Daytoy Kadi a Lubong Makalasatto?

 Awanen ti sabali a kaputotan a nakangngeg ti nakaad-adu a sarita maipapan iti panungpalan ti lubong. Adut’ agamak nga agpatingga ti lubong babaen iti nuklear a pannakauram. Pagarupen dagiti dadduma a mabalin a ti lubong dadaelen ti polusion. Ket agdanag pay dagiti dadduma a ti riribuk iti ekonomia rugianna ti panagrurupak dagiti tao.

Pudno kadi nga agpatingganto daytoy a lubong? No kasta, anianto ti kaipapananna? Adda kadin lubong a nagpatingga idi?

Maysa a Lubong Agpatingga—Sukatan ti Sabali

Wen, addan lubong a nagpatingga. Amirisenyo ti lubong a nakakilkillo idi kaaldawan ni Noe. Ilawlawag ti Biblia: “Daydi lubong idi a tiempo nagsagaba iti pannakadadael idi natinep iti danum.” Kunaen met ti Biblia: “[Ti Dios] dina ingawid ti panangdusa iti kadaanan a lubong, ngem sinalimetmetanna ni Noe, maysa a manangaskasaba ti kinalinteg, agraman dagiti pito a sabsabali idi inyegna ti layus iti lubong dagiti tao a nakillo.”—2 Pedro 2:5; 3:6.

Paliiwenyo no ania ti kaipapanan ti panungpalan dayta a lubong ken no ania ti dina kaipapanan. Dina kaipapanan ti panungpalan ti sangatauan. Nakalasat ni Noe ken ti pamiliana iti sangalubongan a Layus. Kasta met ti planeta a Daga ken ti napintas a nabituen a langit. “Maysa a lubong dagiti nakillo a tao” ti napukaw, maysa a nadangkes a sistema dagiti bambanag.

Kamaudiananna, bayat nga immadu dagiti annak ni Noe, rimsua ti sabali a lubong. Dayta maikadua a lubong, wenno sistema dagiti bambanag, nagtalinaed agingga iti kaaldawantayo. Ti historiana napumpunno iti gubat, krimen, ken kinaranggas. Anianto ti mapasamak itoy a lubong? Makalasatto kadi?

Ti Masanguanan Daytoy a Lubong

Kalpasan ti panangibagana a nagsagaba ti pannakadadael ti lubong idi kaaldawan ni Noe, ituloy ti salaysay ti Biblia: “Gapu iti daydi met  laeng a sao dagiti langlangit ken ti daga nga agdama naidulinda a maipaay iti apuy.” (2 Pedro 3:7) Kinapudnona, kas ilawlawag ti maysa a mannurat ti Biblia: “Ti lubong [daydiay adda itatta] aglabas.”—1 Juan 2:17.

Di kayat a sawen ti Biblia a ti literal a daga wenno ti nabituen a langlangit aglabas, ta uray dagitoy saanda a naglabas idi kaaldawan ni Noe. (Salmo 104:5) Imbes ketdi, daytoy a lubong, agraman dagiti “langlangit[na],” wenno dagiti agtuturay iti sidong ti impluensia ni Satanas, ken ti “daga[na],” wenno ti kagimongan ti tao, madadaeldanto a kasla babaen iti apuy. (Juan 14:30; 2 Corinto 4:4) Daytoy a lubong, wenno sistema dagiti bambanag, mapukawdanto a sigurado a kas idi lubong sakbay ti Layus. Uray ni Jesu-Kristo sinaritana ti kasasaad “idi kaaldawan ni Noe” kas ulidan iti mapasamakto sakbay la unay ti panungpalan daytoy a lubong.—Mateo 24:37-39.

Nakapatpateg, idi sinarita ni Jesus ti maipapan iti kaaldawan ni Noe, daytat’ sungbat iti saludsod dagiti apostolna: “Anianto ti pagilasinan ti iyaaymo, ken ti panungpalan toy lubong?” (Mateo 24:3, King James Version) Dagiti pasurot ni Jesus ammoda nga agpatingganto daytoy a lubong. Nagbutengda kadi itoy mainanama a mapasamak?

Maisupadi iti dayta, idi dineskribir ni Jesus dagiti mapasamak sakbay la unay ti panungpalan ti lubong, pinaregtana ida nga agrag-o ‘ta ti pannakaispalda umasidegen.’ (Lucas 21:28) Wen, ti pannakaispal manipud ken Satanas ken ti dakes a sistema dagiti bambanagna a sumrek iti natalna a baro a lubong!—2 Pedro 3:13.

Ngem kaanonto ti panungpalan daytoy a lubong? Ania a “pagilasinan” ti inted ni Jesus iti “iyaay[na], ken ti panungpalan ti lubong”?

“Ti Pagilasinan”

Ti sao a Griego a naipatarus ditoy nga “iyaay” ket pa·rouʹsia, ket dayta kaipapananna “kaadda,” kayatna a sawen, aktual nga addan.  Gapuna no nakitan “ti pagilasinan,” dayta dina kaipapanan a ni Kristo dandanin umay no di ket nagsublin ken addan. Dayta kaipapananna a nangrugin a nagari a di makita kas nailangitan nga ari ket dandani iyegnan ti panungpalan dagiti kabusorna.—Apocalipsis 12:7-12; Salmo 110:1, 2.

Saan a nangted ni Jesus iti maysa laeng a pasamak kas “ti pagilasinan.” Dineskribirna dagiti adu a paspasamak ken kasasaad ti lubong. Amin dagitoy mapasamakda bayat ti tiempo nga awagan dagiti mannurat ti Biblia a “ti maudi nga al-aldaw.” (2 Timoteo 3:1-5; 2 Pedro 3:3, 4) Amirisenyo ti dadduma kadagiti bambanag nga impadto ni Jesus a mangtanda “ti maudi nga al-aldaw.”

“Tumakderto ti nasion a bumusor iti sabali a nasion ken ti pagarian a bumusor iti sabali a pagarian.” (Mateo 24:7) Daddadakkelen dagiti gubat iti moderno a tiempo ngem idi. Kinuna ti maysa a historiador: “Ti Umuna a Gubat Sangalubongan [a nangrugi idi 1914] isu ti umuna a ‘naan-anay’ a gubat.” Kaskasdi, ti maikadua a gubat sangalubongan ad-adut’ dinadaelna. Ket itultuloy ti gubat a dadaelen ti daga. Wen, natungpal dagiti sao ni Jesus iti naidumduma a pamay-an!

“Addanto kinakurang ti taraon.” (Mateo 24:7) Simmaruno iti Gubat Sangalubongan I dimteng ti nalabit kadadakkelan a bisin iti amin a historia. Simmaruno met dagiti nakaro a bisin iti Gubat Sangalubongan II. Maysa a saplit ti malnutrision apektaranna ti agingga iti kakalima ti populasion ti daga, a papatayenna ti agarup 14 milion nga ubbing iti tinawen. Pudno unay, addan “kinakurang ti taraon”!

“Addanto dadakkel a ginggined.” (Lucas 21:11) Iti promedio, agarup sangapulo a daras ti kaadu ti natay iti tinawen manipud kadagiti ginggined nanipud idi 1914 a kas  met idi napalabas a siglo. Amirisenyo laeng dagiti sumagmamano a kangrunaan: 1920, China, 200,000 dagiti napapatay; 1923, Japan, 99,300 dagiti natay; 1939, Turkey, 32,700 dagiti pimmusay; 1970, Peru, 66,800 dagiti napapatay; ken 1976, China, agarup 240,000 (wenno, sigun kadagiti dadduma a gubuayan, 800,000) dagiti natay. Pudno a, “dadakkel a ginggined”!

“Ken angol iti nadumaduma a disso.” (Lucas 21:11) Kalpasan la unay ti Gubat Sangalubongan I, agarup 21 milion a tao ti natay iti trangkaso Español. Impadamag ti Science Digest: “Iti isuamin a historia awanen ti nakarkaro pay, naparpartak nga isasarungkar ni patay.” Nanipud idin, ti sakit ti puso, kanser, AIDS, ken adu a dadduma pay a saplit pinapataynan dagiti ginasut a milion.

“Umadu ti kinadakes.” (Mateo 24:12) Naglatak ti lubongtayo nanipud 1914 a kas maysa a lubong iti krimen ken kinaranggas. Kadagiti adu a lugar awan ti makarikna a natalged kadagiti kalsada uray pay iti aldaw. Iti rabii agtaeng dagiti tao kadagiti balayda a nakandaduan ken nabalunetan, mabutengda a rumuar.

Adu pay a bambanag ti naipadto a mapasamak bayat ti maudi nga al-aldaw, ket amin dagitoy matungtungpaldan. Daytoy kaipapananna nga asidegen ti panungpalan ti lubong. Ngem, nakaragragsak, addadanto makalasat. Kalpasan ti panangibagana a “ti  lubong aglabas,” ikari ti Biblia: “Ti agaramid ti pagayatan ti Dios agtalinaed iti agnanayon.”—1 Juan 2:17.

Gapuna masapul nga ammuentayo ti pagayatan ti Dios ken aramiden dayta. Iti kasta malasatantayto ti panungpalan daytoy a lubong a mangtagiragsak iti agnanayon kadagiti bendision iti baro a lubong ti Dios. Ikari ti Biblia nga iti dayta a tiempo: “Ti Dios . . . punasennanto dagiti amin a lulua kadagiti mata [dagiti tao], ket awanton ni patay, awanto metten dagiti sangsangit wenno rigrigat.”—Apocalipsis 21:3, 4.

Malaksid no naipamatmat, amin a naadaw ket manipud iti New World Translation of the Holy Scriptures.

[Picture Credit Line iti panid 6]

Photo Credits: Eroplano: Ladawan ti USAF. Ubing: Ladawan ti WHO babaen ken W. Cutting. Ginggined: Y. Ishiyama, Hokkaido University, Japan.