MŨTŨMWA Vaulo nĩwaveveewe aandĩka nguma kenda ila tũtonya kwĩthĩwa nasyo tũtetheew’e nĩ veva mũtheu. (Aka. 5:22, 23) Nguma isu syĩ vamwe nĩsyo syĩtawa “ũsyao wa Veva.” * Ũsyao ũsu nĩ ũmwe mũndũ wĩthĩawa naw’o eevw’ĩka ũla “mũndũ mweũ.” (Ako. 3:10) Mũndũ eetĩkĩlya veva mũtheu ũthũkũme nesa nthĩnĩ wake, nĩwĩthĩawa na ũsyao wa veva o tondũ mũtĩ wasũvĩwa nesa umasya ũsyao.—Sav. 1:1-3.

Wendo nĩw’o kĩlungu kya mbee katĩ wa ila ilungu kenda sya ũsyao wa veva Vaulo wawetie. Yo nguma ĩsu nĩ ya vata mũno ata? Vaulo aisye kana ate na wendo we “ti kĩndũ.” (1 Ako. 13:2) Ĩndĩ mũndũ wĩ wendo ethĩawa ailyĩ ata, na tũtonya kwĩka ata twĩthĩwe na nguma ĩsu kĩla mũthenya?

O na kau ti laisi kũelesya nesa wendo nĩ kyaũ, Mbivilia nĩyĩeleetye ũndũ mũndũ wonanasya nĩwendete ala angĩ. Kwa ngelekany’o, nĩwetete kana mũndũ wendete angĩ “nĩwũmĩĩasya, na nĩwĩkaa moseo.” O na yaĩtye nĩ ũla “ũtanaa vamwe na ũla w’o” na “nũvw’ĩkaa maũndũ onthe, nĩwĩtĩkĩlaa maũndũ onthe, nĩwĩkwatasya maũndũ onthe, nĩwũmĩĩasya maũndũ onthe.” O na ĩngĩ mũndũ wendete angĩ ew’aa e vata namo vyũ kuma ngoonĩ na nũmathĩnĩkĩaa, na ethĩawa alũmanĩtye namo vyũ. Nake mũndũ ũte nguma ĩsu nĩ mũndũ wĩyendete, wĩ kĩwĩu, wĩ mĩtũlyo, wĩ mwĩkalĩle ũtaĩle, na woveeaa ũthatu atekũekea. Wendo ũla tũkwenda kwĩthĩwa naw’o wĩ kĩvathũkany’o vyũ na nguma isu nthũku nũndũ w’o “o na ndwĩmanthĩaa syĩndũ,” kana kwa ndeto ingĩ, ndũmanthaa kwĩyĩuna.—1 Ako. 13:4-8.

“Ngai nĩ wendo.” Wendo nĩw’o nguma ĩla Yeova wĩsĩkĩe nayo vyũ. (1 Yoa. 4:8) Maũndũ onthe ala wĩkaa nĩmonanasya nesa kana we nĩ Ngai wĩ wendo. Ũndũ ũla mũnene vyũ weekie oonany’a nĩwendete andũ mũno nĩ kũmũtũma Yesũ oke athĩne na aikw’a kwondũ witũ. Mũtũmwa Yoana aĩtye: “Ũndũnĩ ũũ wendo wa Ngai nĩwonanĩtw’e kwitũ, nũndũ Ngai nĩwamũtũmie Mwana wake kũũ nthĩ, ũla wasyaiwe e ũmwe, nĩ kana twĩthĩwe na thayũ kwondũ wake. Ũũ nĩw’o wendo, ti ithyĩ twamwendie Ngai, ĩndĩ nĩwe watwendie ithyĩ, na atũma Mwana wake ethĩwe nthembo ya wĩw’anĩthyo kwondũ wa naĩ sitũ.” (1 Yoa. 4:9, 10) Nũndũ Ngai nũtwendete, nũtũekeaa mavĩtyo maitũ, akatũnenga wĩkwatyo, na akatwatha thayũ ũtathela.

Yesũ nĩwoonanisye ũndũ wendete andũ ĩla weetĩkĩlile kwĩanĩsya kĩla Ngai wendaa. Vaulo aandĩkie: “Nĩvo ĩndĩ [Yesũ] waisye, Sisya, nĩnooka kwĩka kwenda kwaku. . . . Na nũndũ wa kwenda kwake nĩtwavathiwe twĩthĩwe atheu kwondũ wa kũthembwa kwa mwĩĩ wa Yesũ Klĩsto o ĩmwe tũ.” (Aevl. 10:9, 10) Vai mũndũ wĩthĩwa na wendo mũnene kũkĩla ũsu. O nake Yesũ aisye: “Vai mũndũ wĩ wendo  mwingĩ ũvĩtũkĩte ũũ, wa mũndũ kũwia thayũ wake nthĩ nũndũ wa anyanyae.” (Yoa. 15:13) Ĩndĩ andũ me na naĩ taitũ no methĩwe na wendo o ta ũsu wa Yeova na Yesũ? Ĩĩ! Eka twone tũtonya kwĩka ũu ata.

Vaulo atwĩĩte atĩĩ: “Ĩthĩwai mũkĩelekan’ya na Ngai, ta twana twendetwe; na mũkĩendaa nthĩnĩ wa wendo, o ũndũ Klĩsto nake wamwendie inyw’ĩ, na eeyumya mwene kwondũ witũ.” (Aev. 5:1, 2) Nĩ kana ‘tũendae nthĩnĩ wa wendo,’ kĩla ĩvinda nĩtwaĩle kwonany’a nĩtwendete angĩ. Na twĩkaa ũu kwa meko, ti o ndeto syoka. Yoana aandĩkie ũũ: “Syana syakwa nini, tũikendane na ndeto, kana na ũĩmĩ; ĩndĩ twendane na kwĩka, na twendane w’o.” (1 Yoa. 3:18) Kwa ngelekany’o, kũmwenda Ngai na mũtũi nĩkũtũsukumaa tũkatavya angĩ ‘ũvoo mũseo wa Ũsumbĩ.’ (Mt. 24:14; Luka 10:27) O na ĩngĩ kwĩthĩwa twĩ na wũmĩĩsyo, kwĩka angĩ nesa, na kũekea nĩ kwonany’a nĩtũendaa nthĩnĩ wa wendo. Nĩkyo kĩtumi Mbivilia ĩtũnengete ũtao ũũ: “O tondu Mwĩaĩi wamũekeie, inyw’ĩ nenyu ĩkaai o ta ũu.”—Ako. 3:13.

Wendo ũla tũũneenea vaa ti ũla wa kũnany’a. Kwa ngelekany’o, mũsyai ũnanasya kana kake nũtonya kũkanenga kyonthe kĩla kekwenda aĩ nũndũ nĩkekũĩa. Ĩndĩ mũsyai wendete mwana wake kwa w’o, nũũngamaa na ĩvĩndĩ ya mũongo ĩla ve kĩtumi. O ta ũu, Ngai nĩ wendo, ĩndĩ Mbivilia yaĩtye kana “ũla Mwĩaĩi ũmwendaa nũmũsilĩlaa.” (Aevl. 12:6) Ethĩwa nĩtwendete ala angĩ, tũikaemaa kumya ũkany’o ũla waĩle ethĩwa ve vata. (Nth. 3:11, 12) Ĩndĩ nĩtũlilikane kana o naitũ twĩ ene naĩ, na no twĩke maũndũ mekwonany’a tũyendete ala angĩ. Kwoou kĩla ũmwe witũ nĩwaĩlĩte kwĩka maendeeo vala wendo wake wĩthwa ũsulĩte. Nĩ kyaũ kĩtonya kũtũtetheesya? Eka twone maũndũ atatũ.

Mbee vyũ, mũvoye Ngai aũnenge veva mũtheu. Veva ũsu nĩw’o ũtũtetheeasya twĩthĩwe na wendo. Yesũ aisye kana Yeova ndalea “kũmanenga Veva Mũtheu ala mamwĩtasya.” (Luka 11:13) Twavoya tũnengwe veva mũtheu na tweekĩa kĩthito ‘tũkinyae tũtongoew’e nĩ veva,’ tũkeekaa maũndũ mekwonany’a nĩtwendete ala angĩ. (Aka. 5:16) Kwa ngelekany’o, ethĩwa wĩ mũtumĩa wa kĩkundi, no ũvoye ũkwate veva mũtheu ũũtetheesye umasye ũtao wa Maandĩko kwa nzĩa ya wendo. Kana ethĩwa wĩ mũsyai, no ũmũvoye Ngai aũnenge veva mũtheu nĩ kana ũũtetheesye ĩla ũũkany’a syana syaku wĩkae ũu na wendo, ĩndĩ ti ũthilĩkĩte.

Kelĩ, sũanĩa ũndũ Yesũ woonanasya nĩwendete ala angĩ o na ĩla ũkũthĩnw’a. (1 Vet. 2:21, 23) Kũsũanĩa ngelekany’o ya Klĩsto no kũtũtetheesye mũno mũno ĩla twavĩtĩw’a kana tweekwa ũndũ ũtaĩle. Mavinda ta asu nũseo tũkekũlya, ‘Kethĩwa nĩ Yesũ eka ata?’ Mwĩĩtu-a-asa wĩtawa Leigh nĩwoonie kũsũanĩa ĩkũlyo yĩu kwamũtethya ndakose ĩtambya atasũanĩĩte nesa. Aĩtye: “Mũthenya ũmwe ve mũthũkũmi twathũkũmaa ĩmwe watũmĩie athũkũmi ala angĩ e-mail ambumanĩtye na akaumany’a wĩa wakwa. Naũmĩie mũno. Ĩndĩ neekũlya, ‘Takeka nĩ Yesũ, we ekana na mũndũ ũsu ata?’ Ĩla nasũanĩie ũndũ Yesũ ũtonya kwĩka, noonie nĩ kavaa ngaekana na ũndũ ũsu vandũ va kũkĩlya ithokoo. Tũendeangĩe nesie kwĩthĩa kana mũthũkũmi ũsu nĩwathĩnĩtw’e mũno nĩ ũwau na eew’aa aithĩnĩka kĩlĩko mũno. Nasũanĩa maũndũ asu noonie ti ta weesĩ kĩla ũkwĩka aiandĩka e-mail ĩsu. Kũsũanĩa ũndũ Yesũ woonanisye nĩwendete angĩ o na ĩla ũkũthĩnw’a, nĩkwandetheeisye o nakwa neeka oou o na kau mũthũkũmi ũsu nĩwambĩtĩisye.” Vate nzika, tweeka ta Yesũ, tũkekalaa twendete andũ ala angĩ.

Katatũ, ĩthĩwa na wendi wa kwĩyumya kuma ngoonĩ ũtetheesye ala angĩ. Wendo ũsu nĩw’o ũvano ũla mũnene wa Aklĩsto ma w’o. (Yoa. 13:34, 35) Nĩkyo kĩtumi Maandĩko matwĩkĩĩte vinya twĩthĩwe na “kĩlilikano” ta kya Yesũ. Ĩla waumie ĩtunĩ eetheeisye “eeyĩkalya e mũthei” kwondũ witũ “o na kũvika kĩkw’ũ.” (Avi. 2:5-8) Tweekĩa kĩthito twĩthĩwe na wendo ta ũla Yesũ waĩ naw’o, tũkeethĩawa na mesilya o ta make,  na kĩu kĩkatumaa twenda kũtethya ala angĩ vandũ va kwĩyĩuna ithyĩ ene. Ve ũseo ũngĩ wa kwĩthĩwa na wendo?

Ve maũndũ maingĩ maseo tũtonya kũtanĩa tweethĩwa na wendo. Kwasũanĩa aa elĩ:

• TWĨTHĨAWA TWĨ NGWATANĨO NA ANA-A-ASA ONTHE ĨŨLŨ WA NTHĨ: Nũndũ nĩtwendanĩte, nĩtwĩsĩ o na tũkathi kĩkundinĩ kĩva ĩũlũ wa nthĩ tũthokw’a nesa vyũ. Mwa tũtanaa ta kĩ kwona twendetwe nĩ ‘ana-a-ĩthe maitũ ala me kũũ nthĩ’! (1 Vet. 5:9) Nĩ va vangĩ eka katĩ wa andũ ma Ngai wendo ũsu ũtonya kwoneka?

• MŨUO: ‘Kũmĩanĩsya ithyĩ kwa ithyĩ nthĩnĩ wa wendo’ nĩkũtumaa tũtana “wovanonĩ wa mũuo.” (Aev. 4:2, 3) Nĩtwĩyoneaa mũuo ũsu ĩla twĩ maũmbanonĩ ma kĩkundi na maũmbanonĩ manene. Ve mũndũ ũlea kana mũuo ta ũsu wĩ mũo ĩũlũ wa nthĩ ĩno ĩte ngwatanĩo? (Sav. 119:165; Isa. 54:13) Ĩla tweethĩwa na mũuo na andũ ala angĩ, twĩthĩawa tũyonany’a ũndũ tũmendete, na kĩu nĩkĩtanĩthasya Asa witũ wa ĩtunĩ.—Sav. 133:1-3; Mt. 5:9.

Vaulo aandĩkie atĩĩ: “Wendo nĩwakaa.” (1 Ako. 8:1) Wakaa ata? Vaulo nũeleetye ũndũ wendo wakaa nthĩnĩ wa kĩlungu kya 13 kya valũa wa mbee ũla waandĩkĩe Akolintho. Kĩlungu kĩu kĩtawa nĩ amwe “Savuli ya Wendo.” Ũndũ ũmwe nĩ kana mũndũ wĩ wendo amanthaa kũuna ala angĩ. (1 Ako. 10:24; 13:5) Ũndũ ũngĩ nĩ kana, mũndũ wĩ wendo nũsũanĩaa ala angĩ, nũmomĩĩasya, na nĩwendete kũmeka nesa. Kwoou ala me wendo ũsu methĩawa na mĩsyĩ yĩ ngwatanĩo na ikundi syĩ ngwatanĩo.—Ako. 3:14.

Ithyonthe nĩtũmwendete Ngai, na wendo ũsu nĩw’o wendo ũla wa vata vyũ. Kũmwenda Ngai nĩkw’o kũkwatanasya andũ ma ithyomo syĩ kĩvathũkany’o, maumĩte kũndũ kwĩ kĩvathũkany’o, na mbaĩnĩ syĩ kĩvathũkany’o makatw’ĩka kĩndũ kĩmwe. Andũ asu mamũthũkũmaa Yeova “na ngoo ĩmwe” me atanu. (Nzev. 3:9) Ekai kĩla mũthenya tũtw’e vyũ kũendeea kwĩthĩwa na wendo, ũla nĩ kĩlungu kĩmwe kya ũsyao wa veva kĩ vata mũno.