Pamangkot sang mga Pamatan-on

Paano Ko Mabatuan ang Pagsulay?

▪ Wala pa dies minutos nga yara si Karen sa isa ka party sang nakita niya ang duha ka pamatan-on nga lalaki nga nagabitbit sing dalagku nga mga paper bag. Nahibaluan ni Karen kon ano ang unod sang amo nga mga paper bag. Sang temprano pa, nabatian niya sa amo nga mga pamatan-on nga may madamo nga ilimnon sa sini nga party. Siempre, ginsekreto lang ini ni Karen sa iya mga ginikanan. Luyag niya papatihon ang iya kaugalingon nga nagalahog lang ang mga pamatan-on. Kon sa bagay, basi may pila man ka may edad na sa sini nga balay.

Hinali lang nga may nabatian sia nga pamilyar nga tingog sa iya likod. “Gaano ka da ’ya? Ka kill joy sa imo.” Nagbalikid si Karen kag nakita niya ang iya amiga nga si Jessica. May ginauyatan ini nga duha ka botelya sang beer nga bag-o lang maabrihan. Ginduhol ni Jessica ang isa ka botelya kay Karen kag nagsiling, “Indi ka magsiling nga indi ka pa puede mag-inom!”

Luyag ini balibaran ni Karen. Apang daw indi niya mabatuan ang pagsulay. Indi sia interesado sa ilimnon. Ugaling kay amigahay sila ni Jessica, kag indi luyag ni Karen nga maghunahuna ang iya amiga nga kill joy sia. Isa pa, mabuot man si Jessica. Kag kon nagainom gani sia, ngaa abi nga indi man mag-inom si Karen? ‘Total, beer man lang ini,’ himulong ni Karen. ‘Indi man ini paggamit sing droga ukon pag-sex.’

KON pamatan-on ka, maeksperiensiahan mo ang madamo nga porma sang pagsulay. Sa masami, may kahilabtanan ini sa indi mo pareho sing sekso. “Agresibo ang mga babayi sa amon eskwelahan,” siling ni Ramon nga 17 anyos. * “Gapantsansing sila, kag ginatilawan nila kon tubtob diin ka gid magpasugot sa ila ginahimo. Piliton ka gid nila!” May amo man sini nga eksperiensia si Deanna nga 17 anyos man. “May nagpalapit sa akon nga lalaki kag gin-agbayan ako,” siling niya. “Ginsumbag ko sia sa butkon kag nagsiling, ‘Gaano ka ’ya? Wala gani ko ’ya kakilala sa imo!’”

Mahimo maeksperiensiahan mo man ang mga pagsulay, kag daw wala ini nagauntat. May kaangtanan sini, ang isa ka Cristiano nagsiling, “ang pagsulay kaangay sa isa ka tawo nga nagapinanuktok sa puertahan bisan wala mo ini ginasapak.” Pirme ka bala ginasulay? Halimbawa, ginasulay ka bala nga himuon ang mga masunod?

 □ Pagpanigarilyo

□ Pag-inom

□ Paggamit sing droga

□ Pagtan-aw sing pornograpiya

□ Pag-sex

□ Iban pa ․․․․․

Kon may ginmarkahan ka sa mga nalista sa ibabaw, indi ka maghinakop nga indi ka na puede mangin Cristiano. Matun-an mo nga kontrolon ang imo malain nga kailigbon ukon handum kag mabatuan ang pagsulay. Paano? Maayo nga hibaluon mo ang mga kabangdanan sang pagsulay. Binagbinaga ang tatlo ka butang.

1. Pagkadihimpit. Ang huyog nga maghimo sing malain kinaandan na sa tanan nga indi himpit nga tawo. Ginbaton ini ni apostol Pablo wala sapayan nga hamtong na sia nga Cristiano: “Kon luyag ko himuon ang husto, ang malain yari sa akon.” (Roma 7:21) Gani, mahimo mabatyagan kon kaisa bisan sang labing matarong nga tawo “ang kailigbon sang unod kag ang kailigbon sang mga mata.” (1 Juan 2:16) Amo nga ang pagpamensar pirme sa mga pagsulay magapalain pa gid, kay ang Biblia nagsiling: “Ang kailigbon, kon nakapanamkon na, nagabun-ag sang sala.”​—Santiago 1:15.

2. Mga impluwensia sa palibot. Bisan diin may pagsulay gid. “Sa eskwelahan kag trabaho, pirme lang sex ang ginaistoryahan,” siling ni Trudy. “Sa TV kag mga pelikula, pirme ginapagua nga manami ini kag makakulunyag. Talagsa mo lang makita nga may malain ini nga resulta!” Naeksperiensiahan ini ni Trudy kag nakahibalo sia kon daw ano kabaskog ina nga mga impluwensia. “Sang 16 anyos ako, abi ko paghigugma na gid ang akon nabatyagan,” hinumdom niya. “Gin-istorya ako ni Nanay nga kon padayunon ko ang akon ginahimo, mabusong gid ako. Daw indi ako makapati nga nahambal ini ni Nanay! Pagligad sang duha ka bulan, nagbusong ako.”

3. “Mga kailigbon nga kinaandan sa pagkapamatan-on.” (2 Timoteo 2:22) Ginapahangop sini nga dinalan ang bisan ano nga kailigbon nga kinaandan samtang pamatan-on pa. Mahimo nga gusto mo kabigon nga indi na bata kag nagatinguha ka nga batunon sang iban. Ini nga mga handum indi gid man malain, apang kon pabay-an lang ini, mas mabudlayan ka nga batuan ang pagsulay. Halimbawa, bangod gusto mo gid nga makadesisyon para sa imo kaugalingon, mahimo nga indi mo na pagtumanon ang maayo nga pagbinatasan nga gintudlo sang imo mga ginikanan. Amo ini ang natabo kay Steve sang 17 anyos sia. Nagsiling sia, “Nagrebelde ako sa akon mga ginikanan. Ang tanantanan nga gintudlo nila nga indi ko paghimuon, ginhimo ko​—ginhimo ko ini tanan sa tapos lang nga mabawtismuhan ako.”

Matuod, ang mga kabangdanan nga ginsambit bag-o lang mabaskog gid man. Apang, mabatuan mo ang pagsulay. Paano?

▪ Una, hibalua kon ano nga pagsulay ang nabudlayan mo gid nga batuan. (Mahimo nga ginmarkahan mo ini kaina.)

▪ Pagkatapos, pamangkuta ang imo kaugalingon, ‘Diin masami nagakatabo ini nga pagsulay?’ Markahi ang isa lang sa mga masunod:

□ Kon yara sa eskwelahan

□ Kon yara sa trabaho

□ Kon nagaisahanon

□ Iban pa ․․․․․

 Ang paghibalo kon diin masami nagakatabo ang pagsulay makabulig pa gani sa imo nga malikawan ini sing bug-os. Halimbawa, binagbinaga ang hitabo kaina sa umpisa sini nga artikulo. Ano ang nagpaandam kay Karen nga may problema nga mahanabo sa party nga iya gintambungan? Paano niya kuntani nalikawan ang pagsulay?

▪ Karon nga (1) nahibaluan mo na ang pagsulay kag (2) kon diin ini masami nga nagakatabo, handa ka na sa imo himuon. Ang una mo nga himuon amo ang paghibalo kon paano mabuhinan ukon malikawan ang pagsulay. Isulat sa idalom kon ano ang puede mo himuon.

․․․․․

․․․․․

(Halimbawa: Pagkatapos sang klase, kon masugata mo pirme ang imo mga kabutho nga nagasulay sa imo nga magpanigarilyo, mahimo nga iban na lang nga dalan ang agyan mo agod malikawan mo sila. Kon pirme ka makabaton sing pornograpiya sa Internet, mahimo nga butangan mo sing porn blocker program ang imo kompyuter. Subong man, mahimo ka maggamit sing espesipiko nga mga tinaga para sa topiko nga ginapangita mo.)

Siempre, indi mo malikawan ang tanan nga pagsulay. Sa ulihi, basi maeksperiensiahan mo ang isa ka mabaskog nga pagsulay​—kag mahimo matabo ini sa tion nga wala mo gid ginapaabot. Ano ang himuon mo?

Mangin handa. Sang ‘ginsulay ni Satanas’ si Jesus, ginpamatukan niya ini sa gilayon. (Marcos 1:13) Ngaa? Bangod nahibaluan na niya kon ano ang iya himuon tuhoy sa sitwasyon. Talupangda nga indi robot si Jesus. Makahimo sia sing iya kaugalingon nga desisyon. Puede nga indi niya pagbatuan ang pagsulay. Apang determinado sia nga tumanon ang iya Amay sa tanan nga tion. (Juan 8:28, 29) Ginpamatud-an ini ni Jesus sang magsiling sia: “Nagpanaug ako gikan sa langit agod himuon, indi ang akon kabubut-on, kundi ang kabubut-on sang nagpadala sa akon.”​—Juan 6:38.

Isulat sa ubos ang duha ka rason kon ngaa dapat mo batuan ang pagsulay nga pirme mo masumalang, kag ang duha ka paagi nga mabatuan mo ini.

1. ․․․․․

2. ․․․․․

Dumduma nga kon magpadala ka sa pagsulay, mangin ulipon ka sang imo mga kailigbon. (Tito 3:3) Pabay-an mo lang bala nga kontrolon ka sang imo mga kailigbon? Dapat mahibaluan mo kon paano kontrolon ang imo mga kailigbon sa baylo nga ikaw ang kontrolon sini.​—Colosas 3:5.

Ang dugang pa nga mga artikulo sa serye sang “Young People Ask” masapwan sa Web site nga www.watchtower.org/ype

[Footnote]

HUNAHUNAA

▪ Masulay bala ang himpit nga mga persona?​—Genesis 6:1-3; Juan 8:44.

▪ Kon batuan mo ang mga pagsulay, ano ang epekto sini sa iban?​—Hulubaton 27:11; 1 Timoteo 4:12.

[Kahon sa pahina 27]

TILAWI INI

Magkuha sing kompas. Makita mo nga nagatudlo sa aminhan ang kamot sini. Apang butangi sing magnet ang kilid sang kompas. Ano ang matabo? Indi na husto ang direksion sang kamot sini. Sa baylo, nagliso na ini sa nahamtangan sang magnet.

Ang imo konsiensia kaangay sang kompas. Kon nahanas ini sing maayo, magatudlo ini sa “aminhan” kag magabulig sa imo sa paghimo sing husto nga mga desisyon. Apang ang makahalalit nga pagpakig-upod kaangay sang magnet. Nagapang-engganyo ini tubtob nga magbaylo ang imo mga desisyon. Gani, ano ang leksion sini? Tinguhai nga likawan ang mga tawo kag mga kahimtangan nga makasablag sa imo pagdesisyon kon ano ang maayo!​—Hulubaton 13:20.

[Kahon sa pahina 27]

PANUGDA

Magplano nga daan kon ano ang imo ihambal kon sulayon ka. Indi magkabalaka. Indi man kinahanglan nga maghambal ka nga daw si sin-o ka gid. Sa masami, ang simple kag wala kahadlok nga pagpangindi bastante na. Halimbawa, kon ginapatilaw ka sang imo kabutho sing sigarilyo, puede mo isiling: “Indi ko. Wala ko gapanigarilyo!”

[Retrato sa pahina 28]

Kon magpadala ka sa pagsulay, mangin ulipon ka sang imo mga kailigbon