We Mavinda Onthe Ũmanthaa Mwĩao wa Ĩmwe kwa Ĩmwe Mbivilianĩ?

YĨLA waĩ mũnini, asyai maku nĩmatonya kwĩthĩwa makwĩkĩĩe mĩao mingĩ. Ĩndĩ o ũndũ waendeeie kwĩana, now’o waendeeie kũmanya makwĩkĩĩaa mĩao ĩsu nũndũ nĩmakwendete na makwendeaa ũseo. Na oyu wĩ mũndũ mũima, nũtonya kwĩthĩwa ũatĩĩaa myolooto ĩmwe makũmanyĩisye, o na kau no kwĩthĩwa ũte ungu wa ũkũmũ woo.

Ĩthe witũ wa ĩtunĩ, Yeova, nũtũnengete mĩao ya ĩmwe kwa ĩmwe Ndetonĩ yake, Mbivilia. Kwa ngelekany’o, nũvatanĩte ũthaithi wa mĩvw’anano, ũlaalai, ũthaaa, na kũya. (1 Akolintho 6:9, 10; Meko ma Atũmwa 15:28, 29) O ũndũ twaendeea ‘kwĩana maũndũnĩ onthe’ kwa nzĩa ya kĩ-veva, now’o tũmanyaa kana Yeova nũtwendete na ndatũnengae mĩao ĩtũvinyĩĩe.—Aeveso 4:15; Isaia 48:17, 18; 54:13.

Ĩndĩ ve mavinda maingĩ vatethĩawa na mwĩao wa ĩmwe kwa ĩmwe ũneeneete ũndũ mũna. Kĩu kĩtumaa amwe masũanĩa kana mavinda ta asu, me na ũthasyo wa kwĩka o kĩla mekwenda. Maasya kana kethĩwa Ngai nĩwoonie ve vata, ethĩwa anenganie mwĩao wa ĩmwe kwa ĩmwe ũeleetye andũ kĩla ũkwenda meke.

Kaingĩ, andũ ala masũanĩaa ũu mekaa motwi mate ma ũĩ na ĩtina mayĩsa kwĩlila mũno. Maieleawa kana Mbivilia nĩtũmanyĩasya kĩla Ngai wendaa twĩke o na mavinda ala vate na mwĩao. Tweemanyĩsya Mbivilia nĩtũmanyaa maũndũ ala Ngai wendete na ala ũmenete, na kĩu nĩkĩtumaa tũmanyĩsya wasya witũ wa ngoo. O na nĩkĩtũtetheeasya kwĩka motwi maseo. Tweeka ũu, nĩtũtanĩthasya ngoo yake, na nĩtũtethekaa mũno nĩ motwi maseo ala tũkwĩka.—Aeveso 5:1.

Andũ Matũtiĩe Ngelekany’o Nzeo Vyũ

Yĩla twasisya ngelekany’o syĩ Mbivilianĩ sya athũkũmi ma Ngai ma ĩvinda ĩvĩtu, nĩtwonaa ũndũ masũanĩaa woni wa Yeova matanamba kwĩka motwi, o na yĩla mataĩ na mwĩao wĩ ũtheinĩ wonanĩtye kĩla maĩle kwĩka. Kwasũanĩa ngelekany’o ya Yosevu. Ĩvinda yĩla mũka wa Votivali wamũthing’ĩĩasya makome ĩmwe, vayaĩ mwĩao waveveewe nĩ Ngai wavatĩte andũ kũmanyana kĩ-mwĩĩ na ala matatwaanĩte namo. Ĩndĩ o na kau vayaĩ mwĩao wĩ ũtheinĩ, Yosevu nĩwamanyie kana akoma nake eĩthĩwa aivĩtya, o na eĩthĩwa ‘aimũvĩtanĩsya Ngai.’ (Mwambĩlĩlyo 39:9) Vate nzika, Yosevu nĩweesĩ kana Ngai nĩwaleanĩte na ũthaaa nũndũ nĩwatavĩtye Atamu na Eva kana mũndũ aĩle kũlũmany’a na ũla ũtwaanĩte nake.—Mwambĩlĩlyo 2:24.

Kwasũanĩa ngelekany’o ĩngĩ. Nthĩnĩ wa Meko ma Atũmwa 16:3, twĩmanyĩasya kana Vaulo atanamba kũendany’a na Timotheo nthĩnĩ wa syalo syake sya ũmisonalĩ, nĩwamwaĩkie. Ĩndĩ mũsoanĩ wa 4 tũsomaa kana ĩtina wa vau, Vaulo na Timotheo nĩmathokeie ndũa mbingĩ maitavya ana-a-asa “kĩla atũmwa na atumĩa ala maĩ Yelusaleme matw’ĩte.” Na ũndũ ũmwe watw’ĩtwe nĩ kana Aklĩsto mayaĩ na vata wa kwaĩkwa. (Meko ma Atũmwa 15:5, 6, 28, 29) Nĩkĩ ĩndĩ Vaulo woonie wĩ waĩlu Timotheo aĩkwe? Kĩtumi “nũndũ wa Ayuti ala maĩ isionĩ isu, nĩkwĩthĩwa onthe nĩmeesĩ kana ĩthe wake aĩ Mũkiliki.” Vaulo ndendaa kũthatya mũndũ kana kũmũlulutĩkya. Endaa Aklĩsto maendeee ‘kwĩyĩĩkĩĩthasya [mo ene] mbee wa wasya wa ngoo wa andũ onthe methonĩ ma Ngai.’—2 Akolintho 4:2; 1 Akolintho 9:19-23.

Vaulo na Timotheo nĩmeekie motwi angĩ maingĩ mailye ta ũsu. Twasoma Alomi 14:15, 20, 21 na 1 Akolintho 8:9-13; 10:23-33, nĩtwonaa ũndũ Vaulo weeyũmbanĩtye kũeka kwĩka maũndũ mana, o na kũtw’ĩka mayaĩ mathũku, nĩ kana ndakalulutĩkye angĩ. Na aandĩkie ũũ ĩũlũ wa Timotheo: “Ndi na mũndũ ũngĩ ũilye take ũla ũtonya kũthĩnĩkĩa mavata menyu nesa. Nĩkwĩthĩwa ala angĩ onthe mathĩnĩkĩaa maũndũ moo ene, ĩndĩ ti ma Yesũ Klĩsto. Nũndũ inyw’ĩ nĩmwĩsĩ nesa kana nĩweenenganie mwene, na o ta kana kanini keũthũkũma na ĩthe wako, nĩwathũkũmie vamwe nakwa nĩ kana ũvoo mũseo ũendeee na mbee.” (Avilivi 2:20-22) Aũme asu elĩ Aklĩsto matũtiĩe ngelekany’o nzeo ta kĩ! Yĩla mataĩ na mwĩao mũna mayeekaa ũndũ mekwenda, ĩndĩ nĩmaatĩĩaa ngelekany’o ya Yeova na Mwana wake kwa kwĩka motwi matonya kũtetheesya angĩ mamũthũkũme Yeova.

Kwasũanĩa Yesũ Klĩsto, ũla nĩwe ngelekany’o ĩla nzeo vyũ. Nthĩnĩ wa ũtavany’a wake wa kĩĩmanĩ, nĩwaeleisye nesa kana tũyaĩle kwĩanĩwa no kũatĩĩa mĩao ĩla Ngai ũtũnengete, ĩndĩ nĩtwaĩle kũsũanĩa nĩkĩ ũtũnengete mĩao ĩsu nĩ kana tũtonye kwĩka motwi maseo maũndũnĩ angĩ ta asu. (Mathayo 5:21, 22, 27, 28) Yesũ, Vaulo, Timotheo, na Yosevu mayaasũanĩa kana no meke kĩla mekwenda aĩ no kwĩthĩwa vayaĩ mwĩao mũna wamakanĩtye. Nĩmeesĩ kana mĩao ĩlĩ ĩla ya vata vyũ nĩ kũmwenda Yeova na kwenda andũ ala angĩ, na kwoou meekaa motwi mekwonany’a nĩmekũatĩĩa mĩao ĩsu.—Mathayo 22:36-40.

Nata Aklĩsto Ũmũnthĩ?

Vate nzika, tũyaĩle kwona Mbivilia ta ĩvuku ya mĩao yĩtavasya andũ maũndũ onthe ala maĩle kwĩka na ala mataĩle kwĩka. Nĩtũtanĩthasya ngoo ya Yeova mũno yĩla twanyuva kwĩka maũndũ ala mamwendeeasya, o na mavinda ala tũte na mwĩao wa ĩmwe kwa ĩmwe. Kwa ndeto ingĩ, vandũ va kweteelaa tũtavw’e kĩla Ngai ũkwenda twĩke, nĩtwaĩle ‘kũmanyaa kwenda kwa Yeova nĩ kwĩva.’ (Aeveso 5:17; Alomi 12:2) Nĩkĩ kwĩka ũu kũmũtanĩthasya Yeova? Nũndũ kwonanasya kana kĩla twendete mũno nĩ kũmũtanĩthya ĩndĩ ti kwĩyendeesya ithyĩ ene. O na ĩngĩ, kĩu kyonanasya kana nĩtũmũtũngĩaa mũvea mũno nũndũ wa wendo ũla ũtwonasya, na kĩu nĩkĩtumaa twenda kũatĩĩa ngelekany’o yake kwa kwonasya andũ onthe kana nĩtũmendete. (Nthimo 23:15; 27:11) Na kwongela ũu, tweeka maũndũ mosanĩte na kĩla kĩ Maandĩkonĩ, nĩtũendeeaa nesa kĩ-veva na tũikothaa kũkwatwa nĩ mathĩna ma mwĩĩ.

Ekai twone ũndũ mwolooto ũsu ũtonya kũtũtetheesya yĩla tũkwĩka motwi.

Yĩla Tũũnyuva Maũndũ ma Kwĩtanĩthya

Kwasũanĩa ngelekany’o ya mwana-a-asa wa mũika ũkwenda kũthooa mbathi sya mwini mũna. Ethukĩĩsya mbathi isu no ew’e ikũnĩtwe nesa, ĩndĩ ayĩthĩa mwini ũsu aneeneete maũndũ ma ũlaalai na akatũmĩa ndeto mbuku. Na kũthũkya ũvoo, ayĩthĩa mwini ũsu ainĩte ta ũthatĩte na awetete maũndũ mekwĩkĩa andũ vinya mendeew’e nĩ ũng’endu. Nũndũ mwanake ũsu nũmwendete Yeova, kĩla ũsũanĩaa mũno nĩ ũndũ Yeova wonaa maũndũ ma mũthemba ũsu. Ĩndĩ we atonya kwĩka ata nĩ kana amanye kwenda kwa Ngai ũndũnĩ ũsu?

Valũanĩ ũla mũtũmwa Vaulo waandĩkĩie Akalatia, nĩwatalanilye mawĩa ma mwĩĩ na aweta ũsyao wa veva wa Ngai. No kwĩthĩwa wĩsĩ nguma ila italawa ta ũsyao wa veva wa Ngai nĩ wendo, ũtanu, mũuo, wũmĩĩsyo, kwĩka angĩ nesa, ũseo, mũĩkĩĩo, ũuu, na kwĩsiĩĩa. Ĩndĩ nĩ maũndũ meva matalawa ta mawĩa ma mwĩĩ? Vaulo aandĩkie: “Yu mawĩa ma mwĩĩ nĩmonekete ũtheinĩ, namo nĩ ũlaalai, ũvuku, kwĩka maũndũ mavuku na ngũlũ, kũthaitha mĩvw’anano, kũneenany’a na maveva, ũmaitha, ĩteta, kĩwĩu, mothilĩku, ngananĩo, mũaanĩko, mũtilĩkangano, kwĩw’ĩa angĩ woo, ũnywi, mboka itaĩle, na maũndũ angĩ ta asu. Nĩmũkany’a kwĩ tene ĩũlũ wa maũndũ asu, o tondũ namũkanisye, kana ala mekaa maũndũ asu maikatiĩwa Ũsumbĩ wa Ngai.”—Akalatia 5:19-23.

Vaulo aiminĩĩa kũtalany’a mawĩa asu aisye: “Na maũndũ angĩ ta asu.” Kĩu kĩonany’a kana ndaatalany’a maũndũ onthe vyũ ala maaĩle kwoneka ta mawĩa ma mwĩĩ. Mũndũ ũkũsũanĩa nesa akwata valũa ũsu ndaĩ esa kwasya, “Nyie Maandĩko nĩmanthaĩtye kwĩka ũndũ o na wĩva ũla Vaulo ũtanatalany’a katĩ wa mawĩa ma mwĩĩ.” Vandũ va ũu, aaĩle kũtũmĩa kĩlĩko nĩ kana amanye nĩ maũndũ meva Vaulo ũtanaweta matonya kwĩthĩwa mailye “ta asu.” Ala mekaa maũndũ Vaulo ũtaaweta ĩndĩ mailye “ta asu,” na maiema kwĩlila, maikatanĩa moathimo ala makaetwe nĩ Ũsumbĩ wa Ngai.

Kwoou nĩtwaĩle kũmanya nĩ kyaũ kĩmwendeeasya Yeova. Ĩndĩ nĩ vinya kwĩka ũu? Twasye ndakĩtalĩ waku nĩwakwĩa ũĩsae matunda na mboka kwa wingĩ, ĩndĩ ndũkaye mĩsukuti, ice cream, na syĩndũ ingĩ ta isu. We no ũemwe nĩ kũmanya kana keki nĩ ĩmwe katĩ wa syĩndũ isu ingĩ? Yu kwasyoka ĩngĩ maũndũnĩ ala twaweta monanasya kana mũndũ e na ũsyao wa veva na angĩ monanasya kana e na mawĩa ma mwĩĩ. Syo mbathi sya ũla mwini itonya kũvangĩlwa va? Vate nzika, vai ũndũ o na ũmwe nthĩnĩ wasyo ũkwonany’a kana nikwĩkĩa mũndũ vinya ethĩwe na nguma ta wendo, ũseo, kwĩsiĩĩa, na nguma ingĩ syĩ nthĩnĩ wa ũsyao wa veva wa Ngai. Mũndũ nde na vata wa kwonw’a mwĩao wĩ Mbivilianĩ nĩ kana amanye kana mbathi sya mũthemba ũsu iimwendeeasya Ngai. Myolooto ĩsu no ĩtũtetheesye yĩla tũũmantha syĩndũ sya kũsoma, tũkwĩloela sinema, ivĩndĩ sya televiseni, tũũthaũka mathaũ ma kombiũta, tũũsoma maũvoo isesenĩ sya Indaneti, na yĩla tũkwĩka maũndũ angĩ ta asu.

Yĩla Tũũnyuva Kĩla Tũkwĩkĩa na Ũndũ Tũkwĩyanakavya

O na ĩngĩ, Mbivilia nĩtũnengete myolooto ĩtonya kũtũtetheesya kũmanya twĩĩkĩa ngũa iilye ata na twĩĩyanakavya ata. Kĩu nĩkĩtetheeasya kĩla Mũklĩsto kwĩka ũtwi mũseo ũndũnĩ ũsu. O naw’o ũndũ ũũ nũnengae mũndũ ũla ũmwendete Yeova mwanya mũseo wa kwonany’a eĩka maũndũ ala meũmwendeesya we mwene, kana eĩka kĩla kĩũmũtanĩthya Ĩthe wake wa ĩtunĩ, Yeova. O na kau Yeova ndatũnengete mwĩao wa ĩmwe kwa ĩmwe wonanĩtye kĩla twaĩle kwĩkĩa, ũu ti kwasya kana ndakũlanasya na kĩla andũ mekwĩkĩa. Andũ ma kĩsio kĩmwe mekĩaa ngũa syĩ kĩvathũkany’o na ma kĩsio kĩngĩ, o na mĩkĩĩle ya ngũa ya andũ ma kĩsio kĩmwe nĩvĩndũkaa ĩtina wa ĩvinda. Ĩndĩ o na ũu wĩ o vo, Ngai nũnenganĩte myolooto ĩtonya kũtetheesya andũ make mavinda onthe, o na methĩwe mekalaa kĩsionĩ kĩva.

Kwa ngelekany’o, ĩandĩko ya 1 Timotheo 2:9, 10 yaĩtye: “O ta ũu, aka namo maĩlĩte kwĩyanakavya kwa kwĩkĩa ngũa ila syaĩlĩte, me na ndaĩa na kĩlĩko kĩanĩu, na ti kwa mĩseũvĩlye ya nzw’ĩĩ na thaavu na lũlũ na ngũa sya thooa mũnene, ĩndĩ kwa nzĩa ĩla yaĩlĩte aka ala maasya kana nĩmamũkĩaa Ngai, na ũu nĩ kwasya, methĩwe na meko maseo.” Kwoou aka na aũme Aklĩsto nĩmaĩle kũsũanĩa mũno nĩ ngũa sya mũthemba wĩva andũ kĩsionĩ kyoo mekwatasya andũ ala “maasya kana nĩmamũkĩaa Ngai” mekĩe. Ũsu nĩ ũndũ wa vata mũno nũndũ mĩkĩĩle yitũ ya ngũa no ĩtume andũ kĩsionĩ kitũ matwĩthukĩĩsya kana malea kũtwĩthukĩĩsya. (2 Akolintho 6:3) Nĩtwaĩle kwĩthĩwa twĩ metho tũikakwatĩĩe mũno wendi witũ wa kwĩkĩa ngũa sya mũthemba mũna ethĩwa nitonya kwelelũkya kana kũlulutĩkya angĩ.—Mathayo 18:6; Avilivi 1:10.

Yĩla Mũklĩsto wamanya mĩkĩĩle yake ya ngũa kana kwĩyanakavya kwake nĩkũthatasya kana kũkalulutĩkya angĩ, nĩwaĩle kũatĩĩa ngelekany’o ya Vaulo na ayĩka moalyũku nĩ kana amatetheesye mamũthũkũme Yeova. Vaulo aisye: “Atĩĩai ngelekany’o yakwa o tondũ nyie nĩatĩĩaa ngelekany’o ya Klĩsto.” (1 Akolintho 11:1) Na aandĩkie ũũ ĩũlũ wa Yesũ: “O nake Klĩsto ndaaĩyendeesya we mwene.” Kĩla Vaulo wendaa kũmanyĩsya Aklĩsto kĩ ũtheinĩ, nakyo nĩkyo kĩĩ: “Ithyĩ ala twĩ na vinya nĩtwaĩle kũkua mawonzu ma ala mate na vinya, na ti kwĩyendeesya ithyĩ ene. Ekai kĩla ũmwe witũ amwendeesye mũtũi wake kwa kũmwĩka ũseo, nĩ kana amwĩkĩe vinya.”—Alomi 15:1-3.

Ũndũ Tũtonya Kwĩmanyĩsya Kũtũmĩa Ilĩko Sitũ

Tũtonya kũmanyĩsya ilĩko sitũ ata wĩthĩe no tũmanye kĩla kĩmwendeeasya Yeova o na yĩla ũtatũnengete mwĩao wa ĩmwe kwa ĩmwe ũkonetye ũndũ mũna? Twasoma Ndeto yake kĩla mũthenya, twatata tũelewe kĩla twasoma, na twavindĩĩsya mũno kĩu twasoma, tũkamanyĩasya ilĩko sitũ kwĩkaa motwi maseo. Kũmanyĩsya ilĩko sitũ nĩkũkuaa ĩvinda. O tondũ kana keanaa o kavola kwa kavola o na kateũmanya, now’o mũndũ ũendeeaa o kavola kwa kavola kũmũthengeea Yeova na ayambĩĩa kwĩkaa motwi maseango. Kwoou nĩtwaĩle kwĩthĩwa na wũmĩĩsyo, na tũyaĩle kũkw’a ngoo twoona tũte kwĩka maendeeo na mĩtũkĩ ũndũ tũkwendaa. Ĩndĩ tũyĩsa kũtw’ĩka nĩtwĩkĩte maendeeo aĩ nĩkwĩthĩwa ĩvinda yĩasa nĩyĩvĩtĩte. Kwoou no nginya tũtũmĩae ĩvinda yĩu kwĩmanyĩasya Ndeto ya Ngai tũteũtĩĩa, na tũitata vyũ tũatĩĩe kĩla tũkwĩmanyĩsya.—Aevelania 5:14.

Yĩla Yeova watũnenga mwĩao na twaũatĩĩa, twĩthĩawa twamwony’a kana nĩtũkwenda kũmwĩw’a. Ĩndĩ yĩla tweeka ũtwi ũũmwendeesya mavinda ala tũte na mwĩao wa ĩmwe kwa ĩmwe, twĩthĩawa twamwony’a kana nĩtũmwendete na nĩtũkwenda kũmũtanĩthya. O ũndũ twaendeea kwĩana kĩ-veva, now’o tũkethĩawa na wendi mwingĩ wa kũatĩĩa ngelekany’o ya Yeova na ya Mwana wake. Tũkekĩaa kĩthito tũmanthe Maandĩkonĩ mawoni ma Ngai nĩ kana twĩke motwi matonya kũmwendeesya. Yĩla twamũtanĩthya Ĩthe witũ wa ĩtunĩ maũndũnĩ onthe ala tũkwĩka, o naw’o ũtanu witũ nĩwongelekaa.

[Visa]

Andũ ma isio syĩ kĩvathũkany’o meekĩaa ngũa syĩ kĩvathũkany’o, ĩndĩ twaĩle kũnyuva ngũa sitũ tũatĩĩe myolooto ya Mbivilia