တၢ်မၤလိ ၂၆
မၤစၢၤပှၤဂၤ ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ် လဲၤခီဖျိ တၢ်သူၣ်ကိၢ်သးဂီၤတဖၣ် ကန့ၢ်အဂီၢ်
“မ်ပှၤခဲလၢာ်ကဲထီၣ် ပှၤသးတဖျၢၣ်ဃီ, ပှၤဒိးဃုာ်တၢ် [“ပှၤဒိသူၣ်ဒိသး,” NWT], ပှၤအဲၣ်ဒီပုၢ်ဝဲၢ်, ပှၤသးကညီၤတၢ်, ပှၤဆီၣ်လီၤအသးန့ၣ်တက့ၢ်.”—၁ ပ့းတရူး ၃:၈.
တၢ်သးဝံၣ် ၁၀၇ ယွၤပာ်လီၤအဒိလၢအပှဲၤဒီးတၢ်အဲၣ်
တၢ်မၤလိအံၤ အတၢ်တိာ်ပာ် *
၁. ပကွၢ်လိမၤဒိး ပပၢ်သးဘိ ယဟိဝၤယွၤ ကသ့ဒ်လဲၣ်.
ယဟိဝၤယွၤ အဲၣ်ပှၤဒိၣ်မးလီၤ. (ယိၤဟၣ် ၃:၁၆) ဒီးပအဲၣ်ဒိး ကွၢ်လိမၤဒိး ပပၢ်သးဘိတဂၤအံၤ စ့ၢ်ကီးလီၤ. အဃိပအဲၣ်ဒိးကဲထီၣ် “ပှၤဒိးဃုာ်တၢ် [“ပှၤဒိသူၣ်ဒိသး,” NWT], ပှၤအဲၣ်ဒီပုၢ်ဝဲၢ်” ဒီး “ပှၤသးကညီၤတၢ်” လၢပှၤခဲလၢာ်အဖီခိၣ် လီၤဆီဒၣ်တၢ် “ပှၤစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤတၢ်” တဖၣ်အဖီခိၣ်လီၤ. (၁ ပ့းတရူး ၃:၈; ကလၤတံ ၆:၁၀) ဖဲပဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ် ထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်အိၣ်သးလၢ အကီအခဲတဖၣ်အခါ ပအဲၣ်ဒိးမၤစၢၤ အဝဲသ့ၣ်လီၤ.
၂. လၢတၢ်မၤလိအံၤအပူၤ ပကတဲသကိး တၢ်ဂ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.
၂ ပှၤလၢ အအဲၣ်ဒိးပၣ်ဃုာ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ အဟံၣ်ဖိဃီဖိတဖၣ်အကျါန့ၣ် ကထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်အိၣ်အသးလၢ အကီအခဲတဖၣ်လီၤ. (မၢ်ကူး ၁၀:၂၉, ၃၀) ဒ်တၢ်အကတၢၢ် ဘူးထီၣ်ဝဲအသိး လီၤဂာ်လၢ ပကထံၣ်ဘၣ် တၢ်မၤကွၢ်တဖၣ် အါထီၣ်အါထီၣ်လီၤ. ပမၤစၢၤလိာ်ပသး တဂၤဒီးတဂၤ ကသ့ဒ်လဲၣ်. ပကမၤလိသကိး စီၤလိာ်, စီၤယိၤဘး ဒီးနီၢ်နၤဧမံအဂ့ၢ် လၢလံာ်စီဆှံအပူၤလီၤ. ဒီးပကတဲသကိး တၢ်ဂ့ၢ်လၢ ဘၣ်ဃးဒီး ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါ လၢဆၢကတီၢ်ခဲအံၤတဖၣ်စ့ၢ်ကီး ထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်ကီတၢ်ခဲမနုၤတဖၣ်လဲၣ်, ဒီးဒ်သိး အဝဲသ့ၣ် လဲၤခီဖျိ အတၢ်ကီတၢ်ခဲတဖၣ် ကန့ၢ်အဂီၢ် ပမၤစၢၤအဝဲသ့ၣ် ကသ့ဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ.
အိၣ်ဒီး တၢ်သူၣ်စူၤသးစူၤ
၃. ဒ် ၂ ပ့းတရူး ၂:၇, ၈ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး စီၤလိာ်အတၢ်ဆၢတဲာ်လၢ အကမၣ်တမံၤန့ၣ် မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်, အဃိ အဝဲထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်မနုၤလဲၣ်.
၃ စီၤလိာ်ဃုထၢဝဲလၢ ကအိၣ်လၢ ပှၤစဒိၣ်ဖိ လၢအလုၢ်လၢ်သကဲာ်ပဝး အၢသီဒိၣ်မးတဖၣ်အကျါအဃိ အတၢ်ဆၢတဲာ်န့ၣ် ကမၣ်ဝဲလီၤ. (ဖး ၂ ပ့းတရူး ၂:၇, ၈ တက့ၢ်.) မ့ၢ်လၢအဝဲလဲၤအိၣ်လၢ တၢ်လီၢ်အဝဲန့ၣ်အဃိ အိၣ်ဘၣ်အီၣ်ဘၣ် ဘီၣ်ဘီၣ်ညီညီ ဘၣ်ဆၣ်အဝဲထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်ကီတၢ်ခဲအါမးလီၤ. (၁ မိၤၡ့ ၁၃:၈-၁၃; ၁၄:၁၂) လီၤဂာ်လၢအမါန့ၣ် ဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သးဝဲ ဝ့ၢ်တဖျၢၣ်အံၤ မ့တမ့ၢ် ပှၤအိၣ်ဖဲန့ၣ်တနီၤ ဒိၣ်မးအဃိ တဒိကနၣ် ယဟိဝၤယွၤ အကလုၢ်ဘၣ်. အဃိဖဲကစၢ်ယွၤဒုးစူၤလီၤ မ့ၣ်အူဒီးကးလၢ တၢ်လီၢ်ဖဲန့ၣ်အခါ အမါသံဝဲလီၤ. ဒီးမ့မ့ၢ် စီၤလိာ်အဖိမုၣ်ခံဂၤန့ၣ် ဒီတၢ်အဲၣ်တီဒီး ပှၤပိာ်ခွါလၢ အသံတ့ၢ်ဖဲ ဝ့ၢ်စဒိၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒီးစီၤလိာ် အဟံၣ်, အတၢ်ထူးတၢ်တီၤ လီၤမၢ်ကွံာ်ဝဲလီၤ. တကးဒံးဘၣ် တၢ်လၢအလီၤသးအုး ဒိၣ်ကတၢၢ်န့ၣ် အမါသံဝဲလီၤ. (၁ မိၤၡ့ ၁၉:၁၂-၁၄, ၁၇, ၂၆) ဖဲစီၤလိာ်ထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်ကီတၢ်ခဲဒ်အံၤတဖၣ်အခါ မ့ၢ်ယဟိဝၤယွၤ အိၣ်ဒီးတၢ်သူၣ်စူၤသးစူၤ လၢအဖီခိၣ်ဒံးဧါ, အိၣ်ဒံးလီၤ.
လၢတၢ်သးကညီၤအပူၤ ယဟိဝၤယွၤ ဆှၢလီၤမူခိၣ်ကလူးတဖၣ် လၢအကမၤပူၤဖျဲး စီၤလိာ်ဒီးအဟံၣ်ဖိဃီဖိအဂီၢ် (ကွၢ်လံာ်အဆၢ ၄)
၄. ယဟိဝၤယွၤ ပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်သူၣ်စူၤသးစူၤ လၢစီၤလိာ်အဖီခိၣ်ဒ်လဲၣ်. (ကွၢ်တၢ်ဂီၤလၢ လံာ်ကုခိၣ်တက့ၢ်.)
၄ စီၤလိာ် ဃုထၢဝဲလၢ ကလဲၤအိၣ်လၢ ဝ့ၢ်စဒိၣ် သနာ်က့ ယဟိဝၤယွၤ ပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်ဒိသူၣ်ဒိသးလၢ အဖီခိၣ်ဒီး ဆှၢလီၤဝဲ မူခိၣ်ကလူးတဖၣ် ဒ်သိးကမၤပူၤဖျဲးအီၤ ဒီးအဟံၣ်ဖိဃီဖိလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် အဝဲတဒိကနၣ် မူခိၣ်ကလူးအတၢ်ဟ့ၣ်ပလီၢ် ဒီးဟးထီၣ်လၢ ဝ့ၢ်စဒိၣ်အပူၤ တဘျီဃီဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အလီၢ် အဝဲ “မၤယံာ်မၤနီၢ်အသး” လီၤ. အဃိ မူခိၣ်ကလူး ဟံးထီၣ်အစု ဒီးမၤစၢၤအီၤ ဒီးအဟံၣ်ဖိဃီဖိ ဒ်သိးကဟးထီၣ်လၢ ဝ့ၢ်ပူၤလီၤ. (၁ မိၤၡ့ ၁၉:၁၅, ၁၆) မူခိၣ်ကလူးမၢ အလဲၤဃ့ၢ်ဆူ တၢ်လီၢ်လၢ ကစၢၢ်ကလိအကျါလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် လၢအဝဲကဒိကနၣ် ယဟိဝၤယွၤအကလုၢ်အလီၢ် အဝဲဃ့လဲၤဝဲလၢ ဝ့ၢ်လၢအဘူးတဖျၢၣ်လီၤ. (၁ မိၤၡ့ ၁၉:၁၇-၂၀) ယဟိဝၤယွၤ ဒိကနၣ်န့ၢ်အီၤလၢ တၢ်သူၣ်စူၤသးစူၤ ဒီးပျဲလၢအဝဲကလဲၤလၢ ဝ့ၢ်အဝဲန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ဖဲအဝဲလဲၤအိၣ်ဖဲန့ၣ်အခါ အပျံၤတၢ်အဃိ အဝဲလဲၤအိၣ်လၢ ကစၢၢ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ မၢအလဲၤ လၢအခီၣ်ထံးခါန့ၣ်လီၤ. (၁ မိၤၡ့ ၁၉:၃၀) ယဟိဝၤယွၤပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်သူၣ်စူၤသးစူၤ လၢစီၤလိာ်အဖီခိၣ် အါမးလီၤ. အဃိ ပကွၢ်လိမၤဒိးအီၤ ကသ့ဒ်လဲၣ်.
၅-၆. ပကွၢ်လိမၤဒိး ယဟိဝၤယွၤ ဒီးမၤထွဲ ၁ သ့းစၤလနံ ၅:၁၄ ကသ့ဒ်လဲၣ်.
၅ ဒ်စီၤလိာ်အသိး ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဂၤဂၤ မ့ၢ်ဆၢတဲာ်ဘၣ်တၢ်လၢ အကမၣ် ဒီးမ့ၢ်ထံၣ်ဘၣ် တၢ်ကီတၢ်ခဲဖးဒိၣ်န့ၣ် ပကြၢးမၤဒ်လဲၣ်. မ့ၢ်ပကြၢးတဲအီၤလၢ အကူးဘၣ် တၢ်လၢအဖှံလီၤဝဲန့ၣ်ဧါ. (ကလၤတံ ၆:၇) လၢတၢ်န့ၣ်အလီၢ် ပမ့ၢ်ကွၢ်လိမၤဒိး ကျဲလၢယဟိဝၤယွၤ မၤစၢၤစီၤလိာ်န့ၣ် ကဂ့ၤဒိၣ်ဝဲလီၤ.
၆ ယဟိဝၤယွၤ ဆှၢလီၤမူခိၣ်ကလူးန့ၣ် တမ့ၢ်ထဲလၢ အကဟ့ၣ်ပလီၢ် စီၤလိာ်ဘၣ်. မ့ၢ်ဒ်သိး အကမၤစၢၤ စီၤလိာ်လၢ ကပူၤဖျဲးဒီး တၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်လၢ အကလီၤဘၣ် ဝ့ၢ်စဒိၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒ်န့ၣ်အသိး ပမ့ၢ်ထံၣ်လၢ ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဂၤဂၤ ကမၤဘၣ်တၢ်တမံၤမံၤလၢ အကဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်ကီတၢ်ခဲလၢအဂီၢ်န့ၣ် ပကဘၣ် ဟ့ၣ်ပလီၢ်အီၤလီၤ. ဒီးပမၤစၢၤ အီၤသ့စ့ၢ်ကီးလီၤ. အဝဲမ့ၢ်တမၤထွဲ လံာ်စီဆှံအတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ် တဘျီဃီဘၣ်န့ၣ် ပကဘၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်သူၣ်စူၤသးစူၤ ဒ်မူခိၣ်ကလူး ခံဂၤန့ၣ်အသိးလီၤ. လၢပကဟ့ၣ်အၡူဒီး အိၣ်ယံၤဒီးအီၤအလီၢ် ပကဘၣ် ဆဲးမၤစၢၤအီၤ ဒီးပတကြၢးပာ်တ့ၢ်အီၤဘၣ်. (၁ ယိၤဟၣ် ၃:၁၈) ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် ပကဘၣ်တွံၢ်ထီၣ်အစု ခီဖျိမၤစၢၤအီၤ ဒ်သိးအကမၤထွဲ တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်အဂ့ၤလၢ အဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ.—ဖး ၁ သ့းစၤလနံ ၅:၁၄ တက့ၢ်.
၇. ဘၣ်ဃးဒီး ယဟိဝၤယွၤ အိၣ်ဒီးတၢ်ထံၣ်လၢ စီၤလိာ်အဖီခိၣ်န့ၣ် ပကွၢ်လိမၤဒိးအီၤ ကသ့ဒ်လဲၣ်.
၇ ယဟိဝၤယွၤ မ့ၢ်သးစၢၢ်ဆၢ စီၤလိာ်အတၢ်လီၤတူာ်လီၤကာ်တဖၣ်န့ၣ် သ့လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် အဝဲထိၣ်ဟူးထိၣ်ဂဲၤထီၣ် တၢ်မၢဖိပ့းတရူး လၢကကွဲးဝဲလၢ စီၤလိာ်မ့ၢ် ပှၤလၢအတီအလိၤတဂၤလီၤ. မ့ၢ်လၢယဟိဝၤယွၤ ပျၢ်ကွံာ်ပတၢ်ကမၣ်တဖၣ်အဃိ ပသးခုဒိၣ်မးလီၤ. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၃၀:၃) ဘၣ်ဃးဒီး ယဟိဝၤယွၤ အိၣ်ဒီးတၢ်ထံၣ်လၢ စီၤလိာ်အဖီခိၣ်န့ၣ် ပကွၢ်လိမၤဒိးအီၤကသ့ဒ်လဲၣ်. ပမ့ၢ်သးစၢၢ်ဆၢ ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ် အတၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါန့ၣ် ပတၢ်သူၣ်စူၤသးစူၤလၢ အဝဲသ့ၣ်အဖီခိၣ် ကအါထီၣ်လီၤ. ဒီးကညီလၢ အဝဲသ့ၣ် ကတူၢ်လိာ် ပတၢ်မၤစၢၤစ့ၢ်ကီးလီၤ.
အိၣ်ဒီး တၢ်ဒိသူၣ်ဒိသး
၈. ပမ့ၢ်အိၣ်ဒီး တၢ်ဒိသူၣ်ဒိသးန့ၣ် ပကမၤမနုၤလဲၣ်.
၈ စီၤယိၤဘးစ့ၢ်ကီး တူၢ်ဘၣ်တၢ်ကီတၢ်ခဲအါမံၤလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် တမ့ၢ်လၢ အတၢ်ဆၢတဲာ်ကမၣ် ဒ်စီၤလိာ်အသိးအဃိ တူၢ်ဘၣ်တၢ်ကီတၢ်ခဲန့ၣ်ဘၣ်. အလီၢ်အလၤလၢ အဟီၣ်ကဝီၤအပူၤ, အတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့လၢအဂ့ၤ ဒီးအတၢ်ထူးတၢ်တီၤတဖၣ် လီၤမၢ်ကွံာ်ဝဲလီၤ. ဒီးတၢ်လၢအနးဒိၣ်န့ၢ်အန့ၢ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ်အဖိ သံသဒၣ်ကွံာ်အီၤ ခဲလၢာ်လီၤ. တကးဒံးဘၣ် အသကိးသၢဂၤစ့ၢ်ကီး ပာ်ဒ့ၣ်ပာ်ကမၣ်အီၤလီၤ. ဘၣ်မနုၤအဃိ အသကိးလၢအတဂ့ၤ သၢဂၤအံၤ တအိၣ်ဒီး တၢ်ဒိသူၣ်ဒိသးလၢ အဖီခိၣ်ဘၣ်လဲၣ်. မ့ၢ်လၢအဝဲသ့ၣ် တဂုာ်ကျဲးစၢး ဃုနၢ်ပၢၢ်ဝဲ တၢ်လၢအကဲထီၣ်အသးဒီး စီၤယိၤဘးဘၣ်အဃိလီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ အဝဲသ့ၣ် ဆိကမိၣ်ကမၣ်ဝဲ စီၤယိၤဘးဒီး တဲအီၤအၢအၢသီသီလီၤ. ဒ်သိးပသုတမၤကမၣ်ဘၣ်တၢ် ဒ်ပှၤသၢဂၤအံၤ တဂ့ၤအဂီၢ် ပမၤကသ့ဒ်လဲၣ်. ပကဘၣ်သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်လၢ ထဲဒၣ်ယဟိဝၤယွၤတဂၤဧိၤန့ၣ် သ့ၣ်ညါဝဲ ပှၤတၢ်အိၣ်သး ခဲလၢာ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲပှၤလၢ ထံၣ်ဘၣ်တၢ်ကီတၢ်ခဲတဂၤ တဲတၢ်ဒီးနၤအခါ ဒိကနၣ်န့ၢ်အီၤ လီၤတံၢ်လီၤဆဲးတက့ၢ်. ဒိကနၣ်အီၤတကးဒံးဘၣ် ဂုာ်ကျဲးစၢး အိၣ်ကွၢ်လၢအလီၢ်တက့ၢ်. ပမ့ၢ်မၤဒ်န့ၣ်မး ပပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်ဒိသူၣ်ဒိသးလၢ ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ် အဖီခိၣ်ကသ့လီၤ.
၉. ပမ့ၢ်အိၣ်ဒီး တၢ်ဒိသူၣ်ဒိသးန့ၣ် ပကဟးဆှဲး တၢ်မနုၤလဲၣ် ဒီးဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်.
၉ ပမ့ၢ်အိၣ်ဒီး တၢ်ဒိသူၣ်ဒိသးန့ၣ် တမ့ၢ်လၢ ပကဟးတဲ ပှၤဂၤအတၢ်ကီတၢ်ခဲ လၢအတူၢ်ဘၣ်ဝဲတဖၣ်န့ၣ်ဘၣ်. တၢ်တဲအီၣ်ပှၤဂ့ၢ်န့ၣ် တမၤထီၣ်မၤထီ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဘၣ်, လၢတၢ်န့ၣ်အလီၢ် မၤလီၤဖး တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်လီၤ. (ကတိၤဒိ ၂၀:၁၉; ရိမ့ၤ ၁၄:၁၉) ပှၤလၢအတဲအီၣ်ပှၤဂ့ၢ်န့ၣ် မ့ၢ်ပှၤလၢအတအိၣ်ဒီး တၢ်သးကညီၤ ဒီးတဆိကမိၣ်န့ၢ်တၢ် လၢပှၤဂၤအဂီၢ်ဘၣ်လီၤ. ဒီးအတၢ်ကတိၤတဖၣ်န့ၣ် မၤဘၣ်ဒိအါထီၣ် ပှၤလၢအတူၢ်ဘၣ် တၢ်ကီတၢ်ခဲတဖၣ်အသးသ့လီၤ. (ကတိၤဒိ ၁၂:၁၈; အ့းဖ့းစူး ၄:၃၁, ၃၂) ပမ့ၢ်ဃုကွၢ် ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ် အတၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါ ဒီးဆိကမိၣ်ထံ ဘၣ်ဃးဒီး ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ် လဲၤခီဖျိဝဲ အတၢ်ကီတၢ်ခဲတဖၣ် ကန့ၢ်အဂီၢ် ပကဘၣ်မၤစၢၤအီၤဒ်လဲၣ်န့ၣ် ကဂ့ၤဒိၣ်မးလီၤ.
ဖဲဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဂၤဂၤ “တဲကြီ”တၢ်အခါ ဒိကနၣ်န့ၢ်အီၤလၢ တၢ်သူၣ်စူၤသးစူၤအပူၤ ဒီးဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါအီၤ ဖဲတၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ အကြၢးဝဲဘၣ်ဝဲအခါ (ကွၢ်လံာ်အဆၢ ၁၀-၁၁) *
၁၀. တၢ်ကတိၤဖဲ ယိၤဘး ၆:၂, ၃ အပူၤန့ၣ် သိၣ်လိပှၤတၢ်မနုၤလဲၣ်.
၁၀ စီၤယိၤဘးအၢၣ်လီၤဝဲလၢ ဖဲအဝဲသူၣ်အုးသးအုး ဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်အခါ အဝဲအ “တၢ်ကတိၤယူၢ်လီၤကွံာ်အသး [“တဲကြီ,” NWT]” ဘၣ်တၢ်လီၤ. (ယိၤဘး ၆:၂, ၃) လၢခံန့ၣ် အဝဲအၢၣ်လီၤက့ၤဝဲလၢ တၢ်လၢအတဲဝဲတနီၤန့ၣ် ကမၣ်လီၤ. (ယိၤဘး ၄၂:၆) ဒ်စီၤယိၤဘးအသိး ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤ ပှၤလၢအထံၣ်ဘၣ် တၢ်ကီတၢ်ခဲတဖၣ်န့ၣ် ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် အကဟးတဲကြီဘၣ် တၢ်ကတိၤလၢ လၢခံအကမၤဘၣ်ဒိအသးန့ၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ်အခါ ပကြၢးမၤဒ်လဲၣ်. လၢပကပာ်တၢ်ကမၣ်လၢ အလိၤအလီၢ် ပကြၢးပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်ဒိသူၣ်ဒိသးလီၤ. သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ တတိာ်ပာ်ဝဲလၢ ပကထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်ကီတၢ်ခဲဒီး တၢ်ကိၢ်တၢ်ဂီၤတဖၣ် လၢပထံၣ်ဘၣ်လၢ မုၢ်မဆါတနံၤအံၤန့ၣ်ဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ဖဲပဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါလၢ အတီဒီးယဟိဝၤယွၤတဖၣ် ထံၣ်ဘၣ်တၢ်ကီတၢ်ခဲဖးဒိၣ်အခါ မ့ၢ်ဟးတဲကြီတၢ်န့ၣ် ပနၢ်ပၢၢ်အဝဲသ့ၣ်သ့လီၤ. အဝဲသ့ၣ် မ့ၢ်တဲကမၣ်ဘၣ် ယဟိဝၤယွၤ မ့တမ့ၢ် မ့ၢ်တဲကမၣ်ဘၣ်ပှၤန့ၣ် ပတကြၢးသးထီၣ် မ့တမ့ၢ် စံၣ်ညီၣ်အဝဲသ့ၣ် ချ့ချ့ဘၣ်.—ကတိၤဒိ ၁၉:၁၁.
၁၁. ဖဲတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ် ဟ့ၣ်ကူၣ်ပှၤဂၤအခါ အဝဲသ့ၣ် ကွၢ်လိမၤဒိး စီၤအလံဟူၤ ကသ့ဒ်လဲၣ်.
၁၁ တဘျီတခီၣ် ပှၤလၢအထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်ကီတၢ်ခဲန့ၣ် ကလိၣ်ဘၣ် တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ် မ့တမ့ၢ် တၢ်သိၣ်က့ၤသီက့ၤအီၤလီၤ. (ကလၤတံ ၆:၁) ဖဲန့ၣ်အခါ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ် ကဘၣ်မၤဝဲဒ်လဲၣ်. အဝဲသ့ၣ် ကြၢးကွၢ်လိမၤဒိးဝဲ စီၤအလံဟူၤလၢ အဒိကနၣ်န့ၢ် စီၤယိၤဘးလၢ တၢ်ဒိသူၣ်ဒိသးအပူၤန့ၣ်လီၤ. (ယိၤဘး ၃၃:၆, ၇) ဖဲစီၤအလံဟူၤ နၢ်ပၢၢ်ဝဲ စီၤယိၤဘးအတၢ်ထံၣ် အိၣ်ဒ်လဲၣ်အခါမး အဝဲဟ့ၣ်ကူၣ်ဝဲ စီၤယိၤဘးန့ၣ်လီၤ. တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်လၢ အကွၢ်လိမၤဒိး စီၤအလံဟူၤန့ၣ် ဖဲပှၤတဂၤ တဲဘၣ်အီၤ အတၢ်အိၣ်သးအခါ အဝဲကဒိကနၣ်န့ၢ်အီၤ လီၤတံၢ်လီၤဆဲး ဒီးကဂုာ်ကျဲးစၢးနၢ်ပၢၢ်စၢၤအီၤလီၤ. အဝဲမ့ၢ်မၤဝဲဒ်န့ၣ်န့ၣ် ဖဲအဝဲဟ့ၣ်ကူၣ်ပှၤဂၤအခါ ပှၤဂၤကအဲၣ်ဒိး ဒိကနၣ်အီၤလီၤ.
တဲတၢ်ကတိၤ လၢအကဲထီၣ်တၢ်ဂံၢ်တၢ်ဘါ
၁၂. ခီဖျိလၢ နီၢ်နၤဧမံ အဝၤဒီးအဖိခွါခံဂၤ သံသဒၣ်ကွံာ်အီၤအဃိ အဝဲတူၢ်ဘၣ်ဝဲဒ်လဲၣ်.
၁၂ နီၢ်နၤဧမံ မ့ၢ်ပှၤလၢအအဲၣ်ယဟိဝၤယွၤ ဒီးတီဒီးအီၤလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်ဖဲအဝၤ ဒီးအဖိခွါခံဂၤ သံဝံၤအလီၢ်ခံ အဝဲအဲၣ်ဒိး ဆီတလဲအမံၤလၢ “နီၢ်မၤရၤ” လၢအခီပညီမ့ၢ်ဝဲ တၢ်သူၣ်တမုာ်သးတမုာ်န့ၣ်လီၤ. (ရူၤသး ၁:၃, ၅, ၂၀, ၂၁) ဖဲနီၢ်နၤဧမံ ထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်ကီတၢ်ခဲတဖၣ် အဆၢကတီၢ် အဒဲၣ်မုၣ် နီၢ်ရူၤသး အိၣ်ဒီးအီၤထီဘိလီၤ. နီၢ်ရူၤသး မၤစၢၤဝဲ နီၢ်နၤဧမံ တကးဒံးဘၣ် တဲဝဲတၢ်ကတိၤလၢ အကဲထီၣ်တၢ်ဂံၢ်တၢ်ဘါ လၢနီၢ်နၤဧမံအဂီၢ်လီၤ. နီၢ်ရူၤသး ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ အတၢ်အဲၣ် ဒီးအတၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤ နီၢ်နၤဧမံ လၢတၢ်ကတိၤယိယိဖိလီၤ.—ရူၤသး ၁:၁၆, ၁၇.
၁၃. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပှၤလၢအသးသမူတံၤသကိး သံသဒၣ်ကွံာ်အီၤတဂၤန့ၣ် လိၣ်ဘၣ်ပတၢ်မၤစၢၤလဲၣ်.
၁၃ ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢ အသးသမူတံၤသကိး သံသဒၣ်ကွံာ်အီၤတဖၣ်န့ၣ် လိၣ်ဘၣ်ပတၢ်မၤစၢၤလီၤ. ပှၤနီၢ်ဒီမါဝၤတဖၣ်န့ၣ် လီၤဂာ်ဒ် သ့ၣ်ခံထူၣ်လၢ အမဲထီၣ်ဘူးလိာ်အသးန့ၣ်လီၤ. ဒ်နံၣ်တဖၣ် လဲၤပူၤကွံာ်အသိး အဝဲသ့ၣ် အဂံၢ်န့ၣ် ကဘံလိာ်အသးလီၤ. အဃိ ဖဲအဝဲသ့ၣ်ခံထူၣ်အကျါ မ့ၢ်သံကွံာ်တထူၣ်န့ၣ် ကဘၣ်ဒိစ့ၢ်ကီး သ့ၣ်လၢအအိၣ်တ့ၢ်တထူၣ်လီၤ. ဒ်န့ၣ်အသိး ပှၤလၢအသးသမူတံၤသကိး သံသဒၣ်ကွံာ်အီၤတဂၤန့ၣ် ကတူၢ်ဘၣ်တၢ် နးနးကလဲာ် ဖးယံာ်လီၤ. ဖီလၤ * လၢအဝၤသံသဒၣ်ကွံာ်အီၤ သတူၢ်ကလာ်တဂၤန့ၣ် တဲဝဲလၢ “ယတၢ်အိၣ်မူ ဆီတလဲလၢာ်ပျီ, ဒီးယတူၢ်ဘၣ်လၢ ပှၤမၤစၢၤယၤ တအိၣ်နီတဂၤဘၣ်. ယသကိးလၢ အဂ့ၤကတၢၢ်တဂၤ တအိၣ်လၢၤဘၣ်. လၢညါန့ၣ် ယတဲဘၣ်ယဝၤလၢ တၢ်ဂ့ၢ်ကိးမံၤဒဲးလီၤ. ဖဲယသးခုအခါ အဝဲသးခုဃုာ်ဒီးယၤ ဒီးဖဲယအိၣ်ဒီး တၢ်ကီတၢ်ခဲအခါ အဝဲမၤစၢၤယၤလီၤ. ဖဲယတဲဘၣ်အီၤ ယတၢ်ကီတၢ်ခဲတဖၣ်အခါ အဝဲဒိကနၣ်ယၤ ထီဘိလီၤ. ယတူၢ်ဘၣ်လၢ ယအိၣ်တ့ၢ် ထဲတကူာ်လီၤ.”
ပမၤစၢၤ ပှၤလၢအသးသမူတံၤသကိး သံသဒၣ်ကွံာ်အီၤတဖၣ် ကသ့ဒ်လဲၣ် (ကွၢ်လံာ်အဆၢ ၁၄-၁၅) *
၁၄-၁၅. ပမၤစၢၤ ပှၤလၢအသးသမူတံၤသကိး သံသဒၣ်ကွံာ်အီၤတဖၣ် ကသ့ဒ်လဲၣ်.
၁၄ ပမၤစၢၤ ပှၤလၢအသးသမူတံၤသကိး သံသဒၣ်ကွံာ်အီၤတဖၣ် ကသ့ဒ်လဲၣ်. ပမ့ၢ်ဘၣ်ယိၣ်တၢ် မ့တမ့ၢ် ပကဘၣ်တဲအီၤမနုၤလဲၣ် ပမ့ၢ်တသ့ၣ်ညါလီၤတံၢ်သနာ်က့ တၢ်အရ့ဒိၣ်လၢ ပကဘၣ်မၤအီၤ အဆိကတၢၢ်တမံၤန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ ပကဘၣ်လဲၤတဲတၢ်ဒီးအီၤလီၤ. ဖီလၤ တဲဝဲလၢ “ယနၢ်ပၢၢ်လၢ တၢ်သံန့ၣ် မၤဘၣ်ဒိပှၤဂၤအသးလီၤ. ဖဲန့ၣ်အခါ ပှၤအါဂၤန့ၣ် ဘၣ်ယိၣ်ဝဲလၢ အကတဲဘၣ်တၢ်ကတိၤလၢ အကမၤသးအုးပှၤဂၤလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် အဝဲသ့ၣ် မ့ၢ်တတဲတၢ်နီတမံၤဘၣ်န့ၣ် ကမၤသးအုးနသး နးန့ၢ်အန့ၣ်ဒံးလီၤ.” ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် ပှၤလၢအသူၣ်အုးသးအုးတဂၤန့ၣ် တမုၢ်လၢ်ဝဲလၢ နကတဲ တၢ်ကတိၤလၢ အလီၤထုးန့ၢ်သူၣ်ထုးန့ၢ်သးဘၣ်. ဖီလၤ တဲဝဲလၢ “ထဲဒၣ်ယသကိးတဖၣ် တဲဝဲတၢ်ကတိၤယိယိဖိလၢ ‘အဝဲသံသဒၣ်ကွံာ်နၤအဃိ ယသးတမုာ်ဘၣ်’ န့ၣ်ယသးမုာ်ဒိၣ်မးလီၤ.”
၁၅ ဝ့လံၤယၢၤ(မ်)လၢ အမါသံသဒၣ်ကွံာ်အီၤ လၢအပူၤကွံာ်အနံၣ်တဖၣ်န့ၣ် တဲဝဲလၢ “ဖဲပှၤဂၤ တဲဘၣ်က့ၤယၤ ယမါအတၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါ လၢအဝဲသ့ၣ် သ့ၣ်နီၣ်ဝဲတဖၣ်အခါ ယစံးဘျုးဘၣ် အဝဲသ့ၣ်ဒိၣ်မး, ဒီးယတူၢ်ဘၣ်လၢ ပှၤအဲၣ်အီၤဒီး ပာ်ကဲအီၤလီၤ. အဃိ မၤမုာ်ယသးဒိၣ်မးလီၤ. ယပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤယမါ ဒီးအဝဲမ့ၢ် ပှၤအရ့ဒိၣ်လၢယဂီၢ်အဃိ အဝဲသ့ၣ် အတၢ်ကတိၤတဖၣ်န့ၣ် မၤမုာ်ထီၣ်ယသး ဒိၣ်မးလီၤ.” ဘံၤယါခၤ လၢအမ့ၢ် မုၣ်ကမဲတဂၤ တဲဝဲလၢ “ဖဲပှၤဂၤ ဃ့ဘါထုကဖၣ် ဒီးဖးလံာ်စီဆှံဒီးယၤ တဆၢ မ့တမ့ၢ် ခံဆၢအခါ ယသးမုာ်ထီၣ်လီၤ. ဖဲအဝဲသ့ၣ် တဲဘၣ်ယၤလၢ ယဝၤအဂ့ၢ် ဒီးဖဲယတဲဘၣ် အဝဲသ့ၣ် လၢယဝၤအဂ့ၢ်အခါ အဝဲသ့ၣ် ဒိကနၣ်ယၤအဃိ ကဲထီၣ်တၢ်မၤစၢၤလၢ ယဂီၢ်ဒိၣ်မးလီၤ.”
၁၆. (က) ပကြၢးမၤစၢၤ ပှၤလၢအသးသမူတံၤသကိး သံသဒၣ်ကွံာ်အီၤတဖၣ် ဒ်လဲၣ်. (ခ) ဒ် ယၤကိာ် ၁:၂၇ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး ပအိၣ်ဒီးမူဒါဒ်လဲၣ်.
၁၆ ဒ်နီၢ်ရူၤသး အိၣ်ဘူးဒီး မုၣ်ကမဲနီၢ်နၤဧမံ ထီဘိအသိးပကဘၣ် ဆဲးမၤစၢၤ ပှၤလၢအသးသမူတံၤသကိး သံသဒၣ်ကွံာ်အီၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖီလၤ တဲဝဲလၢ “ဖဲယဝၤသံအခါ ပှၤဟဲမၤစၢၤယၤ ဒီးဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါယၤ အါမးလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ဒ်တၢ်ဆၢကတီၢ် လဲၤပူၤကွံာ်ဝဲအသိး အဝဲသ့ၣ် က့ၤအိၣ်ဒ် အလီၢ်လီၢ်လီၤ. သနာ်က့ မ့မ့ၢ်ယၤဒု ယတၢ်အိၣ်မူ ဆီတလဲ ခဲလၢာ်လီၤ. ပှၤမ့ၢ်သ့ၣ်ညါဝဲလၢ ပှၤလၢအသူၣ်အုးသးအုး ဒ်အံၤတဂၤ လိၣ်ဘၣ်တၢ်မၤစၢၤလၢ အလါတဖၣ်အလါ မ့တမ့ၢ် အနံၣ်တဖၣ်အနံၣ်န့ၣ် ကဲထီၣ်တၢ်မၤစၢၤလၢ ယဂီၢ်ဒိၣ်မးလီၤ.” ပှၤတဂၤဒီးတဂၤန့ၣ် တဒ်သိးလိာ်အသးဘၣ်. ပှၤတနီၤန့ၣ် အတၢ်အိၣ်သး ဆီတလဲဝဲဒ်အံၤသနာ်က့ အဝဲသ့ၣ် ဆီတလဲအသး န့ၢ်ဝဲချ့ချ့လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် မ့မ့ၢ်ပှၤအဂၤတနီၤန့ၣ် ဖဲအမၤတၢ်တမံၤမံၤ လၢအပူၤကွံာ် မၤဝဲဒီးအသးသမူတံၤသကိးအခါ အဝဲသ့ၣ် သ့ၣ်နီၣ်ဘၣ်က့ၤ အသးသမူတံၤသကိး ဒီးအသးဘၣ်ဒိဝဲလီၤ. ပှၤတဂၤဒီးတဂၤန့ၣ် အသူၣ်အုးသးအုး တဒ်သိးလိာ်အသးဘၣ်. အဃိ သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ ဟ့ၣ်လီၤပှၤ တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ် ဒီးမူဒါလၢ ပကပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်သူၣ်အိၣ်သးအိၣ် လၢပှၤလၢအသးသမူတံၤသကိး သံသဒၣ်ကွံာ်အီၤတဖၣ် အဖီခိၣ်န့ၣ်တက့ၢ်.—ဖး ယၤကိာ် ၁:၂၇ တက့ၢ်.
၁၇. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပှၤလၢအသးသမူတံၤသကိး ပာ်တ့ၢ်ကွံာ်အီၤတဖၣ် လိၣ်ဘၣ်ပတၢ်မၤစၢၤလဲၣ်.
၁၇ ပှၤတနီၤန့ၣ် ဖဲအသးသမူတံၤသကိး ပာ်တ့ၢ်ကွံာ်အီၤအခါ အဝဲသ့ၣ် အသူၣ်အုးသးအုး ဒီးအသးဘၣ်ဒိ နးဒိၣ်မးလီၤ. အဒိ ကၠဝဲ(စ်) န့ၣ်အဝၤထံၣ် ပိာ်မုၣ်လၢအသီတဂၤဒီး ပာ်တ့ၢ်ကွံာ်အီၤလီၤ. အဝဲတဲဝဲလၢ “ယဝၤမ့ၢ်သံန့ၣ် တမ့ၢ်ယကတူၢ်ဘၣ်တၢ်ထဲသိးဒီး အဝဲပာ်တ့ၢ်ယၤဘၣ်. ခီဖျိလၢတၢ်ကဲထီၣ် အသးသတူၢ်ကလာ် မ့တမ့ၢ် အအိၣ်တဆူၣ်ဘၣ်အဃိ အမ့ၢ်သံန့ၣ် တမ့ၢ်တၢ်လၢ အဃုထၢဝဲဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် မ့မ့ၢ်ခဲအံၤဒု အဝဲဃုထၢလၢ အကပာ်တ့ၢ်ကွံာ်ယၤအဃိ လီၤမဲာ်ဆှးဒိၣ်မးလီၤ.”
၁၈. ပမၤစၢၤ ပှၤလၢအသးသမူတံၤသကိး တအိၣ်လၢၤဘၣ်တဖၣ် ကသ့ဒ်လဲၣ်.
၁၈ ပမ့ၢ်မၤတၢ်ဆံးဆံးဖိ တမံၤမံၤလၢ ပှၤလၢအသးသမူတံၤသကိး တအိၣ်လၢၤဘၣ်တဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ် မ့ၢ်ဒၣ်ပပာ်ဖျါထီၣ်လၢ ပအဲၣ်အဝဲသ့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢအဝဲသ့ၣ် ဘၣ်အိၣ်သယုၢ်ထဲတဂၤအဃိ အဝဲသ့ၣ် လိၣ်ဘၣ်တံၤသကိး လၢအဂ့ၤတဖၣ်လီၤ. (ကတိၤဒိ ၁၇:၁၇) နပာ်ဖျါထီၣ်လၢ နကဲအဝဲသ့ၣ် အတံၤသကိး ကသ့ဒ်လဲၣ်. နကွဲမုာ်အီၤလၢ ကဟဲအီၣ်သကိးတၢ်ဒီးနၤသ့လီၤ. နသူနတၢ်ဆၢကတီၢ်ဒီးအီၤ လၢတၢ်မၤမုာ်မၤဖှံသး ဒီးတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤအပူၤသ့လီၤ. ဒီးတဘျီတခီၣ်န့ၣ် နကွဲမုာ်အီၤလၢ ကဟဲမၤဟံၣ်ဖိဃီဖိ တၢ်မၤလိလံာ်စီဆှံဒီးနၤသ့ဝဲလီၤ. မ့ၢ်လၢယဟိဝၤယွၤ မ့ၢ်ပှၤလၢအ “အိၣ်ဘူးဒီး ပှၤလၢအသူၣ်ကၢ်အသးလီၤ” ဒီးမ့ၢ် “ပှၤလၢကဟုဘံၣ်ကယာ်ဘၢ မုၣ်ကမဲသ့ၣ်တဖၣ်” အဃိ နမ့ၢ်မၤဒ်န့ၣ်န့ၣ် အဝဲကသးခုလီၤ.—စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၃၄:၁၈; ၆၈:၅, ခ့ခါစှီၤကျိာ်.
၁၉. ၁ ပ့းတရူး ၃:၈ တဲပှၤလၢ ပကဘၣ်မၤ တၢ်မနုၤလဲၣ်.
၁၉ တယံာ်လၢၤဘၣ် ဖဲကစၢ်ယွၤအဘီမုၢ် ပၢဟီၣ်ခိၣ်အခါန့ၣ် “တၢ်ကိၢ်တၢ်ဂီၤ” တဖၣ်က “ဘၣ်တၢ်သးပ့ၤနီၣ်” ကွံာ်အီၤခဲလၢာ်လီၤ. ပအိၣ်ခိးကွၢ်လၢ် တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ “တၢ်အခီၣ်ထံးတဖၣ်န့ၣ် တၢ်တသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤဘၣ်အီၤဘၣ်. ဒီးတအိၣ်ထီၣ်လၢၤဘၣ်လၢ ပှၤအသးကံၢ်ပူၤဘၣ်” အဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. (ယၡါယၤ ၆၅:၁၆, ၁၇) တချုးလၢ တၢ်ဆၢကတီၢ်အံၤ ဟဲတုၤဒံးဘၣ်န့ၣ် မ်ပကမၤစၢၤလိာ်ပသး တဂၤဒီးတဂၤ ဒီးပာ်ဖျါထီၣ်လၢ ပအဲၣ်ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ် ခီဖျိလၢ တၢ်ကတိၤ ဒီးတၢ်မၤန့ၣ်တက့ၢ်.—ဖး ၁ ပ့းတရူး ၃:၈ တက့ၢ်.
တၢ်သးဝံၣ် ၁၁၁ တၢ်ဂ့ၢ်လၢ အမၤသးခုပှၤ
^ လံာ်အဆၢ. 5 စီၤလိာ်, စီၤယိၤဘး ဒီးနီၢ်နၤဧမံန့ၣ် မ့ၢ်ပှၤလၢ အတီဒီးယဟိဝၤယွၤ သနာ်က့ အဝဲသ့ၣ်ထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်အိၣ်သးလၢ အကီအခဲတဖၣ်လီၤ. လၢတၢ်မၤလိအံၤအပူၤ ပကတဲသကိး ဘၣ်ဃးဒီး ပမၤလိန့ၢ်တၢ်မနုၤလၢ အဝဲသ့ၣ် အတၢ်လဲၤခီဖျိလဲၣ်. ဒီးပကတဲသကိးစ့ၢ်ကီး ဘၣ်ဃးဒီး ဖဲပဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ် ထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်ကီတၢ်ခဲတဖၣ်အခါ အရ့ဒိၣ်ဒိၣ်မးလၢ ပကဘၣ်အိၣ်ဒီးတၢ်ဝံသးစူၤ ဒီးတၢ်ဒိသူၣ်ဒိသးလၢ အဝဲသ့ၣ်အဖီခိၣ် ဒီးပကဘၣ် တဲတၢ်ကတိၤလၢ အဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ အဝဲသ့ၣ်န့ၣ်လီၤ.
^ လံာ်အဆၢ. 13 လၢတၢ်မၤလိအံၤအပူၤ ပှၤအမံၤတဖၣ် ဘၣ်တၢ်ဆီတလဲအီၤလီၤ.
^ လံာ်အဆၢ. 57 တၢ်တဲဖျါထီၣ်တၢ်ဂီၤ အခီပညီ– ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဂၤ အဝဲအသးအုးဒိၣ်မးဒီး “တဲကြီ” တၢ်ဘၣ်ဆၣ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ် ဒိကနၣ်အီၤလၢ တၢ်သူၣ်စူၤသးစူၤအပူၤလီၤ. လၢခံ ဖဲအဝဲ အတၢ်သးဒိၣ် ခုၣ်လီၤက့ၤအခါ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ် ဟ့ၣ်ကူၣ်အီၤလၢ တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံအပူၤလီၤ.
^ လံာ်အဆၢ. 59 တၢ်တဲဖျါထီၣ်တၢ်ဂီၤ အခီပညီ– ပှၤဒီမါဝၤလၢ အသးစၢ်ခံဂၤ ရ့လိာ်သးဒီး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါလၢ အမါသံသဒၣ်ကွံာ်အီၤ တယံာ်ဒံးဘၣ်တဂၤ. ဒီးအဝဲသ့ၣ် တဲကဒါက့ၤဝဲ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဂၤအံၤ အမါအတၢ်လဲၤခီဖျိလၢ အဂ့ၤတဖၣ်.
