Ba Banca Ba Buza Kuli

Ni Kona Ku Picuka Cwañi Muliko?

▪ Karen u kwa mukiti mi hamulaho wa mizuzu ye sa fiteleli 10 u bona bashimani ba babeli ba taha ba shimbile mikotana ye mibeli ye mituna. Lika ze mwa mikotana ye mibeli yeo wa li ziba. Pili a si ka taha kale kwa mukiti, na utwile bashimani bao inze ba bulela kuli kwa mukiti wo ku ka ba ni “bucwala bo buñata.” Ku bonahala kuli Karen na si ka taluseza bashemi ba hae taba yeo. Na nahana kuli mwendi bashimani bao ne ba bapala fela. Mane mwendi ni kuli, kwa ndu yeo ne ku ka fumaneha ni batu ba bahulu.

Ka ku sa libelela, Karen u utwa linzwi la mutu ya ziba mwamulaho wa hae. Linzwi leo li li: “Kiñi ze u yemela ka fo wena mufilikanyi wa mikiti?” Karen ha itemuna u bona mulikan’a hae Jessica inz’a sweli mabotela a bucwala a mabeli a kwahuluzwi. Jessica u tambeka Karen botela iliñwi ni ku bulela kuli, “Cwale u si ke wa ni bulelela kuli u mwanana hahulu kuli ha u koni nihaiba ku itabisa hanyinyani!”

Karen u bata ku hana. Kono ku mu bela hahulu t’ata ku hana, ku likana ni mwa na hupulela. Ha tabeli bucwala. Ki mukwa fela wa kuli Jessica ki mulikan’a hae, mi Karen ha tabeli ku ngiwa kuli u tilo filikanya mukiti, sina Jessica mwa na mu bizelize. Kwand’a mabaka ao, Jessica ki yo muñwi wa basizana ba bande. Mi haiba yena wa nwa, kiñi se si ka palelwisa Karen ku nwa? Karen u bulelela mwa pilu ya hae kuli: ‘Ki bucwala fela. Ha bu swani ni ku nwa milyani ye kola kamba ku eza buhule.’

HA MU sa li banana, miliko i tahanga ka linzila ze ñata. Mi hañata miliko yeo i zwelelanga kwa batu ba ba si banna kamba basali sina mina. Mushimani wa lilimo ze 17 ya bizwa Ramon, u li: “Basizana ba kwa sikolo ba na ni silambeti. Ba tabela ku ku swala-swala ni ku bona haiba u ka ba tuhelela inze ba eza cwalo ka nako ye telele. Niha u bulela kuli ha ni lati bona ha ba tuheli!” * Deanna, wa lilimo ze 17 hape, a kile a ipumana mwa muinelo o swana ni yena. U li: “Mushimani yo muñwi na tile ku na ni ku to ni kambeka lizoho mwa mulala. Ne ni mu natile kwa lizoho ni ku mu buza kuli, ‘U batañi? Ha ni ku zibi!’”

Ni mina mu kana mwa tahelwa ki miliko, mi ku kana kwa bonahala kuli miliko yeo ha i feli. Ku likana ni mwa taluseza Mukreste yo muñwi, “miliko i swana inge mutu ya tundamena ku ngongota fa sikwalo niha u sa alabi.” Kana mwa likiwanga  hañata-ñata ku fita mo mu tokwela? Ka mutala, kana kwa miliko ye latelela ku na ni ye mu talimana ni yona?

□ Ku zuba

□ Ku nwa bucwala

□ Ku itusisa milyani ye kola

□ Ku buha maswaniso a mapunu

□ Ku eza buhule

□ Ze ñwi ․․․․․

Haiba kwa miliko yeo ku na ni ye mu talimana ni yona, mu si nahani kuli ha mu koni ku ba Bakreste. Mwa kona ku ituta mwa ku ambukela litakazo ze maswe ni mwa ku hanela miliko. Ka nzila ifi? Nto ye kona ku mi tusa ki ku ziba libaka miliko ha i tahanga. Ha mu nyakisise mabaka a malalu.

1. Ku sa petahala. Batu kaufela ba ba si ka petahala ba na ni takazo ya ku bata ku eza lika ze fosahezi. Nihaiba muapositola Paulusi ya na li Mukreste ya tiile, na itumelezi kuli: “Ha ni lata ku eza se sinde, se si maswe ki sona se si li teñi ku na.” (Maroma 7:21) Kaniti, nihaiba batu ba bande hahulu, ka linako ze ñwi ba tahelwanga ki “takazo ya nama, ni takazo ya meto.” (1 Joani 2:16) Kono ku tundamena ku nahana za litakazo ze maswe ku tahisanga fela matata, kakuli Bibele i li: “Takazo ha i simuluhile, i tahisa sibi.”—Jakobo 1:15.

2. Lika ze ñwi ze yembulula. Miliko i kai ni kai. Bo Trudy ba li: “Kwa likolo ni kwa mibeleko, batu ba ambola za tobali nako kaufela. Fa TV ni mwa mafilimu, tobali i bonahazwa inge kuli i tabisa hahulu ni ku fita. Ki ka siwela inge ba buhisa lika ze maswe ze kona ku zwa mwateñi!” Bo Trudy ba iponezi lika zeo mo li kona ku cinceza mutu. Ha ba iheta ba li: “Ha ne ni na ni lilimo ze 16 ne ni nahana kuli ne ni latana ni mushimani yo muñwi. Boma ba ni inisa fafasi mi ba ni taluseza kuli ha ne ni ka zwelapili ku eza mo ne ni ezeza, ne ni ka itwala. Ne ni komokile hahulu kuli boma ba kona ku bulela cwalo! Hamulaho wa likweli ze peli, se ni itwala.”

3. “Litakazo za kwa bucaha.” (2 Timotea 2:22) Pulelo yeo i kona ku ama takazo ifi kamba ifi ye ba banga ni yona mikulwani, ye cwale ka ku bata ku tabelwa ki ba bañwi kamba ku bata ku ngiwa kuli ki ba bahulu. Litakazo ze cwalo ka ili zona ha li si ka fosahala, kono haiba mutu a sa tokomeli, za kona ku tahisa kuli ku mu bele t’ata ku tiyela miliko. Ka mutala, takazo ya ku bata ku kutekiwa ki ba bañwi ya kona ku tahisa kuli mu tuhele ku latelela lituto za butokwa ze ne mu lutilwe ki bashemi. Ne ku ezahalile cwalo ku Steve ha na li wa lilimo ze 17. U bulela kuli: “Ne ni kwenuhezi bashemi ba ka ni ku kalisa ku eza lika kaufela ze ne ba ni laezi kuli ni si ke na eza—zeo kaufela ne li ezahalile hamulaho wa nakonyana ku zwa fo ni kolobelezwa.”

Kaniti, litakazo ze talusizwe fahalimu fa kaufela zona li m’ata. Niteñi, mwa kona ku tiyela miliko. Ka nzila ifi?

▪ Sapili, mu like ku ziba muliko o mutuna hahulu ku mina o mu sa koni ku tiyela. (Mwendi ki kale mu eza cwalo fahalimu.)

▪ Sa bubeli, mu ipuze kuli, ‘Muliko wo u tahanga lili?’ Mu laitele ye ñwi ya ze latelela:

□ Ha ni li kwa sikolo

□ Ha ni li kwa mubeleko

□ Ha ni li ni nosi

□ Ze ñwi ․․․․․

 Ku ziba fo u tahelanga muliko kwa kona ku mi tusa ku u ambuka. Ka mutala, mu nyakisise mutala o bonisizwe kwa makalelo a taba ye. Ki taba mañi ya na zibile Karen ye ne swanela ku mu tusa ku ziba kuli kwa mukiti kwa na ya ne ku ka ba ni butata? Na swanela ku ezañi kuli a ambuke muliko wo?

▪ Ha se (1) mu zibile muliko ni (2) fo u ka tela, mwa kona cwale ku ziba sa ku eza. Nto ya pili ye mu swanela ku eza ki ku ziba ze mu kona ku eza kuli mu si ke mwa tahelwa ki muliko o mutuna kamba mane kuli mu si ke mwa talimana ni ona. Ha mu ñole mwatasi ze ne mu ka eza.

(Mitala: Haiba ha mu zwanga kwa sikolo mu kopananga ni bo mu kena ni bona sikolo ba ba mi susuezanga ku zuba ni bona, mwa kona ku fitanga nzila isili kuli mu si ke mwa kopananga ni bona. Haiba mu amuhelanga maswaniso a mapunu fa Intaneti mu si ka a kupa, mwa kona ku lukisa nzila ya ku a tibelanga. Hape ha mu bata taba ye ñwi fa Intaneti, mu ñole taba yeo ka ku tala.)

Niti kikuli ha mu koni ku ambuka miliko kaufela. Kwapili mwa kona ku tahelwa ki muliko o mutuna—mwendi mane ka nako ye mu si ka libelela. Mu ka ezañi?

Mu Itukiseze. Jesu ha na “likwa ki Satani,” na ngile muhato wa ku hana honafo fela. (Mareka 1:13) Ki kabakalañi ha na ezize cwalo? Bakeñisa kuli na ziba za na swanela ku eza mwa miliko yeo. Ha mu nahane taba yeo. Jesu na sa swani sina sipupe. Ha na ka lata na ka lumela ku likiwa. Kono na atuzi kale kuli u ka utwa Ndatahe mwa muinelo ufi kamba ufi. (Joani 8:28, 29) Jesu na sa pumi ha na bulezi kuli: “Ni zwile kwa lihalimu ku [to] eza, isi se si latwa ki na, kono se si latwa ki ya ni lumile.”—Joani 6:38.

Mu ñole mwatasi mabaka a mabeli a bonisa libaka ha mu swanela ku ambuka muliko o mi tahelanga hañata ni linzila ze peli ze mu ketile ku ambuka muliko wo ka zona.

1. ․․․․․

2. ․․․․․

Mu hupule kuli, ha mu tulwa ki muliko, mu ba batanga ba litakazo za mina. (Tite 3:3) Mu si tuheleli litakazo za mina ku mi zamaisa. Mu bonise kuli mu hulile ka ku ba ni buiswalo isi ka ku tuhelela fela litakazo za mina ku mi zamaisa.—Makolose 3:5.

wa kona ku ipalela litaba ze ñata za ba banca fa Intaneti ka keyala ya www.watchtower.org/ype

[Litaluso za kwatasi]

ZA KU NAHANISISA

▪ Kana libupiwa ze petehile za kona ku likiwa?—Genese 6:1-3; Joani 8:44.

▪ Haiba mu tiyela muliko, busepahali bwa mina bu kona ku susueza cwañi ba bañwi?—Liproverbia 27:11; 1 Timotea 4:12.

[Mbokisi fa likepe 17]

MU LIKE MUEZEZO WO

Mu nge sipangaliko se si bizwa kampasi, mi mu supise linaka la yona kwa mutulo. Cwale mu beye magineti kwatuko ni kampasi. Ku ezahalañi? Linaka la kampasi ha li na ku supa kwa mutulo. Kono li ka sikuluhela kwa magineti.

Ni lizwalo la mina li swana sina kampasi yeo. Haiba li lutilwe hande, li ka mi tusa ku eza likatulo ze nde. Kono balikani ba ba maswe, ba ba swana sina magineti, ba ka mi palelwisa ku eza lika ze nde ka ku mi lyanganisa. Seo si lu lutañi? Mu like ka mo mu konela kaufela ku ambuka batu ni miinelo ye kona ku mi palelwisa ku eza likatulo ze nde!—Liproverbia 13:20.

[Mbokisi fa likepe 17]

AKALEZO

Mu nahanele cimo likalabo ze mu kona ku fa mutu ya ka bata ku mi tahiseza muliko kuli mu fose. Mu si bilaeli. Ha mu tokwi ku bulela manzwi a ka bonisa inge kuli mu ba butokwa ku fita ba bañwi. Hañata, ku bulela fela ka buikolwiso kuli batili ku likani. Ka mutala, haiba mutu yo mu kena ni yena sikolo a mi fa kwai, mwa kona ku bulela kuli: “Mu si ke mwa sinya kwai ya mina. Na ha ni zubi!”

[Siswaniso se si fa likepe 18]

Ha mu tulwa ki muliko, mu ba batanga ba litakazo za mina