1-3. Inki mbeni kelandaka beto yonso, mpi sambu na nki kutadila mambu yina Biblia kelongaka kepesaka beto mwa kikesa?

YINDULA nde nge kebaka ntinu sambu na kutina mbeni mosi ya nku. Yandi kele ngolo mpi ntinu mingi kuluta nge. Nge kezaba nde yandi kewilaka ve bantu mawa sambu nge memonaka yandi kefwa banduku na nge yankaka. Nge kesala ngolo na kutina yandi, kansi yandi kepusana kaka penepene ti nge. Yo kemonana bonso nde kivuvu kele ve. Kansi, na mbala mosi, muntu mosi mebasika na lweka na nge sambu na kugulusa nge. Yandi meluta mpenza mbeni na nge na ngolo, mpi yandi mesila na kusadisa nge. Yo tapesa nge kikesa mingi mpenza!

² Beto lenda tuba nde, mbeni ya mutindu mosi ke na kulanda nge. Yandi kelandaka beto yonso. Mutindu beto longukaka yo na kapu yina meluta, Biblia kebingaka lufwa nde mbeni. Ata muntu mosi ve na kati na beto lenda tina yo to kununga yo. Mingi na kati na beto memonaka mbeni yai kebaka luzingu ya bantu yina beto vandaka kuzola. Kansi Yehowa meluta mpenza lufwa na ngolo. Yandi kele Ngulusi ya zola yina memonisaka dezia nde yandi lenda nunga mbeni yai. Mpi yandi kesila nde yandi tafwa mbeni yai, mbala mosi mpi kimakulu. Biblia kelongaka nde: “Lufwa kele mbeni ya nsuka ya yandi ta fwa.” (1 Korinto 15:26) Yai kele nsangu ya mbote mpenza!

 ³ Bika beto tadila na bunkufi mutindu beto kekudiwaka kana muntu mosi ya beto mezaba mefwa. Kusala mutindu yai tasadisa beto na kubakisa kima mosi yina tapesa beto kyese. Yehowa kesila nde bafwa tazinga dyaka. (Yezaya 26:19) Yandi tavutula bo dyaka na luzingu. Yai kele kivuvu ya lufutumuku.

4. (a) Sambu na nki mawi ya Yezu na lufwa ya muntu mosi ya bo vandaka kuzola kelonga beto na yina metala mawi ya Yehowa? (b) Inki kinduku ya ngolo Yezu kusalaka?

⁴ Keti muntu mosi ya nge vandaka kuzola mefwaka dezia? Yo lenda vanda mpasi na kukanga ntima na ntwala ya mpasi mpi mawi ya kudimona kukonda lusadisu. Na bantangu ya mutindu yai, beto fwete sosa lusadisu na Ndinga ya Nzambi sambu na kubaka kikesa. (Tanga 2 Korinto 1:3, 4) Biblia kesadisaka beto na kubakisa mawi ya Yehowa mpi ya Yezu na yina metala lufwa. Yezu, yina kumonisaka Tata na yandi na mutindu ya kukuka, kuzabaka mpasi yina bantu kevandaka ti yo kana bo mefwila muntu mosi. (Yoane 14:9) Ntangu Yezu vandaka na Yeruzalemi, yandi vandaka kwenda kutala Lazare ti bampangi na yandi ya bankento, Maria ti Marta, yina vandaka kuzinga na mbanza ya Betani. Bo kumaka banduku ya ngolo. Biblia ketuba nde: “Yesu vandaka kuzola bo yonso: Marta, mpangi na yandi ya nkento, ti Lazare.” (Yoane 11:5) Kansi mutindu beto monaka yo na kapu yina meluta, Lazare kufwaka.

5, 6. (a) Inki Yezu kusalaka ntangu yandi vandaka ti dibuta mpi banduku ya Lazare yina vandaka na mawa? (b) Sambu na nki mawa ya Yezu kepesaka beto kikesa?

⁵ Inki mutindu Yezu kudiwaka ntangu nduku na yandi kufwaka? Disolo ketela beto nde Yezu kuvukanaka ti bampangi mpi banduku ya Lazare na ntangu bo vandaka na mawa sambu na lufwa yina. Ntangu Yezu kumonaka bo, yandi waka mpenza mpasi na ntima. “Mawa ti mpasi simbaka yandi na ntima.” Na nima, disolo ketuba nde: “Yesu yantikaka kudila.” (Yoane 11:33, 35) Keti mawa ya Yezu ketendula nde yandi vandaka ve ti kivuvu? Ata fyoti ve. Ya kyeleka, Yezu kuzabaka nde dyambu mosi ya kuyituka zolaka kusalama. (Yoane 11:3, 4) Ata mpidina, yandi waka mpasi mpi mawa yina lufwa kenataka.

⁶ Na mutindu mosi buna, mawa ya Yezu kepesaka beto kikesa. Yo  kelonga beto nde Yezu ti Tata na yandi, Yehowa, kemengaka lufwa. Kansi Yehowa Nzambi kele ti ngolo ya kunwanisa mpi ya kununga mbeni yina! Bika beto tala dyambu yina Nzambi kupesaka Yezu ngolo na kusala.

7, 8. Sambu na nki dyambu ya Lazare vandaka kumonana kukonda kivuvu na meso ya bantu yina vandaka pana, kansi Yezu kusalaka inki?

⁷ Bo zikaka Lazare na dibulu mosi ya vandaka na kati ya ditadi, mpi Yezu kulombaka nde bo katula ditadi ya bo tulaka na munoko ya dibulu. Marta kubuyaka sambu na nima ya bilumbu iya, yo fwete vanda nde nitu ya Lazare yantikaka kupola. (Yoane 11:39) Na mabanza ya bantu, kivuvu kuvandaka ve.

⁸ Bo katulaka ditadi, ebuna Yezu kubokaka na ndinga ya ngolo nde: “Lazare, kwisa kubasika!” Inki kusalamaka? “Muntu yina vandaka ya kufwa kwisaka kubasika.” (Yoane 11:43, 44) Keti nge lenda yindula kyese yina bantu ya vandaka pana kuwaka? Ata Lazare kuvandaka mpangi na bo ya bakala, muntu ya dibuta na bo, nduku na bo, to mfinangani na bo, bo zabaka nde yandi fwaka. Kansi, ntangu yai yandi vandaka kaka muntu yina ya bo vandaka kuzola, ya kutelama dyaka na kati na bo. Yo vandaka kumonana bonso nde yo lenda salama ve. Ntembe kele ve nde bantu mingi kuyambaka Lazare na kyese yonso. Yo vandaka mpenza kununga lufwa!

9, 10. (a) Inki mutindu Yezu kumonisaka Kisina ya ngolo yina yandi sadilaka sambu na kufutumuna Lazare? (b) Tanga mwa mambote yina beto tabaka kana beto ketanga masolo ya Biblia yina ketubila lufutumuku.

⁹ Yezu kutubaka ve nde yandi kesala kimangu yai na ngolo na yandi mosi. Na kisambu ya yandi salaka na ntwala ya kubinga Lazare na kubasika, yandi monisaka pwelele nde Yehowa muntu vandaka na Kisina ya lufutumuku yina. (Tanga Yoane 11:41, 42) Yai kele ve mbala mosi kaka ya Yehowa kusadilaka ngolo na yandi na mutindu yai. Lufutumuku ya Lazare kele kaka kimangu mosi na kati ya bimangu uvwa ya mutindu yai yina kele ya kusonika na Ndinga ya Nzambi. * Kutanga mpi kulonguka masolo yai kepesaka kyese. Yo kelongaka  beto nde Nzambi kepona-ponaka ve, sambu na kati ya bantu yina kufutumukaka beto kele ti baleke mpi bambuta, babakala mpi bankento, bantu ya Izraele mpi bantu yina kele ve bantu ya Izraele. Mpi baverse yai ketubilaka mpenza kyese yina! Mu mbandu, ntangu Yezu kufutumunaka leke mosi ya nkento, bibuti na yandi “yitukaka ngolo ntangu bo monaka mambu yina.” (Marko 5:42) Ya kyeleka, Yehowa kupesaka bo kikuma mosi ya kuwa kyese yina bo lenda vila ve ata fyoti.

¹⁰ Ya kyeleka, nsukansuka, bantu yina Yezu kufutumunaka kufwaka dyaka. Keti yo ketendula nde yo vandaka ve mfunu na kufutumuna bo? Ata fyoti ve. Masolo yai ya Biblia kendimisa bakyeleka ya mfunu mpi kepesa beto kivuvu.

11. Inki mutindu disolo ya lufutumuku ya Lazare kesadisa beto na kundimisa kyeleka yina kele na Longi 9:5?

¹¹ Biblia kelongaka nde bafwa “kuzaba kima ve.” Bo kele ve na luzingu mpi bo kelandaka ve kuzinga ata kisika mosi. Disolo ya Lazare kendimisa kyeleka yai. Ntangu yandi vutukaka na luzingu, keti Lazare kupesaka bantu kyese ti masolo ya mambu yina yandi monaka na zulu? To keti yandi bangisaka bo ti masolo ya boma ya bilungi ya tiya? Ve. Biblia kele ve ti bangogo ya mutindu yai ya Lazare kutubaka. Na bilumbu iya yina yandi vandaka ya kufwa, yandi vandaka “kuzaba kima ve.” (Longi 9:5) Lazare vandaka kulala mpongi na lufwa.​—Yoane 11:11.

12. Sambu na nki beto lenda ndima nde lufutumuku ya Lazare kusalamaka mpenza?

¹² Disolo ya Lazare kelonga beto mpi nde lufutumuku kele dyambu ya kyeleka, kansi yo kele ve kaka disolo ya luvunu. Yezu kutedimisaka Lazare na ntwala ya kibuka ya batemwe. Ata bantwadisi ya mabundu, yina vandaka kumenga Yezu, kubuyaka ve kimangu yai. Kansi, bo tubaka nde: “Nki beto fweti sala? Sambu muntu yina [Yezu] ke sala mambu mingi ya kuyituka!” (Yoane 11:47) Bantu mingi kwendaka kutala muntu yina kufutumukaka. Yo yina, nkutu mingi na kati na bo kukwikilaka na Yezu. Bo bakisaka nde Lazare vandaka nzikisa ya pwelele yina vandaka kundimisa nde Nzambi muntu kutindaka Yezu. Nzikisa yai kuvandaka ngolo kibeni na mpila nde bantwadisi yankaka ya ntima ya  mbi ya dibundu ya Bayuda kusalaka komplo sambu na kufwa Yezu ti Lazare.​—Yoane 11:53; 12:9-11.

13. Inki kepusa beto na kukwikila nde Yehowa lenda futumuna mpenza bafwa?

¹³ Keti yo mefwana na kundima nde lufutumuku kele dyambu mosi ya kyeleka? Ee, sambu Yezu kulongaka nde kilumbu kele “bantu yonso yina kele na mazyamu ya mbambukilu” tafutumuka. (Yoane 5:28, NW) Yehowa kele Ngangi ya bima yonso yina kezingaka. Keti yo kele mpasi na kukwikila nde yandi lenda ganga dyaka luzingu? Na kutuba ya mbote, yo ketadila mingi mabanza ya Yehowa. Keti yandi lenda yibuka bantu ya beto vandaka kuzola yina mefwaka? Luyalanganu kele ya kufuluka ti bambwetete yina muntu lenda tanga ve, kansi Nzambi kebingaka konso mbwetete na zina na yo! (Yezaya 40:26) Yo yina, Yehowa Nzambi lenda yibuka mambu yonso ya metala bantu ya beto vandaka kuzola yina mefwaka, mpi yandi kele ya kuyilama na kuvutula bo na luzingu.

14, 15. Mutindu yo kemonana na mambu yina Yobi kutubaka, inki mutindu Yehowa kewaka na yina metala kuvutula dyaka bafwa na luzingu?

¹⁴ Kansi, inki kele mawi ya Yehowa na yina metala kufutumuna bafwa? Biblia kelongaka nde yandi kele na mpusa ya ngolo ya kufutumuna bafwa. Yobi, muntu ya kwikama, kuyulaka nde: “Kana muntu kufwa, keti yandi ta telama diaka?” Yobi vandaka kutubila kuvingila na mazyamu tii na ntangu yina Nzambi tayibuka yandi. Yandi tubilaka Yehowa nde: ‘Pana nge tabinga mono, ebuna mono takwisa; mpidina nge tavanda na kiese na kumona mono muntu ya nge salaka.’​—Yobi 14:13-15.

¹⁵ Yindula fyoti! Yehowa kevandaka mpenza na kyese ya kuvutula dyaka bafwa na luzingu. Keti yo kepesa ve kyese na kuzaba nde Yehowa kewaka mutindu yina? Ebuna nki beto lenda tuba sambu na lufutumuku yina tasalama na bilumbu kekwisa? Nani tafutumuka, mpi na wapi?

16. Nzambi tafutumuna bafwa sambu bo vanda na luzingu ya nki mutindu?

¹⁶ Disolo ya Biblia ya lufutumuku kelonga beto mambu mingi  na yina metala lufutumuku yina tasalama na bilumbu kekwisa. Bantu yina bo vutulaka na luzingu awa na ntoto kuvukanaka dyaka ti bantu yina bo vandaka kuzola. Lufutumuku yina kekwisa tavanda mutindu mosi, kansi yo tavanda mbote mingi kuluta. Mutindu beto longukaka na Kapu ya 3, lukanu ya Nzambi kele nde ntoto ya mvimba kukituka paladisu. Yo yina, bafwa tafutumuka ve sambu na kuzinga na inza yina mefuluka ti bitumba, kufwa bantu, mpi maladi. Bo tavanda ti dibaku ya kuzinga mvula na mvula na ntoto yai na ngemba mpi na kyese.

17. Bantu ikwa tafutumuka?

¹⁷ Nani tafutumuka? Yezu kutubaka nde “bantu yonso yina kele na mazyamu ya mbambukilu tawa ndinga na yandi [ya Yezu]; ebuna bo tabasika.” (Yoane 5:28, 29, NW) Mutindu mosi, Kusonga 20:13 ketuba nde: “Nzadi-mungwa vutulaka bantu ya kufwa yina fwaka na masa. Lufwa ti nsi ya bantu yina me fwaka [“Hadesi,” NW], yo vutulaka mpi bantu na yo.” “Hadesi” kemonisa mazyamu ya bantu yonso. (Tala Appendice, yina kele na ntu-dyambu “Sheole ti Hadesi Kele Inki?”) Mazyamu yai ya bantu yonso tabikala ya mpamba. Bamiliare ya bantu yina kepemaka kuna tazinga dyaka. Ntumwa Polo kutubaka nde: “Bantu ya mbote ti bantu ya mbi ta telama na lufwa.” (Bisalu 24:15) Yo ketendula inki?

18. Banani kele na kati ya “bantu ya mbote” yina tafutumuka, mpi nki bupusi kivuvu yai lenda vanda na yo na luzingu na nge?

¹⁸ Na kati ya “bantu ya mbote” beto lenda tanga bantu mingi ya Biblia ketubilaka yina kuzingaka na ntwala nde Yezu kukwisa na ntoto. Nge lenda yindula Noa, Abrahami, Sara, Moize, Ruti, Estere, mpi bantu mingi yankaka. Kapu ya 11 ya mukanda ya Baebreo ketubilaka ndambu ya babakala mpi bankento yai ya lukwikilu. Kansi na kati ya “bantu ya mbote” beto ketanga mpi bansadi ya Yehowa yina kefwa na ntangu na beto. Kivuvu ya lufutumuku kesadisaka beto na kuvanda ve na boma ya lufwa.​—Baebreo 2:15.

19. Banani kele “bantu ya mbi,” mpi nki dibaku Yehowa kepesa bo na mawete yonso?

¹⁹ Inki beto lenda tuba sambu na bantu yina kusadilaka ve to kulemfukilaka ve Yehowa sambu bo zabaka ve ata kima mosi ya metala yandi? Nzambi tavilana ve bamiliare yai ya “bantu ya mbi.”  Yandi tafutumuna bo mpi tapesa bo ntangu ya kulonguka mambu ya metala Nzambi ya kyeleka mpi ya kusadila yandi. Na nsungi ya bamvula funda, Yehowa tafutumuna bafwa mpi tapesa bo dibaku ya kuvukana ti bantu ya kwikama na ntoto sambu na kusadila yandi. Yo tavanda ntangu mosi ya kitoko. Biblia kebingaka nsungi yai nde Kilumbu ya Kusambisa. *

20. Gehenna kele inki, mpi banani kekwendaka kuna?

²⁰ Keti yo ketendula nde bantu yonso yina mefwaka tafutumuka? Ve, sambu Biblia ketuba nde bafwa yankaka kele na “Gehenna.” (Luka 12:5, NW) Zina Gehenna kukatukaka na kisika mosi ya bo vandaka kulosa mvindu na nganda ya Yeruzalemi ya ntama. Na kisika yina, bo vandaka kuyoka nitu ya bantu ya kufwa mpi mvindu. Bayuda vandaka kutadila bafwa yina bo vandaka kulosa nitu na bo kuna nde bo mefwana ve nde bo zika bo mpi na kufutumuka. Yo yina Gehenna kele kidimbu ya mefwana mpenza sambu na lufwa ya kimakulu. Ata Yezu tavanda ti kisalu ya kusambisa bantu ya moyo ti bafwa, Yehowa muntu kele Zuzi ya nsuka. (Bisalu 10:42) Yandi tafutumuna ve ata fyoti bantu yina yandi ketadila nde bo kele bantu ya mbi mpi yina kezola ve kusoba.

21, 22. (a) Tanga mutindu yankaka ya lufutumuku ya beto kele na yo. (b) Nani vandaka muntu ya ntete na kufutumuka bonso kigangwa ya kimpeve?

²¹ Biblia ketubilaka mpi mutindu yankaka ya lufutumuku. Kufutumuka sambu na kukwenda kuzinga bonso kigangwa ya kimpeve na zulu. Mbandu ya lufutumuku yai kele kaka mosi na kati ya Biblia. Yo kele lufutumuku ya Yezu Kristu.

²² Ntangu bo fwaka Yezu na nitu ya kimuntu, Yehowa kubikaka ve nde Mwana na Yandi ya kwikama kubikala na mazyamu. (Nkunga 16:10; Bisalu 13:34, 35) Nzambi kufutumunaka Yezu, kansi bonso muntu ve. Ntumwa Piere ketendula nde bo “fwaka [Kristu] na nitu na yandi ya kimuntu, kansi yandi bakaka diaka moyo na  nitu na yandi ya kimpeve.” (1 Piere 3:18) Yo vandaka mpenza kimangu mosi ya nene. Yezu kuvandaka dyaka na luzingu bonso kigangwa ya kimpeve ya ngolo! (Tanga 1 Korinto 15:3-6) Yezu kuvandaka muntu ya ntete yina kubakaka mutindu yai ya lufutumuku ya lukumu. (Yoane 3:13) Kansi, yandi zolaka ve kuvanda muntu ya nsuka.

23, 24. Banani kele na kati ya “kibuka ya fyoti” ya Yezu, mpi ntalu na bo kele ikwa?

²³ Sambu yandi zabaka nde ntama mingi ve yandi tavutuka na zulu, Yezu kusongaka balongoki na yandi ya kwikama nde yandi zolaka ‘kwenda kuyidikila bo kisika’ na zulu. (Yoane 14:2) Yezu kubingaka bantu yina takwenda na zulu nde ‘kibuka na yandi ya fyoti.’ (Luka 12:32, NW) Bantu ikwa tavanda na kati ya kibuka yai ya fyoti ya Bakristu ya kupakulama? Ntumwa Yoane ketuba mutindu yai na Kusonga 14:1: “Ebuna mono monaka, mpi tala! Mwana-dimeme [Yezu Kristu] ya kutelama na Ngumba Sioni, mpi kumosi ti yandi bantu mafunda nkama mosi makumi iya na iya bayina vandaka ti zina na yandi mpi zina ya Tata na yandi ya kusonama na bambunzu na bo.”

²⁴ Bakristu 144 000 yai, yina kevukisa mpi bantumwa ya kwikama ya Yezu, kefutumukaka sambu na kuzinga na zulu. Lufutumuku na bo kesalama nki ntangu? Ntumwa Polo kusonikaka nde yo zolaka kusalama na ntangu ya kuvanda ya Kristu. (1 Korinto 15:23) Mutindu nge talonguka yo na Kapu ya 9, beto kezinga na ntangu yina. Yo yina, ndambu ya bantu yina mebikalaka na kati ya bantu 144 000 yina kefwa na bilumbu na beto kefutumukaka mbala mosi sambu na kukwenda kuzinga na zulu. (1 Korinto 15:51-55) Kansi, ntalu mingi ya bantu kele ti kivuvu ya kufutumuka na bilumbu kekwisa sambu na kuzinga na Paladisu na ntoto.

25. Inki beto tatadila na kapu yina kelanda?

²⁵ Ya kyeleka, Yehowa tanunga mpenza mbeni na beto lufwa, mpi yo takwenda kimakulu! (Tanga Yezaya 25:8) Kansi nge lenda kudiyula nde, ‘Bantu yina tafutumuka sambu na kuzinga na zulu takwenda kusala nki kuna?’ Bo tavanda na kati ya luyalu ya Kimfumu mosi ya kitoko na zulu. Beto talonguka mambu mingi ya metala luyalu yina na kapu ya kelanda.