Ebe 66 e rrọ Ebaibol na. Etoke oware wọhọ ikpe odu ọvo gbe egba ezeza (1,600) a ro kere omariẹ soso re. Ovuẹ Ọghẹnẹ o rrọ Ebaibol na, fikiere Ebaibol na yọ “ẹme Ọghẹnẹ.”—1 Ahwo Tẹsalonika 2:13.

Ma te jọ uzoẹme nana ta kpahe eware nana

• Eware jọ kpahe Ebaibol na

• Eme Ebaibol na ọ ta kpahe?

• Kọ a nwene ovuẹ nọ o rrọ Ebaibol na no?

• Fikieme efafa Ebaibol sa-sa e rọ riẹ?

• Ono ọ fodẹ oware nọ a re kere fihọ Ebaibol na?

• Kọ u wo ebe jọ nọ u fo nọ e rẹ jọ Ebaibol na nọ e riẹ hẹ?

• Epanọ whọ sae rọ ruẹ oria Ebaibol

• Ọruẹrẹhọ ebe Ebaibol na

•   Ono o kere Ebaibol na? Ọghẹnẹ họ Ọnọ o wo Ebaibol na, rekọ ọ rehọ oware wọhọ ezae 40 ro kere iei. Ezae nana jọ họ Mosis, Devidi ovie na, Matiu, Mak, Luk, gbe Jọn. a Ọghẹnẹ ọ vuẹ ahwo nọ a kere Ebaibol na iroro riẹ, re a sai kere ovuẹ riẹ fihotọ.—2 Timoti 3:16.

   Wọhọ oriruo: Ọga iruo ọ sae vuẹ okere-obe riẹ nọ ọ rehọ odẹ riẹ kere ileta, jẹ tubẹ vuẹe oware nọ o re kere dede. O make rọnọ okere-obe na o kere ileta na, ọga iruo na ma rẹ ta nọ o wo ileta na. Epọvo na re, dede nọ ahwo Ọghẹnẹ o ro kere ovuẹ riẹ fihotọ, Ọghẹnẹ họ ọnọ o wo Ebaibol na dẹẹ.

•   Eme họ otofa ẹme na “Ebaibol?” A rehọ ẹme na Ebaibol no ẹme Griki nọ a re se biblia ze, onọ otofa riẹ o rrọ “ebe esese.” Nọ oke o be nyaharo na, a tẹ be rọ biblia ro se ebe esese kpobi nọ a kugbe nọ e rrọ Ebaibol na.

•   Oke vẹ a ro kere Ebaibol na? Ukpe 1513 B.C.E. a ro mu Ebaibol na họ ekere, yọ a kere i rie re oware wọhọ ikpe odu ọvo gbe egba ezeza (1,600) nọ i lele i rie—koyehọ oware wọhọ ukpe 98 C.E.

•   Diẹse Ebaibol ọsosuọ nọ a kaki kere ọ rrọ? Ebaibol ọsosuọ ọvuọvo nọ a kaki kere ọ gbẹ riẹ rite enẹna ha. O rrọ ere keme eware nọ e rẹ sae raha nọ a wo evaọ oke yena a kaki kere i rai fihọ, eware wọhọ papirọs gbe oviẹ-erao. Rekọ evaọ ikpe buobu ze na, ikere-obe nọ i wo onaa ziezi a nabe romatotọ wariẹ kere ai fihọ eware efa re ahwo a ruẹ rai se evaọ obaro.

•   Eme họ “Ọvọ Anwae” gbe “Ọvọ Ọkpokpọ” na? Ẹvẹrẹ Hibru b a ro kere abọ Ebaibol nọ ahwo buobu a re se Ọvọ Anwae na, yọ a re je sei Ikereakere Hibru na re. Abọ nọ a re se Ọvọ Ọkpokpọ na họ ofẹ nọ a rọ ẹvẹrẹ Griki kere, yọ a re je sei Ikereakere Griki Ileleikristi na. Abọ ivẹ na nọ a kugbe họ Ebaibol na, onọ a re je se Ebaibol Ẹri na hayo Ikereakere Efuafo na. c

•   Eme ọ rrọ eva Ebaibol na? Whọ rẹ jọ abọ sa-sa Ebaibol na ruẹ ikuigbe, izi, eruẹaruẹ, eme-eketa, ehare hayo itẹ, ile, gbe ileta.—Rri oria “Ọruẹrẹhọ ebe Ebaibol na.”

 Iku kpẹkpẹe kpahe epanọ Ọghẹnẹ Erumeru na ọ rọ ma idhiwu gbe otọakpọ na i mu Ebaibol na họ. Ọ jọ Ebaibol na vuẹ omai nọ odẹ riẹ họ Jihova, yọ ọ gwọlọ nọ ahwo-akpọ a riẹ ọyomariẹ.—Olezi 83:18.

 Ebaibol na o dhesẹ vevẹ nọ a gu erue kpahe Ọghẹnẹ no, u te je dhesẹ epanọ o ti ro ru odẹ riẹ fo.

 Ebaibol na o dhesẹ epanọ Ọghẹnẹ ọ gwọlọ nọ otọakpọ na ọ rẹ jọ, gbe oghẹrẹ uzuazọ nọ ọ gwọlọ nọ ahwo-akpọ a yeri. Yọ u dhesẹ epanọ o ti ro si uye-oruẹ no evaọ obaro.

 Ma rẹ jọ Ebaibol na ruẹ emamọ ehrẹ nọ ma re ro yeri akpọ. Ehrẹ nana jọ họ:

•   Epanọ ma sai ro lele amọfa rria dhedhẹ. “Eware kpobi nọ wha gwọlọ nọ ahwo a ru kẹ owhai, o gba owhai họ nọ eye wha re ru kẹ ae re.”—Matiu 7:12.

   Oware nọ u dhesẹ họ: U fo nọ ma rẹ hai ru amọfa epanọ ma gwọlọ nọ a ru omai.

•   Epanọ ma gbẹ rọ ruawa ga hrọ họ. “Wha ruawa odẹnotha vievie he, keme odẹnotha o ti wo ẹkẹ ebẹbẹ riẹ.”—Matiu 6:34.

   Oware nọ u dhesẹ họ: Ukpenọ ma rẹ ruawa vrẹta kpahe oware nọ o sae via evaọ obaro, o mai woma re ma tẹrovi oghẹrẹ nọ eware e rrọ kẹ omai enẹna, tẹrovi okpẹdoke.

•   Epanọ whọ sai ro wo evawere evaọ orọo ra. “Whai omomọvo o re you aye riẹ hrọ wọhọ epanọ o you omobọ riẹ; evaọ abọdekọ riẹ, jọ aye o wo adhẹẹ odidi kẹ ọzae riẹ.”—Ahwo Ẹfisọs 5:33.

   Oware nọ u dhesẹ họ: Re orọo o sai wo evawere jẹ tọ, u wuzou gaga re ọzae-avọ-aye na a you ohwohwo jẹ rọ adhẹẹ kẹ ohwohwo.

 Ijo. Nọ egba-uwuhrẹ a rọ iko-ebe Ebaibol oke anwae rọ wawo Ebaibol nọ ọ riẹ nẹnẹ na, a ruẹ nọ ovuẹ ọsosuọ nọ a kere fihọ Ebaibol na o ri nwene he. Onana u re gbe omai unu hu keme nọ orọnọ Ọghẹnẹ ọ gwọlọ nọ ahwo a se ovuẹ riẹ je wo otoriẹ riẹ na, ọ rẹ sai je ru epanọ a gbe ro nwene ovuẹ nọ o rrọ Ebaibol na ha? d—Aizaya 40:8.

 Ahwo buobu nọ a bi se Ebaibol na nẹnẹ a re wo otoriẹ evẹrẹ nọ a ro kere Ebaibol na evaọ oke anwae he. Whaọ “usi uwoma” nọ o rrọ Ebaibol na o rrọ rọkẹ ahwo “orẹwho, orua, [gbe] ẹvẹrẹ” kpobi. (Eviavia 14:6, ẹme-obotọ) Fikiere o gwọlọ nọ a rẹ fa Ebaibol na fihọ evẹrẹ nọ a re wo otoriẹ rai, re a sai se ovuẹ Ọghẹnẹ je wo otoriẹ riẹ ziezi.

 Oghẹrẹ efafa Ebaibol esa e riẹ:

•   Efafa nọ a fa lele eme ikere ọsosuọ na unọjọ utọjọ, efafa nana o rẹ jọ wọhọ epanọ eme ọrọ ọsosuọ na e jọ dẹẹ.

•   Efafa nọ a jọ fa otọ eme na lahwe, onana yọ onọ a jọ rehọ eme ẹvẹrẹ ọfa na fa otọfa eme nọ e rrọ Ebaibol ọsosuọ na.

•   Efafa nọ a rẹ jọ rehọ oghẹrẹ eme fa ẹme epanọ u je re u ru ẹme were ese. Rekọ ẹsejọ onana o sai nwene otofa eme nọ e rrọ Ebaibol ọsosuọ na dẹẹ hayo tube ru ahwo wo otoriẹ rai thọ.

 Ebaibol nọ a riẹ fa ziezi yọ ọnọ a jọ rehọ eme nọ ahwo a be ta enẹna nọ e rrọ vevẹ rọ fa ovuẹ nọ Ọghẹnẹ o wo kẹ ahwo-akpọ gbagba. e

 Nọ orọnọ Ọghẹnẹ o wo Ebaibol na, ọye ọ fodẹ eware nọ a kere fihọ iẹe. Evaọ oke ọsosuọ ọ salọ orẹwho Izrẹl oke anwae, o te “mu evuẹ ọrẹri nọ i no obọ [riẹ] ze họ ae obọ,” fikiere ae a jẹ sẹro Ikereakere Hibru na.—Ahwo Rom 3:2.

 Ijo. Ebe nọ e rrọ Ebaibol na e gba, ọvuọvo o no rie he. Ahwo jọ a sae ta nọ u fo nọ ebe oke anwae jọ nọ a ko dhere evaọ oke krẹkri e rẹ jọ Ebaibol na. f Rekọ Ebaibol na ọvo o dhesẹ nọ eme nọ e rrọ eva riẹ na e rrọ gbagba. (2 Timoti 1:13) Yọ ma tẹ ginẹ rọ onana rri rie, ma rẹ ruẹ nọ ebe Ebaibol nọ a rọ ẹgba ẹzi Ọghẹnẹ kere na e rọwokugbe ohwohwo ziezi. Rekọ ma sae ta ere kpahe ebe oke anwae kpobi nọ ahwo jọ a be ta nọ u fo nọ e rẹ jọ Ebaibol na ha. g