ГӘЛӘК мәрьв һʹәсаб дькьн ԝәки Сейәканә, әԝ һәйә һинкьрьнәкә һʹимгьрти йа религийа Мәсиһити. Сәр һʹиме ве һинкьрьне, Бав, Кӧрʹ у рʹӧһʹе пироз се кәсед башԛә нә, ле һәрсек тʹәвайи Хԝәдек ьн. Дәрһәԛа Сейәканийе Кардиналәки, демәк кʹәшишәки бьльнд жь дера Католики, наве кʹижани Щон Оконор ә, щарәке ӧса гот: «Әм заньн ԝәки әва сӧрʹәкә гәләк кʹур ә, йа кӧ әм һʹәта ньһа бь тʹәмами нькарьн фәʹм бькьн». Ле чьрʹа һинкьрьна дәрһәԛа Сейәканә ӧса чәтьн ә фәʹм кьн?

Дәрһәԛа мәʹнике фәрһәнгәкә Кʹьтеба Пирозда те шьровәкьрьне. Ԝедәре те готьне, ԝәки әв һинкьрьн нә сәр һʹиме Кʹьтеба Пироз ә, чьмки Кʹьтеба Пирозда тʹӧ щийа дәрһәԛа ве йәке найе готьне. Ле диса жи пьштгьред Сейәкане, тʹьме дьхԝазьн дәрһәԛа ве йәке Кʹьтеба Пирозда рʹеза бьвиньн, у һәла һе һьнә рʹеза жи нәрʹаст шьровәдькьн, ԝәки избат кьн кӧ әв һинкьрьн рʹаст ә.

Рʹезәкә Кʹьтеба Пироз кӧ гәләк щар нә рʹаст шьровәдькьн әв һәйә Йуһʹәнна 1:1. Мьзгинида ве рʹезеда ӧса те готьне: «Дәстпебунеда Хәбәр һәбу. Хәбәр тʹәви Хԝәде [Йунани, тон теон] бу у Хәбәр хԝәха Хԝәде [теос] бу» (Института Ԝәлгәрʹандьна Кʹьтеба Пироз). Ве рʹезеда хәбәра Йунани «теос» (хԝәде), бь дӧ щурʹа һатийә ньвисаре. Пешийа хәбәра «теон» һәйә артикл «тон», кʹижан кӧ дьдә кʹьфше ԝәки хәбәрдан дәрһәԛа Хԝәдейе Һьмзор дьчә у тʹәкбуна ԝи дьдә кʹьфше. Ле пешийа хәбәра «теос» артикл тʹӧнә. Гәло шаши һатийә бәрʹдане, кӧ әв артикл нәһатийә ньвисаре?

Кʹьтеба Йуһʹәнна һатьбу ньвисаре сәр зьмане Койне, кӧ ԝи чахи зьмане Йунанийә бәлабуйи бу, йа кӧ тʹьме ԛәйдед хәбьтандьна артикла хԝәй дькьр. Чаԝа кӧ зандарәки Кʹьтеба Пироз Арчибал Робертсон дьбежә, һәгәр пешийа хӧданфел у фелготи артикл һәйә, һәрдӧ хәбәр жи ԝәк һәв ьн, мәхсус ьн, у һәгәр щийе ван бьгӧһезьн, мәʹна ван диса жи йәк ә. Робертсон чаԝа избати мәсәла жь Мәтта 13:38 тинә: «Әʹрд [Йунани, һо агрос] дьнйа йә [Йунани, һо космос]». Пешийа ван һәрдӧ хәбәра һәйә артикл «һо». Ԛәйда граматике дьдә кʹьфше, ԝәки әʹрд у дьнйа йәк ьн.

Ле һәгәр чаԝа кӧ Йуһʹәнна 1:1-да, пешийа хӧданфел артикл һәйә, ле пешийа фелготи тʹӧнә, әв йәк чь дьдә кʹьфше? Сәр һʹиме ве рʹезе зандар Щеймс Хйутон ӧса дьбежә: «Ве дәрәщеда хӧданфел у фелготи ԝәк һәв ниньн у набә кӧ вана бәрамбәри һәв кьн, йан жи һәвва гьредьн.

Сәва кӧ ве йәке дьһа баш фәʹм кьн, Хйутон мәсәле тинә жь 1 Йуһʹәнна 1:5, кʹидәре кӧ те готьне: «Хԝәде рʹонайи йә». Текста Йунанида «Хԝәде» әв һәйә «һо теос», демәк «теос» пе артикла «һо». Ле пешийа хәбәра «фос» (рʹонайи) артикл тʹӧнә йә. Хйутон әве йәке ӧса шьровәдькә: «Дәрһәԛа Хԝәде әм тʹьме дькарьн бежьн ԝәки әԝ рʹонайи йә, ле дәрһәԛа рʹонайе әм нькарьн бежьн ԝәки әв Хԝәде йә». Мәсәлед ви щурʹәйи һәнә: Йуһʹәнна 4:24, «Хԝәде рʹӧһʹ ә», у 1 Йуһʹәнна 4:16 «Хԝәде һʹьзкьрьн ә». Ван рʹезада пешийа хӧданфел «Хԝәде» артикл һәйә, ле пешийа фелготи «Рʹӧһʹ» у «һʹьзкьрьн» артикл тʹӧнә. Ве дәрәщеда хӧданфел у фелготи һәвва гьредайи ниньн у ԝәкә һәв ниньн. Ләма жи набә ԝәки ван хәбәра щигӧһәсти кьн, у ӧса фәʹм кьн «Рʹӧһʹ Хԝәде йә», йан жи «Һʹьзкьрьн Хԝәде йә».

Гәләк ԝәлгәрʹ у зандаред Кʹьтеба Пироз, йед кӧ зьмане Йунанийә бәре леколин дькьн, сәр нетәке нә у дьбежьн ԝәки Йуһʹәнна 1:1-да нә кӧ те готьне ԝәки «Хәбәр» кʹи йә, ле те готьне кӧ әԝ чаԝа йә. Ԝәлгәрʹ Ԝилйам Баркли ӧса дьбежә: «Әв йәк кӧ [Йуһʹәннайе шанди] хәбәра ‹теос› бе артикл дьдә хәбате, әʹйан дькә кӧ ‹Хәбәр› чаԝа йә, нә кӧ кʹи йә . . . Демәк Йуһʹәнна нәдьхԝәст бьгота кӧ ‹Хәбәр›, демәк Иса әв һәйә Хԝәде». Зандар Щейсон Бедун жи фькьрәкә ви щурʹәйи гот: «Һәгәр хәбәра Йунани ‹теос› бе артикл һатийә хәбьтандьне, чаԝа кӧ Йуһʹәнна 1:1-да, хԝәндәван дәрберʹа фәʹм дькә ԝәки хәбәрдан дәрһәԛа ‹хԝәдайәки› дьчә». Ләма жи фьрԛийа ортʹа хәбәра «теос» у «һо теос» пе артикле, сәр зьмане Кʹӧрди (Кӧрманщи) ӧса йә, пе һʹәрфе бьчʹук «хԝәдайәк» у пе һʹәрфе мәзьн «Хԝәде». Щейсон Бедун ӧса бәрдәԝам дькә: «Йуһʹәнна 1:1-да, әв ‹Хәбәр› Хԝәдейе Һьмзор нинә, ле мина Хԝәде кәсе рʹӧһʹани йә». Зандар Щозеф Тайер, йе кӧ сәр «Ԝәлгәрʹандьна Америкийә Стандарт» дьхәбьти, әве рʹезе ӧса шьровәдькә: «Логос [демәк, Хәбәр] хԝәха жи кәсе рʹӧһʹани бу, нә кӧ Хԝәдейе Һьмзор бу».

Ле гәло бь рʹасти пьрса дәрһәԛа ве йәке, кӧ Хԝәде кʹи йә, «сӧрʹәкә гәләк кʹур ә»? Иса ӧса нәдьфькьри. Чахе әԝи Хԝәдерʹа дӧа дькьр, әԝи фьрԛикә мәзьн ортʹа хԝә у Баве хԝәда да кʹьфше: «Әв ә жийина һʹәта-һʹәтайе, ԝәки әԝ тә нас кьн, чаԝа Хԝәдейе рʹасти бешьрики-беһәвал у ӧса жи Иса Мәсиһе кӧ тә шандийә» (Йуһʹәнна 17:3). Һәгәр әм баԝәрийа хԝә хәбәред Иса тиньн у ве рʹастийа әшкәрә жь Кʹьтеба Пироз фәʹм дькьн, ви чахи әме Иса һʹәсаб кьн ча кӧрʹе Хԝәде, чьмки бь рʹасти жи ӧса йә. У әме Йаһоԝа жи рʹумәт кьн ча «Хԝәдейе рʹасти бешьрики-беһәвал».