San-o Nagasugod ang Kabuhi sang Tawo?

“DISISIETE anyos sadto ang akon iloy sang nagdesisyon sia nga ipahulog ang iya pito ka bulan kag tunga nga ginabusong paagi sa saline abortion,” siling ni Gianna. * Nagsiling pa sia: “Ako ang iya ginpahulog. Pero nabuhi ako.”

Panugiron ini sang 19 anyos nga si Gianna sang 1996 sa committee hearing sang Estados Unidos parte sa topiko nga aborsion. Sang pito ka bulan kag tunga pa lang sia nga ginabusong, ang mga parte sang iya lawas kompleto na. Mahimo nagaugyon ka nga isa na sia ka buhi nga tawo sa sina nga tion, bangod isa man sia gihapon ka buhi nga tawo sang ginbun-ag sia.

Apang, kamusta naman sang si Gianna lima pa lang ka semana nga ginabusong, nga ang iya kagamayon mga isa pa lang ka sentimetro? Matuod, ang mga parte sang iya lawas wala pa gawa maporma, apang naporma na ang iya nervous system, lakip ang iya utok. Ang iya tagipusuon nagapitik na sing 80 ka beses kada minuto agod ang dugo magapanalaytay sa iya kaugatan. Gani, kon tawo na si Gianna sang pito ka bulan kag tunga sia nga ginabusong, indi bala rasonable man nga tawo na sia sang lima pa lang sia ka semana nga ginabusong, bisan indi pa kompleto ang mga parte sang iya lawas?

Ang Makatilingala nga Proseso sang Pagpanamkon

Ang pagtubo sang tanan nga parte sang lawas sang ginabusong nga bata nagasugod sa pagpanamkon, kon ang ovum ukon egg cell sang babayi ginpertilisar sang sperm cell sang lalaki. Paagi sa bag-o nga mga teknolohiya, maobserbahan na karon sang mga sientista ang makatilingala nga pagbag-o nga nagakatabo sa sulod sang napertilisar nga egg cell. Agod mahimo ang isa ka bag-o nga tawo, nagatingob ang mga molekula sang DNA (deoxyribonucleic acid) sang amay kag iloy.

Nagasugod sa sining isa ka egg cell ang makatilingala nga proseso sa pagkahuman sang isa ka tawo. Ini nga “pagkahuman” nabase sa mga gene nga bahin sang DNA. Amo ini ang nagakontrol sa halos tanan nga butang parte sa aton, lakip na ang aton kataason, hitsura, kolor sang mata kag buhok, kag iban pa nga kinaiya.

Dayon, nagadamo ining isa ka egg cell, kag ang kada isa sini may kopya sang kompleto nga “plano” sang mga gene. Makatilingala gid kay ang kada isa sini nga mga selula naprograma na kon mangin ano ini nga parte sang lawas. Ang iban sini mahimo mangin tagipusuon, utok, tul-an,  panit, ukon mata. Ang una nga proseso sa sulod sang egg cell para mahuman ang isa ka pinasahi kag bag-o nga tawo masiling gid nga “makatilingala.”

“Naprograma na ang pagtubo kag pagkahuman sang isa ka tawo sang isa pa lang ini ka selula ukon egg cell,” siling ni Dr. David Fu-Chi Mark, isa ka bantog nga molecular biologist. Nagsiling pa gid sia: “Wala duhaduha nga ang tagsa ka tawo pinasahi gid halin sang nag-umpisa ang iya kabuhi subong napertilisar nga egg cell.”

Ang Ginabusong Bala Isa na Ka Tawo?

Halin sang pagpanamkon, ang ginabusong nga bata isa na ka lain nga persona ukon tawo kag indi lamang parte sang lawas sang iya iloy. Ginakabig ini sang iya lawas subong tuhay nga butang. Ginpagua na ini kuntani sang lawas kon indi lang tungod sa pinasahi nga proteksion nga yara sa tiyan sang iloy. Ining bag-o nga kabuhi, nga ginaputos sang inunlan, isa ka tawo nga may pinasahi nga DNA.

Ang iban nagasiling nga ang lawas sang babayi natural nga nagapagua sang napertilisar nga mga egg cell bangod sang mga abnormalidad sini. Kon natural ini nga ginapagua sang lawas, ngaa abi malain kon himuon ini sang doktor? Siempre, tuhay gid ang natural nga pagkapatay sa hungod nga pagpatay. Sa isa ka pungsod sa Bagatnan nga Amerika, 71 gid ang nagakapatay sa 1,000 ka kabataan nga nagaedad sing mga isa ka tuig. Bangod sini, puede bala patyon ang isa ka bata nga wala pa isa ka tuig kay madamo man sa ila ang bata pa nga nagakapatay? Siempre, indi!

Ginalaragway sang Biblia ang kabuhi nga yara sa sulod sang tiyan sang iloy. Ang salmista nga si David nagsulat parte sa Dios: “Ang imo mata nakakita sang akon wala mahuman nga kinaugali [sibudbod ukon embryo, NW]; sa imo tolon-an nasulat na sila tanan.” (Salmo 139:16) Wala lamang nagsiling si David nga “sibudbod” kundi ang ‘AKON sibudbod.’ Gani sibu gid nga ginpakita ni David nga ang kabuhi nagsugod sang ginpanamkon sia, antes pa sia ginbun-ag. Sa bulig sang Dios, ginpakita man ni David nga sang ginpanamkon sia, ang tanan nga parte sang iya lawas nahuman suno sa isa ka plano ukon sa isa ka instruksion nga ‘nasulat’ sing detalyado.

Talupangda man nga ang Biblia wala nagasiling nga ang ginapanamkon sang isa ka babayi isa lamang ka tissue. Sa baylo, nagsiling ini: “May lalaki nga bata nga ginpanamkon.” (Job 3:3) Isa pa gid ini ka pamatuod nga sa Biblia, isa na ka tawo ang ginapanamkon kag sa sini nga tion nagasugod ang kabuhi sang tawo.

[Nota]

 [Mga retrato sa pahina 6, 7]

Ang lima ka semana nga embryo indi lamang isa ka tissue kundi may nagatubo na ini nga mga organo sang isa ka tawo

(aktual nga kadakuon)