberia indi na mapapas.

[Nota]

[Kahon/Retrato sa pahina 16, 17]

ANG PINAKADAKU NGA KURING

Mas daku pa ang liger sangsa tigre sang Siberia. Ang tatay sini leon kag ang nanay tigre. Ang mga liger mahimo maglaba tubtob 3 metros kag magbug-at sing kapin sa 500 kilos. Ang liger resulta sang cross-breeding sa mga zoo, kag wala pa sing may nakita nga liger sa kagulangan.

[Credit Lines sang retrato sa pahina 16]

Top: © photodisc/​age fotostock; bottom: Hobbs, courtesy Sierra Safari Zoo, Reno, NV