NAIPASANGOKA kadin iti kasta a situasion? Napadasam kadin ti nakisinnungbat kadagiti nagannakmo gapu ta matmatam a nasapa unay ti curfew nga inkeddengda kenka? Kinuna ti 17 anyos a ni Debora: “Medio natalged met ti lugar a pagnanaedanmi, ngem madanagan unayen dagiti nagannakko no diak pay nakaawid iti pasado alas dose ti rabii.” *

Apay a nagrigat ti agtungpal iti curfew? Dakes kadi ti agtarigagay iti dakdakkel a wayawaya? Ania ti aramidem no nainget ti curfew?

Makapasuron unay dagiti curfew, nangruna no kasla limitaranda ti pannakikaduam kadagiti gagayyemmo. Kinuna ti 17 anyos a ni Natasha: “Talaga a marurodak iti naikeddeng nga oras ti panagawidko. Naminsan, nupay ammo dagiti nagannakko a kaduak ti sumagmamano a gagayyemko nga agbuybuya iti pelikula iti asideg laeng ti balaymi, tineleponuandak ketdin tapno ammuenda no apay a diak pay la a nakaawid. Dua a minuto laeng met a naladawak iti curfew nga inkeddengda kaniak!”

Adda pay sabali a problema nga imbaga ti maysa a balasang nga agnagan iti Stacy. Kinunana: “Namnamaen da Nanang ken Tatang a nakaawidakon sakbay a maturogda. No naladawak, masangpetak no kua ida a natektekan unay ken masursuron.” Ania ngay ti mapasamak kalpasanna? Kinuna ni Stacy: “Konsiensiaendak. Makapasuron unay dayta. Diak maawatan no apay a dida latta  maturogen!” Ti kasta a di panagkinnaawatan ket mangpatanor iti kas iti narikna ti 18 anyos a ni Katie. Kinunana: “No la koma ta adda panagtalek kaniak dagiti nagannakko, diak koman kasla pilpiliten ida nga ikkandak iti ad-adu a wayawaya.”

Nalabit maawatam ti rikna dagiti agtutubo a kadakdakamat. No kasta, isaludsodmo iti bagim daytoy:

Apay a pagaayatko no awanak iti pagtaenganmi? (Kur-itam ti sungbatmo.)

• Mariknak a nawayaak.
• Mabang-aranak iti pakasikorak.
• Makapagkakaduakami kadagiti gagayyemko.

Normal laeng dagita a makagapu. Gagangay laeng ti panagtarigagay iti ad-adu a wayawaya bayat nga agmatmataenganka ken makapabang-ar ti nasayaat a paglinglingayan. Paregtaennatayo met ti Biblia a makigayyemtayo kadagiti tattao a naimbag ti impluensiada. (Salmo 119:63; 2 Timoteo 2:22) Ngem marigatanka a mangaramid iti dayta no kanayon nga addaka lattan iti pagtaenganyo!

Kasano ngarud a matagiragsakmo ti kasta a wayawaya no kasla nainget unay ti curfew nga inkeddeng kenka dagiti nagannakmo? Usigem dagitoy.

Malagip ni Andrea nga agtawenen iti 21: “Kaslaak la ubing a mangisturbo iti rabii ti tunggal maysa tapno laeng adda nasapa a mangitulod kaniak iti panagawidko.”

Ti makatulong:

Ipapanmon a damom ti mangala iti lisensia nga agmaneho. Iti dadduma a lugar, no dimo pay nadanon ti masnup nga edad, adda dagiti lugar ken oras a dimo mabalin ti agmaneho ken adda dagiti dimo mabalin nga ilugan. Gapu kadi iti dayta ket dimon kayat ti mangala iti lisensia ket irasonmo: “Uray diak agmanmanehon no limitadonto met laeng ti wayawayak”? Siempre, saan! Matmatam latta a dakkel a balligi no makaalaka iti lisensia.

Umasping iti dayta, ikagumaam a matmatan a ti curfew nga inkeddengda kenka ket pagilasinan ti irarang-aymo a mangiturong kenka iti umiso a direksion. Ti koma panunotem ket saan a dagiti dimo maaramidan no di ket ti wayawaya a tagtagiragsakem. Saan kadi a nawaywayaka ita ngem idi ub-ubingka pay?

No apay nga epektibo dayta:

Nalaklaka ti agtungpal iti curfew no matmatam dayta kas oportunidad imbes a lapped. No agtungpalka ita iti dayta, nalabit nga ad-adunto a wayawaya ti ited kenka dagiti dadakkelmo inton agangay.—Lucas 16:10.

Ni Nikki a narigatan met idi nga agtungpal iti curfew, kunana: “Impagarupko idi a basta pagay-ayat laeng ni Nanang ti mangaramid kadagiti pagannurotan nga awan ti gapgapuna.”

 Ti makatulong:

Iyaplikarmo ti prinsipio ti Proverbio 15:22, a kastoy ti kunana: “Adda pannakapaay dagiti gakat no sadino nga awan ti kompidensial a saritaan, ngem iti kinaadu dagiti manangbalakad adda maitungpal.” Sikakalma a makisaritaka kadagiti nagannakmo maipapan iti dayta. Padasem nga ammuen no apay a dayta ti oras ti curfew nga inkeddengda. *

No apay nga epektibo dayta:

Mabalin a maawatam dagiti dadakkelmo no maammuam dagiti rasonda. Kinuna ni Stephen: “Imbaga kaniak ni tatangko a di makaturog iti rabii ni Nanang agingga a dinak makita a natalged a nakaawid. Diak man la pulos napanunot idi dayta.”

Laglagipem: Kanayon a nasaysayaat no sitatalna a pagsasaritaan dagiti bambanag ngem ti makisubang, a sigurado a di nasayaat dagiti resultana. Kinuna ni Natasha a nadakamat itayen: “Nakitak a no makapungtotak, lallalo laeng nga ingetandak dagiti nagannakko kadagiti dadduma pay a kayatko nga aramiden.”

No dadduma, kunaen dagiti nagannakmo a pagimbagam dagiti pagannurotan iti pagtaengan, a mabalin a pakairamanan ti curfew. “No ibaga kaniak dagiti dadakkelko dayta, panagriknak ket dida kayat nga agaramidak iti bukodko a desision wenno iyebkasko ti opinionko,” kinuna ti 21 anyos a ni Brandi.

Ti makatulong:

Nasayaat no surotem ti balakad ni Jesus a nailanad iti Mateo 5:41: “No ti asinoman iti turay pilitennaka nga agserbi iti maysa a milia, kumuyogka kenkuana iti dua a milia.” Inyaplikar da Ashley ken ni manongna ti prinsipio dayta a teksto. Kuna ni Ashley: “Masansan nga ikagumaanmi a nakaawidkamin 15 a minuto a nasapsapa ngem iti curfew-mi.” Mabalinmo kadi met ti mangipasdek iti kalat nga umasping iti dayta?

No apay nga epektibo dayta:

Naragragsaktayo a mangaramid iti maysa a banag no kayattayo nga aramiden dayta saan la a gapu ta masapul nga aramidentayo dayta! Ken panunotem daytoy: No ikeddengmo ti agawid iti nasapsapa bassit, sika  ti mangkonkontrol iti panawenmo. Kanayonanna, mabalin a malagipmo daytoy a prinsipio: “Ti naimbag nga aramidmo ket, saan a kasla mapilpilit, no di ket iti sibubulos a nakemmo.”—Filemon 14.

No nasapa ti panagawidmo, dumakkel ti panagtalek kenka dagiti nagannakmo ket masansan nga agresulta dayta iti panangipaayda kenka iti ad-adu a wayawaya. Nadlaw ti agtawen iti 18 a ni Wade: “No magun-odmo ti panagtalek dagiti nagannakmo, ad-adu a wayawaya ti itedda kenka.”

Isuratmo ti maysa pay a karit a maigapu iti curfew nga inkeddengda kenka.

Ania ti makatulong tapno mapagballigiam dayta?

Iti panagkunam, apay a mabalin nga epektibo dayta?

Dumtengto la ketdi ti tiempo a suminakanton iti pagtaenganyo isu a nakawaywayakanton. Iti agdama, agan-anuska. “Mabalin a saan a maipapaay ti kayatmo a naan-anay a wayawaya, ngem no masursurom ti sumurot kadagiti pagannurotan, saan nga agbalin a miserable ti kinaagtutubom,” kuna ni Tiffany nga agtawen itan iti 20.