Okunwa Otjikariha momuano omusemba

TONY, ngwa tamunwa morupa orutenga, andakuzu wa hungira kutja u nouzeu wotjikariha, eye atja yorokera ehupo ewa. Mena rokutja eye aa nu otjikariha tjinene nokuhinokuraisa kutja pe ri nao, eye aa munu kutja ma yenene okunana ehupo re omuini. Hapo ongwaye oumune mbwo tji wa ri posyo?

Oumune we wa ri posyo mena rokutja aa nu otjikariha tjinene. Nandarire kutja mape ya kaa tjiwa, ouruvi we kau ungura nawa tja nu otjikariha tjinene.

Epu oritjavari nda ri tjiti kutja Tony ma kare noumune woposyo, ya ri onḓero ye onamasa ndja ri na yo okukayenda komurungu okunwa otjikariha. Allen, ngwa tamunwa motupa tu twa kapita, rutenga aa munu kutja kaa ri nouzeu wokunwa otjikariha. Eye wa tja: “Ami ee horeke otjikariha tjandje, nu ami ee tjiti ozombitira po nokukondja okuraisa kutja hi nu tjinene. Ondando yandje ya ri oyokutjevera otjikariha tjandje.” Nandarire kutja varwe aave yenene okumuna kutja Tony na Allen ve nwa otjikariha tjinene, owo aave munu kutja avihe vi ri nawa. Ovarumendu aveyevari mbo, aave hepa okutoora omukambo okuisa otjikariha tjawo. Posi ya, omukambo uṋe mbaave sokutoora?

Toora omukambo

Ovengi mba isa okunwa otjikariha momuano omuvi, va toora omukambo mbu hitasana nomambo wa Jesus nga: “Eho roye rokunene tji mari ku turisa ondjo, homona nu u ri imbirehi! Okokuwa tjinene kove okupandjarisa otjiṋepo tjimwe korutu rwoye komeho yokukara norutu rwoye aruhe nu aru yumbwa motjovasengwa.”—Mateus 5:29.

Otjiperi kutja Jesus kaa hee kutja matu sokurihihamisa oveni. Nungwari, eye aa hee kutja matu sokukara nonḓero yokuisa oviṋa avihe mbi mape ya avi hihamisa oupanga wetu ku na Jehova. Otjiperi kutja omukambo mbu matu toora mape ya au hepa kutja tu tjite ozongondjero. Posi ya, owo mau tu tjevere komeripura nozongaro nḓe tjita kutja tu nwe otjikariha momuano omuvi. Ku nao, indu varwe tji mave raisa ongendo ohunga nomuano mbu u nwa otjikariha tjinene, toora omukambo okuritjaera. a Indu tji u hi nokuyenena okuritjaera kotjikariha, kondja okutjesa oparukaze. Iho mape ya atji rire otjiṋa otjizeu okutjita, posi ya mo kamuna omihihamo omingi indu tji wa kayenda komurungu okunwa otjikariha momuano omuvi.

Nandarire kutja ko nouzeu okunwa otjikariha, hapo pe noruveze ndu u nwa okukapita etota? Tji pe ri nao, omikambo viṋe mbi mo yenene okutoora mbi mavi ku vatere okunwa otjikariha momuano omusemba?

Ombatero mo i vaza pi?

1. Kara nongamburiro momasa wongumbiro. Ombeibela i yandja ondunge ku avehe mbe vanga okuyorokisa Jehova Mukuru: “Mozongumbiro zeṋu azehe ningireye ku Ndjambi imbi mbi mwa hepa, aruhe amamu tja okuhepa ku Ye. Nohange yaNdjambi ndja kapita ozondunge azehe zovandu mai ṱakamisa omitima vyeṋu nouripura weṋu mu Kristus Jesus.” (Ovafilipi 4:6, 7) Ovikwaye mbi mo yenene okukumbira ko kutja u mune ohange ndji?

Hungira ouatjiri kutja u nouzeu wotjikariha, nu ouzeu mbwo owo omerizirira woye. Raera Mukuru oviṋa mbi mo vanga okutjita kutja u tuurunge ouzeu mbwo, nu eye me ku sere ondaya kozongondjero zoye nokutja o ha kakara nomauzeu omanene. “Ngu ma vandeke ozongatukiro ze ke nokuṋingapara; nungwari ingwi ngu me rihepura zo na poka ku zo, Ndjambi me mu tjariparere.” (Omiano 28:13) Jesus wina wa tja ngatu kumbe kutja: “O tu hitisa momarorero, nungwari kutura eṱe kouvi.” (Mateus 6:13) Omomuano uṋe mu mo yenene okuungurira kozongumbiro nḓo, nu omaziriro kozongumbiro zoye mo ye vaza pi?

2. Muna omasa mEmbo ra Mukuru. “Embo raNdjambi ri nomuinyo nu ri nomasa. . . . Oro ri sosonona omeripura nomerizemburukiro womutima.” (Ovaheberi 4:12) Ovengi mbaave nu otjikariha tjinene va vaterwa i yokulesa Ombeibela nokuripurira ko oukoto komazeva wOmbeibela eyuva arihe. Omutjange wEpsalme wa tja: “Omuṋingandu omundu ngwa tonda omapopa wovarunde . . . Omuṋingandu ingwi ngu muna ondjoroka mokuṱakamisa omatwako waMuhona, nu ngu rizemburuka na wo omutenya nouṱuku. . . . Omundu ngwi u ṋingapara mu avihe mbye tjita.”—Epsalme 1:1-3.

Allen, ngwa vaterwa okukara nomasa okuisa okunwa otjikariha momuano omuvi okupitira momakonḓononeno wOmbeibela pu nOvahongonone va Jehova wa tja, “Andakuzu kamakonḓononeno wOmbeibela nomirari vyOmbeibela mbye ndji vatera kutja mbi ise otjikariha, andakuzu nai mba ṱa.”

3. Kara nomeritjaerero. Ombeibela i hungira ohunga na imba mbaave nu otjikariha momuano omuvi mombongo yOvakriste, kutja va kohororwa “mena rOmbepo yaNdjambi wetu.” (1 Ovakorinte 6:9-11) Omomuano uṋe? Omuano umwe mu va vaterwa okuisa okupurukisiwa i yomanuwa omazeu nevyaro omokukara nomeritjaerero, nu iho otjikaṋena tji u yenena okukara na tjo mena rombepo ondjapuke. “Amu ripurukisa nomanuwa omazeu, orondu owo maye mu nyono uriri; nungwari ngamu urisiwe nOmbepo.” (Ovaefese 5:18; Ovagalate 5:21-23) Jesus wa kwizika kutja: “Ku imba mbu mave ningire [Iho ngu ri meyuru] me ve pe Ombepo ondjapuke!” Ku nao, “ningireye nu mamu pewa.”—Lukas 11:9, 13.

Imba mbe zera okurikotamena ku Jehova momuano eye mbwe yakura mave yenene okukara nomeritjaerero mokulesa nokukonḓonona Ombeibela, nokukumba aruhe okuza komutima. Pendje nokuwa momuinyo, yakura omakwizikiro mEmbo ra Mukuru nge tja: “Ngu ma kunu mehi rOmbepo, eye mOmbepo ndji ma kondo mo omakondero womuinyo waaruhe. Atu ṱotjirweyo mokutjita ouwa, orondu tji tu ha urirwe, matu kondo omakondero moruveze orusemba.”—Ovagalate 6:8, 9.

4. Kara pu nomapanga omawa. “Kara puna ozonongo nu mo rire onongo. Tji mo tjiti oupanga novandu omayova mo nyonoka.” (Omiano 13:20) Raera omapanga woye ondando ndji wa toora ohunga nokuritjaera kotjikariha. Posi ya, Embo ra Mukuru ri rakiza kutja indu tji wa isa okunwa “omeva wamururu [ONT], nomikandi omivi,” tjiva womapanga woye ‘va kumwa . . . nowo opu ve zokumuyamburura.’ (1 Petrus 4:3, 4) O kara pu na imba mbe ha vanga kutja u ise otjikariha.

5. Kara nopoṋa pu mo sokuyandera. “Amu horere komihingo vyouye mbwi. Ndjambi nge mu yarure koupe mourekoto womitima vyeṋu. Indino otji mamu yenene okukara nondjiviro mombango yaNdjambi, okutja mu tjiwe kutja ihi tji tji ri otjiwa nEye me nonyuṋe, nu tji tja pwira Ye, otjikeṋa.” (Ovaroma 12:2) Indu tji wa yandjere, omirari vyEmbo ra Mukuru mavi yenene okukuvatera okukara nopoṋa pu mo sokuyandera, pendje nokuhorera komapanga woye poo “komihingo vyouye mbwi,” nu mo yenene okuyorokera ehupo ndi yakurwa i Mukuru. Posi ya, mo yenene okutjiwa vi kutja poṋa pu mo sokuyandera opeṋe?

Otjikariha atjihe tji matji tjiti kutja o he ripura nawa katji wa kove. Posi ya, indu tji wa toorora okunwa, toorora komurungu woruveze kutja mo nu pu pe ṱa pi, nu tjita kutja o he ritwa mo moumba okunwa otjikariha otjingi.

6. Itja kako. “Omambo weṋu ngaye rire ‘Ii’ poo ‘Kako,’ nu o ii nga rire o ii, o kako ngai rire o kako.” (Mateus 5:37, ONT) Panḓa momuano omuwa ku nomundu ngwe ku ṋanga nu ngu ma vanga okukupa otjikariha tji u hi nokuvanga. “Omambo weṋu aruhe ngaye rire omananyuṋe nomatjate; nu mu tjiwe okuyandja eziriro esemba komundu auhe.”—Ovakolose 4:6.

7. Paha ombatero. Ningira ombatero komapanga ngu maye ku vatere kutja u ritjaere kotjikariha, na wina ngu maye tjiti kutja u kare noupanga ouwa ku na Jehova. “Okokuwa tji mu ri mu vevari komeho yokurira umwe ṱii, orondu ovandu vevari ve nondjambi ombwa mongondjero yoviungura vyawo. Orondu umwe tja u, omukwao me mu yeura.” (Omuzuvarise 4:9, 10; Jakobus 5:14, 16) O-National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism moAmerica ya tja: “Povikando tjiva okuisa otjikariha mape ya ai rire ouzeu. Ningira ombatero keṱunḓu roye na komapanga woye okukuvatera okuisa otjikariha.”

8. Panḓera pondando yoye. “Amu ripukisa oveni mokupuratena ku indi embo uriri, nungwari rireye ovayenenise vaindi embo. Nungwari ingwi ngu ma tara nawa metwako epwe raNdjambi ndi kutura ovandu, nu ngu panḓera po, nu ngu ha puratene uriri, tjazumba a zembi rukwao, nungwari ngu yenenisa ro, – omundu ngwi ma serwa ondaya i Ndjambi mu avihe mbi ma tjiti.”—Jakobus 1:22, 25.

Okuisa okuiririra okunwa otjikariha

Kavandu avehe mbe nwa otjikariha tjinene mbe iririra okunwa otjikariha. Posi ya, tjiva ve uta okunwa otjikariha tjinene, nga indu tji va kara nouzeu okuhinokuritjaera okunwa otjikariha. Okunwa otjikariha tjinene ku ṱuna korutu na kouripura womundu. Ku nao, ovandu mbe nwa otjikariha tjinene ve hepa ombatero kutja ve ise okunwa otjikariha momuano omuvi. Allen wa tja: “Indu tji mba isa otjikariha, omihihamo mbye munu korutu vya ri omingi tjinene. Nandarire kutja pa ri nombatero ndje munu okuza kovanene vombongo, ami mba kamuna kutja wina ee hepa ombatero okuza ozonganga.”

Ovandu ovengi mbe nwa otjikariha ve hepa omapangero okuvevatera okupamisa oupanga wawo ku na Jehova nokukara kokure okunwa otjikariha momuano omuvi. b Tjiva ve hepa okukara mohospitala kokutja ve yenene okumuna ombatero ndji mave hepa tji mave isa okunwa otjikariha, nokumuna ombatero kutja ve kare kokure notjikariha. Jesus wa tja: “Mbe hepa onganga kawo mba mbe ri nawa, nungwari owo mba mba vera.”—Markus 2:17.

Ouwa mbu za mokukongorera omirari vya Mukuru

Ondunge yOmbeibela ohunga notjikariha i za ku Mukuru watjiri ngu tu vangera ouwa nai, na ko nga aruhe. Kombunda yozombura 24 indu tja za nokuisa otjikariha Allen wa tja: “Ya ri otjiṋa otjiwa okutjiwa kutja mba rundurura ongaro yandje, nokurihonga kutja kutja Jehova aa vanga okundjivatera okuṱuna oviṋa mbyaavi kayenda navi mehupo randje.” Allen wa mwina kaṱiṱi mena rokutja oviṋa mbya zemburuka avi tjiti kutja ma rire. “Otjiṋa otjiwa okutjiwa kutja Jehova u rikenda nu u yandja ombatero ndji me hepa.”

Ku nao, indu tji u nwa otjikariha momuano omuvi, poo tji wa iririra okutjinwa, o hakahanene po okuyumba ohama, poo okumuna kutja kape nomaundjiro. Allen na varwe ovengi va ri mongaro tjimuna mu u ri, nu owo va twa po poṋa pu mave sokuyandera poo ve tjesa oparukaze. Owo kave nomuhihamwatima nu ove ko nokukakara na wo wina.

Nandarire kutja wa toorora okunwa otjikariha momuano omuwa poo okuhinokunwa oparukaze, puratena komambo wa Mukuru nge tja: “Andakuzu wa puratena komatwako wandje, indino ouṋingandu itjau pupira kove otja onḓonḓu ndji ha pwire, ousemba itjau ya kove otja ozongazona nḓe ritona komukuro.”—Jesaja 48:18.

[Omambo wokehi]

[Okaongo/​Otjiperendero]

 Hapo u honaparerwa po i yotjikariha?

Mape ya o ripura omuini kutja:

• Hapo mbi nwa otjikariha tjinene, kombanda yaindu tjee nu rukuru?

• Hapo mbi nwa otjikariha potuingi, okukapita indu tjee nu rukuru?

• Hapo otjikariha tjandje tja rire otjingi tjinene?

• Hapo mbi nwa otjikariha okutjinda ozombameno poo kutja mbi zembe omauzeu wandje?

• Hapo epanga poo okaṋepo keṱunḓu randje ka rora okuhungirira komuano mu mbi nwa otjikariha tjandje?

• Hapo okunwa otjikariha kwa rora okundjiyetera omauzeu ponganda, poviungura poo indu tji mbi ri mouyenda?

• Hapo i rira ouzeu okuhinokunwa otjikariha oure wotjivike tjimwe?

• Hapo mbi fula navi indu varwe tji ve hi nokunwa otjikariha?

• Hapo mbi horeka otjikariha tji me nu kutja tji ṱa pi ku varwe?

Indu tji wa tja ii ku rimwe poo ku tjiva womapuriro nga, ove mo hepa okutoora omikambo okuritjaera kotjikariha tjoye.

[Okaongo/​Otjiperendero]

Omuano mu mo yenene okutoora omikambo omisemba ohunga notjikariha

Ngunda au hi ya nwa otjikariha, tara komikambo tjiva mbi:

• Hapo onawa kwami okunwa otjikariha, poo mbi sokutjesa oparukaze?

Ondunge: Auhe ngu hi nokuyenena okuritjaera okunwa otjikariha, u sokutjesa oparukaze.

• Hapo mbi sokunwa pu pe ṱa pi?

Ondunge:  Kara nopoṋa pu mo sokuyandera ngunda otjikariha atji hi ya tjita kutja i rire ouzeu okutjita ozondando ozombwa.

• Oruṋe tji mbi sokunwa?

Ondunge: Ko sokunwa otjikariha tji mo hingi, tji u norupa movitjitwa mbi mavi hepa kutja u yandje ombango, tji u norupa movitjitwa mbi notjiṋa nongamburiro, tji u ri omukazendu ngu nezumo, na indu tji u nwa ozopera kaaṋi.

• Oporuveze ruṋe tji me sokunwa otjikariha?

Ondunge: Ko sokunwa otjikariha mokuhoreka, nu ko sokunwa momurungu wovandu mbe nouzeu wotjikariha.

• Me sokunwa pu noouṋe?

Ondunge: Mo sokunwa ku nomapanga nouṋepo weṱunḓu mbu mave ku tjiwa nawa, nu ko sokunwa ku novandu mbe nouzeu wotjikariha.

[Okaongo/​Otjiperendero]

Ombeibela ya vatera omundu ngwa nu otjikariha tjinene

Supot, ngwa tura moThailand, aa nu otjikariha tjinene. Eye rutenga aa nu ongurova uriri. Kouṱiṱiṱiṱi, eye wa uta okunwa otjikariha omuhuka omunene, nometaha. Eye potuingi aa nu kutja ma kapitise etota. Posi yokutja, eye wa uta okukonḓonona Ombeibela ku nOvahongonone va Jehova. Supot wa isa otjikariha indu tje rihonga kutja Jehova Mukuru ka yakura ovandu mbe nwa otjikariha okukapitisa etota. Kombunda yoruveze orusupi, eye wa uta okunwa otjikariha rukwao, nu eṱunḓu re aari fula navi.

Posi yokutja, Supot ngunda wa suverere Jehova nu aa vanga okurikotamena ku ye momuano omuwa. Omapanga ya Supot wa kayenda komurungu okumuvatera nokutunduuza eṱunḓu re okukara noruveze ku na ye nokuhinokurihahiza. Moruveze ndwo, omambo nge ri 1 mOvakorinte 6:10 nge tja, ‘imba mba ṱomeva wamururu kamaave kara norupa mouhona waNdjambi’ ya vatera Supot okumuna ounanḓengu mongaro ma ri. Eye wa muna kutja ma hepa okutjita ozongondjero okutuurunga ouzeu we wokunwa otjikariha.

Otjikando hi, Supot wa ri nondando yokuisa otjikariha oparukaze. Korusenina, Supot wa yenena okutuurunga ouzeu wokunwa otjikariha nombatero yombepo ya Mukuru, omirari vyOmbeibela, nombatero ndja munu okuza keṱunḓu re na kombongo. Eṱunḓu re ra ri nondjoroka indu tja papitisiwa tji tja raisa kutja eye we riyandja ku Mukuru. Supot nai u yorokera oupanga wopopezu ku na Mukuru aruhe mbwa zeri, nu ungurisa oruveze rwe okuvatera varwe okukurisa oupanga wawo ku na Jehova.