Idunmhun ọkpa bhi agbaẹbho ọsi Saxony, a da biẹ mẹn. Eji a ha tiọle German Democratic Republic (GDR), ọle agbaẹbho ọsi Saxony ha ye. Mhan wo hoẹmhọn egbe bhi azagba-uwa nọnsẹmhan, ene biẹ mẹn da yẹ wo man mẹn emhin nọnsẹn. Ranmhude ugbẹloghe natiọle Communism ha ribhi ọne agbaẹbho ẹghe nin, ẹmhọn otuẹ bha manman ha ti ẹbho bhọ. Bhi ọsẹmhẹn, mẹn bha rẹọbhọ ghe Osẹnobulua ribhọ. Rẹ sẹbhi ẹghe nin mẹn rẹ ha ribhi ikpe 18, emhin eva mẹn wo manman rẹọ i. Ene emhin eva hi: ugbẹloghe ọsi Communism bi ọne iman-emhin ghe Osẹnobulua iribhọ.

Bezẹle nin ọne ugbẹloghe nan da wo manman ha ti mẹn bhọ? Ranmhude emhanmhan ọsi ọne ugbẹloghe nan hi, nan rẹ ha re obọ mun ọrebhe nọnsẹn. Ọ yẹẹ mẹn nan rẹ ha re ẹlo ọkpa ghe ọrebhe. Sẹyẹ, mẹn rẹọbhọ ghe, ọkhẹke nan ha gha emhin nin ọrebhe abọkpa-abọkpa. Bhiriọ, eso ida fe, nin enekẹle ha manman-obọ. Ranmhude ọnan, mẹn da deba otu ọsi usẹn-ibhokhan ne ha khu ọbhi emhanmhan ọsi ọne ugbẹloghe nan. Ẹghe nin mẹn rẹ ha ribhi ikpe 14, mẹn da manman ha noo ẹghe nọnsẹmhẹn rẹ noo ebe nan ne kua rẹ lu emhin ọbhebhe. Ọne emhin nin mẹn ha lu nan, da wo ha ti ene gbẹloghe bhi agbaẹbho natiọle Aue bhọ. Bhiriọ, ele da lu emhin nin mẹn rẹ rẹman ghe, ọria esili mẹn khin rẹji ọne agbaẹbho. Arẹmiẹn obhokhan mẹn ha khin ẹghenin, mẹn da sabọ dọ lẹn eria eso ne ribhi ihe nọn khua bhi gọvamẹti. Mẹn da wo ha taman egbe mẹn ghe, emhin nọn mhẹn mẹn re iẹnlẹn nọnsẹmhan ha khu ọi, ghe ẹghe odalo nọnsẹmhan dẹ wo mhẹn an.

Ọkpakinọn, emhin rebhe da wo re osukpa fidenọ. Bhi ukpe 1989, ogbe nọn waa East Germany sibhi West Germany re, natiọle “Berlin Wall” da de sotọ. Sẹyẹ, ugbẹloghe ọsi Communism bhi obọ ọsi Eastern Europe da yẹ gbẹlo. Iriọ emhin kẹkẹ nin mẹn bha mun ọkhọle ọi rẹ ha sunu. Mẹn da sẹyẹ dọ kere ghe, uwedẹ nọn bha gba ọle ugbẹloghe ọsi Communism rẹ wo ha ne ẹbhọ lu emhin. Bhi ọsi ijiẹmhin, ele da ha re ẹlo gbe ẹbho ne bha re obọ ọbhi ugbẹloghe nọnsele a. Bhiriọ, mẹn da ki ha nọọn egbe mẹn yọle; Bezẹle nin emhin da dia inian? Mhan bha be yọle ọkpa mhan rebhe khin? La ọne ugbẹloghe nan be hiẹ mhan? Egbe emhin rebhe da wo lọ mẹn.

Ranmhude ọnan, ẹmhọn ọne ugbẹloghe nan bha yẹ ha ti mẹn bhọ. Bhiriọ, mẹn da dọ ha luẹ illo nan so bi emhin nan drọ. Mẹn da ha riale ghe, mẹn ha sabọ yo univasiti dọ luẹ ebi a rẹ sọ illo yẹ, mẹn ki wo kiẹn ọria nọn manman guẹ nọnsẹn. Bhi ọne ẹghe nan, mẹn bha yẹ ha re obọ rẹkhan emhin esili rebhe nin ene biẹ mẹn man mẹn le. Sẹyẹ, mẹn da wo ha re ẹghe nọnsẹmhan rẹ le agbọn. Mẹn da wo ha muno ikhuo. Ọrẹyiriọ, mẹn bha ha ghọnghọn bhi iẹnlẹn, mẹn da sẹyẹ wo ha kpokpo egbe. Ofẹn nọn ha mun mẹn da wo rẹman bhi emhin nin mẹn ha drọ. Mẹn da ha nọọn yọle; Be ẹghe odalo ha diayẹ? Bezẹle nin mhan da ribhi ọne agbọn nan?

Ẹghe nin mẹn rẹ miẹn ewanniẹn rẹji inọnta nin mẹn ha nọọn, ene ewanniẹn da wo han mẹn ilo. Ẹdẹ ọkpa, mẹn da deba ibo mẹn eso bhi isiku ha tẹmhọn ebi ẹghe odalo ha diayẹ. Ọmanmhẹn ọkpa ribhi ẹwẹ ele natiọle Mandy *. Ọsali Jehova ọle khin. Bhi ọne ukpẹdẹ nin, Mandy da rẹkpa mẹn lẹn eji mẹn ha da miẹn ewanniẹn rẹji inọnta nesẹmhẹn. Ọle da taman mẹn yọle: “Andreas, ahamiẹn uwẹ guanọ nin uwẹ miẹn ewanniẹn rẹji iẹnlẹn bi ebi ẹghe odalo ha diayẹ, ọkhẹke nin uwẹ gbẹlokotọ tie Baibo nọnsẹn.”

Mẹn bha riale ghe Baibo dẹ sabọ rẹkpa mẹn. Ọkpakinọn, mẹn da sẹyẹ ha guanọ nin mẹn lẹn ebi Baibo tayẹ. Mandy da taman mẹn nin mẹn tie ẹmhọn nọn ribhi Daniel uhọnmhọnlẹn nọnzi eva. Mẹn ki tie ọle fo, egbe da wo lọ mẹn. Ọta akhasẹ nọn ribhi eji mẹn tiele da tẹmhọn ugbẹloghe kẹkẹ ne da ha gbẹloghe rẹ dọ sẹbhi ọne ẹghe nan. Mandy da sẹyẹ rẹman mẹn ọta akhasẹ ebhebhe bhi Baibo nọn tẹmhọn ebi ẹghe odalo nọnsẹmhan ha diayẹ. Ọ da wo ti mẹn bhọ ghe, mẹn miẹn ewanniẹn rẹji inọnta nesẹmhẹn. Ọkpakinọn, inọnta eso da sẹyẹ ha ribhọ ne sẹyẹ ha ri mẹn bhi ọkhọle. Inọnta bọsi: Obọ ọria nela ene ọta akhasẹ nan na vae? Họla ọne ọria nan nọn sabọ wo tale tee ebi ẹghe odalo ha diayẹ? La, Osẹnobulua be gene ribhọ?

Mandy da taman okhuo bi ọdọ ọkpa natiọle Horst bi Angelika nin ele dọ ha man imẹn iBaibo. Ele da wo rẹkpa mẹn rẹ lẹn otọ iBaibo nọnsẹn. Mẹn da dọ kere ghe, Esali Jehova ọkpa oga nọn noo elin nọnsi Jehova yẹ tale man ẹbho. (Psalm 83:18; Matthew 6:​9) Mẹn da yẹ luẹ kere ghe Osẹnobulua mhanmhanlẹn nin eria rẹ nyẹnlẹn bhi ighegheghe bhi otọ ọfubhegbe. Psalm 37:9 da yọle: “Ene mun udu tẹ Jehova, ele da nyẹn bhi ọne otọ nan.” Ọne ẹmhọn nan da wo ti mẹn bhọ, ranmhude enin rẹman ghe, ọrebhe ne dọnmhegbe rẹ re obọ rẹkhan uwedẹ nesi Jehova, ele ha miẹn elele bhi ọne ive nan.

Ọkpakinọn, ọ bha lẹkhẹ nin mẹn rẹ fi uwedẹ nin mẹn rẹ nyẹnlẹn denọ. Ranmhude mẹn wo manman guẹ ebi a rẹ so illo bi ebi a rẹ drọ yẹ, mẹn wo ha mhọn okpẹhio. Bhiriọ, ọ da khẹke nin mẹn ka luẹ rẹ ha mhọn idegbere. Sẹyẹ, ọ da ha nọghọ mẹn rẹ re obọ sibhi iẹnlẹn esankan nin mẹn guẹ re. O wo manman ti mẹn bhọ ghe Jehova mhọn iziẹngbe bi itohan da ẹbho ne dọnmhegbe rẹ re obọ rẹkhan ebi Baibo tale!

Ẹmhọanta nọn ghe, ugbẹloghe ọsi Communism bi iman-emhin ghe, Osẹnobulua iribhọ, ọle dia iẹnlẹn nọnsẹmhẹn rẹ na bhi ẹghe nan rẹ biẹ mẹn rẹ dọ sẹbhi ẹghe nin mẹn rẹ ha yi ikpe 18. Ọkpakinọn, rẹ na bhi ẹghenin ha vade, Baibo ki wo fi uwedẹ iẹnlẹn nọnsẹmhẹn denọ. Ranmhude ebi mẹn luẹ bhi Baibo, mẹn bha yẹ ha kpokpo egbe ba ebi ẹghe odalo ha diayẹ. Iẹnlẹn nọnsẹmhẹn da wo dọ kiẹn ọlẹn. Bhi ukpe 1993, mẹn da mianmẹn, dọ kiẹn ọkpa bhi Esali Jehova. Sẹyẹ, bhi ukpe 2000, mẹn da re okhuo mẹn nin Tabitha. Ọsali Jehova nọn yẹ wo re ọhubhudu ga Osẹnobulua ọle khin. Mhan veva wo re ẹghe nọnsẹmhan rẹ tẹmhọn Osẹnobulua man ẹbho. Ẹbho ne dia beji mẹn rẹ ka dia, ele mhan wo kẹ miẹn. Ene bunbun bhi ẹwẹ ele wo rẹọ bhi ugbẹloghe ọsi Communism, yẹ rẹọbhọ ghe Osẹnobulua iribhọ. Ọ wo re mẹn ghọnghọn sade mẹn taman ele ebi ele ha rẹ sabọ lẹn iJehova yẹ.

Ẹghe nin mẹn rẹ munhẹn ha deba Esali Jehova muobọ, ẹkẹ da wo ha khọ ene biẹ mẹn. Ọkpakinọn, rẹ ne ọne ẹghe nin ha vade, ele da daghe ebi iẹnlẹn nọnsẹmhẹn ki rẹ ha mhẹn ọbhọ yẹ. Ejayenan nian, ene biẹ mẹn ki wo tie Baibo yẹ yo ikolo oga ọsi Esali Jehova. Ọnan da wo re imẹn ha ghọnghọn.

Ranmhude imẹn bi okhuo mẹn nin Tabitha wo re obo rẹkhan adia nin Baibo re nin okhuo bi ọdọ, eghọnghọn wo ribhi ibọdọ bi ireokhuo nọnsẹmhan. Bhi ọsi ijiẹmhin, ranmhude mhan re obọ rẹkhan ebi Baibo tale rẹji igboghẹ, ibọdọ bi ireokhuo nọnsẹmhan wo ziẹn ọbhọ ẹghe rebhe.​—Hebrews 13:4.

Mẹn iyẹ kpokpo egbe ba ẹmhọn iẹnlẹn la ẹghe odalo. Mẹn wo ghọnghọn ghe, mẹn kiẹn ọkpa bhi ene ribhi agbotu nọnsi Jehova. Ọne agbotu nan diabe azagba-uwa nin ọfure bi okugbe ye. Sẹyẹ, a izọn ọria soso bhi ọne agbotu nan. Ọnan hi uwedẹ nin mẹn riale ghe ọkhẹke nan rẹ ha ne ẹbho rebhe lu emhin. Ọnan hi emhin nin mẹn ha guanọ bhi iẹnlẹn.