1935 hta, sin ai mungdan kaw na Daletsatan mare hta ngai shangai wa ai. Jak rung ni kaw na pru wa ai wan hkut achyang ni a majaw, Ingalan mungdan a dai buga hpe sin ai mungdan ngu shaga ma ai. Ngai asak 4 ning daram hta, nu, wa ni gaw Yehowa Sakse ni hte Chyum Laika hkaja hpang ai. Asak 14, 15 ning daram hta, dai gaw tengman ai lam re ai hpe hkrak chye wa nna, 1952, asak 16 hta hkalup hkam dat ai.

Dai aten daram hta sha, mawdaw jak rai ni galaw ai jak rung hta, bungli sharin ai wa hku nna bungli galaw hpang ai. Kungpani a amu madu hku nna shaman hkrum ai. Dai bungli hpe ngai grai ra ai.

Wilanhaw mare na nawku hpung hta, bat lapran Hpung Laika Buk Hkaja Hpawng hta woi awn ya na matu, hpung kawan saw shaga ai shaloi, grai ahkyak ai dawdan lam jahkrat ra sana re. Dai gaw grai yak ai dawdan lam re. Dai shaloi, ngai gaw nawku hpung lahkawng kaw lung nga ai. Bat lapran hta, bungli hte ni ai Baramgaro mare na nawku hpung hta lung ai. Nta hte deng 20 daram tsan ai. Kru ya hte Laban ni hta gaw, nta de bai wa nna, Wilanhaw mare hta zuphpawng lung ai.

Yehowa a uhpung hpe madi shadaw mayu ai myit a majaw, hpung kawan saw shaga ai hpe hkap la dat ai. Grai ra ai bungli kaw na pru dat ra ai. Dai lam hta, Yehowa hpe lam matsun ya na matu ahkang jaw dat ai majaw, myit malai n lu na prat hkrun lam lu na matu, lam hpaw wa ai.

Baramgaro mare na nawku hpung hta lung ai aten hta, wenyi lam kaja nna, grai tsawm ai nauna An hte hkrum ai. 1957 hta, an hkungran ai. Aten galu ningshawng, laksan ningshawng, hpung kawan, Behtela magam ni hta rau shang lawm lu ai. Shi a majaw ngai grai kabu ai.

 1966 hta, 42 lang na Gilad Jawng lu lung ai majaw, an grai myit kahpra ai. Malawi mungdan hta lit ang ai. Manam daw kam nna, tsawra myit nga ai masha ni a majaw, Ahprika a salum ngu nna chye ma ai. Dai hta, na na n lu nga na hpe dai shaloi n chye shi ai.

1967, February 1 hta, Malawi de du ai. Shata mi tup, amyu ga sharin ai lamang lung ngut ai hpang, ginwang magam gun hpang ai. Hkanu kaw pyi lu gawt ai ngu mying kaba ai, Kaiza Jip mawdaw hte sa ai. Dai pyi, hka tang ai shara hta sha lu gawt ai. Kalang lang, lanam ta hta ga hte galaw da ai sum hta manam ai. Hka n yun hkra, nta numgaw npu hta palatsatik hte bai pat da ai. Dai gaw, sasana magam prat nnan re. Raitim, an grai pyaw ai.

April shata hta, mungdan hta manghkang byin wa sana ngu ai hpe sadi hkrup ai. Malawi a gumsan magam sarawun Hasatin Banda gaw, rediyu kaw na mungga shapoi ai. Yehowa Sakse ni gaw, hkansi n jaw ai, mung masa lam ni hta shalau ya ai ngu tsun ai. Dai hku tsun ai gaw n jaw ai. Manghkang gaw lapran nga ai majaw, mung masa pati kat ni n mari ai majaw re ai hpe anhte chye ai.

Hpunau ni a majaw, shara shagu hta manghkang byin nga ai ngu ai gumsan magam tsun ai lam hpe September shata na shi laika hta lawm wa ai. Yehowa Sakse ni hpe hkum pat na ngu ai dawdan lam hpe shi a asuya lawan galaw sana ngu nna, mung masa hte seng ai zuphpawng langai hta ndau shana ai. 1967, October 20 hta, hkum pat ai lam hpang wa ai.  Kade n na yang, pyada du ni, masha pru shang gawn hkang rung na du ni gaw, ginjaw garan rung de du wa nna sa pat kau ai. Sasana magam gun ni hpe mung, mungdan kaw na pru mat shangun ai.

Htawng kaw 3 ya nga ngut ai hpang, Britin mungdan a uphkang ai npu na Mawreshet mungdan de gau dat hkrum ai. Mawreshet hta nga ai ahkang aya nga ai ni mung, sasana magam gun ni hpe nga na ahkang n jaw ma ai. Dai majaw, Rhodesia (ya Zimbabwe) hta lit ang mat ai. Dai de du ai shaloi, grai n hkru ai, masha pru shang gawn hkang rung du hte hkrum ai. Shi gaw, mungdan de shang na ahkang n jaw ai sha n-ga, “nanhte gaw Malawi kaw na gau hkrum ai ni re. Mawreshet hta mung nga na ahkang n lu ai. Ya, ndai kaw nga manu na zawn nawn nna bai du wa sai” ngu tsun jaw ai. Nye madu jan hkrap ai. Anhte hpe kadai mung n ra sharawng ai zawn re. Dai shaloi, Ingalan de kalang ta bai wa mayu mat ai. Masha pru shang gawn hkang du ni gaw, ginjaw garan rung hta lana mi yup na ahkang jaw ai. Hpang shani, shanhte a rung daju de shiga shana ya rit ngu tsun ai. Anhte grai ba nga sai. Raitim, Yehowa a lata hta yawng ap dat ai. Hpang shani, shani ka-ang hta, n myit mada ai sha, Zimbabwe hta manam hku nna nga na matu ahkang lu mat ai. Dai shani na hkamsha lam hpe galoi n malap ai. Yehowa lam matsun ya nga ai hpe kam mat ai.

Zimbabwe ginjaw garan rung, Magam Dap hta lit lu ai. Malawi hte Mozambik hpe woi awn ra ai. Malawi hta nga ai hpunau ni laja lana zingri zingrat hkrum nga ai. Nye a lit hta, Malawi kaw na hpung kawan ni sa ya ai laika ni hpe ga gale ya ai lit mung lawm ai. Lana mi hta, laika langai hpe ngut hkra kayat nga ai shaloi, hpunau nauna ni hkrum nga ai zingri zingrat lam a majaw, hkrap pyi hkrap wa ai. * Shanhte a sadi dung ai lam, makam masham, hkamjan lu ai atsam a majaw grai myit hkra mat ai.​—2 Ko 6:4, 5.

Malawi hta ngam nga ai hpunau ni a matu hte zingri zingrat n hkrum hkra, Mozambik de hprawng wa ai hpunau ni a matu, wenyi lu sha jaw sha na matu anhte dang lu ai daram shakut ai. Zimbabwe kaw na hpunau langai a sun hta, Malawi a madung ga re ai Chichawa amyu ga hte ga gale ai hpung hpe bai hpawng de ai. Ga gale ai ni a matu, nta hte rung gawk hpe dai hpunau gap ya ai. Chyum Laika hte seng ai laili laika ni ga gale ai bungli hpe dai hta matut galaw ai.

Shaning shagu Zimbabwe hta galaw ai Chichawa ginwang zuphpawng hpe Malawi kaw na hpung kawan ni lu lung hkra anhte lajang ya ai. Dai de du yang she, shanhte mungga htawn na laika hpe lu ai. Malawi de bai du ai shaloi, hpunau ni hpe dai lam ni dang lu ai daram bai garan kachyan ya ai. Nden marai nga ai hpung kawan ni Zimbabwe de sa ai laning mi hta, Mungdan Magam Jawng lajang ya ai.

1975, February hta, Mozambik hpyen yen dabang de hprawng wa ai Malawi kaw na Sakse Hkam ni hpang de ngai sa kawan ai. Myitsu salang hpung hpawng de ai hte hpawn, uhpung a hpang jahtum lam matsun ni hte maren shanhte hkan sa nga ai. Myitsu salang nnan ni gaw, shawa mungga htawn ai, shani shagu na Chyum daw hte Sin Langchyi bawngban ai, ninghtawn zuphpawng ni galaw ai lam ni re ai wenyi lam ni hpe lajang ya nga ai. Hpyen yen dabang hpe shanhte lajang da ai gaw, zuphpawng kaba hta lajang ai zawn re. San seng dap, malu masha dap, shim lum lam dap ni galaw da ai. Dai sadi dung ai hpunau ni gaw, Yehowa a shaman chyeju hte atsawm ngut kre lu nga ai. Shanhte hpang sa kawan lu ai majaw ngai grai n-gun lu mat ai.

1980 du na mahka shaning ni hta, Zambiya ginjaw garan rung gaw, Malawi hpe yu na lit lu mat ai. Raitim, nye myit hta gaw, Malawi kaw na hpunau nauna ni naw nga dingyang re. Shanhte a matu akyu hpyi ya ai. Malawi, Dingda Ahprika, Zambiya kaw na hpunau nauna ni hte rau, ngai mung Zimbabwe Ginjaw Garan Rung Komiti hpung shang hku nna, ginjaw rung dat kasa ni hte chyahkring hkring hkrum ai. Hkrum shagu, “Malawi kaw na hpunau ni a matu, hpa naw galaw ya lu na kun?” ngu ai lam hpe bawngban byin ai.

Aten ni na wa ai hpang, zingri zingrat ai lam loi yawm wa ai. Hprawng wa ai ni mung Malawi de  angwi ngawi bai wa lu ai. Mungdan hta ngam nga ai ni mung nau zingri zingrat n hkrum sai. Htingbu mungdan ni hta mung, Yehowa a masha ni hpe tara shang ahkang jaw wa nna tara ni loi yawm wa ai. 1991, Mozambik hta mung, dai zawn byin wa ai. “Malawi kaw na Yehowa Sakse ni mung galoi lawt lam lu na kun?” ngu myit hkrup ai.

Malawi a mung masa galai shai wa ai. 1993 hta, asuya gaw Yehowa Sakse ni hpe hkum pat da ai lam dawm kau ai. Kade n na yang, sasana langai gaw, ngai hpe ndai hku san ai: “Malawi de bai sa na kun?” Ngai gaw asak 59 ning rai sai majaw, “n sa sai law. Ngai asak kaba sai!” ngu bai htai dat ai. Raitim, bai sa na matu, saw shaga ai laika hpe dai shani jang, Uphkang Hpung kaw na lu la dat ai.

Zimbabwe hta magam gun lu ai hpe pyaw nga sai majaw, grai yak ai dawdan lam re. An lahkawng nga manu mat sai. Manang kaja ni mung nga taw sai. Lit n galai mayu yang mung, Zimbabwe hta matut nga mai ai ngu, Uphkang Hpung tsun ai. Dai majaw, Zimbabwe hta matut nga na matu, aloi hte sha dawdan mai ai. Raitim, Yehowa a lam matsun hpe madat nna, asak kaba yang she, nga manu sai nta hpe kau da wa ai Abraham hte Sara a lam bai myit yu ai.​—Nin 12:1-5.

Yehowa uhpung a lam matsun hte maren hkan sa na matu dawdan nna, 1995, February 1 hta, Malawi de bai htawt mat ai. Dai gaw, Malawi de nnan du ga ai 28 ning hpring ai shani hkrak sha re. Ngai hte kaga hpunau 2 hte Ginjaw Garan Rung Komiti hpe hpawng de dat ai. Kade nna yang, Yehowa Sakse ni a magam bai hpang lu ai.

Magam hpe Yehowa alawan rawt jat shangun ai hpe mu lu ai gaw shaman chyeju re. 1993 hta, hkaw tsun masha 30,000 daram nga ai kaw nna, 1998 hta, 42,000 jan rawt jat mat ai. * Rawt jat wa ai magam a majaw, ginjaw garan rung nnan gap na matu, Uphkang Hpung myit hkrum dat ai. Lilauwi mare hta lamu ga eka 30 mari dat ai. Gawgap komiti hta galaw na matu ngai lit lu ai.

2001, May shata hta, htingnu nnan ap nawng mungga hpe Uphkang Hpung shang Hpunau Gai Piyet htawn ai. Buga kaw na Sakse Hkam 2,000 jan sa lung ai. Shanhte kaw na law malawng gaw,  hkalup hkam da ai shaning 40 jan sai. Dai sadi dung ai hpunau nauna ni gaw, hkum pat da ai npu hta, grai zingri zingrat hkrum wa ai. Grai matsan tim, wenyi lam hta gaw lusu ma ai. Ya, Behtela nta nnan de sa chyai lu ai majaw, grai kabu nga ai. Sa chyai ai shaloi, Mungdan mahkawn hpe Ahprika nsen hte mahkawn hkawn let hkawm chyai nga ai gaw, ngai na matu pyaw dik htum re ngu hkamsha ai. Mayak mahkak ni hpe sadi dung let hkamjan nga ai ni hpe, Yehowa shaman chyeju law law jaw ai ngu ai sakse gaw shanhte nan re.

Ginjaw Garan Rung gawgap ngut ai hpang, Nawku Htingnu ni apnawng ai poi ni a matu, ngai lit lu ai majaw grai kabu ai. Matsan ai mungdan ni a matu, Nawku Htingnu gawgap ya ai uhpung lamang a majaw, Malawi mungdan kaw na nawku hpung ni akyu lu la ma ai. Lai wa sai aten hta, nawku hpung nkau gaw, hpun hte gap da ai sum ni hta sha zuphpawng galaw ai. Tsingdu hte nta numgaw galaw nna, hkum pup hte punghkum galu ni galaw ai. Ya nga yang, grai tsawm ai htingnu nnan ni gawgap na matu, wut tawng galaw ai shara hta, hpunau ni myit rawt let wut kakang nga sai. Raitim, punghkum galu ni hpe gaw naw ra sharawng nga ai. “Punghkum galu kaw nga yang, kaga langai naw lu dung ai” ngu ai ga malai nga ai majaw re.

Wenyi lam hta kunghpan wa hkra, hpunau ni hpe Yehowa karum ya nga ai hpe mung ngai mu lu ai. Laksan hku nna, ramma hpunau ni gaw, Karai uhpung a shaman shakyang ya ai lam hpe, alawan sharin hkam la lu nna sharawng awng let sak jaw nga ai gaw grai yu kaba hpa re. Behtela hte nawku hpung ni hta, lit kaba ni hpe gun hpai nga ai. Lit nnan ap hkrum ai buga ninghtawn hpung kawan ni a majaw, nawku hpung ni grau n-gun lu wa ai. Hpung kawan law malawng gaw dinghku la ni re. Htunghking, kalang lang, nta masha ni shadut ai lam ni nga tim, ya prat hta, ma n la ai sha Yehowa a magam gun na matu dawdan da ai.

Ahprika hta 52 ning nga ngut ai hpang, ngai hkamja lam nau n kaja wa ai. Britin de lit shaang ya na matu, Ginjaw Garan Rung Komiti hpyi shawn ya ai hpe Uphkang Hpung myit hkrum dat ai. Tinang ra sharawng ai lit hpe kau da ra ai majaw, myit n pyaw tim, Britin Behtela nta masha ni gaw, asak kaba sai an yan hpe atsawm yu lanu lahku ya ai.

Lam matsun ya na matu, Yehowa hpe ahkang jaw wa ai gaw, ngai jahkrat wa ai dawdan lam ni kaw na kaja htum dawdan lam re. Tinang a nyan hpaji hpe sha, kamhpa nna mungkan bungli hpe sha matut galaw nga yang, prat gaw gara hku rai nga na hpe n chye ai. Nye a “lam shading na” matu hpa ra ai hpe Yehowa galoi mung chye ai. (Gsh 3:5, 6) Ramma langai hku nna, Kungpani langai gara hku bungli galaw nga ai hpe grai chye mayu wa ai. Raitim, Yehowa a mungkan grup uhpung gaw, dai hta grau myit dik hpa bungli jaw wa ai. Yehowa a matu, magam gun lu ai gaw, nye a matu lachyum nga dik htum prat rai wa nna, matut rai nga na re.