BATU babañata baanga kuli tuto ya Silaalu ki yona “tuto ya butokwa hahulu mwa bulapeli bwa Sikreste.” Ka kuya ka tuto yeo, Ndate, Mwana, ni moya okenile ki Mulimu alimuñwi. Yomuñwi wa baprisita babahulu yabizwa John O’Connor, naabulezi cwana ka za Silaalu: “Lwaziba kuli tuto ye itaata hahulu, haluna kukona feela kuiutwisisa.” Ki kabakalañi tuto ya Silaalu haili taata hahulu kuiutwisisa?

Hatiso ya Illustrated Bible Dictionary ifa libaka leliñwi hakuli cwalo. Hatiso yeo ibulela cwana ka za tuto ya Silaalu: “Tuto yeo haizwi mwa Bibele kakuli hakuna mañolo atalusa taba yeo mwa Bibele.” Bakeñisa kuli tuto ya Silaalu “haizwi mwa Bibele,” batu babalumela mwa tuto yeo baezize mobakonela kaufela kubata mañolo mwa Bibele kamba mane kukopamisa zabulela mañolo kuli alumelelane ni tuto yabona.

Leliñwi la mañolo abaitusisanga hahulu batu ka mafosisa ki liñolo la Joani 1:1. Mwa Bibele ya King James Version, timana yeo itolokilwe kuli: “Kwa simuluho nekunani Linzwi, mi Linzwi naali ku Mulimu [mwa Sigerike, ton the·onʹ], mi Linzwi neli Mulimu [the·osʹ].” Mwa timana ye, kuitusisizwe manzwi amabeli kutoloka linzwi la Sigerike lelitalusa sika la the·osʹ (mulimu). Kwapilaa linzwi lapili, kuitusisizwe linzwi la Sigerike la ton (lelisupa ku mutu tenyene kamba sika sesiñwi luli), mi mwa timana ye, linzwi la the·onʹ lisupa ku Mulimu Yamaata Kaufela. Kono hakutaha kwa linzwi labubeli la the·osʹ leliitusisizwe mwa timana ye, linzwi lelisupa ku mutu tenyene kamba lelisupa kwa sika luli halisika itusiswa kwapilaa lona. Kana linzwi la ton nelisiilwe ka mafosisa?

Buka ya Evangeli ya Joani neiñozwi mwa puo ya Sigerike sene sibulelwa hahulu ki batu babañata mwa linako za kwamulaho, ili sesibizwa Sikoine, mi Sigerike nesinani milao yenebonisa mwakuitusiseza manzwi asupa ku mutu tenyene kamba asupa kwa sika luli. Caziba wa litaba za Bibele yabizwa A. T. Robertson utalusa kuli haiba linzwi leo liitusiswa hamoho ni taba yeambolwa ni taba yeñwi yebulezwi hamoho ni yona, “uzibe lika zeo liswanela kuungiwa kuli zaswana mi hakuna shutano mwahalaa zona.” Caziba Robertson uitusisa liñolo la Mateu 13:38 sina mutala, ili lelibulela kuli: “Simu [mwa Sigerike ki ho a·grosʹ] ki lifasi [mwa Sigerike ki ho koʹsmos].” Mwa Sigerike, kuitusisizwe linzwi lelisupa kwa sika luli la ho kwapilaa linzwi la “simu” ni la “lifasi” kutalusa kuli lika zepeli zeo litalusa nto yeswana. Kubonisa kuli kusalukile kubulela kuli lifasi liyemela simu.

Kono kucwañi haiba taba yeambolwa iitusisa linzwi leo kwapilaa lona kono taba yeñwi yebulezwi hamoho ni yona haiitusisi linzwi leo sina feela mokuboniselizwe kwa Joani 1:1? Caziba yabizwa James Allen Hewett uitusisa liñolo leo sina mutala, mi utalusa kuli: “Mwa muinelo ocwalo ki kutalusa kuli taba yeo yeambolwa ni taba yebulezwi hamoho ni yona haliswani, halilikaneleli kamba kutalusa nto ifi kamba ifi.”

Ka mutala, caziba Hewett uitusisa mutala wa liñolo la 1 Joani 1:5, lelibulela kuli: “Mulimu ki liseli.” Mwa Sigerike, linzwi lelitolokilwe kuli “Mulimu” ki ho the·os,ʹ mi kwapilaa linzwi leo kuitusisizwe linzwi lelisupa ku mutu tenyene. Haili kwapilaa linzwi la Sigerike la phos lelitalusa “liseli” hakusika itusiswa linzwi lelicwalo. Caziba Hewett uzwelapili kutalusa kuli: “Mutu kamita . . . ukona kubulela kuli Mulimu ki liseli; kono haakoni kubulela kuli liseli ki Mulimu.” Mutala omuñwi ki taba yebulezwi kwa Joani 4:24, yebulela kuli: “Mulimu ki Moya,” ni ye kwa 1 Joani 4:16, yebulela kuli: “Mulimu ki lilato.” Mwa litimana zepeli zeo, taba yeambolwa iitusisa linzwi lelisupa ku mutu tenyene kwapilaa lona kono taba yebulezwi hamoho ni yona ya “Moya” ni “lilato,” haiitusisi linzwi leo. Kacwalo, taba yeambolwa ni taba yeñwi yebulezwi hamoho ni yona halitalusi nto yeswana. Halukoni kubulela kuli “Moya ki Mulimu” kamba “lilato ki Mulimu.”

Licaziba babañata ba Sigerike ni batoloki ba Bibele balumela kuli liñolo la Joani 1:1 haliamboli za kuli “Linzwi” ki mañi, kono liambola ka za mwainezi.” Mutoloki wa Bibele yabizwa William Barclay naabulezi kuli: “Bakeñisa kuli [muapositola Joani] haasika itusisa linzwi lelisupa ku mutu tenyene kwapilaa linzwi la theos, kutalusa kuli linzwi leo libonisa mwainezi Linzwi . . . Mwa timana ye, Joani naasatalusi kuli Linzwi waswana ni Mulimu. Ka bukuswani, naasatalusi kuli Jesu ki Mulimu.” Caziba yabizwa Jason David BeDuhn ni yena naabulezi kuli: “Mwa Sigerike, haiba muitusisa linzwi la theos mwa mubamba kono musabeyi linzwi lelisupa ku mutu tenyene kwapilaa lona sina feela mokuinezi mwa kalulo ya mafelelezo ya liñolo la Joani 1:1, babali bakaanga kuli mutalusa ‘mulimu ufi kamba ufi.’ . . . Bakeñisa kuli linzwi la theos halina linzwi lelisupa ku mutu tenyene kwapilaa lona, lishutana ni linzwi la ho theos.” Kucwalo ni mwa Silozi, lwataluhanyanga mwahalaa linzwi la “mulimu” leliñozwi ka kuitusisa taku yamwana ni la “Mulimu” leliñozwi ka kuitusisa taku yetuna. Caziba yo uzwelapili kutalusa kuli: “Kwa Joani 1:1, Linzwi haki yena Mulimu anosi feela, kono ki yomuñwi wa milimu kamba ki moya sina Mulimu.” Taba yeo ilumelelana ni zanaabulezi caziba yabizwa Joseph Henry Thayer, ili yanaatusize kulukisa Bibele ya American Standard Version yanaaize: “Linzwi naaswana sina Mulimu kono naasi Mulimu yena kasibili.”

Kana ‘kutaata hahulu’ kuziba Mulimu? Jesu naabonisize kuli hakucwalo. Mwa tapelo yanaalapezi ku Ndatahe, Jesu naabonisize hande fokusweu kuli yena ni Ndatahe haki mutu alimuñwi, hanaaize: “Kuli bafumane bupilo bobusa feli, batokwa kuzwelapili kukuziba, wena Mulimu anosi wa niti, ni yene ulumile, yena Jesu Kreste.” (Joani 17:3) Haiba lwalumela zanaabulezi Jesu mi lwautwisisa zeiluta Bibele, luka mukuteka mi luka muunga sina Mwanaa Mulimu. Hape lukalapela Jehova, yena “Mulimu anosi wa niti.”