Onda li nda yola, molwaashi kanda li nda diladila ngeenge kaume kange oku shii oinima yopalongelokalunga. Onda pula nda ti: “Ou shii shike kombinga yOmbiibeli?” Ka li a nyamukula nge meendelelo. Lwanima, okwa ka lombwela nge kutya meme waye oku li umwe womEendombwedi daJehova nokwe lihonga oinima imwe kuye. Molwaashi onda li nda hala okushiiva shihapu, onda li nde mu pula a lombwele nge shihapu kombinga yasho.

Eenghundafana detu oda li da kwata hanga oufiku aushe. Kaume kange okwa li a lombwela nge kutya Ombiibeli oya popya kutya Satana oye omupangeli wounyuni. (Joh. 14:30) Otashi dulika wa kala u shii nale kombinga yaasho okudja kounona, ashike onghundana oyo oya li ipe kwaame noitunhula. Onda kala alushe handi udu kutya Kalunga, omunanghenda nomuyuki, oye ta pangele ounyuni. Ashike osho kanda li nde shi itavela omolweenghalo odo nda shakeneka. Nonande onda li ashike ndi na omido 26, onda li nda shakeneka eenghalo dihapu odo da li da udifa nge nai.

Tate okwa li ha shingi eedila detangakwaita laUnited States. Onghee hano, eshi nda li okaana, onda li ndi shii nawa kutya etangakwaita ole lilongekida okuumba oboma yolute efimbo keshe. Oita oyo ya li moVietnam oya li ya hovela momudo oo nda li koshiputudilo shopombada moCalifornia. Onda li nda waimina ovanafikola mekangha. Opolifi oya li ye tu taataa needibo notwa li twa faduka po. Ashike katwa li hatu dulu okufuda nawa nokatwa li tu wete ko nawa, molwaashi ova li ve tu umba neehaasa. Ola li efimbo lomapiyaano nounashibofa. Opa li omadipao opapolotika, omakangha nomakuyunguto. Keshe umwe okwa li e na eetepo li lili li na sha naasho shi na okuningwa po. Osha li tashi lyalyakanifa neenghono.

Mo 1970, onda li nda mona oilonga kolundume lomunghulofuta waAlaska nonda li nda ninga oimaliwa ihapu. Opo nee onda li nda tuka nodila nda ya koLondon, nda landa omota, nonda li nda ya molweendo la tumba lihe na oku la finda, nda finda kolukadi. Konima yeemwedi donhumba, onda li nda fika muAfrica. Medimo londjila, onda li nda shakeneka mo ovanhu ovo navo va li va hala okufaduka po omaupyakadi oo va li va taalela.

 Omolwaashishe osho nda li nda mona nonda uda, ehongo lOmbiibeli, olo kutya oshishitwa shopamhepo shikolokoshi osho tashi pangele ounyuni, ola li tali ti sha kwaame. Ashike ngeenge Kalunga haye a li ta pangele ounyuni, okwa li ta ningi shike? Onda li nda hala okushiiva.

Onda li nda mona enyamukulo meemwedi da ka shikula ko. Nomokweendela ko kwefimbo, onda li yo nda shiiva nokukala ndi hole ovalumenhu novakainhu vahapu, ovo va li va ulika oudiinini muKalunga umwe auke kashili, nonande ova li va taalela eenghalo di lili noku lili.

Eshi nda shuna koLondon, onda li nda dengela meme wakaume kange nokwa li a pa nge Ombiibeli. Lwanima, onda li nda ya koAmsterdam, shaNetherlands, nOndombwedi imwe oya li ya mona nge handi i lesha pelamba lomepandavanda noya li ya kwafela nge ndi lihonge shihapu. Opo nee onda li nda ya koDublin, Ireland, nonda li nda mona oshitaimbelewa shEendombwedi daJehova. Onda li nda konghola pomuvelo. Oko oko nda li nda shakena naArthur Matthews, omumwatate omunaendunge nomunawino. Onda li nda pula ekonakonombiibeli nokwa li a dimina okukonakona naame.

Onda li nda hovela okukonakona nelitulemo, nonda li nda halelela okulesha omambo noifo oyo ya nyanyangidwa kEendombwedi. Onda li yo handi lesha Ombiibeli yo vene. Osha li shitunhula neenghono. Kokwoongala onda li nda mona kutya nokuli nounona ove shii omanyamukulo omapulo, oo ovahongwanhu va kala nokulipula oule womido dihapu ngaashi kutya: ‘Omolwashike pe na oukolokoshi? Kalunga oye lyelye? Oshike hashi ningwa po pefyo?’ Ookaume kange aveshe ova li Eendombwedi. Osho osha li shipu, molwaashi kapa li oo nda li ndi shii moshilongo ashishe. Ova li va kwafela nge ndi kale ndi hole Jehova nondi kale nda hala okulonga ehalo laye.

Onda li nda ninginifwa mo 1972. Konima yomudo umwe, onda li nda hovela okukokola ondjila nonda li nda waimina eongalo linini moNewry, shaNorthern Ireland. Onda li nda hiila eumbo le likalela la tungwa nomamanya koshitukulwa sheemhunda. Koshitukulwa osho shi li popepi okwa li ku na eengobe nonda li handi liendifa po poipopiwa yange komesho yado. Oda li hadi monika da fa tadi pwilikine nelitulemo, ofimbo tadi li omwiidi. Kada li tadi dulu okupa nge omayele, ashike oda li da kwafela nge shi na sha nokutala kovapwilikini. Mo 1974, onda li nda nangekwa po ndi li omukokolindjila e likalekelwa nonda li nda waiminwa kuNigel Pitt, oo a ka ninga kaume kange oule wefimbo lile.

 Pefimbo opo moNorthern Ireland, omwa li elongifo leenghono lihapu. Vamwe ova li hava ifana Northern Ireland “edu leeboma neeholo.” Osha li shasha okumona ovanhu tava lwifafana momapandavanda, tava yashwa nosho yo eehauto tadi bomwa po. Omwa li luhapu hamu kala omaupyakadi e na sha nopolotika nosho yo omalongelokalunga. Ashike Ovaprotestante nOvakatolika ova li va didilika kutya Eendombwedi ihadi kufa ombinga moinima yopapolotika, onghee otwa li twa dula okuudifa twa manguluka notwa amenwa. Ovaneumbo luhapu ova li ve shii kutya onaini nopeni tapa ka ningilwa omaponokelo nova li have tu londwele, opo tu dule okuhenuka oshiponga.

Natango, opa li eenghalo da nyika oshiponga. Efiku limwe, ame naDenis Carrigan, oo naye a li omukokolindjila, otwa li twa ka udifila kodoolopa i li popepi oko kwa li kuhe na Eendombwedi, oko opo ashike twa li twa ya ko oshikando shotete. Omukainhu umwe okwa li e tu lundila kutya otu li ovakwaita vaBritain vomonanguwi, molwaashi tashi dulika pokati ketu kapa li oo a li e na omutono wOshiirish. Elundilo la tya ngaho, ola li le tu etela oumbada. Okukala ashike kaume kovakwaita okwa li taku dulu oku ku dipaifa, ile ku ku yashife mongolo. Eshi twa li pondje, opo pa li pa talala notu li ofye atuke, otwa li twa mona ohauto ye uya po-café, opo pe na omukainhu oo e tu lundila. Okwa li a dja mo, ndele ta popi novalumenhu vavali, ovo va li mohauto, nokwa li a ulika kufye a tunhukwa. Ovalumenhu ovo ova li va shinga ve uya kufye, ndele tave tu pula omapulo manini e na sha nobesa. Eshi obesa ya fika, ova li va popya nomushingi. Katwa li twa dula okuuda osho va li tava popi. Kamwa li ovatwaalelwa, onghee otwa li twa tomhwa kutya opa ningwa elongekido, opo va ka ungaunge nafye kondje yodoolopa. Ashike osho kasha li sha ningwa. Eshi nda dja mo mobesa, onda pula omushingi, nda ti: “Ovalumenhu ovo ve li konima ova li va limbililwa shi na sha nafye?” Okwa nyamukula, a ti: “Ondi shii kutya onye oolyelye nonde va lombwela. Ino kala wa limbililwa. Omu li meameno.”

Mo 1976, koshoongalele shoshitukulwa moDublin, onda li nda shakena naPauline Lomax, omukokolindjila e likalekelwa, oo a li a talela po okudja koEngland. Okwa li omumwameme omudiinini, omulininipiki nomunahole. Ye nomumwainamati, Ray, ova kala ve shii oshili okukalamwenyo kwavo akushe. Konima yomudo umwe, ame naPauline otwa li twa hombola notwa twikila okulonga tu li ovakokolindjila ve likalekelwa moBallymena, shaNorthern Ireland.

Otwa kala moilonga youpashukili oule wefimbo hatu kwafele ovamwatate moBelfast, Londonderry nosho yo koitukulwa ikwao ya nyika oshiponga. Otwa li twa tuwa omukumo keitavelo lovamwatate novamwameme, ovo va li va efa po omaitavelo omalongelokalunga, oo a li a mena omidi momitima davo, okatongo nosho yo outondwe, opo va longele Jehova. Jehova ka li tuu e va nangeka noupuna nokwe va amena!

Onda kala moIreland oule womido omulongo. Opo nee mo 1981, otwa li twa shivwa kofikola yaGilead mondodo onhi-72. Konima eshi twa pewa eedjapo, otwa li twa tuminwa koSierra Leone, kuAfrica lokOuninginino.

Otwa kala hatu di meumbo lovatumwa pamwe novanhu 11. Otwa li tu na okombifa imwe, oundjuwo vatatu, oulikoshelo vavali, ongodi imwe yokopaala, eshina lokukosha oikutu nosho yo eshina limwe lokukutika. Olusheno ola li hali u ko lwoikando noinashi teelelika. Meembuli omwa li mu na eemhuku, nomayoka okwa li haa i monduda yokoshi yedu.

Nonande eenghalo kada li diwa, otwa li hatu hafele neenghono oukalele. Ovanhu ova li va fimaneka Ombiibeli nova li hava pwilikine nelitulemo. Vahapu ova li va konakona nova li va tambula ko oshili. Ovanhu vomoshitukulwa ova li hava ifana nge “tate Robert.” Pauline ova li have mu ifana “mee Robert.”  Ashike konima yefimbo, eshi nda ka kala handi longifa unene efimbo lihapu okulongela koshitaimbelewa, kanda li vali handi kala moukalele naanaa, novanhu ova li va hovela okukala hava ifana Pauline “mee Pauline.” Ova li va hovela okukala hava ifana nge “tate Pauline.” Pauline okwa li e shi hole.

Ovamwatate vahapu ova li va hepa, ashike Jehova okwa kala alushe he va file oshisho, nomafimbo amwe omeenghedi dididilikwedi. (Mat. 6:33) Ohandi dimbuluka omumwameme umwe, oo a li ashike e na oshimaliwa sha wana okulanda oikulya yaye nounona vaye yefiku olo, ashike okwa li a yandja po oshimaliwa osho ashishe komumwatate, oo a li ta vele, noka li e na oshimaliwa shokulanda omiti daye damalaria. Lwanima, efiku olo tuu olo, omukainhu umwe okwa li e uya komumwameme oo inashi teelelika nokwe mu futa, opo e mu ninge nawa momutwe. Opa li eenghalo dihapu da fela oko.

Otwa kala moSierra Leone oule womido omuwoi. Opo nee otwa ka tuminwa kObetel moNigeria. Paife otu li moshitaimbelewa shinene. Ame onda li handi longo oilonga yomombelewa ya faafana naayo nda li handi longo moSierra Leone, ashike kuPauline, osha li elunduluko linene nolidjuu. Okwa kala ha longo eevili 130 moukalele omwedi keshe nokwa li e na ovakonakonimbiibeli tava ningi exumokomesho. Okwa ka tuminwa kokanduda kokuhondja, oko ha kala efiku alishe ta hondjo oikutu oyo ya pomboka. Oshe mu pula efimbo, opo a tambule ko onghalo, ashike lwanima okwa ka didilika kutya ovamwatate ova pandula oilonga oyo ta longo, nokwa li a longifa omhito oyo, opo a twe Ovabetel vakwao omukumo.

Eputuko lomoNigeria ola li lipe kufye notwa li tu na okulihonga shihapu. Pomhito imwe, omumwatate umwe okwa li e uya mombelewa yange a ulikile nge omumwameme, oo a li opo a tambulwa mObetel. Eshi nda li pokuminika omumwameme oo, okwa li e linyongamena peemhadi dange. Onda li nda kumwa neenghono! Momadiladilo ange omwa li mwe uya omishangwa mbali: Oilonga 10:25, 26 nosho yo Ehololo 19:10. Onde lipula kutya, ‘Mbela nandi mu lombwele kutya ke na okuninga ngaho?’ Pefimbo opo tuu opo, onda diladila kutya, molwaashi okwa tambulwa mObetel, oku na okukala e shii omahongo Ombiibeli.

Onda li nda fya ohoni momukokomoko weenghundafana adishe, ashike lwanima onda ka ninga omapekapeko onhumba. Onda li nde lihonga kutya omumwameme okwa li e li metwokumwe nonghedindjikilile yopamufyuululwakalo, oyo ya li natango hai ningwa moitukulwa imwe moshilongo. Ovalumenhu navo ova li have linyenge monghedi ya faafana. Oya li onghedi yokuulika efimaneko. Ka li e linyongamena  nge; ope na oihopaenenwa yopaMbiibeli ya yukila oko. (1 Sam. 24:8) Onda li nda hafa, eshi inandi tya sha osho sha li tashi dulu okufifa omumwameme ohoni.

Otwa shakeneka Ovanigeria vahapu, ovo va ulika oudiinini monghedi ididilikwedi oule womido. Natu ka kundafaneni shi na sha naIsaiah Adagbona. a Okwe lihonga oshili ofimbo a li omunyasha, ashike okwa ka kwatwa koshilundu. Okwa li a tuminwa kokamba yovanashilundu oko a li oye aeke Ondombwedi. Nonande okwa li a taalela omapataneko, okwa li a kwafela ovanashilundu ve dulife 30 ve lihonge oshili, nokokamba okwa li kwa totwa eongalo.

Mo 1996, otwa li twa tuminwa koshitaimbelewa shaKenya. Osho osha li oshikando shotete nda alukila moshilongo okudja ngoo petalelepo olo la popiwa pehovelo. Otwa li hatu di mObetel. MObetel omwa kala hamu uya oomunghima. Ova li hava vake moiimati oyo hai kala ya humbatwa kovamwameme. Efiku limwe, omumwameme umwe mObetel okwa li a fiya ekende londuda yaye la patuluka. Eshi a ka alukila konduda, okwa hanga mu yadi oomunghima tava hafele eendja odo da li mo. Okwa li a kuwa, ndele ta faduka po. Oomunghima ova li va ninga eweelelo, ndele tava nuka mo va pitila mekende.

Ame naPauline otwa li twa waimina eongalo lOshiswahili. Moule wefimbo lixupi, onda li nda nangekwa po ndi kale handi kwatele komesho Ekonakono lEmbo lEongalo (olo paife hali ifanwa Ekonakonombiibeli lEongalo). Ashike kanda li natango ndi shii nawa elaka. Onda li handi lilongekidile oshitukulwa komesho yefimbo, opo ndi ka dule okulesha omapulo. Ashike ngeenge omunhu okwa yandje etyekosha ta longifa oitya yaye mwene, kanda li handi kala ndi udite ko. Osha li hashi udifa nge nai! Onda li handi etele onghenda ovamwatate novamwameme. Osha li sha kumwifa nge, eshi va pitika nge nelididimiko nonelininipiko ndi kwatele komesho okwoongala.

Otwa kala moKenya oule weemwedi donhumba. Opo nee mo 1997, otwa li twa shivwa tu ye kObetel yaBrooklyn, moNew York. Paife otu li moshilongo omo mu na ovanhu ve na oinima ihapu yopamaliko, naasho osha li tashi dulu okukala oupyakadi. (Omayel. 30:8, 9) Ashike nokuli nomoshilongo sha tya ngaho, ovamwatate ove na oupamhepo muwa. Ovamwatate ohava longifa efimbo lavo noiniwe yavo, opo va yambidide oilonga iwa yehangano laJehova, ndele haku lipunapaleka.

Momukokomoko womido, otwa mona nghee Eendombwedi da kala tadi ulike oudiinini wado meenghalo di lili noku lili. MoIreland, ovamwatate ova kala ovadiinini, nonande ova li va taalela elongifo leenghono. MuAfrica, ova kala ovadiinini, nonande ova hepa nove likalela. MoUnited States, ova kala ovadiinini, nonande ova punapala. Jehova iha kala tuu a hafa ngeenge ta tale nghee ovanhu tava ulike kutya ove mu hole, nonande ova taalela eenghalo di lili noku lili!

Eedula oda pita po meendelelo di “dule onhisho yomutungi woshiyata.” (Job 7:6) Paife ohatu longo navakwetu keembelewa da kula koWarwick, moNew York, notwa hafa okutwikila okulonga pamwe novanhu ovo ve holafane shili. Otwa hafa, twa wanenwa notwa tunhukwa okuninga ngaashi hatu dulu okuyambidida Ohamba yetu, Kristus Jesus, oyo mafiku tai ka nangeka noupuna ovo ovadiinini. — Mat. 25:34.