Ciũria Kuuma Kũrĩ Athomi

Tondũ Bibilia ndĩgwetete mũtugo wa kũringithania ngirathi-rĩ, nĩ kĩĩ gĩtũmaga Aira a Jehova metheme mũtugo ũcio?

Mũtugo wa kũringithania ngirathi irĩ na ndibei (kana kĩndũ kĩngĩ kĩngĩtũma mũndũ arĩo) nĩ mũtugo wambĩrĩirie tene na nĩ ũtheremete mũno, o na gũtuĩka maũndũ marĩa mekagwo no makorũo marĩ ngũrani mabũrũri-inĩ matiganĩte. Rĩmwe na rĩmwe, arĩa mararingithania ngirathi nĩ macihutithanagia hamwe. Mũndũ akĩenda maringithanie ngirathi na mũndũ ũngĩ ambaga kuuga atĩ nĩ arendera mũndũ ũcio gĩkeno, ũgima mwega wa mwĩrĩ, ũtũũro mũraihu, kana ũndũ ta ũcio. Nao acio angĩ magetĩkania nake, kana makoya ngirathi ciao igũrũ na magakunda ndibei. Andũ aingĩ mationaga ũndũ ũcio ũrĩ mũũru na mawonaga ũrĩ gĩĩko gĩa ũtugi, no nĩ harĩ itũmi njega iria itũmaga Aira a Jehova matikaringithanie ngirathi.

Ti tondũ atĩ Akristiano matiendagĩra andũ arĩa angĩ gĩkeno na ũgima mwega wa mwĩrĩ. Marũa marĩa kĩama kĩrĩa gĩatongoragia karine-inĩ ya mbere kĩaandĩkĩire ciũngano, maarĩkĩrĩire na ciugo cingĩtaũrwo “tigwoi ũhoro,” “korũoi na ũgitĩrĩ,” kana “mũrogĩa mahinda mega.” (Atũmwo 15:29) O na athathaiya amwe a ma nĩ meerire athamaki ciugo ta: “Mwathi wakwa . . . arotũũra tene na tene” kana “Mũthamaki arotũũra ihinda iraya.”—1 Athamaki 1:31; Nehemia 2:3.

O na kũrĩ ũguo-rĩ, mũtugo wa kũringithania ngirathi waumire kũ? Mũrangĩri wa Janũarĩ 1, 1968, wagwetete ciugo kuuma ibuku-inĩ rĩĩtagwo The Encyclopædia Britannica (1910), Volume 13, karatathi ka 121, ũkiuga ũũ: “Mũtugo wa kũhũthĩra ngirathi ĩrĩ na ndibei kwendera andũ angĩ ũgima wa mwĩrĩ, kũrĩ na ũhotekeku mũnene waumanire na ũndũire wa ndini cia tene wa kũrutĩra ngai na andũ arĩa akuũ magongona. Angiriki na Aroma makĩrĩa nĩ maaitagĩra ngai ciao njohi, na makĩnyua hĩndĩ ya ikũngũĩro ciao nĩ maaringithanagia kĩrĩa maranyuĩra nĩ ũndũ wa ngai ciao na arĩa akuũ.” Ibuku rĩu rĩacokire rĩkĩongerera ũũ: “Mũtugo ũcio wa kũnyua ĩrĩ njĩra ya kũruta magongona nĩ wahutanĩtie mũno na mũtugo wa kũnyua nĩ ũndũ wa kwendera arĩa marĩ muoyo ũgima mwega wa mwĩrĩ.”

Hihi ũndũ ũcio nĩ wĩkĩkaga ũmũthĩ? Ibuku rĩa mwaka wa 1995 rĩĩtagwo International Handbook on Alcohol and Culture riugĩte ũũ: “[Kũringithania ngirathi] no kũhoteke nĩ mũtugo waumanire na ũndũire wa tene wa kũhe ngai kĩndũ kĩamũre gĩa kũnyua, hihi ta thakame kana njohi nĩguo andũ menderũo maũndũ mega, na ũndũ ũcio ũgĩkwo kwaugagwo ihoya rĩarĩ na ciugo nini ta ‘ũrogĩa na ũtũũro mũraihu!’ kana ‘ũrogĩa na ũgima mwega wa mwĩrĩ!’”

O na kũrĩ ũguo, gũkorũo atĩ kĩndũ, kana mũtugo mũna uumanĩte na ndini cia maheeni cia tene kana ũrĩ na maũndũ mahaanaine na ma ndini icio, ti kuuga atĩ nĩ hingo ciothe kĩndũ kĩu kana mũtugo ũcio wagĩrĩirũo gwĩthemwo nĩ mũthathaiya wa ma. Ta wĩcirie ũhoro wa makomamanga. Ibuku rĩmwe rĩaragĩrĩria maũndũ ma Bibilia riugĩte ũũ: “Kuonekaga atĩ makomamanga ningĩ nĩ maahũthagĩrũo marĩ ta rũũri rũtheru thĩinĩ wa ndini cia maheeni.” O na kũrĩ ũguo, Ngai aathanĩte atĩ makomamanga mathondeketwo na ndigi mekĩrũo ruuno-inĩ rwa nguo ya mũthĩnjĩri-Ngai ũrĩa mũnene, na makomamanga nĩ maagemetie itugĩ cia gĩcango cia hekarũ ya Suleimani. (Thama 28:33; 2 Athamaki 25:17) Makĩria ma ũguo, kũrĩ hĩndĩ mbete ya ũhiki yahũthagĩrũo maũndũ-inĩ megiĩ ndini. O na kũrĩ ũguo, ũmũthĩ andũ aingĩ matiũĩ ũguo, na monaga mbete ya ũhiki ĩrĩ rũũri rwa kuonania atĩ mũndũ arĩ thĩinĩ wa kĩhiko.

Ĩ naguo ũhoro wĩgiĩ kũhũthĩra ndibei maũndũ-inĩ megiĩ ndini? Kwa ngerekano, kũrĩ hĩndĩ arũme a Shekemu arĩa maathathayagia Baali ‘maathire nyũmba-inĩ ya ngai yao makĩrĩa na makĩnyua na makĩruma Abimeleku,’ mũrũ wa Gideoni. (Atiirĩrĩri Bũrũri 9:22-28) Nĩ ũkuona ta mũndũ mwĩhokeku harĩ Jehova angĩanyuanĩire nao, na hihi ahoe aheo hinya nĩ ngai ya maheeni nĩguo matoorie Abimeleku? Amosi agĩtaarĩria ihinda rĩrĩa Aisiraeli aingĩ maaremeire Jehova, aaugire ũũ: “Metambũrũkagia hakuhĩ na kĩgongona o gĩothe; . . . nayo ndibei ĩrĩa manyuaga nyũmba-inĩ ya ngai ciao nĩ ĩrĩa marutithĩtie andũ ndooco.” (Amosi 2:8) Hihi athathaiya a ma nĩ mangĩanyitanĩire ũndũ-inĩ ta ũcio, o na angĩkorũo ndibei ĩyo nĩ gũitwo yaitirũo ĩrĩ igongona harĩ ngai, kana nĩ kũnyuo yanyuirũo? (Jeremia 7:18) Kana hihi mũthathaiya wa ma nĩ angĩoire ngirathi ĩrĩ na ndibei na igũrũ, na ahoe ngai ya maheeni ĩrathime ũtũũro wa mũndũ wa ihinda rĩũkĩte?

Ũrĩa kũrĩ nĩ atĩ, kwĩ hĩndĩ athathaiya a Jehova mooyaga moko na igũrũ na makahoya magĩe na maumĩrĩra mega. Mooyaga moko mao na igũrũ kũrĩ Ngai ũrĩa wa ma. Bibilia yugaga ũũ: “Suleimani agĩcoka akĩrũgama mbere ya kĩgongona kĩa Jehova . . . na agĩtambũrũkia moko make na igũrũ, akiuga ũũ: ‘Wee Jehova Ngai wa Isiraeli, gũtirĩ Ngai ũngĩ ũhaana tawe . . . ũroigua ũrĩ gĩikaro-inĩ gĩaku kũu igũrũ; ĩni, ũroigua na ũtuohere.’” (1 Athamaki 8:22, 23, 30) O na ‘Ezara nĩ aagoocire Jehova, nao andũ othe makiuga, “Ameni! Ameni!” na makĩoya moko mao na igũrũ. Magĩcoka makĩinamĩrĩra Jehova maturumithĩtie mothiũ mao thĩ.’ (Nehemia 8:6; 1 Timotheo 2:8) Ũrĩa kũrĩ nĩ atĩ, ndungata icio njĩhokeku itiooyaga moko ma cio na igũrũ nĩguo ihoe kĩrathimo kuuma kũrĩ ngai ya mũnyaka.—Isaia 65:11.

Andũ aingĩ ũmũthĩ arĩa manyitanagĩra harĩ mũtugo ũcio wa kũringithania ngirathi, matiĩciragia atĩ marahoya ũteithio kana kĩrathimo kuuma kũrĩ ngai ya maheeni, no ningĩ matingĩhota gũtaarĩria kĩrĩa gĩtũmaga moe ngirathi irĩ na ndibei na igũrũ. O na kũrĩ ũguo, gũkorũo atĩ matiĩciragia ũhoro ũcio, ti gĩtũmi gĩa gũtũma Akristiano a ma megerekanie nao ũndũ-inĩ ũcio.

Ũrĩa kũrĩ nĩ atĩ, kũrĩ na maũndũ mangĩ Aira a Jehova methemaga gwĩka o na angĩkorũo nĩ mekagwo nĩ andũ aingĩ. Kwa ngerekano, andũ aingĩ nĩ mekaga maũndũ ma kuonania gĩtĩo harĩ marũũri ma bũrũri, kana bendera, na mationaga gwĩka ũguo kũrĩ gĩĩko kĩa ũthathaiya. Akristiano a ma matigiragia andũ gwĩka maũndũ ta macio, no o ene matiĩkaga maũndũ macio. Mangĩmenya atĩ kũrĩ na igongona na maũndũ ta macio nĩ megwĩkwo, Aira a Jehova nĩ mahũthagĩra ũũgĩ nĩguo matikarakarie andũ. Makoragwo matuĩte itua rĩa kwaga kũnyitanĩra ũndũ-inĩ o wothe wa kuonania wĩhokeku harĩ bũrũri, angĩkorũo ndũratwarana na Bibilia. (Thama 20:4, 5; 1 Johana 5:21) Kũringithania ngirathi mahinda-inĩ maya, gũtionagwo nĩ andũ aingĩ ta arĩ mũtugo wa kĩndini. O na kũrĩ ũguo, kũrĩ na itũmi njega iria itũmaga Akristiano mage kũnyitanĩra mũtugo-inĩ ũcio wa kũringithania ngirathi, tondũ uumanĩte na ũthathaiya wa ndini cia maheeni, na nginya mahinda-inĩ maya no wonagwo ũrĩ njĩra ya kũhoya kĩrathimo kuuma na igũrũ kũrĩ hinya ũkĩrĩte wa ndũire.—Thama 23:2.