Wĩrutanĩrie Gũkinyĩra Ũgima—“Mũthenya Ũrĩa Mũnene wa Jehova Ũrĩ Hakuhĩ”

“Nĩ twĩrutanĩriei tũkinyĩre ũgima.”—AHIB. 6:1.

1, 2. Akristiano a karine ya mbere thĩinĩ wa Jerusalemu na Judea maagĩire na mweke ũrĩkũ wa “kũũrĩra irĩma-inĩ”?

 RĨRĨA Jesu aarĩ gũkũ thĩ, arutwo ake nĩ maathiire harĩ we makĩmũũria ũũ: “Nĩ kĩĩ gĩgaakorũo kĩrĩ kĩmenyithia kĩa ihinda rĩaku rĩa gũkorũo kuo na kĩa ithirĩro rĩa mũtabarĩre wa maũndũ?” Ũrathi ũrĩa Jesu aagwetire akĩmacokeria kĩũria kĩu nĩ wahingire rĩa mbere hĩndĩ ya karine ya mbere. Jesu aagwetire ũhoro wa maũndũ ma mwanya marĩa mangĩkonania atĩ mũico nĩ ũkuhĩrĩirie. Andũ ‘arĩa maarĩ Judea maagĩrĩirũo kwambĩrĩria kũũrĩra irĩma-inĩ’ mona maũndũ macio magĩkĩka. (Mat. 24:1-3, 15-22) Hihi arutwo a Jesu nĩ mangĩamenyire kĩmenyithia kĩu na meke ũrĩa aameerĩte?

² Hakuhĩ mĩaka 30 thutha ũcio, mwaka-inĩ wa 61 M.M., mũtũmwo Paulo nĩ aandĩkire ndũmĩrĩri nditũ kũrĩ Akristiano Ahibirania arĩa maaikaraga Jerusalemu na matũũra-inĩ marĩa maathiũrũrũkĩirie. O na gũtuĩka Paulo na Akristiano arĩa angĩ matiamenyaga, ũrathi wa Jesu watigĩtie mĩaka ĩtano tu ũhinge. (Mat. 24:21) Mwaka-inĩ wa 66 M.M., mbũtũ cia Roma itongoretio nĩ Cestius Gallus nĩ ciatharĩkĩire Jerusalemu na ciarĩ hakuhĩ kũmĩtooria. No mbũtũ icio cia Roma nĩ cieeherire Jerusalemu o rĩmwe, na ũndũ ũcio ũkĩhe Akristiano mweke wa kũũra.

3. Nĩ ũtaaro ũrĩkũ Paulo aaheire Akristiano Ahibirania, na aamaheire nĩkĩ?

³ Akristiano acio maabataraga gũtaũkĩrũo atĩ maũndũ macio moonanagia atĩ ũrathi wa Jesu nĩ ũrahinga na atĩ maabataraga kũũra. O na kũrĩ ũguo, amwe ao nĩ maatuĩkĩte “aritũ ũhoro-inĩ wa kũigua.” Maatariĩ ta ciana kĩĩroho iria ibataraga “iria.” (Thoma Ahibirania 5:11-13.) O na gũtuĩka amwe ao maakoretwo marĩ Akristiano kwa ihinda iraihu, nĩ maambĩrĩirie “kwĩyeheria kuuma harĩ Ngai ũrĩa ũtũũraga muoyo.” (Ahib. 3:12) Amwe ao nĩ ‘meemenyeretie’ gũtĩĩraga mĩcemanio ya Gĩkristiano ihinda-inĩ rĩu ‘mũthenya ũcio wa thĩna wakuhagĩrĩria.’ (Ahib. 10:24, 25) Paulo nĩ aamaheire ũtaaro wa ihinda rĩrĩa rĩagĩrĩire, akĩmeera ũũ: “Tondũ rĩu nĩ tũhĩtũkĩte ũrutani wa mũthingi wĩgiĩ Kristo, nĩ twĩrutanĩriei tũkinyĩre ũgima.”—Ahib. 6:1.

4. Nĩkĩ nĩ ũndũ wa bata gũikaraga twĩiguĩte kĩĩroho, na nĩ kĩĩ kĩngĩtũteithia gwĩka ũguo?

⁴ Tũratũũra ihinda-inĩ rĩrĩa ũrathi ũcio wa Jesu ũrahinga na njĩra nene. “Mũthenya ũrĩa mũnene wa Jehova,” ũrĩa ũkaaniina mũtabarĩre wothe wa Shaitani, “ũrĩ hakuhĩ!” (Zef. 1:14) Tondũ mũico nĩ ũkuhĩrĩirie mũno, tũrabatara gũikaraga twĩiguĩte kĩĩroho. (1 Pet. 5:8) Hihi nĩ tũreka ũguo? Ũgima wa kĩĩroho nĩ ũrĩtũteithagia kũririkana atĩ tũratũũra matukũ-inĩ ma kũrigĩrĩria.

Ũgima wa Kĩĩroho nĩ Kĩĩ?

5, 6. (a) Ũgima wa kĩĩroho ũhutĩtie maũndũ marĩkũ? (b) Tũrabatara gwĩka maũndũ marĩkũ merĩ nĩguo tũkinyĩre ũgima wa kĩĩroho?

⁵ Paulo to gwĩkĩra eekĩrire Akristiano a karine ya mbere ngoro makinyĩre ũgima, no ningĩ nĩ aameerire maũndũ marĩa mahutanĩtie na ũgima wa kĩĩroho. (Thoma Ahibirania 5:14.) “Andũ agima” matiiganagĩra tu na kũnyua “iria” no marĩaga “irio nyũmũ.” Kwoguo nĩ mamenyaga “maũndũ marĩa ma mũthingi” o hamwe na “maũndũ marĩa marikĩru” megiĩ ũhoro wa ma. (1 Kor. 2:10) Makĩria ma ũguo, nĩ makoragwo mamenyeretie ũhoti wao wa gũtaũkĩrũo na njĩra ya kũhũthĩra maũndũ marĩa moĩ, na ũndũ ũcio ũkamateithia gũkũũrana wega na ũũru. Rĩrĩa marabatara gũtua itua, ũndũ ũcio nĩ ũmateithagia gũtaũkĩrũo nĩ motaaro ma Bibilia marĩa mahutanĩtie na itua rĩu na ũrĩa mangĩmahũthĩra.

⁶ Paulo aandĩkire ũũ: “Harĩ bata tũrũmbũyagie o na makĩria maũndũ marĩa tũiguĩte, nĩgetha tũtikanoime njĩra-inĩ.” (Ahib. 2:1) No tuume njĩra-inĩ ya wĩtĩkio o na tũtekũmenya. No twĩtheme ũndũ ũcio na njĩra ya ‘kũrũmbũyagia o na makĩria’ maũndũ marĩa tũreruta Bibilia-inĩ. Kwoguo, o ũmwe witũ arabatara kwĩyũria ũũ: ‘Hihi niĩ nyendete kwĩruta o maũndũ ma mũthingi tu? Hihi nĩ nyendete kwĩruta Kiugo kĩa Ngai, kana thomaga Bibilia itegwĩcũrania maũndũ marĩa ndĩrathoma? Hihi ingĩkĩra wĩtĩkio wakwa hinya atĩa?’ No mũhaka twĩke maũndũ merĩ nĩguo tũkinyĩre ũgima wa kĩĩroho. Wa mbere, no mũhaka tũtaũkĩrũo nĩ Bibilia wega. Ningĩ nĩ tũrabatara kwĩruta gwathĩka.

Taũkĩrũo nĩ Bibilia Wega

7. Tũngĩgunĩka atĩa rĩrĩa twataũkĩrũo wega nĩ Kiugo kĩa Ngai?

⁷ Paulo aandĩkire ũũ: “Mũndũ o wothe ũrĩa ũthiaga na mbere kũnyua iria ndataũkĩirũo nĩ kiugo kĩrĩa kĩa ũthingu, nĩ ũndũ we nĩ kaana kanini.” (Ahib. 5:13) Nĩguo tũkinyĩre ũgima wa kĩĩroho no mũhaka tũtaũkĩrũo wega nĩ ndũmĩrĩri ya Ngai kũrĩ ithuĩ. Tondũ ndũmĩrĩri ĩyo ĩkoragwo thĩinĩ wa Kiugo gĩake, Bibilia, no mũhaka tũtuĩke arutwo ega a Bibilia o hamwe na mabuku ma “ngombo ĩrĩa njĩhokeku na njũgĩ.” (Mat. 24:45-47) Kwĩruta na njĩra ĩyo gũtũteithagia kũgĩa na mwĩcirĩrie ta wa Ngai na gũgatũteithia kũmenyeria ũhoti witũ wa gwĩciria. Ta wĩcirie ũhoro wa Mũkristiano wĩtagwo Orchid. * Aaugire ũũ: “Rĩrĩa ndaambĩrĩirie gũthomaga Bibilia o mũthenya, ũndũ ũcio nĩ wacenjirie ũtũũro wakwa. Ndaahũthĩrire mĩaka ĩĩrĩ kũrĩkia gũthoma Bibilia ĩrĩ yothe, no ndaiguire ta arĩ hĩndĩ ndambagĩrĩria kũmenya Mũũmbi wakwa. Nĩ ndeerutire maũndũ maingĩ megiĩ Jehova, ta maũndũ marĩa endete na marĩa atendete, o na ũrĩa arĩ hinya na ũũgĩ mũingĩ. Gũthoma Bibilia o mũthenya nĩ kũndeithagia kũhiũrania na mathĩna marĩa ngeragĩra ũtũũro-inĩ.”

8. Gũthomaga Bibilia kũngĩtũteithia atĩa?

⁸ Gũthomaga gacunjĩ ga Kiugo kĩa Ngai o mũthenya nĩ gũtũmaga ndũmĩrĩri yakĩo ĩkorũo na “hinya” ũtũũro-inĩ witũ. (Thoma Ahibirania 4:12.) Ũndũ ũcio no ũtũteithie kwagagĩria ũmũndũ witũ wa na thĩiniĩ na ũgatũma Jehova akenio nĩ ithuĩ mũno. Hihi nĩ ũrabatara kũbanga mahinda makĩria ma gũthomaga Bibilia na gwĩcũrania maũndũ marĩa wathoma?

9, 10. Gũtaũkĩrũo nĩ Bibilia wega kũhutĩtie maũndũ marĩkũ? Heana ngerekano.

⁹ Gũtaũkĩrũo nĩ Bibilia wega nĩ kũhutĩtie makĩria ma o kũmenya ũrĩa yugaga. No kũhoteke atĩ Akristiano arĩa mataarĩ agimaru kĩĩroho matukũ-inĩ ma Paulo maarĩ na ũmenyo mũnini wĩgiĩ Kiugo kĩa Ngai. O na kũrĩ ũguo, matiahũthagĩra maũndũ marĩa mooĩ nĩguo magĩe na moimĩrĩro mega. O na matieciragia ũhoro wa maũndũ macio mooĩ rĩrĩa maratua matua.

¹⁰ Gũtaũkĩrũo nĩ Kiugo kĩa Ngai wega nĩ kuuga kũmenya kĩrĩa kĩrĩ thĩinĩ na gwĩka ũrĩa kiugĩte. Kĩonereria kĩa mwarĩ wa Ithe witũ wĩtagwo Kyle no gĩtuonie ũrĩa tũngĩka ũguo. Kyle nĩ maagire kũiguithania na mũndũ maarutaga wĩra nake. Hihi eekire atĩa nĩguo aniine thĩna ũcio? Aaugire ũũ: “O rĩmwe ngĩririkana ũrĩa Bibilia yugaga thĩinĩ wa Aroma 12:18: ‘Ĩkagai o ũrĩa wothe mũngĩhota mũkoragwo na thayũ hamwe na andũ othe.’ Kwoguo ngĩũria mũndũ ũcio kana no twarie thutha wa wĩra.” Nĩ maagĩire na ndeereti njega, na mũndũ ũcio nĩ aakenirio nĩ ikinya rĩu Kyle ooire. Kyle aaugire ũũ: “Nĩ ndeerutire atĩ ũngĩrũmĩrĩra ũtaaro wa Bibilia, maũndũ marĩkoragwo marĩ mega hingo ciothe.”

Wĩrute Gwathĩka

11. Nĩ kĩĩ kĩronania atĩ gwathĩka no gũkorũo gũtarĩ kũhũthũ makĩria rĩrĩa maũndũ marĩ maritũ?

¹¹ No ũkorũo ũtarĩ ũndũ mũhũthũ kũrũmĩrĩra maũndũ marĩa twĩrutĩte Maandĩko-inĩ, makĩria rĩrĩa maũndũ marĩ maritũ. Kwa ngerekano, kahinda kanini thutha wa Jehova gũkũũra Aisiraeli kuuma ũkombo-inĩ wa Misiri, nĩ ‘maambĩrĩirie gũtetia Musa’ na ‘kũgeria Jehova.’ Nĩkĩ hihi? Tondũ wa kwaga maĩ ma kũnyua. (Tham. 17:1-4) Ihinda rĩtakinyĩte mĩeri ĩrĩ kuuma Aisiraeli moiga atĩ nĩ marĩathĩkagĩra “ũrĩa wothe Jehova oigĩte,” nĩ maagire kũmwathĩkĩra na magĩthathaiya mũhianano. (Tham. 24:3, 12-18; 32:1, 2, 7-9) Hihi nĩ kĩĩ gĩatũmire mage kũhingia ũguo mooigĩte? No kũhoteke nĩ meetigagĩra tondũ Musa nĩ aathiĩte Kĩrĩma-inĩ kĩa Horebu akamatiga ihinda inene. No kũhoteke meeciragia atĩ nĩ mangĩatharĩkĩirũo nĩ thũ ciao, na Musa ndaarĩ hamwe nao amagitĩre ta ũrĩa aamagitĩrĩte mbere ĩyo. (Tham. 17:8-16) O ũrĩa kũngĩkorũo kwarĩ, Aisiraeli “nĩ maaregire kũmwathĩkĩra.” (Atũm. 7:39-41) Paulo eekĩrire Akristiano ngoro ‘meke ũrĩa wothe mangĩhota’ metheme “[kũrũmĩrĩra] kĩonereria ta kĩu gĩa kwaga gwathĩka” kĩa Aisiraeli arĩa maarekire guoya ũtũme mage kũingĩra Bũrũri wa Kĩĩranĩro.—Ahib. 4:3, 11.

12. Jesu eerutire atĩa gwathĩka, na aagunĩkire atĩa?

¹² Kwĩrutanĩria gũkinyĩra ũgima kũbataraga twĩke ũrĩa wothe tũngĩhota gwathĩkĩra Jehova. O ta Jesu Kristo, no twĩrute gwathĩka o na rĩrĩa tũranyamarĩka. (Thoma Ahibirania 5:8, 9.) Jesu atanoka gũkũ thĩ nĩ aathĩkagĩra Ithe. No ndwarĩ ũndũ mũhũthũ harĩ we gwathĩka rĩrĩa aarĩ gũkũ thĩ tondũ nĩ aabataraga gũkirĩrĩria mĩtangĩko mĩingĩ na ruo. Tondũ Jesu nĩ aathĩkĩire Jehova o na rĩrĩa aageragĩra maũndũ maritũ, ũndũ ũcio nĩ watũmire agĩrĩre gũtuĩka Mũthamaki na Mũthĩnjĩri-Ngai Ũrĩa Mũnene.

13. Nĩ kĩĩ kĩonanagia kana nĩ twĩrutĩte gwathĩka?

¹³ Ĩĩ na ithuĩ? Hihi nĩ tũkoragwo tũtuĩte itua rĩa gwathĩkagĩra Jehova o na rĩrĩa twacemania na moritũ? (Thoma 1 Petero 1:6, 7.) Ngai nĩ atũheete ũtaaro wa ĩmwe kwa ĩmwe wĩgiĩ mĩtugo, kwaragia ma, kũhũthagĩra rũrĩmĩ rwitũ wega, gũthomaga na kwĩruta Maandĩko, gũthiaga mĩcemanio, na kũhunjagia. (Josh. 1:8; Mat. 28:19, 20; Ef. 4:25, 28, 29; 5:3-5; Ahib. 10:24, 25) Hihi nĩ twathĩkagĩra Jehova maũndũ-inĩ macio o na rĩrĩa tũracemania na moritũ? Gwathĩkĩra Jehova maũndũ-inĩ macio kuonanagia atĩ nĩ tũragimara kĩĩroho.

Ũgima wa Kĩĩroho Ũtũteithagia Atĩa?

14. Heana ngerekano ĩronania ũrĩa kwĩrutanĩria gũkinyĩra ũgima kũngĩtũgitĩra.

¹⁴ Mũkristiano angĩmenyeria wega ũhoti wake wa gũtaũkĩrũo akahota gũkũũrana wega na ũũru, ũndũ ũcio no ũmũgitĩre kuumana na mĩerekera ya andũ a thĩ ĩno arĩa “[matakoragwo] thoni o na hanini.” (Ef. 4:19) Kwa ngerekano, mũrũ wa Ithe witũ ũmwe wĩtagwo James, ũrĩa wathomaga mabuku ma ngombo ĩrĩa njĩhokeku na njũgĩ na akahũthĩra maũndũ marĩa athoma, nĩ aandĩkirũo kũndũ aarutithanagia wĩra na atumia. James aaugire: “O na gũtuĩka aingĩ ao matiarĩ na mĩtugo mĩega, ũmwe wao oonekaga arĩ na mĩtugo mĩega na akĩenda kwĩruta ma cia Bibilia. No mũthenya ũmwe rĩrĩa gũtaarĩ na andũ angĩ, eendaga tũkomanie nake. Ndecirĩtie atĩ nĩ itherũ arĩ narĩo, no warĩ ũndũ mũritũ mũno kũmũgiria. O hĩndĩ ĩyo ngĩririkana ũndũ wataarĩirio thĩinĩ wa ngathĩti ya Mũrangĩri wĩgiĩ mũrũ wa Ithe witũ ũmwe wacemanĩtie na igerio o ta rĩu arĩ wĩra-inĩ. Ngathĩti ĩyo yahũthĩrĩte kĩonereria kĩa Jusufu na mũtumia wa Potifa. Ngĩikania mũirĩtu ũcio o rĩmwe, na akĩũra akiuma nja.” (Kĩam. 39:7-12) James nĩ aakenire tondũ gũtirĩ ũndũ ũngĩ wekĩkire, na nĩ aatũũririe thamiri theru.—1 Tim. 1:5.

15. Kwĩrutanĩria gũkinyĩra ũgima kũngĩtũteithia atĩa gwĩkĩra hinya wĩhokeku witũ harĩ Jehova?

¹⁵ Ũgima wa kĩĩroho ningĩ nĩ ũtũteithagia gwĩkĩra hinya wĩhokeku witũ harĩ Jehova na ũgatũteithia tũtikahĩtithio nĩ “morutani ma mĩthemba ngũrani na mageni.” (Thoma Ahibirania 13:9.) Rĩrĩa twerutanĩria gũkũra kĩĩroho, nĩ tũhotaga kũiga meciria maitũ harĩ “maũndũ marĩa ma bata makĩria.” (Afil. 1:9, 10) Ningĩ ũndũ ũcio nĩ ũtũteithagia gũkorũo na ngatho makĩria nĩ ũndũ wa maũndũ marĩa mothe Jehova atwĩkĩire. (Rom. 3:24) Mũkristiano “[mũgima] ũhoro-inĩ wa gũtaũkĩrũo” nĩ agĩaga na ngatho na agakenera ũrata mwega hamwe na Jehova.—1 Kor. 14:20.

16. Nĩ kĩĩ gĩateithirie mwarĩ wa Ithe witũ ũmwe kũgĩa na hinya wa kĩĩroho?

¹⁶ Mwarĩ wa Ithe witũ ũmwe wĩtagwo Louise aaugire atĩ kwa ihinda rĩna thutha wake kũbatithio, ũndũ ũrĩa wakoragwo ũrĩ wa bata makĩria harĩ we nĩ ũrĩa andũ arĩa angĩ maamuonaga. Aaugire ũũ: “Ndiekaga ũndũ mũũru, no ndiarĩ na wendi mũnene na kĩyo gĩa gũtungatĩra Jehova. Nĩ ndamenyire atĩ nĩ ndabataraga gwĩka mogarũrũku nĩguo heage Jehova kĩrĩa gĩothe ingĩahotire. Ũgarũrũku ũrĩa mũnene ndabataraga gwĩka nĩ kũreka ũthathaiya wakwa harĩ Jehova ũkorũo ũrĩ ũndũ ũrĩa wa bata makĩria ũtũũro-inĩ wakwa.” Nĩ ũndũ wa Louise kwĩrutanĩria ũndũ-inĩ ũcio nĩ aagĩire na hinya kĩĩroho, na ũndũ ũcio nĩ wamũteithirie rĩrĩa aarwarire mũno. (Jak. 5:8) Louise aaugire, “Nĩ ndathĩnĩkire mũno, no ũndũ ũcio nĩ watũmire nguhĩrĩrie Jehova makĩria.”

‘Tuĩka Mwathĩki Kuuma Ngoro-inĩ’

17. Nĩkĩ warĩ ũndũ wa bata mũno harĩ Akristiano a karine ya mbere gwathĩka?

¹⁷ Ũtaaro wa Paulo wa ‘kwĩrutanĩria gũkinyĩra ũgima’ nĩ wahonokirie mĩoyo ya Akristiano arĩa maaikaraga Jerusalemu na Judea. Andũ arĩa maathĩkĩire ũtaaro ũcio nĩ maahotire gũtaũkĩrũo nĩ kĩmenyithia kĩrĩa Jesu aaugĩte mangĩkona nĩguo “mambĩrĩrie kũũrĩra irĩma-inĩ.” Rĩrĩa moonire “kĩndũ kĩrĩa kĩrĩ thahu kĩrehaga mwanangĩko . . . kĩrũgamĩte harĩa hatheru,” ũguo nĩ kuuga mbũtũ cia Roma ithiũrũrũkĩirie na ikĩingĩra Jerusalemu, nĩ maamenyire atĩ rĩu rĩarĩ ihinda rĩa kũũra. (Mat. 24:15, 16) Akristiano arĩa maathĩkĩire mũkaana wa Jesu nĩ mooimire Jerusalemu ĩtananangwo, na mũthomi wa historĩ wĩtagwo Eusebius aaugire atĩ maathire itũũra-inĩ rĩetagwo Pella rĩrĩa rĩarĩ gĩcigo-inĩ kĩrĩ irĩma kĩa Gileadi. Ũndũ ũcio nĩ wamateithirie kũũrĩra mwanangĩko mũnene mũno ũrĩa wakorire Jerusalemu.

18, 19. Nĩkĩ gwathĩka nĩ kwa bata mũno mahinda-inĩ maya?

¹⁸ Rĩrĩa twatuĩka agima kĩĩroho, ũndũ ũcio nĩ ũrĩtũteithagia gũkorũo tũrĩ athĩki, na nĩ ũkaahonokia mĩoyo itũ rĩrĩa tũkeyonera ũrathi wa Jesu wĩgiĩ “thĩna mũnene” ũkĩhinga. (Mat. 24:21) Hihi ithuĩ nĩ tũrĩathĩkagĩra ũtongorio o wothe tũngĩamũkĩra kuuma kũrĩ “mũramati ũrĩa mwĩhokeku na mũũgĩ”? (Luk. 12:42) Nĩ ũndũ wa bata mũno twĩrute “[gũtuĩka] athĩki kuuma ngoro-inĩ”!—Rom. 6:17.

¹⁹ Nĩguo tũtuĩke agima kĩĩroho, tũrabatara kũmenyeria ũhoti witũ wa gũtaũkĩrũo. Twĩkaga ũguo na njĩra ya kwĩrutanĩria gũtaũkĩrũo nĩ Kiugo kĩa Ngai wega na kwĩruta gwathĩka.

[Ũhoro wa magũrũ-inĩ]

Weruta Atĩa?

• Ũgima wa kĩĩroho nĩ kĩĩ, na tũgĩaga naguo atĩa?

• Tũbataraga gũtaũkĩrũo nĩ Bibilia wega nĩkĩ nĩguo tũtuĩke agima kĩĩroho?

• Twĩrutaga gwathĩka atĩa?

• Ũgima wa kĩĩroho ũtũgunaga na njĩra irĩkũ?

[Ciũria cia wĩruti]

Bibilia no ĩtũteithie kũhiũrania na mathĩna na njĩra njega

Kũrũmĩrĩra ũtaaro wa Jesu nĩ gwateithirie Akristiano a karine ya mbere kũhonokia mĩoyo yao