Etehe ọvọ na yọ etehe ọrẹri nọ emọ Izrẹl a ku lele epanọ Ọghẹnẹ o dhesẹ kẹ ai. Etẹe a jẹ hai fi “Isẹri na,” koyehọ Izi Ikpe nọ a kere fihọ ewẹ-itho ekpakpala ivẹ na họ.—Ọnyano 25:8-10, 16; 31:18.

•   Oghẹrẹ nọ a ku rie. Uthethei Etehe na ikiubiti 2.5, okẹkẹe riẹ ikiubiti 1.5, yọ ekpehru riẹ ikiubiti 1.5 (111 x 67 x 67 cm; 44 x 26 x 26 in.). Ure akasha a ro ku ei, a tẹ rọ igoru tamu te obeva te otafe riẹ yọ a ru ogbẹ wariẹe họ re. A rehọ emamọ igoru ru ururu riẹ yọ a rọ igoru ru chẹrub ivẹ fihọ tabọ tabọ ururu na. Chẹrub ivẹ na e bẹre ibekpe ivẹ rai kpehru, ibekpe rai i ruru ururu na, yọ a rẹriẹ ovao ku ohwohwo, ovao rai u te je rri ururu na. Etehe na o wo emero ene nọ a rehọ igoru nọ a ghra ro ru yọ a ta rai mu obehru awọ ene na. A rọ ure akasha ru ekpọ nọ a rọ igoru tamu, a tẹ thọrọ ai fihọ emero na tabọ tabọ nọ a sae rọ wọ Etehe na.—Ọnyano 25:10-21; 37:6-9.

•   Oria nọ ọ jọ. Oke ọsosuọ a jẹ wọ Etehe na fihọ ubrukpẹ Ọrẹri Erẹri ọrọ uwou-udhu na. Uwou-udhu na yọ oria nọ a jẹ jọ ru egagọ nọ a rẹ wọ no oria ruọ oria nọ a bọ evaọ oke nọ a ro ru Etehe na. A rehọ ekọtini gbere ubrukpẹ Ọrẹri Erẹri na re izerẹ gbe amọfa a gbẹ sae ruẹ e riẹ hẹ. (Ọnyano 40:3, 21) Ozerẹ okpehru na ọvo ọ rẹ ruọ ubrukpẹ nana, yọ ẹsiẹvo ẹgbukpe ọ rẹ ruẹe eva evaọ Ẹdẹ Omavoro na re ọ jẹ ruẹ Etehe na. (Iruo-Izerẹ 16:2; Ahwo Hibru 9:7) Uwhremu na, a tẹ wọ Etehe na fihọ oria Ọrẹri Erẹri na evaọ etẹmpol nọ Solomọn ọ bọ na.—1 Ivie 6:14, 19.

•   Ẹjiroro nọ a ro ru ei. A jẹ hai fi eware ọrẹri fihọ eva Etehe na onọ o rẹ kareghẹhọ emọ Izrẹl ọvọ nọ Ọghẹnẹ ọ re kugbe ai evaọ ehru Ugbehru Saena. Etehe na o wo iruo gaga re evaọ Ẹdẹ Omavoro na.—Iruo-Izerẹ 16:3, 13-17.

•   Eware nọ e riẹ eva. Oware nọ a kaki fihọ eva Etehe na họ, itho nọ a kere Izi Ikpe na họ. (Ọnyano 40:20) Uwhremu na a te fi omothẹ igoru nọ a fi emana họ, gbe “ọkpọ Erọn nọ ọ dhẹ idodo” họ eva riẹ. (Ahwo Hibru 9:4; Ọnyano 16:33, 34; Ikelakele 17:10) U muẹro nọ evaọ oke jọ a si omothẹ gbe ọkpọ na no eva Etehe na keme nọ a wọ Etehe na ziọ etẹmpol na a ruẹ e rai hi.—1 Ivie 8:9.

•   Oghẹrẹ nọ a jẹ rọ wọe. Ahwo Livae a jẹ hae rọ ọkpọ nọ a rehọ ure akasha ru nọ a dhe fihọ Etehe na rọ wọe họ ikoko. (Ikelakele 7:9; 1 Iruẹru-Ivie 15:15) A jẹ hai dhe ekpọ na fihọ Etehe na ẹsikpobi, fikiere ahwo Livae na a je dhe obọ rai te Etehe na vievie he. (Ọnyano 25:12-16) A tẹ gwọlọ wọ Etehe na a rẹ rehọ “Ekọtini” nọ a rẹ rọ hẹriẹ Ọrẹri na no Ọrẹri Erẹri na ro ruru Etehe na re a tẹ te wọe.—Ikelakele 4:5, 6. a

•   Oware nọ u dikihẹ kẹ. Etehe na o dhesẹ nọ Ọghẹnẹ ọ rrọ kugbe ai. Wọhọ oriruo, ẹgho nọ ọ jẹ hae jọ ehru Etehe na evaọ Ubrukpẹ Ọrẹri Erẹri na gbe ẹgho nọ ọ jẹ hae jọ evuẹ emọ Izrẹl na o dikihẹ kẹ eghale Jihova gbe nọ ọ rrọ kugbe ai. (Iruo-Izerẹ 16:2; Ikelakele 10:33-36) Ofariẹ, Ebaibol na ọ ta nọ Jihova “ọ keria agbara-uvie riẹ evaọ obehru chẹrub na” nọ a jẹ ta kpahe chẹrub ivẹ nọ e jọ ehru ururu Etehe na. (1 Samuẹle 4:4; Olezi 80:1) Fikiere, chẹrub ivẹ nana yọ “uwoho akẹkẹ” Jihova. (1 Iruẹru-Ivie 28:18) Fiki oware nọ Etehe na o dikihẹ kẹ, Devidi Ovie na o kere nọ Jihova “ọ be rria Zayọn” evaọ okenọ a wọ Etehe na ziọ obei no.—Olezi 9:11.

•   Eware efa nọ o dikihẹ kẹ. Ebaibol na ọ rehọ edẹ sa-sa ro se etehe ọrẹri na re, wọhọ “etehe Isẹri na,” “etehe ọvọ na,” “etehe ọvọ Jihova,” gbe “etehe ọvọ ẹgba” Jihova.—Ikelakele 7:89; Joshua 3:6, 13; 2 Iruẹru-Ivie 6:41.

   A se Etehe na “ururu ẹruẹrẹhọ na,” hayo “oria-ẹkeria-ohrọ.” (1 Iruẹru-Ivie 28:11; King James Version) Edẹ nana i dhesẹ oware nọ a jẹ hae rehọ ururu na ru evaọ Ẹdẹ Omavoro na, nọ ozerẹ okpehru emọ Izrẹl ọ jẹ hae frẹ azẹ arao nọ a re ro dhe idhe na fihọ aro ururu na jẹ frẹ riẹ rri ururu na. Ozerẹ okpehru na ọ jẹ hai ru oware nana ro ruru hayo voro izieraha “omariẹ gbe uwou riẹ jegbe fiki ukoko ahwo Izrẹl soso.”—Iruo-Izerẹ 16:14-17.

Kọ etehe ọvọ na ọ gbẹ riẹ rite ẹdẹ inẹnẹ na?

 Oware ovo o riẹ hẹ nọ o kẹ imuẹro nọ o gbẹ riẹ rite inẹnẹ. Ebaibol na o dhesẹ nọ etehe na o gbe wo iruo kẹ omai nẹnẹ hẹ keme a rehọ “ọvọ ọkpokpọ” na ro nwene ọvọ nọ a rọ fiki riẹ ru ei vẹre na no. (Jerimaya 31:31-33; Ahwo Hibru 8:13; 12:24) Ebaibol na ọ ruẹaro kpahe okenọ etehe ọvọ na ọ te gbẹ rọ jariẹ hẹ, ghele na ẹro riẹ o ti vo ahwo Ọghẹnẹ hẹ.—Jerimaya 3:16.

 Evaọ eruẹaruẹ nọ a rọ kẹ Jọn ukọ na evaọ okenọ a rọ ọvọ ọkpokpọ na mu no, etehe ọvọ na ọ tẹ romavia evaọ obọ odhiwu. (Eviavia 11:15, 19) Etehe ẹwoho nana o dikihẹ kẹ eghale Ọghẹnẹ gbe nọ Ọghẹnẹ ọ rrọ kugbe ọvọ ọkpokpọ na.

Kọ Etehe na o wo ogaga emajiki jọ?

 Ijo. Nọ ohwo o te wo etehe ọvọ na orọnikọ u dhesẹ nọ ohwo na o ti fi kparobọ họ. Wọhọ oriruo, dede nọ Etehe na ọ jọ kugbe emọ Izrẹl evaọ evuẹ rai evaọ okenọ a je lele ahwo Ai fi ẹmo, a fi rai kparobọ ghele fiki uzi jọ nọ ohwo jọ evaọ usu rai ọ thọ. (Joshua 7:1-6) Nọ omoke jọ o ruọ emu no, ahwo Filistia a te je fi emọ Izrẹl kparobọ re dede nọ a wha etehe ọvọ na lele oma kpohọ ẹmo na. Izieraha gbe emuemu Hofini avọ Finihas nọ e jọ izerẹ emọ Izrẹl o wha riẹ ze nọ a ro fi ai kparobọ na. (1 Samuẹle 2:12; 4:1-11) Ahwo Filistia a tẹ wọ Etehe na rehọ evaọ ẹmo na rekọ Ọghẹnẹ ọ tẹ rehọ uye tehe ai bẹsenọ a rọ wariẹ wọ Etehe na zihe se emọ Izrẹl.—1 Samuẹle 5:11–6:5.