ỌZAE-AVỌ-AYE jọ nọ a re se Choong Keon avọ Julie nọ a rrọ ikpe ọgba-gbọ a jọ ekobaro oke-kpobi evaọ ẹwho Sydney obọ Australia rite oware wọhọ ukpe 2009. Choong Keon ọ ta nọ: “Ma je ru iruo ubroke yọ uzuazọ o jọ wowoma kẹ omai. Ẹroro gbe edhedhẹ oria nọ ma jẹ rria na avọ oghẹrẹ uzuazọ nọ ma je yeri u kiehọ omai oma. Yọ uviuwou gbe egbẹnyusu mai nọ ma jọ kugbe na o were omai gaga.” Dede na, oware ofa jọ o jẹ kẹ ọzae-avọ-aye nana uye. Fikieme? A riẹ nọ a wo uvẹ nọ a sai ro ru vi epanọ a bi ru te obọnana evaọ egagọ Jihova, rekọ a be rọwo jowọ na ha.

Kẹsena evaọ ukpe 2009 a tẹ jọ okokohọ ubrotọ gaviezọ kẹ ovuẹ jọ nọ u duobọte ae gaga. Oruẹme na ọ kpọ ẹme riẹ rri inievo nọ e rẹ sai ru iruo odibọgba rai kẹre. Ọ ta nọ: “Roro kpahe onana: Omoto o gbe muhọ ẹdhẹ no ho edraeva ọ rẹ sae kpọe he, o tẹ make rọnọ obọze hayo ẹkpẹlobọ ọ gwọlọ kpọe rri. Ere ọvona o rrọ, ma te muọ utee epanọ ma re ro ru iruo odibọgba mai kẹre họ ele no ẹsiẹ Jesu ọ rẹ kpọ omai.” * O jọ ọzae-avọ-aye na oma nọ ae oruẹme na ọ be ta kẹ na. A jọ okokohọ na kiẹ ọzae-avọ-aye jọ nọ a rrọ iruo imishọnare evaọ obọ Taiwan riwi. A ta kpahe evawere nọ a be jọ iruo na wo gbe nọ a gbẹ gwọlọ inievo nọ i re fiobọhọ evaọ iruo na. Nọ Keon avọ Julie a yo onana o tẹ jẹ wọhọ nọ ae ọvona a be ta kẹ.

Julie ọ ta nọ: “Nọ ma no okokohọ yena kpo no, ma tẹ lẹ se Jihova nọ ọ kẹ omai udu nọ ma rẹ rọ jowọ jẹ kwa kpobọ Taiwan. Rekọ ozọ u je mu omai ghele, o wọhọ ẹsenọ ma be te la ruọ ame odidi nọ ma re jọ ya ẹdẹvo ho.” Ikere nọ i fiobọhọ kẹ ae fi ozodhẹ nana kparobọ họ, Obe Ọtausiuwoma Na 11:4, nọ o ta nọ: “Ọnọ o re riwi ofou, ọ sae kọ ibi fihọ otọ họ, gbe ọnọ ọ rẹ kezọ ehru, ọ sae vu ivuẹvu hu.” Choong Keon ọ ta nọ: “Ma tẹ gbae mu nọ enẹna ma rẹ rọ ‘kọ ibi fihọ otọ je vu’ ukpenọ ma re ‘riwi ofou jẹ kezọ ehru.’” Ọzae-avọ-aye na a lẹ kpahe onana gaga je se kpahe ikuigbe imishọnare sa-sa.  A tẹ jẹ rọ ekọmputa vi iwou se inievo nọ e kwa kpohọ Taiwan no anwẹdẹ be nọ mi ai epanọ eware e rrọ. Ukuhọ riẹ a tẹ zẹ imoto gbe eyero uwou rai, emerae esa nọ i lele i rie a tẹ kwa kpobọ Taiwan.

Enẹna inievo nọ i bu vi ẹgba ọvo (100) a kwa no erẹwho sa-sa kpohọ ekwotọ Taiwan nọ a jọ mae gwọlọ iwhowho-uvie no. Inievo nana nọ e rrọ umuo ikpe 21 rite 73 na a no Australia, Britain, Canada, France, Japan, Korea, Spain, gbe America ze. Yọ inievo-emetẹ nọ e re rọo ho evaọ usu rai a bu te 50. Eme o fiobọhọ kẹ inievo nana nọ a be sai ro ru iruo odibọgba na evaọ ẹkwotọ ọfa? Joma ruẹ.

Laura yọ oniọvo-ọmọtẹ nọ ọ rrọ ọkobaro nọ ọ re te rọo ho. O no obọ Canada kpohọ ofẹ ukiediwo-ọre Taiwan. Rekọ taure oware wọhọ ukpe 2004 u te ti te o wo isiuru kẹ iruo usiuwoma ota na vievie he. Laura ọ ta nọ: “Mẹ jẹ hae jọ usiuwoma kri hi, fikiere me wo onaa usiuwoma ota ha onọ u ru nọ mẹ gbẹ jẹ rọ reawere iruo na ha.” Rekọ inievo jọ evaọ obọ Canada a te zizie ei re o kuomagbe ae kẹ iruo usiuwoma ota evaọ obọ Mexico amara ọvo. Ọ ta nọ: “Oyena o jọ orọ ọsosuọ nọ mẹ rọ raha oke ziezi evaọ usiuwoma ota, yọ u gbe omẹ unu gaga nọ iruo na e were wo umuo ho.”

Oware nana nọ o via na u ru nọ Laura o ro roro kpahe epanọ ọ rẹ rọ kwa kpohọ ukoko ẹvẹrẹ ọfa evaọ obọ Canada. O te mu ẹvẹrẹ Chinese họ ewuhrẹ je kuomagbe inievo nọ e rrọ utu ẹvẹrẹ Chinese. Kẹsena ọ tẹ gbaemu nọ ọ rẹ kwa kpobọ Taiwan, yọ o ru ere evaọ Azie 2008. Laura ọ ta nọ: “O joma rehọ omẹ ẹgbukpe re eware e tẹ reria omẹ oma evaọ obonẹ, rekọ enẹna obọ Canada nọ me no ze u gbe bi si omẹ urru hu.” Ẹvẹ o rri iruo usiuwoma ota na enẹna? Ọ ta nọ: “A rẹ ruẹ unu gbiku evawere riẹ hẹ. A rẹ ruẹ oware nọ u woma tei hi re ohwo ọ hae ruẹ emọ-uwuhrẹ Ebaibol nọ i bi gine nwene uruemu rai lele eware nọ a bi wuhrẹ je si kẹle Jihova. Iruo Uvie na nọ mẹ rrọ evaọ Taiwan u bi fiobọhọ kẹ omẹ wo evawere nana n’oke t’oke.”

Oware wọhọ ikpe eree nọ i kpemu, ọzae-avọ-aye na Brian avọ Michelle nọ a kpako te ikpe ọgba gbọ no a no obọ America kpobọ Taiwan. Nọ a te obei obọ, a je roro nọ a be sai ru oware ovo ho evaọ usiuwoma ota na. Rekọ oniọvo jọ nọ ọ rrọ iruo imishọnare kri no ọ vuẹ rai nọ: “O tẹ make rọnọ omobe-ovẹvẹ ọvo whọ rọ kẹ ohwo, kareghẹhọ nọ oyena o sae jọ orọ ọsosuọ nọ ohwo na o ro yo kpahe Jihova. Kiyọ who w’obọ ziezi no evaọ usiuwoma ota na.” Ẹme uduotahawọ yena u fiobọhọ kẹ Brian avọ Michelle gaga nọ a rọ ruabọhọ iruo na. Oniọvo-ọmọzae ọfa ọ ta kẹ ae nọ: “Re udu o siọ owhẹ ba ewhrehe evaọ ẹvẹrẹ Chinese nọ who bi wuhrẹ na, hae jọ ẹdẹ okokohọ kpobi roro kpahe epanọ whọ nyaharo te no anwọ okokohọ nọ o kpemu ze, orọnikọ kẹdẹ kẹdẹ hẹ.” A gine wo ẹnyaharo evaọ ẹvẹrẹ na yọ a be riẹ ru ziezi evaọ iruo ọkobaro na enẹna.

Eme ọ rẹ sae kẹ owhẹ ajọwha wuhrẹ ẹvẹrẹ ọfa? Daoma weze kpohọ orẹwho nọ whọ gwọlọ kwa nya na tao. Kuomagbe ukoko jọ kpohọ iwuhrẹ evaọ obei, kuomagbe inievo na je lele ai kpohọ usiuwoma ota. Brian ọ ta nọ: “Whọ tẹ ruẹ nọ ahwo buobu a be gaviezọ kẹ usiuwoma na, yọ inievo na a rrọ whẹtiẹ whẹtiẹ, onana o te wọ owhẹ gwọlọ kwa kpohọ orẹwho ofa ghelọ ise-abọ nọ e riẹ kẹhẹ.”

Ekobaro buobu nọ e kwa kpohọ eria nọ ẹgwọlọ ọ mae rrọ no evaọ obọ Taiwan a bi wuhrẹ amọfa ẹvẹrẹ Oyibo jẹ rọ enẹ ruẹ ugho nọ a be rọ rẹrote omarai. Kristin avọ Michelle a rẹ zẹ imiyei. Kristin ọ ta nọ: “Mẹ re te zẹ imiyei ẹdẹvo ho, rekọ okọ nana u bi fiobọhọ kẹ omẹ rẹrote omamẹ evaọ obonẹ.” U kri hi, Kristin o te ti wo ehreki nọ e be hae nyaze te dẹ mi ei ẹsikpobi. Okọ nana u bi fiobọhọ kẹe rẹrote omariẹ avọ aye riẹ, o tẹ be jẹ kẹ ai uvẹ ru iruo usiuwoma Uvie na nọ e wọ rai nya.

William avọ Jennifer yọ ọzae-avọ-aye nọ a kwa no America kpobọ Taiwan oware wọhọ ikpe ihrẹ nọ i kpemu. William ọ ta nọ: “Oma o rẹ sae lọhọ ohwo ẹsejọ nọ o te bi wuhrẹ ẹvẹrẹ ọkpokpọ, ru iruo ọkobaro, rẹrote ewha-iruo ukoko, jẹ kọ okọ nọ ọ rẹ rọ rẹrote omariẹ.” Eme o fiobọhọ kẹ inievo na ru onana no avọ obokparọ jẹ be wereva? A fi itee nọ a rẹ sai le tobọ họ. Wọhọ oriruo, udu u whrehe rai hi okenọ a je wuhrẹ ẹvẹrẹ Chinese na, keme a rẹro vrẹta ha kpahe epanọ a ti wuhrẹ vẹrẹ te.

William ọ kareghẹhọ ẹdẹjọ nọ ọsẹro ọnyawariẹ jọ ọ vuẹe nọ, “Jọ onya na o kẹ owhẹ evawere, orọnikọ obonọ who bi kpohọ na ọvo ho.” Otọ ẹme riẹ na họ, ma te fi utee jọ họ evaọ egagọ Ọghẹnẹ, o gwọlọ nọ ma reawere eware nọ e rẹ wọ omai te utee na. William ọ ta nọ uthubro yena nọ a fihọ iruo u fiobọhọ kẹe avọ aye riẹ ru inwene nọ o gwọlọ, gaviezọ kẹ ohrẹ inievo nọ e rrọ ẹkwotọ nọ a kpohọ na, jẹ daoma ru eware epanọ a rẹ jọ obei ru re a sae reawere usiuwoma ota rai evaọ ẹkwotọ ọkpokpọ na. Ọ ta re nọ: “U te je fiobọhọ kẹ omai reawere erru nọ ọ rrọ ukoliko nọ ma kwa kpohọ na.”

Wọhọ William avọ Jennifer, oniọvo-ọmọtẹ na, Megan yọ ọkobaro nọ o no obọ America ze. Enẹna o bi wo evawere nọ o bi le utee epanọ ọ rẹ rọ riẹ ẹvẹrẹ Chinese jẹ ziezi na. Urere ẹkpoka kpobi ọ be hai kuomagbe utu iwhowho-uvie jọ nọ e be ta usiuwoma evaọ Kaohsiung, unueri nọ o mae rro evaọ Taiwan. Megan ọ be hai no ekọ ruọ ekọ be ta usiuwoma kẹ ikuori nọ i no obọ Bangladesh, India, Indonesia, Philippines, Thailand, gbe Vanuatu ze. Ọ ta nọ: “Fikinọ ikuori na a rẹ jọ unueri na kri hi, ma re mu uwuhrẹ Ebaibol họ kugbe ai ẹsiẹsiẹ nọ ma tẹ nwane ta usiuwoma kẹ ai no. Me re wuhrẹ  imane hayo imasoi ẹsiẹvo re mẹ sai wuhrẹ obe kugbe ai kpobi.” Ẹvẹ oniọvo-ọmọtẹ nana ọ riẹ ẹvẹrẹ Chinese na te no? Ọ ta nọ, “Dodokọ mẹ rẹ sai wuhrẹ vẹrẹ vi enẹ, rekọ mẹ be hae kareghẹhọ ẹme nọ oniọvo-ọmọzae jọ ọ vuẹ omẹ okenọ u kpemu inọ: ‘Dao utho ẹgba ra, Jihova ọ te rẹrote obonọ o kiọkọ.’”

Taure Cathy nọ ọ rrọ Britain o te ti kpohọ orẹwho ofa, ọ romatotọ kiẹ kpahe ẹkwotọ nọ oniọvo-ọmọtẹ nọ o ri ti wo ọzae he ọ sae jọ ru iruo Uvie na avọ omofọwẹ. Ọ lẹ se Jihova kpahe oware nọ ọ be ruawa riẹ je kere ileta se iwou ogha sa-sa be rọ nọ kpahe enwoma nọ e rẹ sae jọ ẹkwotọ rai kẹ oniọvo-ọmọtẹ nọ ọ re te rọo ho. Kẹsena ọ tẹ romatotọ roro kpahe epanọ a za zihe sei je ku ei họ nọ u ti woma re o kpobọ Taiwan.

Evaọ ukpe 2004 nọ ọ jọ ikpe 31, Cathy ọ tẹ kwa kpobọ Taiwan, oria nọ ọ be jọ yere uzuazọ riẹ lọlọhọ. Ọ ta nọ: “Mẹ nọ inievo na kpahe oria nọ mẹ sae jọ dẹ emuore kuẹku. Ohrẹ rai u fiobọhọ nọ ugho nọ mẹ wha ze o gbẹ rọ kaki re he.” Eme o fiobọhọ kẹe ru uzuazọ riẹ lọhọ? Cathy ọ ta nọ: “Ẹsikpobi mẹ rẹ lẹ se Jihova nọ o fiobọhọ kẹ omẹ re mẹ hai wo edẹro kẹ umutho emu gbe ẹgọ nọ me wo. Mẹ ruẹ nọ Jihova o yo elẹ mẹ keme o ru omẹ riẹ oware nọ mẹ ginẹ gwọlọ je bi fiobọhọ k’omẹ whaha okpuru.” O fibae nọ: “Uzuazọ olọlọhọ nọ me bi yere o were omẹ keme u bi fiobọhọ kẹ omẹ tẹrovi iruo Uvie na.”

Orọnikọ uzuazọ Cathy o rrọ lọlọhọ ọvo ho rekọ o bi wo evawere. Ọ fodẹ oware nọ o soriẹ inọ: “Mẹ be ta usiuwoma evaọ ẹkwotọ nọ ahwo a be jọ gaviezọ kẹ usiuwoma na je bi kurẹriẹ. A rẹ ruẹ oware nọ o kẹ evawere tei hi.” Nọ ọ ziọ Taiwan obọ, ikoko ẹvẹrẹ Chinese ivẹ ọvo e jọ ẹwho nọ ọ jẹ jọ ru iruo ọkobaro na, rekọ ikoko ihrẹ e riẹ enẹna. Cathy ọ ta nọ: “Obọ nọ me wo evaọ iruo na gbe ẹvi ologbo yena nọ mẹ rọ ẹro ruẹ na o be kẹ omẹ evawere gaga kẹdẹ kẹdẹ.”

Ẹvẹ eware e rrọ kẹ Choong Keon avọ Julie nọ ma fodẹ evaọ obọ emuhọ na? Oke ọsosuọ Keon o je roro nọ o wo iruo tere he evaọ ukoko na keme ọ riẹ ẹvẹrẹ Chinese ziezi hi. Rekọ inievo nọ e rrọ ukoko na a rri rie ere he. Keon ọ ta nọ: “Fikinọ mẹ yọ odibo-oruiruo, a kẹ omẹ ewha-iruo efa buobu nọ ukoko mai o ghale no. Oke yena mẹ rọ ginẹ riẹ nọ ẹkwotọ nọ ẹgwọlọ ọ mae rrọ mẹ rrọ na. U kiehọ gaga nọ a ginẹ gwọlọ omẹ.” Enẹna a rehọ e riẹ mu ọkpako no. Julie o fibae nọ: “Ma bi wo evevọwẹ gbe evawere nọ ma ri ti wo ẹdẹvo ho. Ma nyaze obonẹ ti fiobọhọ, rekọ obọnana ma ruẹ nọ eware nọ ma rọ ẹro ruẹ no evaọ obonẹ i bi fiobọhọ kẹ omai. Ma yere Jihova nọ ọ rọ kẹ omai uvẹ ziọ iruo Uvie na evaọ obonẹ.”

A gbẹ gwọlọ obufihọ iwhowho-uvie evaọ ekwotọ efa buobu. Kọ whọ joma no isukulu nwrotọ no je bi roro kpahe oware nọ whọ te rọ uzuazọ ra ru? Kọ o sae jọnọ whọ re te rọo ho yọ whọ be gwọlọ edhere ọfa nọ ukoko Jihova o rẹ rọ rehọ owhẹ ru iruo? Kọ whọ gwọlọ fi emamọ oriruo h’otọ kẹ uviuwou ra evaọ egagọ Jihova? Kọ who serihọ no iruo no je wo eriariẹ hayo onaa nọ whọ rẹ sai wuhrẹ amọfa? O rẹ sai mu owhẹ ẹro nọ whọ tẹ kwa kpohọ ẹkwotọ nọ a jọ mae gwọlọ iwhowho-uvie be rọ ere ru iruo odibọgba ra kẹre, who ti wo eghale buobu.