Skip to content

Skip to table of contents

MAURI SIVARAINA

Iehova ese Egu Raka Dalana Ia Abia Hidi

Iehova ese Egu Raka Dalana Ia Abia Hidi

EGU MAURI lagani be 16 neganai, moni gaukara lau karaia bona unai lau moalelaia bada. To Iehova ese lau ia boiria dala ma ta lau abia hidi totona. Unai be hegeregere lau ia hamaoroa: “Lau ese oi dekenai aonega do lau henia bona emu raka dalana be oi do lau hadibaia.” (Sal. 32:8) Iehova ena dala lau abia hidi dainai, iena hesiai gaukara lalonai hahenamo idauidau lau moalelaia, hegeregere lagani 52 lalonai Africa dekenai hesiai gaukara lau karaia.

ENGLAND AMO AFRICA LAU LAO

Lagani 1935 ai England ena taoni, Darlaston, dekenai lau vara. Unai gabu idia gwauraia Black Country, badina unuseniai idia noho faktori momo ese kwalahu koremadia ia havaraia. Egu mauri lagani be 4 neganai, egu tama sina be Iehova ena Witnes taudia ida Baibel idia stadilaia matamaia. Egu mauri lagani be 14 eiava 15 neganai, lau hamomokania unai be hereva momokani, bona lagani 1952 ai, lau be 16 neganai lau bapatiso.

To unai nega ai, lau be faktori badana ta dekenai lau gaukara matamaia, unuseniai tulu idauidau bona motuka ena kahana idauidau idia karaia. Unai kampani ena seketere ai lau lao totona treinini lau abia matamaia, bona unai gaukara lau moalelaia bada.

Sekit naria tauna ese lau ia noia egu tama sina idia noho gabuna ena kongrigeisen, Willenhall, dekenai Kongrigeisen Buka Stadi lau naria totona, unai be disisen badana. Badina unai nega ai, lau be kongrigeisen rua lau bamoa. Wiki lalonai, egu gaukara gabuna kahirakahira ai ia noho kongrigeisen, Bromsgrove, dekenai lau hebou, egu noho gabuna amo ena daudau be 32 kilomita bamona. Bona wikeni ai, egu tama sina edia gabu dekenai lau lao neganai, Willenhall kongrigeisen dekenai lau hebou.

Ena be moni gaukarana lau moalelaia bada, to lau ura Iehova ena orea lau durua dainai sekit naria tauna ena noinoi lau abia dae bona moni gaukara lau rakatania. Iehova ese ia abia hidi dalana lau badinaia dainai, egu mauri lau moalelaia noho.

Bromsgrove Kongrigeisen dekenai lau hebou neganai, kekeni mai hairaina ta ladana Anne lau hedavari henia, ia be Iehova hesiai henia karana ia laloa bada. Lagani 1957 ai headava, bona regula painia, spesel painia, loaloa naria gaukara, bona Betele gaukara ai karaia hebou. Anne be lau ia durua bada bona iena hebamo karana lau moalelaia.

Lagani 1966 ai, Gilead klas namba 42 dekenai ai lao dainai ai moale bada. Bena Malawi dekenai ai idia siaia lao, momo ese unai gabu idia gwauraia Africa ena lalokau gabuna, badina taunimanima be kara namo bona heabidae taudia. To unai gabu dekenai ai noho daudau lasi.

MALAWI AI DAGEDAGE NEGANA LALONAI HESIAI GAUKARA AI KARAIA

Malawi dekenai ai gaukaralaia motuka

February 1, 1967 ai, Malawi dekenai ai ginidae. Bona Malawi gado be hua ta mai kahana ai dibaia murinai, distrik naria gaukarana ai hamatamaia. Motuka ta ai gaukaralaia, bona momo idia laloa ia be motuka goadana bona sinavai ia hanaia diba. To unai be momokani lasi, badina unai motuka be dobu lasi kahana sibona ia hanaia diba. Nega haida, kopukopu amo idia karaia rumadia dekenai ai noho dainai, medu ia diho neganai guhi be palai amo ai koua, unai amo ranu ia vareai lasi. Emai misinari gaukara ai matamaia negana be auka, to unai gaukara ai ura henia bada!

April lalonai, lau laloparara gavamani ese hekwakwanai haida do idia havaraia. Reidio amo Malawi ena presiden, Dr. Hastings Banda ena hereva lau kamonai. Ia gwau Iehova ena Witnes taudia be takisi moni idia henia lasi bona gavamani idia gwau-edeede henia. Momokani, unai be samania koikoi herevadia. Ai diba gavamani taudia idia badu badina politikol karadia lalonai ai vareai lasi bona edia politikol pati ena memba kadi ai hoia lasi.

September lalonai, niuspepa ai presiden ena hereva idia halasia, ia gwau tadikaka taihu be gabu ibounai dekenai hekwakwanai idia havaraia noho. Bona gavamani edia hebou ta lalonai ia gwau Iehova ena Witnes taudia edia gaukara do idia koua haraga. Bona lagani 1967 ai, October 20 lalonai gaukara idia koua. Daudau lasi murinai, pulisi bona immigration taudia be brens ofesi dekenai idia ginidae, unai amo brens idia koua bona misinari taudia be edia tano dekenai idia siaia lou.

Lagani 1967, Malawi dekenai pulisi ese lau bona Anne, bona misinari rua, Jack bona Linda Johansson idia arest bona siaia lou

Dibura ruma dekenai dina toi ai noho murinai, Britain ese ia biagua tanona, Mauritius, dekenai ai idia siaia lao. To, unuseniai siahu taudia ese maoro idia henia lasi misinari taudia bamona ai noho totona. Unai dainai Rhodesia dekenai ai idia siaia lao, (hari idia gwauraia Zimbabwe). Ai ginidae neganai, immigration ofesa ena dagedage tauna ta ai davaria, ia ura lasi unai tano dekenai ai noho, bona ia gwau: “Umui be Malawi dekenai idia abia dae lasi. Danu Mauritius dekenai idia abia dae lasi, bona hari umui mai badina umui laloa umui do ai abia dae.” Anne ia tai matamaia. Toana be ai idia ura henia lasi! Unai nega ai, lau ura England dekenai lau giroa lou. Dokonai, immigration ese maoro idia henia brens ofesi dekenai ai mahuta totona, to murina dinana ai immigration ena hedikwota dekenai ripoti ai atoa. Ai hesiku bada, to Iehova ena imana dekenai gau ibounai ai rakatania. Murina dinana ena adorahi ai, maoro idia henia Zimbabwe dekenai vadivadi taudia bamona ai noho totona. Lau ese unai dina lau laloaboio diba lasi, badina lau diba momokani Iehova ese ai ia hakaua.

ZIMBABWE AMO MALAWI LAU DURUA

1968 ai lau bona Anne, Zimbabwe Betele dekenai

Zimbabwe brens ofesi ai lau be Service Department dekenai lau gaukara, bona Malawi bona Mozambique lau durua. Malawi dekenai idia noho tadikaka taihu idia dagedage henia bada. Service Department ai, Malawi sekit naria tadikaka ese idia siaia ripoti lau hahanaia. Hanuaboi ta ai lau gaukara noho lalonai, tadikaka taihu idia dagedage henia ena sivarai lau duahia neganai lau tai. * To, Dirava idia badinaia, abidadama henia, bona edia haheauka karana ese lau ia hagoadaia bada.​—2 Kor. 6:4, 5.   

Ai gaukara goada Malawi ai idia noho tadikaka taihu bona Mozambique dekenai idia heau lao tadikaka taihu dekenai pablikeisen ai siaia totona. Malawi ena gado badana ta, Chichewa, ena gado hahanaia team be Zimbabwe dekenai tadikaka ta ena tano dekenai hahanaia gaukara idia karaia. Unai tadikaka be mai moale ida idia totona noho gabudia bona ofesi ia karaia. Unuseniai Baibel ena pablikeisen idauidau idia hahanaia.

Dala ai karaia Malawi dekenai sekit naria tadikaka be lagani ta ta lalonai Zimbabwe dekenai Chichewa gado ena distrik hebouhebou idia lao totona. Unuseni idia ginidae neganai, edia tok autlain idia abia. Bona Malawi dekenai idia giroa lou neganai, tadikaka taihu dekenai tok ena point namodia idia herevalaia. Sekit naria taudia be Zimbabwe dekenai idia lao neganai, dala ai karaia Basileia Hesiai Gaukara Sikuli idia abia totona, unai ese idia ia hagoadaia bada.

Zimbabwe ai, Chichewa/Shona hebouhebou dekenai Chichewa gado ai tok lau henia

February 1975 ai, Malawi amo Mozambique dekenai idia heau lao tadikaka taihu lau vadivadi henia. Unai tadikaka be Iehova ena orea amo ia mai hakaua dala matamatadia, hegeregere elda oreana ena dala matamatana idia badinaia. Elda matamatadia be dala momo idia hegaegaelaia, hegeregere pablik tok idia henia, dina ena siri bona Gima Kohorona idia herevalaia, bona hebouhebou idia karaia. Idia ese kamepa idia haginidia, bona dipatmen ta ta idia atoa, hegeregere hagoevaia gaukara, aniani henia, bona idia sekuriti totona. Unai abidadama tadikaka be Iehova ena heduru amo gau momo idia hagugurua, bona idia lau vadivadi henia murinai, lau ia hagoadaia bada.

Lagani 1970 bamona ai, Zambia brens ofesi ese Malawi ia naria matamaia. To, nega momo Malawi tadikaka taihu lau lalodia bona idia totona lau guriguri, bona ma haida be unai bamona idia karaia danu. Lau be Zimbabwe Brens Komiti ta dainai, nega momo hedikwota tadikaka, Malawi, South Africa, bona Zambia tadikaka ida ai hebou. Nega ta ta ai, inai henanadai ai herevalaia, “Malawi tadikaka totona dahaka ita karaia be namo?”

Nega ia hanaia lalonai, dagedage karana ia maragi. Idia heau tadikaka taihu be Malawi dekenai idia giroa lou, to gabu ma ta idia heau lasi tadikaka taihu idia itaia dagedage karana ia maragi. Malawi kahirakahira idia noho tanodia ese maoro idia henia Witnes taudia edia gaukara idia hamatamaia lou totona. Lagani 1991 ai, Mozambique be unai bamona ia karaia danu. To ai laloa, ‘Malawi dekenai Iehova ena Witnes taudia be edena negai do idia ruahia?’

MALAWI DEKENAI AI GIROA LOU

Malawi ena gavamani ena taravatu ia idau, bona lagani 1993 ai gavamani ese Iehova ena Witnes taudia edia gaukara ia kehoa. Daudau lasi murinai, misinari tadikaka ta ese lau ia nanadaia, “Oi be Malawi dekenai do oi giroa lou, a?” Unai neganai egu mauri lagani be 59 dainai, lau haere, “Lasi, lau buruka vadaeni!” To, unai dina ai Hakaua Oreana amo revareva ta ai abia bona ai idia noia Malawi dekenai ai giroa lou totona.

Zimbabwe dekenai emai asainmen ai ura henia bada, unai dainai Malawi ai giroa lou totona ia auka. Zimbabwe dekenai ai moale bona tura namodia momo ai davaria. Hakaua Oreana ia gwau abia hidi ai karaia diba bema Zimbabwe dekenai ai noho eiava lasi. Unai dainai abia hidi ai karaia diba unuseni ai noho totona. To Aberahamo bona Sara lau laloatao, idia buruka neganai Iehova ena hakaua dalana idia badinaia bona edia noho gabuna namona idia rakatania.​—Gen. 12:1-5.

Abia hidi ai karaia Iehova ena orea amo ia mai hakaua dalana ai badinaia bona February 1, 1995 ai Malawi dekenai ai giroa lou, unai be lagani 28 gunanai ai lao gabuna. Lau bona tadikaka rua be Brens Komiti gaukara ai karaia, bona ai bisi badina Iehova ena Witnes taudia edia gaukara idauidau ai hegaegaelaia.

IEHOVA ESE GAUKARA IA HATUBUA

Ai itaia Iehova ese gaukara ia habadaia haraga be moale gauna! Lagani 1993 amo pablisa ena namba be 30,000 mai kahana, to lagani 1998 ai ia daekau 42,000 mai kahana. * Gaukara ia bada dainai Hakaua Oreana ese maoro ia henia brens ofesi matamatana ai haginia totona. Lilongwe ai tano ta (12-hekta) ai hoia, bona lau idia abia hidi konstraksen komiti gaukara totona.

May 2001 ai, Hakaua Oreana ena memba ta, tadikaka Guy Pierce ese Betele dedikeisen tok ia henia. Bona tadikaka taihu 2,000 mai kahana idia lao, idia momo be lagani 40 gunanai idia bapatiso. Unai abidadama tadikaka taihu be dagedage bada negana lalonai idia haheauka. Idia be ogogami taudia, to edia abidadama bona hetura karana Iehova ida be goada. Bona idia moale Betele matamata idia vadivadi henia totona. Betele ena kahana ta ta dekenai idia lao neganai, Basileia anedia idia abia, edia gado ena sitaelo dekenai, bona unai dina ai moalelaia bada. Unai ese ia hamomokania Iehova ese unai abidadama tadikaka taihu edia haheauka karana ia hanamoa bada.

Brens konstraksen ia ore murinai, Kingdom Hall ta ta edia dedikeisen tok totona revareva momo lau abia matamaia. Malawi dekenai idia noho kongrigeisen momo be orea ena heau dalana amo namo idia davaria, badina moni ia hegeregere lasi gabudiai Kingdom Hall idia haginia diba. Guna, kongrigeisen haida be (eucalyptus) au amo idia karaia ruma maragidia dekenai idia hebou. Ava amo guhi totona geda idia karaia bona kopukopu amo helai gaudia latadia idia karaia. Hari tadikaka idia gaukara goada biriki idia karaia, unai amo hebou gabu namodia idia haginia diba. To idia be helai gaudia latadia idia ura henia, badina unai amo momo idia helai diba!

Danu lau moale bada badina lau itaia Iehova ese taunimanima ia durua lo Keristani taudia ai idia lao totona. Africa tadikaka matamata be sibona idia henia hesiai gaukara idauidau idia karaia bona Iehova ena orea ese ia henia treinini amo gau momo idia dibaia haraga bona badinaia, unai ese lau ia hagoadaia bada. Unai dainai, Betele bona kongrigeisen ai maduna momo idia huaia. Kongrigeisen momo ai sekit naria taudia matamatadia momo be headava taudia, bona idia ese tadikaka taihu idia hagoadaia bada. Unai sekit naria taudia bona edia adavana idia ura Iehova hesiai henia karana idia habadaia dainai, natuna idia havaraia lasi, ena be edia famili bona ma haida ese idia doria natuna idia havaraia totona.

ABIA HIDI NAMONA DAINAI LAU MOALE

Lau bona Anne, Britain Betele dekenai

Africa dekenai lagani 52 ai noho murinai, gorere haida lau davaria. Hakaua Oreana ese Brens Komiti dekenai gwaumaoro ia henia, Britain dekenai ai giroa lou totona. Ai ura henia bada asainmen ai rakatania neganai, ai lalohisihisi bada, to emai buruka negana lalonai Britain ena Betele famili ese ai idia naria namonamo.   

Iehova ese egu raka dalana ia abia hidi dainai, lau diba momokani abia hidi maorona lau karaia. Bema egu diba dekenai lau tabekau, egu mauri do lau moalelaia lasi. Iehova be lau ia durua dalana ia diba, unai amo ‘egu raka dalana do ia hamaoromaoroa.’ (Aon. 3:5, 6) Lau matamata neganai, lau ura bada kampani badadia edia gaukara dalana lau dibaia. To, Iehova ena orea ese lau dekenai ia henia gaukaradia ese unai ia hereaia. Iehova hesiai henia karana lau moalelaia bada ema bona hari!

^ Malawi dekenai Iehova ena Witnes taudia edia histori dibaia totona, lagani 1999 Yearbook of Jehovah’s Witnesses, rau 148-223 itaia.

^ Hari Malawi ai pablisa ena namba be 100,000 mai kahana.