Wĩtanĩthasya na Maũndũ Ala Maĩlĩte?

“Endeeai kwĩyĩĩkĩĩthya maũndũ ala metĩkĩlĩkaa kwa Mwĩaĩi.”​—AEV. 5:10.

1, 2. (a) Ndeto ya Ngai yonanĩtye ata kana Yeova endaa tũtanĩe thayũ? (b) Ethĩwa twonaa kwĩtanĩthya ta “mũthĩnzĩo wa Ngai,” ũu ũkatuma twĩka ata?

 MBIVILIA yĩ na mĩsoa yonanĩtye kana Yeova endaa twĩkale thayũ na tũyĩũtanĩa. Kwa ngelekany’o, Savuli 104:14, 15 yaĩtye kana Yeova “[nĩwumasya] lĩu nthĩ, na mbinyu ĩla ĩtanasya ngoo ya mũndũ, na mauta ma kũtisasya ũthyũ wake, na kĩmũtũ kĩla kĩkĩaa ngoo ya mũndũ vinya.” Vate nzika, Yeova nũtumaa syĩndũ ila syavandwa syĩana na kũete ũsyao, mauta, na mbinyu nĩ kenda tũendeee kwĩkala thayũ. Ĩndĩ mbinyu ‘nĩtanasya ngoo ya mũndũ.’ Kwoou eka o kũtũtetheesya tũendeee kwĩkala thayũ, nĩtumaa tũtana. (Mũta. 9:7; 10:19) Yeova endaa twĩthĩwe twĩ atanu, na ngoo sitũ iyĩthĩwa syĩ na “ũtanu mwingĩ.”​—Meko 14:16, 17.

² Kwoou, vai kĩtumi o na kĩmwe kya kwona ta tũvĩtĩtye ethĩwa nĩtwamantha mwanya wa ‘kũsisya nesa nyũnyi sya yayaya’ na “malaa ma kĩthekanĩ ma lili” kana tweeka ũndũ ũngĩ ũtonya kũtuma tũtanĩa thayũ. (Mt. 6:26, 28; Sav. 8:3, 4) Kwĩtanĩthya nĩ “mũthĩnzĩo wa Ngai.” (Mũta. 3:12, 13) Ethĩwa twonaa kwĩtanĩthya ta mũthĩnzĩo, tũkatũmĩaa ĩvinda yĩu kwa nzĩa ĩtonya kũtanĩthya Mũnengani wa w’o.

Maũndũ me Kĩvathũkany’o ma Kwĩtanĩthya na Mĩvaka

3. Nĩkĩ nĩ ũndũ wa vata kwĩtĩkĩla kana andũ no metanĩthye kwa nzĩa syĩ kĩvathũkany’o?

³ Ala methĩawa na woni ũla waĩlĩte ĩũlũ wa kwĩtanĩthya nĩmaeleawa kana andũ no metanĩthye kwa nzĩa syĩ kĩvathũkany’o ĩndĩ maimanya kana nĩvaĩlĩte kwĩthĩwa na mĩvaka. Nĩkĩ? Nĩ kana tũsũngĩe, ekai tũelekany’e maũndũ ma kwĩtanĩthya na lĩu. Nthĩnĩ wa isio syĩ kĩvathũkany’o ĩũlũ wa nthĩ, andũ methĩawa mendete malĩu me kĩvathũkany’o. Vate nzika, lĩu mũna wendetwe nĩ andũ kĩsionĩ kĩna nũtonya kwĩthĩwa ũtendetwe kĩsionĩ kĩngĩ. O ta ũu, maũndũ ala Aklĩsto mendete kwĩtanĩthya namo kĩsionĩ kĩna nĩmatonya kwĩthĩwa matendeeasya Aklĩsto kĩsionĩ kĩngĩ. O na Aklĩsto mekalaa kĩsionĩ kĩmwe nĩmatonya kwĩthĩwa na mawoni me kĩvathũkany’o. Kwa ngelekany’o, Mũklĩsto no one wĩ ũndũ wa kũtanĩthya kwĩkala vandũ na kũsoma ĩvuku wendete, ĩndĩ Mũklĩsto ũngĩ no one ũndũ ũsu ũte wa kũtanĩthya; Mũklĩsto no atanĩthw’e nĩ kũtwaa kĩsululu na kwĩloela kũndũ, ĩndĩ ũngĩ no one kwĩka ũu kwĩ mĩnoo. O na vailye ũu, nĩtwĩtĩkĩlaa kana andũ no metw’ĩĩe ũndũ mekwĩka maũndũnĩ makonetye lĩu na kwĩtanĩthya, na no methĩwe na mawoni me kĩvathũkany’o.​—Alo. 14:2-4.

4. Nĩkĩ twaĩlĩte kwĩkĩa mĩvaka yĩla tũũnyuva maũndũ ma kwĩtanĩthya? Nengane ngelekany’o.

⁴ Ĩndĩ o na ũu wĩ o vo, nĩtwĩsĩ kana kwĩtanĩthya kwa nzĩa syĩ kĩvathũkany’o kũitũnengete mwanya wa kwĩtanĩthya ũndũ tũkwenda. Kwasũanĩa ĩngĩ ĩla ngelekany’o ya lĩu. O na kau no tũye malĩu me kĩvathũkany’o, tũyĩsa kũya lĩu mwou na ngũlũ. Kwĩka ũu kũyosanĩte na kĩlĩko na nĩkũtonya kũlikya ũima witũ wa mwĩĩ mũisyonĩ. O ta ũu, o na kau no twĩtanĩthye na maũndũ me kĩvathũkany’o, tũitonya kwĩtanĩthya na maũndũ matonya kũlikya thayũ mũisyonĩ, makonetye ũng’endu, kana makonetye mwĩkalĩle mũvuku. Kwĩtanĩthya na maũndũ ta asu kũyosanĩte na myolooto ya Mbivilia na no kwanange ũima witũ wa mwĩĩ na ngwatanĩo yitũ na Ngai. Kwoou nĩ kenda tũikakĩle mĩvaka, nũseo tũkamba kũmanya kana mũthemba mũna wa kwĩtanĩthya ũla ũũtwendeesya no ũtũtethye. (Aev. 5:10) Tũtonya kwĩka ũũ ata?

5. Tũtonya kũmanya ata kana ũndũ mũna wa kwĩtanĩthya nĩwosanĩte na myolooto ya Ngai?

⁵ Nĩ kana ũndũ mũna wa kwĩtanĩthya ũtũtethye na ũimwendeesya Yeova, nĩwaĩlĩte kwosana na myolooto mĩna yĩ Ndetonĩ ya Ngai. (Sav. 86:11) Kwoou nĩ kana ũĩkĩĩthye ethĩwa ũndũ mũna ũkwenda kwĩtanĩthya naw’o nĩwaĩlĩte, nũtonya kwĩkũlya makũlyo atatũ. Namo nĩ ta, nĩ kyaũ, nĩ ĩndĩĩ, na nũũ. Ekai tũneenee kĩla ĩkũlyo.

Nĩ Kyaũ Ũkwĩtanĩthya Nakyo?

6. Nĩ maũndũ meva ma kwĩtanĩthya twaĩlĩte kũleana namo, na nĩkĩ?

⁶ Ũtanamba kwĩtanĩthya, mbee nĩwaĩle kwĩkũlya ‘nĩĩtanĩthya na Kyaũ?’​—ũu nĩ kwasya, ‘Maũndũ asu ma kwĩtanĩthya meũmbendeesya nĩ ma mũthemba mwaũ?’ Yĩla ũendeee kũmantha ũsũngĩo, nĩ ũndũ wa vata kũlilikana kana ve mĩthemba ĩlĩ ya maũndũ ma kwĩtanĩthya. Wa mbee, nĩ ũla tũleanaa naw’o na mũthemba wa kelĩ nĩ ũla twonaa nĩvatonyeka tũketanĩthya naw’o. Mũthemba wa mbee nĩ wĩva? Nthĩnĩ wa nthĩ ĩno nthũku, maũndũ maingĩ ma kwĩtanĩthya nĩ ala me na syĩko ite kwosana na myolooto ya Mbivilia kana itũlĩte mĩao ya Ngai. (1 Yoa. 5:19) Aklĩsto ma w’o nĩmaleanaa vyũ na maũndũ ta asu ma kwĩtanĩthya. Maũndũ asu nĩ vamwe na ala makonetye kũũmĩsya andũ ala angĩ, ndaimoni, aũme kũkoma na aũme, aka kũkoma na aka, kwĩloela mavisa makonetye ũlaalai, ũng’endu kana ũndũ ũngĩ ũla ũkumasya maũndũ mavuku, kana mwĩkalĩle mũvuku. (1 Ako. 6:9, 10; soma Ũvuany’o 21:8.) O na ethĩwa twĩkalaa va, nĩtũmũĩkĩĩthasya Yeova kana ‘nĩtũmenete vyũ ũla ũthũku’ kwa kwĩvathana na maũndũ ta asu ma kwĩtanĩthya.​—Alo. 12:9; 1 Yoa. 1:5, 6.

7, 8. Tũtonya kũmanya ata kana maũndũ ala me nthĩnĩ wa ũndũ mũna wa kwĩtanĩthya nĩmaĩle kana mayaĩle? Nengane ngelekany’o.

⁷ Mũthemba wa kelĩ wa kwĩtanĩthya wĩthĩawa na maũndũ ala mataleetwe ĩmwe kwa ĩmwe Ndetonĩ ya Ngai. Tũtanamba kwĩtanĩthya na maũndũ ma mũthemba ũsu, no nginya tũsisye woni wa Ngai ĩũlũ wa kĩla kyaĩlĩte o tondũ vonanĩtw’e nĩ myolooto ya Mbivilia. (Nth. 4:10, 11) Tweeka ũu, nĩtwaĩlĩte kwĩka ũtwi witũ ene ũla ũũtuma tũendeea kwĩthĩwa na wasya mũseo wa ngoo. (Aka. 6:5; 1 Tim. 1:19) Tũtonya kwĩka ũu ata? Kwasũanĩa ngelekany’o ĩno: Ethĩwa tũyaaya lĩu mũna, mbee no twambe kũmanya ũseũvĩtw’e na syĩndũ syĩva. O ta ũu, tũtanamba kwĩtanĩthya na ũndũ mũna, nĩtwaĩlĩte kwĩka ũkunĩkĩli tũmanye ũkonetye maũndũ meva.​—Aev. 5:17.

⁸ Kwa ngelekany’o, no wĩthĩwe wendete mathaũ, na ũsu nĩ ũndũ wĩthĩawa. Mathaũ nĩ ma kwendeesya na no maũtanĩthye. Ĩndĩ, nata ethĩwa wendeeaw’a nĩ mathaũ mana nũndũ methĩawa na masindano makalĩ, andũ nĩmalikasya mathayũ moo mũisyonĩ, mũndũ no aũmĩĩe mũno vo, andũ makathĩĩaa me na kelele mwingĩ, andũ monanasya ũndũ mendete nthĩ yoo, kana maũndũ angĩ ta asu? Wamina kũmanya maũndũ ala me vo, no ũtw’e ethĩwa nĩmekwosana na mosũanĩo ma Yeova na ũvoo wa mũuo na wendo ũla tũtavasya ala angĩ. (Isa. 61:1; Aka. 5:19-21) Ĩndĩ, ethĩwa ũndũ mũna wa kwĩtanĩthya wĩ na maũndũ matonya kũmwendeesya Yeova, no ũũtethye na no ũũtanĩthye.​—Aka. 5:22, 23; soma Avilivi 4:8.

Nĩĩtanĩthya Ĩndĩĩ?

9. Nĩ kyaũ kĩvuanaw’a nĩ ũsũngĩo wa ĩkũlyo, ‘Nĩĩtanĩthya ĩndĩĩ?’

⁹ Ĩkũlyo ya kelĩ yĩla waĩle kwĩkũlya nĩ, Ĩndĩĩ?​—na ũu nĩ kwasya, ‘Ngeetanĩthya ĩndĩĩ? Ngatũmĩa ĩvinda yĩana ata ngĩtanĩthya?’ Ũsũngĩo witũ ĩũlũ wa nĩ kyaũ tũkwĩtanĩthya nakyo nũvuanasya woni witũ ĩũlũ wa maũndũ ala twĩtĩkĩlanaa namo na ala tũtetĩkĩlanaa namo. Ĩndĩ ũsũngĩo witũ ĩũlũ wa nĩ ĩndĩĩ tũkwĩtanĩthya ũvuanasya maũndũ ala tũvĩtasya mbee, kana nĩ kyaũ twonaa kĩ kya vata na nĩ kyaũ twonaa kĩte kya vata. Kwoou, tũtonya kũmanya ata kana ũndũ mũna twĩtanĩthasya naw’o nĩ wa vata?

10, 11. Ndeto sya Yesũ ila syĩ nthĩnĩ wa Mathayo 6:33 itonya kũtũtetheesya ata kũtw’a ĩvinda yĩla tũũtũmĩa tũyĩtanĩthya?

¹⁰ Yesũ Klĩsto eeie aatĩĩi make atĩĩ: “No nginya ũmwende Yeova Ngai waku na ngoo yaku yonthe, na thayũ waku w’onthe, na kĩlĩko kyaku kyonthe, na vinya waku w’onthe.” (Mko. 12:30) Kwoou kũmwenda Yeova nĩkw’o kwĩthĩawa kwĩ kwa mbee thayũnĩ witũ. Twonanasya kana nĩtwĩkaa ũu kwa kũatĩĩa ũtao ũũ wa Yesũ: “Endeeai ĩndĩ kũmantha mbee Ũsumbĩ na ũlũngalu wake, na syĩndũ isu ingĩ syonthe mũkongeleelwa.” (Mt. 6:33) Ndeto isu itonya kũtũtetheesya ata kũmanya ĩvinda yĩla tũũtũmĩa tũyĩtanĩthya na ũndũ ũsu nĩ wa vata mũno wĩana ata?

¹¹ Kwasũanĩa ũndũ ũũ: Yesũ atwĩie ‘tũendeee kũmantha mbee ũsumbĩ.’ Ndaatwĩa ‘tũendeee kũmantha ũsumbĩ wĩ w’oka.’ Vate nzika, Yesũ nĩweesĩ kana ve maũndũ maingĩ tũtonya kũmantha thayũnĩ eka o Ũsumbĩ. Nĩtwaĩlĩte kũmantha vandũ va kwĩkala, lĩu, ngũa, kĩsomo kya mũsingi, wĩa, tũketanĩthya, na maũndũ angĩ maingĩ. Ĩndĩ o na vailye ũu, katĩ wa maũndũ asu onthe ala tũmanthaa, no ũndũ ũmwe wũkaa mbee, naw’o nĩ Ũsumbĩ. (1 Ako. 7:29-31) Ũw’o ũsu wa mũsingi nĩwaĩle kũtũsukuma twĩke maũndũ ala angĩ, o vamwe na kwĩtanĩthya, kwa nzĩa ĩtonya kũtuma twĩanĩsya ũndũ ũla wa vata vyũ, naw’o nĩ kũthĩnĩkĩa maũndũ ma Ũsumbĩ. Tweeka ũu, kwĩtanĩthya kwa kĩthimo no kũtume tũtetheka.

12. Mwolooto ũla wĩ nthĩnĩ wa Luka 14:28 ũtonya kũatĩĩwa ata maũndũnĩ ma kwĩtanĩthya?

¹² Kwoou, yĩla twatw’a kũtũmĩa ĩvinda kwĩtanĩthya, nũseo tũkamba kwĩka masavu. (Luka 14:28) Nĩtwaĩlĩte kũsisya ĩvinda yĩla yĩtonya kũtũmĩka tũyĩtanĩthya. Twamina kwĩka ũu no nginya tũtw’e ethĩwa nĩtwaĩlĩte kũtũmĩa ĩvinda yĩana ũu. Ethĩwa kwĩtanĩthya na ũndũ mũna kwĩtuma tũteanĩsya maũndũ ma vata ta kwĩmanyĩsya Mbivilia, kwĩthĩwa na ũthaithi wa mũsyĩ, kũthi maũmbanonĩ, kana kũtavany’a, ũu wĩonany’a tũyaĩlĩte kwĩtanĩthya naw’o. (Mko. 8:36) Ĩndĩ ethĩwa twamina kwĩtanĩthya twĩw’aa twakata vinya wa kũendeea kũmantha maũndũ ma Ũsumbĩ, no tũtw’e kana kũtũmĩa ĩvinda yitũ tũyĩtanĩthya na ũndũ ũsu nĩkwaĩle.

Nĩĩtanĩthya Naaũ?

13. Nĩkĩ twaĩlĩte kũnyuva nesa andũ ala tũkwĩtanĩthya namo?

¹³ Ĩkũlyo ya katatũ yĩla waĩle kwĩkũlya nĩ, nĩĩtanĩthya Naaũ?​—na ũu nĩ kwasya, ‘Naaũ ala ngwenda twĩtanĩthye ĩmwe?’ Nĩ ũndũ wa vata kũsũanĩa kĩu yĩla ũkwenda kwĩtanĩthya. Nĩkĩ? Nũndũ anyanya ala wanyuva nĩmo matusaa wĩĩtanĩthya na ũndũ ũilye ata. O tondũ mũndũ wĩw’aa lĩu wĩ mũyo yĩla ũkũĩsanĩa na anyanya aseo, now’o wĩw’aa mũyo mũnango yĩla ũkwĩtanĩthya na anyanya aseo. Nĩw’o kana, aingĩ maitũ, na mũno mũno andũ ma mũika, nĩmew’aa mũyo yĩla mekwĩtanĩthya na andũ angĩ. Kwoou, nĩ kenda kĩla tũkwĩka kĩtũtethye, nũseo tũmanye kwĩ tene twĩnyuva kwĩtanĩthya na anyanya mailye ata na nĩ meva tũkwĩvathana namo.​—2 Mav. 19:2; soma Nthimo 13:20; Yak. 4:4.

14, 15. (a) Yesũ atwiĩie ngelekany’o yĩva ya kũnyuva anyanya ala maĩlĩte? (b) Nĩ makũlyo meva twaĩlĩte kwĩkũlya yĩla tũũnyuva anyanya?

¹⁴ Tũkatetheka mũno twaatĩĩa ngelekany’o ya Yesũ ya kũnyuva anyanya. Kuma syĩndũ syoombwa, Yesũ nĩwendete andũ. (Nth. 8:31) Yĩla waĩ vaa ĩũlũ wa nthĩ, nĩwendete andũ ma mĩthemba yonthe. (Mt. 15:29-37) Ĩndĩ o na vailye ũu, Yesũ nĩwavathũkanasya katĩ wa kwĩthĩwa na ũnyanya na kwĩthĩwa na ndũũ ngamu. O na kau Yesũ aĩ na ũnyanya na andũ onthe, eethĩawa na ndũũ ngamu na o ala meanĩasya maũndũ mana. Yesũ ameie ũũ atũmwa make 11 ala maĩ aĩkĩĩku: “Inyw’ĩ mwĩ anyanyawa ethĩwa mũkeekaa kĩla ngũmwĩaĩa.” (Yoa. 15:14; o na ĩngĩ sisya Yoa. 13:27, 30.) Yesũ eethĩawa na ndũũ ngamu na andũ o ala mamũatĩĩaa na mamũthũkũmaa Yeova.

¹⁵ Kwoou, yĩla ũũsũanĩa kũtuma ndũũ ngamu na mũndũ, wĩthĩwa wĩ ũndũ wa ũĩ ũkalilikana ndeto sya Yesũ. Ĩkũlye makũlyo ta aa: ‘We mũndũ ũũ nĩwonanasya kwĩsĩla ndeto na meko make kana nũatĩĩaa mĩao ya Yeova na Yesũ? We aatĩĩaa myolooto ya mwĩkalĩle ĩla yonanĩtw’e Mbivilianĩ o tondũ nĩkaa? Kw’o kũtuma ndũũ nake nĩkũũmbĩkĩa vinya nĩvĩtye mbee Ũsumbĩ thayũnĩ wakwa na ndyĩthĩwa nĩ mũthũkũmi wa Yeova mũĩkĩĩku?’ Waĩkĩĩthya vyũ kana mosũngĩo ma makũlyo asu nĩ ĩĩ, vate nzika nĩwakwata mũnyanya mũtonya kwĩtanĩthya ĩmwe.​—Soma Savuli 119:63; 2 Ako. 6:14; 2 Tim. 2:22.

Maũndũ ala Twĩtanĩthasya Namo —Nĩmaĩlĩte?

16. Nĩ kyaũ twaĩle kwamba kũmanya ĩũlũ wa kĩla tũkwĩtanĩthya nakyo?

¹⁶ Nĩtwaneenea o kwa ũkuvĩ ĩũlũ wa maũndũ atatũ twaĩle kũsũanĩa yĩla tũkwenda kwĩtanĩthya, namo nĩ waĩlu, wingĩ, na anyanya. Nĩ kenda tũtetheke, maũndũ ala tũkwĩtanĩthya namo no nginya methĩwe mateũtũla myolooto ya Mbivilia maũndũnĩ asu atatũ. Kwoou, tũtanamba kũtw’a kana nĩtũkwĩtanĩthya na ũndũ mũna, no nginya twambe kũũthiana. Ĩũlũ wa waĩlu, nĩtwaĩle kũmanya atĩĩ: ‘Nĩ kyaũ tũkwĩtanĩthya nakyo? Nĩ kĩseo kana nĩ kĩvuku?’ (Nth. 4:20-27) Ĩũlũ wa wingĩ nĩtwaĩle kũmanya atĩĩ: ‘Nĩtũmĩa ĩvinda yĩana ata? Yo ĩvinda yĩu ngũtũmĩa nĩyaĩlĩte kana ĩyaĩlĩte?’ (1 Tim. 4:8) Na ĩũlũ wa anyanya nĩtwaĩle kwamba kũmanya atĩĩ: ‘Naaũ tũkwĩtanĩthya twĩ ĩmwe? Mo anyanya asu nĩ aseo kana nĩ athũku?’​—Mũta. 9:18; 1 Ako. 15:33.

17, 18. (a) Tũtonya kũmanya ata ethĩwa maũndũ ala twĩtanĩthasya namo nĩmekwosana na myolooto ya Mbivilia? (b) We mwene ũtw’ĩte kwĩka ata yĩla ũũnyuva maũndũ ma kwĩtanĩthya?

¹⁷ Ethĩwa mũthemba mũna wa kwĩtanĩthya ndũkwosana na myolooto ya Mbivilia katĩ wa maũndũ ala atatũ mawetwa, ũu nĩ kwonany’a kana ndwaĩle kwĩtanĩthya naw’o. Ĩndĩ, twaĩkĩĩthya kana maũndũ ala tũkwĩtanĩthya namo nĩmekwosana na myolooto ya Mbivilia, makamũetee Yeova ndaĩa na makatũtethya.​—Sav. 119:33-35.

¹⁸ Kwoou, ekai yĩla tũkwĩtanĩthya tũtate twĩke kĩla kyaĩle ĩvinda yĩla yaĩle na twĩ na andũ ala maĩlĩte. Ekai kĩla ũmwe waitũ ethĩwe na mea ma kũatĩĩa ũtao ũũ wa Mbivilia: “Ethĩwa nĩmũũya kana nĩmũũnyw’a kana mwĩĩka ũndũ ũngĩ o na wĩva, ĩkai maũndũ onthe kwondũ wa kũmũtaĩa Ngai.”​—1 Ako. 10:31.

We No Ũelesye?

Ĩũlũ wa kwĩtanĩthya, ũtonya ata kũatĩĩa myolooto ĩĩ yĩ nthĩnĩ wa . . .

• Avilivi 4:8?

• Mathayo 6:33?

• Nthimo 13:20?

[Makũlyo]

[Visa]

(Wenda kwona maũndũ aa ũndũ mavangĩtwe, sisya Ĩkaseti yĩĩ)

✔Nĩ Kyaũ

[Visa]

(Wenda kwona maũndũ aa ũndũ mavangĩtwe, sisya Ĩkaseti yĩĩ)

✔Nĩ Ĩndĩĩ

[Visa]

(Wenda kwona maũndũ aa ũndũ mavangĩtwe, sisya Ĩkaseti yĩĩ)

✔Naaũ

[Visa]

Tũtonya ata kũatĩĩa ngelekany’o ya Yesũ yĩla tũũnyuva anyanya maitũ na maũndũ ma kwĩtanĩthya?