RŨGANO RWA ŨTŨŨRO
O na Tũrĩ Athĩni Tũrĩ Atongu Kĩĩroho
Guka mena baba maaikaraga nyũmba ĩtaarĩkĩte itũũra-inĩ rĩa Cotiujeni, kũndũ gwaikaragwo nĩ arĩmi anini mwena wa rũgongo wa bũrũri ũrĩa rĩu wĩtagwo Moldova. Na kũu nĩkuo ndaciarĩirũo Dicemba 1939. Guka na baba nĩ matuĩkĩte Aira a Jehova mwaka-inĩ wa 1930. Mami o nake nĩ aabatithirio na agĩtuĩka mũira wa Jehova thutha wa kũmenya atĩ guka aarĩ na ũũgĩ mũingĩ wa Bibilia gũkĩra mũhunjia wa itũũra.
Ndĩ na mĩaka ĩtatũ, baba, mama, na guka, nĩ ũndũ wa kwaga kũnyita mbaara mbaru, nĩ maatwarirũo kambĩ-inĩ kũrĩa andũ maarutaga wĩra mũritũ. No baba tu waahonokire. Mwaka wa 1947, thutha wa Mbaara ya Kerĩ ya Thĩ, nĩ aacokire mũciĩ e na thĩna wa mũgongo. O na gũtuĩka nĩ eehĩirũo mũno kĩĩmwĩrĩ, aarĩ na ũgima mwega mũno wa kĩĩroho.
ŨGARŨRŨKU MŨNENE ŨTŨŨRO-INĨ WITŨ
Ndĩ na mĩaka kenda, famĩlĩ itũ na famĩlĩ nyingĩ cia Aira a Jehova a Moldova nĩ ciatwarirũo ithamĩrio bũrũri-inĩ wa Siberia. Julaĩ 6, 1949, nĩ twakuirũo na mbũgi cia gũkuua ng’ombe. Thutha wa rũgendo rwa matukũ 12, rwa kiromita 6,400 tũtegũtigithĩria, tũgĩkinya ceceni ya mũgithi ya Lebyazhe. Tũgĩkora twetereirũo nĩ thigari cia kũu. Tũkĩgayanio tũkundi tũnini tũnini na tũgĩtwarũo kũndũ gũtiganĩte itũũra-inĩ rĩu. Gakundi gaitũ gagĩtwarũo cukuru-inĩ ũmwe mũnini ũtaathomagĩrũo. Nĩ twanogete na tũgakua ngoro mũno. Mũtumia ũmwe warĩ mũkũrũ akĩambĩrĩria kũina rwĩmbo rwainagwo nĩ Aira a Jehova hĩndĩ ya Mbaara ya Kerĩ ya Thĩ. Na ithuĩ ithuothe tũkĩnyitanĩra nake kũina ciugo ici cia rwĩmbo rũu:
“Ariũ a Ithe witũ nĩ maatwarirũo ithamĩrio kũndũ kũnene.
Makĩmatwara mwena wa rũgongo na wa irathĩro.
Nĩ ũndũ wa gwĩka wendi wa Ngai, makĩohwo na me kũu makĩũmĩrĩria mĩnyamaro ta ya gĩkuũ.”
Thutha wa ihinda, nĩ twahotire gũthiaga mĩcemanio-inĩ kwĩruta Bibilia o Kiumia handũ haarĩ na ũraihu wa kiromita 13 kuuma mũciĩ. Kaingĩ twathiaga tene kũrĩ o na mairia tũtuĩkanĩirie mbarabu-inĩ yatũkinyaga njohero na gwakoragwo na heho mũno. Twacemanagĩria karumu-inĩ kanini tũrĩ andũ 50 kana makĩria. Twambagĩrĩria na kũina nyĩmbo igĩrĩ kana ithatũ. Tũgacoka tũkahoya na tũkaarĩrĩria ciũria cia Bibilia, kwa ihinda rĩa ithaa rĩmwe kana makĩria. Thutha ũcio tũkaina nyĩmbo ingĩ, na hakorũo harĩ na ciũria ingĩ tũgaciarĩrĩria. Rĩarĩ ihinda rĩega mũno rĩa gwĩkĩrana hinya kĩĩroho.
GŨCEMANIA NA MORITŨ MANGĨ
Ceceni-inĩ ya mũgithi ya Dzhankoy, 1974
Mwaka-inĩ wa 1960, Aira a Jehova arĩa maarĩ ithamĩrio-inĩ makĩheo wĩyathi makĩria. O na gũtuĩka twarĩ athĩni, nĩ ndahotire gũthiĩ Moldova, kũrĩa ndacemanirie na Nina, ũrĩa aciari ake, gukawe na cũwe marĩ Aira a Jehova. Thutha wa kahinda kanini tũkĩhikania na tũgĩthamĩra Siberia, kũrĩa Dina kairĩtu gaitũ gaciarĩirũo mwaka-inĩ wa 1964, o hamwe na mũriũ witũ Viktor, 1966. Mĩaka ĩĩrĩ thutha ũcio, tũgĩthamĩra Ukraine kũrĩa twaikaraga kanyũmba kanini itũũra-inĩ rĩa Dzhankoy, kiromita ta 160 kuuma Yalta, gĩcigĩrĩra-inĩ gĩa Crimea.
Kũu Crimea, wĩra wa Aira a Jehova nĩ weekĩrĩirũo mũkaana, o ta ũrĩa kwarĩ kũndũ kũngĩ thĩinĩ wa Ngwatanĩro ya Sovieti. No wĩra witũ ndwagirĩtio biũ, o na tũtianyariragwo ũguo mũno. Na kwoguo, ariũ amwe a Ithe witũ makĩambĩrĩria kũgonderera kĩĩroho. Monaga atĩ, nĩ maanyarirĩkite mũno marĩ Siberia, na kwoguo magĩciria marute wĩra na kĩyo nĩguo megĩĩre na indo cia kĩĩmwĩrĩ.
MAŨNDŨ MA GŨCANJAMŨRA
Kũrĩ Machi 27, 1991, wĩra witũ wa kũhunjia nĩ weetĩkĩririo kũndũ guothe thĩinĩ wa ĩrĩa yetagwo Ngwatanĩro ya Sovieti. Na gũkĩbangwo irũrũngano mũgwanja cia thikũ igĩrĩ igĩrĩ kũndũ guothe. Ithuĩ twabangire gũthiĩ kĩrũrũngano kĩa Odessa, bũrũri-inĩ wa Ukraine, Agosti 24. Ngĩkinya mweri ũmwe mbere nĩguo ndeithĩrĩrie kũhaarĩria kĩhaaro kĩrĩa kĩrũrũngano kĩu kĩngĩekĩirũo.
Kaingĩ twakomaga itĩ-inĩ ũtukũ thutha wa kũruta wĩra mũthenya mũgima. Nao aarĩ a Ithe witũ nĩo maatheragia nja ya kĩhaaro kĩu. Tani ta 70 cia gĩko ikĩrogotwo. Arĩa methagĩra andũ handũ ha gũkoma nĩ maathiũrũrũkire taũni ĩyo magĩcarĩria ageni 15,000 arĩa matanyagwo, handũ ha gũkoma. No maũndũ magĩcoka magĩthũka o rĩmwe!
Kwĩ Agosti 19 kĩrũrũngano gĩtigĩtie thikũ ithano tu kĩambĩrĩrie, ũrĩa warĩ mũtongoria wa Ngwatanĩro ya Sovieti, Mikhail Gorbachev akĩnyitwo athiĩte kũhurũka Yalta, hakuhĩ na kĩhaaro kĩu. Tũkĩgirio gwĩka kĩrũrũngano. Ariũ a Ithe witũ arĩa maanyitĩtwo ũgeni makĩambĩrĩria kũhũũrĩra arĩa maatabanagia kĩrũrũngano kĩu thimũ makĩũragia, “Tũgwĩka atĩa arĩa tũragatĩte tigiti wa mbathi na mũgithi?” Thutha wa kũhoya mũno, arĩa maatabanagia kĩrũrũngano makĩmeera, “Inyuĩ ũkai tu!”
Magĩthiĩ na mbere kũhaarĩria na kũhoya. Arĩa maagĩraga ageni a kuuma kũndũ gũtiganĩte thĩinĩ wa Ngwatanĩro ya Sovieti, makĩambĩrĩria kũmatwara kũrĩa meetheirũo nyũmba cia gũkoma. O rũcinĩ, ariũ a Ithe witũ arĩa maatabanagia mĩbango ya kĩrũrũngano nĩ maarokaga kwaria na atongoria a taũni ĩyo. O hwaĩ-inĩ moka, moigaga atĩ nĩ maringa ihiga.
MAHOYA MAITŨ GŨCOKIO
Aramithi, Agosti mweri 22, thikũ igĩrĩ tu nĩguo kĩrũrũngano kĩambĩrĩrie, arĩa maatabanagia magĩũka na riboti njega: Kĩrũrũngano nĩ gĩetĩkĩrio gĩthiĩ na mbere! Rĩrĩa twainaga rwĩmbo rwa kwambĩrĩria o hamwe na mahoya, twarĩ na gĩkeno kĩingĩ mũno. Kĩrũrũngano kĩu gĩathira mũthenya wa Njuuma, nĩ twaikarire mũno nginya nduma ĩkĩambĩrĩria kũingĩra, tũkĩaria na arata aitũ a tene. Nĩ tuonanire na ariũ a Ithe witũ arĩa meetirĩtie magerio maingĩ maritũ nĩ ũndũ wa wĩtĩkio mũrũmu.
Kĩrũrũngano kĩa Odessa, kĩa 1991
Kwa ihinda rĩa mĩaka 22 kuuma hĩndĩ ya kĩrũrũngano kĩu, nĩ gũkoretwo na wongerereku mũnene. Nyũmba cia Ũthamaki nĩ ciakĩtwo kũndũ kũingĩ bũrũri-inĩ wa Ukraine na ahunjia a Ũthamaki makongerereka kuuma 25,000 mwaka wa 1991, magakinya 150,000!
TŨRĨ O ATONGU KĨĨROHO
Famĩlĩ itũ ĩikaraga nyũmba o ĩrĩa, taũni-inĩ ya Dzhankoy, ĩrĩa ĩkoragwo na andũ ta 40,000. O na gũtuĩka twarĩ famĩlĩ nyinyi cia Aira a Jehova iria ciakinyire gũkũ kuuma Siberia, 1968, rĩu kũrĩ na ciũngano ithathatũ.
Famĩlĩ itũ o nayo nĩ ĩnenehete. Kũrĩ na njiarũa inya iria iratungatĩra Jehova—ciana citũ, ciana cia ciana ciitũ, na ciana cia ciana cia ciana ciitũ.
