MU LIKANYISE TUMELO YA BONA

‘Naa Zamaile ni Mulimu’

NUWE u otolola mukokoto wa hae ni misifa ya hae ye opa. Mu eze inge mwa mu bona ha nzaa i pumulisa fa sishingwa se situna, u talimela aleka ye tuna ye sweli ku yahiwa. Ne ku utwahala muunko wa taala ye cisa ni lilata la libelekiso ze ne itusiswa kwa ku yaha. Ha naa inzi cwalo, Nuwe naa sweli ku iponela bana ba hae ba nze ba beleka ka taata fa likalulo ze shutana-shutana za muyaho wo wa mabala. Nuwe ni musalaa hae ya latiwa, bana ba hae, ni basali ba bona, ne se ba ezize musebezi wa ku yaha aleka ka lilimo ze ñata. Ne se ba petile musebezi o mutuna wa ku yaha aleka, nihakulicwalo ne ba sa siyalezwi ki musebezi o muñwi o mutuna kuli ba feze ku i yaha.

Batu ba mwa silalanda sa naa pila ku sona, ne ba nahana kuli Nuwe ni bana ba hae ne ba sa nahani hande. Nuwe ni bana ba hae ha ne ba nze ba yaha aleka, batu ne ba zwelapili ku seha taba ya kuli ne ku ka ba ni munda o ne u ka kwahela lifasi kaufela. Ne ba nahana kuli kozi ya naa sweli ku ba lemusa Nuwe kuli ne i ka ba teñi, ne li nto ya buhata, ye sa konahali. Ne ba sa utwisisi kuli mutu wa kona ku sinya nako ya hae, ni nako ya lubasi lwa hae, ku ndongwama ku eza musebezi o si na tuso. Nihakulicwalo, Jehova, yena Mulimu wa Nuwe naa sa ngi kuli Nuwe naa sinya nako ya hae.

Linzwi la Mulimu li bulela kuli: ‘Nuwe naa zamaile ni Mulimu.’ (Genese 6:9) Ku zamaya ni Mulimu ku talusañi? Ha ku talusi kuli Mulimu naa tile fa lifasi ku to zamaya ni Nuwe, kamba kuli Nuwe naa ile kwa lihalimu. Kono ku talusa kuli, Nuwe naa kutekile Mulimu wa hae ka ku tala mi naa mu lata hahulu kuli mane ne ku swana feela inge kuli Jehova ni Nuwe ne ba zamaya hamoho sina mutu ni mulikanaa hae. Lilimo ze ñata-ñata hamulaho wa fo, Bibele ne i bulezi cwana ka za Nuwe kuli: ‘Ka tumelo ya hae a nyaza lifasi.’ (Maheberu 11:7) Nuwe naa nyazize cwañi lifasi ka tumelo ya hae? Luna kacenu lu kona ku itutañi kwa tumelo ya hae?

MUUNA YA LUKILE MWA LIFASI LE LI MASWE

Nuwe naa hulezi mwa lifasi le ne li zwelapili ku ba mwa bumaswe. Bumaswe ne bu kalile ku ba teñi mwa linako za Enoke yena kukululu wa Nuwe, ili muuna yo muñwi ya lukile ya naa zamaile ni Mulimu. Enoke naa polofitile kuli Mulimu naa ka tahisa katulo fahalimwaa lifasi la batu ba banyefuli. Mwa miteñi ya Nuwe, bumaswe ne se bu ekezehile hahulu. Mane Mulimu naa boni kuli lifasi ne li sinyehile, kakuli ne li tezi bukebenga. (Genese 5:22; 6:11; Juda 14, 15) Kiñi se ne si tahisize kuli bukebenga bu ate?

Ne ku na ni butata bo butuna bo ne bu kalile ku ba teñi mwahalaa mangeloi a Mulimu. Le liñwi la mangeloi ao ne se li kwenuhezi kale Jehova, mi ne li fetuhile ku ba Satani Diabulosi kakuli ne li sawanile Mulimu ni ku kukueza bo Adama ni Eva ku eza sibi. Mwa mazazi a Nuwe, mangeloi a mañwi ni ona naa kwenuhezi puso ya Jehova ye lukile. Naa siile litulo za ona ze swanela za kwa lihalimu za naa filwe ki Mulimu ni ku taha fa lifasi, mi a ipetula batu kuli a nyale basali ba bande. Mangeloi a naa ikuhumusa ni ku itata ao, naa konile ku kukueza batu ku eza lika ze maswe.—Genese 3:1-5; 6:1, 2; Juda 6, 7.

Ku tuha fo, bakeñisa kuli mangeloi naa nyezi bana ba basizana ba batu, naa pepile ni basali bao bana ba batuna hahulu ili ba ne ba li ba ba maata hahulu. Bibele i ba biza kuli “likwenyepa,” ili linzwi le li talusa batu ba ba wisanga ba bañwi. Likwenyepa zeo ne li nyandisa hahulu batu ba bañwi, ne li tahisize kuli lifasi li be le li maswe hahulu ni ku fita. Kona libaka Mubupi ha naa ikutwile kuli: “Bumaswe bwa batu . . . ki bo butuna mwa lifasi, ni kuli mihupulo kamukana ya lipilu za bona ki ye maswe feela, ka mazazi kamukana.” Jehova a lela za ka yundisa batu ba ba maswe ba ne ba pila ka nako yeo, hamulaho wa lilimo ze 120.—Genese 6:3-5.

 Mu nahane feela butata bwa naa talimani ni bona Nuwe, bwa ku utela bana mwa lifasi le li maswe cwalo! Niteñi, Nuwe naa konile ku eza cwalo. Naa nyezi musali ya sepahala mi ha sa bile ni lilimo ze 500, musalaa hae a mu pepela bana ba bashimani ba balaalu, bo Sema, Kama, ni Jafeta. * Nuwe ni musalaa hae ne ba swanela ku sileleza bana ba bona kwa likukuezo ze maswe za batu ba mwa silalanda se ne ba pila ku sona. Banana ba banyinyani ba tabelanga hahulu batu ba ba maata ni ba ba zibahala hahulu, kamukwaocwalo, bana ba Nuwe ni bona ne ba ka be ba ikumbutile likwenyepa. Nuwe ni musalaa hae, ne ba sa koni ku tibela bana ba bona ka ku tala kwa lika ze maswe kaufela ze ne li ezanga likwenyepa, kono se ne ba kona feela ku eza, ne li ku luta bana ba bona ka za Jehova Mulimu, yena ya toile lika kaufela ze maswe. Ne ba na ni ku tusa bana ba bona ku ziba kuli Jehova naa sa tabiswi ki likezo za mifilifili ni za bukwenuheli ze ne ezahala mwa lifasi.—Genese 6:6.

Bashemi kacenu ba utwisisa miinelo ye ne ba talimani ni yona bo Nuwe ni musalaa hae. Lifasi la luna kacenu, ni lona li tezi mifilifili ni moya wa bukwenuheli. Nihaiba lipapali za ku itabisa ka zona ze lukiselizwe banana, za kona ku ba ni mifilifili ni moya wa bukwenuheli. Bashemi ba ba butali ba kona ku talimana hande ni likukuezo ze cwalo ka ku luta bana ba bona ka za Mulimu wa kozo, Jehova, yena ya ka felisa mifilifili kaufela. (Samu 11:5; 37:10, 11) Banana ba kona ku ezanga lika ze nde niha ba pila mwa lifasi la mifilifili! Nuwe ni musalaa hae ne ba konile ku kondisa. Bana ba bona ba hula ni ku ba batu ba bande mi ba nyala basali ba ne ba lata ku sebeleza Mulimu wa niti, Jehova.

“U IKEZEZE ALEKA”

Ka zazi le liñwi, bupilo bwa Nuwe bwa cinca ka ku tala. Jehova a taluseza mutanga hae ya latwa yo ka za mulelo wa naa na ni ona wa ku felisa lifasi la nako yeo. Mulimu a laela Nuwe kuli: “U ikezeze aleka ya kota ya gofere.”—Genese 6:14.

Aleka yeo ne i sa swani ni sisepe sina mo ba nahanela batu ba bañwi. Ne i shutanela kwahule hahulu ni sisepe. Ne i swana feela sina mbokisi ye tuna. Jehova naa file Nuwe litikanyo ze nongile za fo ne i ka kuma aleka, ni ku mu taluseza mo ne i ka pangelwa, ni mo ne i ka matehelwa mwahali ni fande ka ku itusisa taala. Mi a bulelela Nuwe kuli: “Se ni tisa munda o mutuna mwa lifasi . . . mi kaufela ze mwa lifasi li ka shwa.” Nihakulicwalo, Jehova naa file Nuwe taelo ya kuli: “U ka kena mwa aleka, wena ni bana ba hao, ni musalaa hao, ni basali ba bana ba hao.” Hape Nuwe naa na ni musebezi wa ku keta lifolofolo ze ñwi kwa mifuta kaufela ya lifolofolo ze ne li teñi ni ku li kenya mwa aleka. Lifolofolo ni batu ba ne ba ka kena mwa aleka, ki bona feela ba ne ba ka punyuha Munda o mutuna o no taha!—Genese 6:17-20.

Nuwe naa na ni musebezi o mutuna hahulu. Naa swanela ku yaha aleka ye tuna luli, mwa butelele bwa yona ne i swanela ku ba liñokolwa ze 300 (limita ze 133), mwa bupala ne i swanela ku ba liñokolwa ze 50 (limita ze 22), mi mwa butelele bwa ku ya mwahalimu ne i swanela ku ba liñokolwa ze 30 (limita ze 13). Ne li ye tuna hahulu kuli mane hakuna sisepe sa mabala se si kona ku likana ni yona nihaiba kwa lisepe ze pangiwa mazazi a. Kana Nuwe na sabile ku eza musebezi wo bakeñisa kuli ne li o mutuna hahulu, kamba kana naa si ka eza lika ze ñwi za na bulelezwi ku eza ka mulelo wa kuli a nolofaze musebezi wa hae? Bibele i alaba kuli: “Nuwe a eza kamukana mwa naa mu laelezi Mulimu; a eza cwalo.”—Genese 6:22.

 Musebezi wa ku yaha aleka ne u tandile nako ye telele, ili lilimo ze bato ba ze 40 ku isa ku ze 50. Ne ku tokwahala ku lema likota, ku li bundeka hamoho, ku li beta hande ni ku li ngungahanya. Aleka ne i lukela ku ba ni mandu a malaalu a shangatami, mizuzu i sikai, ni sikwalo. Ku bonahala kuli ne i na ni mahaulo fa ndu ya fahalimu hamohocwalo ni situwa se ne lukisizwe ka mukwa o lumeleza mezi ku shulumukela fafasi.—Genese 6:14-16.

Lilimo ha ne li nze li ya ni aleka ha ne i nze i ya kwa ku fela, Nuwe u lukela ku ba ya naa tabile hahulu bakeñisa kuli lubasi lwa hae ne lu mu tusa ku peta hande musebezi wo! Hape ne ku na ni musebezi o muñwi wa naa filwe Nuwe o ne u bonahala ku ba taata ku fita wa ku yaha aleka. Bibele i lu bulelela kuli, Nuwe naa li “mukutazi wa ku luka.” (2 Pitrosi 2:5) Kamukwaocwalo, naa bile ni bundume bwa ku lemusa batu ba ne ba pila mwa lifasi le li maswe lani, la batu ba ne ba sa kuteki Mulimu, ka za sinyeho ye ne ka taha. Batu ne ba ezizeñi Nuwe ha saa ba lemusize ka za sinyeho? Jesu ha naa hupula ze ne ezahezi kwa batu ka nako yeo, naa bulezi kuli “ne ba si ka lemuha se si siñwi.” Naa ize batu ne ba patehisizwe hahulu ki lika za mwa bupilo ze cwale ka ku ca, ku nwa, ku nyala, ni ku nyalisa kuli mane ne ba si ka isa pilu ku za naa bulela Nuwe. (Mateu 24:37-39) Ku si na ku kakanya, batu ba bañwi mwendi ne ba mu sheununanga ni ku sheununa lubasi lwa hae; mi mane mwendi ba bañwi ne ba mu fumbelanga ni ku mu lwanisa.

Niteñi, Nuwe ni lubasi lwa hae ne ba si ka tuhela ku eza musebezi o ne ba filwe. Ne ba zwezipili ku yaha aleka nihaike kuli batu ba mwa silalanda sa bona ne ba nga kuli musebezi wo, ne u si na tuso ni kuli ne li wa bukuba. Kamukwaocwalo, mabasi a Sikreste kacenu a kona ku ituta ze ñata kwa tumelo ya naa bonisize Nuwe ni lubasi lwa hae. Kakuli lu pila mwa nako yeo Bibele i biza kuli “mazazi a maungulelo” a lifasi le li maswe le. (2 Timotea 3:1) Jesu naa bulezi kuli nako ye lu pila ku yona ne i ka swana feela sina nako ya naa pilile ku yona Nuwe ha naa yaha aleka. Bakreste ba kona ku eza hande ku hupulanga muinelo wa naa li ku ona Nuwe ha naa yaha aleka haiba batu ba sa amuheli hande lushango lwa Mubuso wa Mulimu kamba haiba ba ba sheununa ni ku ba nyandisa. Kakuli haki bona ba pili ku talimana ni butata bo bu cwalo.

“KENA MWA ALEKA”

Nako ha ne inze i ya, aleka ya fezwa ku yahiwa. Nuwe naa latehezwi ki balatiwa ba hae ha naa tuha a kwanisa lilimo ze 600. Ndatahe Nuwe yena Lameke, a timela. * Lilimo ze ketalizoho ku zwa fo, ndatahe Lameke yena kukwaa hae Nuwe, Metusela, ni yena a timela inze a na ni lilimo ze 969; mi kwa batu ba ba bulezwi mwa Bibele, Metusela ki yena ya naa pilile ka nako ye telele hahulu. (Genese 5:27) Metusela ni Lameke, ne ba pilile ka nako ya na pilile ku yona mutu wa pili, Adama.

Ka silimo se si swana seo, Jehova Mulimu a taluseza Nuwe yena toho ya lusika kuli: “Kena mwa aleka, wena ni ba ndu ya hao kaufela.” Ka nako ye swana, Mulimu a bulelela Nuwe kuli a kenye lifolofolo za mifuta-futa mwa aleka, kwa lifolofolo ze kenile naa lukela ku kenya ze 7, ze ne kona ku itusiswa kwa ku eza matabelo, mi naa lukela ku kenya lifolofolo ze ñwi kaufela ka bubeli.—Genese 7:1-3.

Ku si na ku kakanya, yeo ne li kezahalo ye nde luli. Lifolofolo ni libupiwa ze ñata, ne li sweli ku kena mwa aleka, ze ñwi ne li zamaya, ze ñwi ne li fufa, ze ñwi ne li zamaya ka mba fafasi, ze ñwi ne li zamaya ka ku kokomba. Mi lifolofolo zeo ne li za mifuta-futa, ze tuna ni ze nyinyani, ze buhali ni ze lukile. Nuwe na sa tokwi ku beleka ka taata kuli a kenye lifolofolo za mwa naheñi zeo mwa aleka. Bibele i lu bulelela kuli, ‘Za taha . . . mwa aleka ku Nuwe.’—Genese 7:9.

Bahanyezi ba bañwi ba kana ba buza kuli: ‘Nto ye cwalo i kona ku ezahala cwañi? Mi lifolofolo zeo li kona ku ina cwañi hamoho mwa sibaka si li siñwi?’ Mu nyakisise  taba ye: kana Mulimu yena Mubupi wa pupo kaufela wa kona ku palelwa ku zamaisa lifolofolo za bupile kamba ku li bisa ze lukile haiba ku tokwahala ku eza cwalo? Mu hupule kuli, Jehova ki yena Mulimu ya naa kauhanyize mezi a mwa Liwate le li Fubelu ni ku tahisa kuli lizazi li yeme kulokulikuñwi. Kana naa si ke a kona ku eza lika kaufela ze talusizwe mwa likande la Nuwe? Ku si na ku kakanya, hakuna se ne si ka mu palelwisa ku eza cwalo!

Ki niti kuli Mulimu naa ka keta ku pilisa lifolofolo zeo ka nzila i sili. Nihakulicwalo, naa ketile ku li pilisa ka nzila ye lu hupulisa za musebezi o ne ba filwe batu, ona wa ku babalela lika kaufela ze pila fa lifasi. (Genese 1:28) Kamukwaocwalo, bashemi ba bañata kacenu ba kona ku itusisa likande la Nuwe ku luta bana ba bona kuli Jehova wa iyakatwa bupilo bwa batu ni bwa lifolofolo za bupile.

Jehova naa bulelezi Nuwe kuli ne ku siyezi feela sunda i liñwi kuli a tise Munda. Nuwe ni lubasi lwa hae ba lukela ku ba be ne ba patehile hahulu ka nako yeo. Mu nahane feela musebezi wa ku kenya lifolofolo kaufela mwa aleka ni ku beya hande lico za zona, hamohocwalo ni ku longa libyana kaufela za lubasi. Musalaa Nuwe, ni basali ba bo Sema, Kama, ni Jafeta, ba lukela ku ba ba ne ba patehile hahulu ku lukisa lika ze ñwi ze nee ka tahisa kuli bupilo mwa aleka bu be bo bunde.

Ku cwañi ka za batu ba ne ba pila mwa silalanda? Nihaiba hamulaho wa ku iponela hande kuli Jehova naa sweli ku fuyaula Nuwe ni misebezi ya naa peta, batu bao ne ba “si ka lemuha se siñwi.” Ne ba iponezi lifolofolo inze li kena mwa aleka. Ha lu swaneli ku komoka libaka batu bao ha ne ba si ka isa pilu kwa lushango lwa Nuwe. Kakuli ni kacenu batu ha ba lemuhi bupaki bo bu iponahalela hande bwa kuli lu pila mwa mazazi a maungulelo a muinelo wa lifasi le. Mi sina mwa naa polofitezi muapositola Pitrosi, basheununi ba tile ni busheununi bwa bona mi ba sheununa batu ba ba utwa temuso ya Mulimu. (2 Pitrosi 3:3-6) Nuwe ni lubasi lwa hae ni bona ne ba sheunuzwi ki batu.

Batu ne ba tuhezi lili ku sheununa Nuwe? Bibele i bulela kuli Nuwe ha sa kenyize lubasi lwa hae ni lifolofolo mwa aleka, “Muñaa Bupilo a mu kwalela.” Haiba ne ku na ni basheununi ba ne ba li bukaufi ka nako ya kwala Mulimu sikwalo sa aleka, u zibe ne ba tuhezi ku sheununa. Haiba ne ba si ka tuhela ka nako yeo u zibe ne ba tuhezi ka nako ye ne i kalile ku nela pula. Mi pula ya zwelapili ku nela hahulu ku fitela mezi a tala mwa lifasi sina feela mwa na bulelezi Jehova.—Genese 7:16-21.

Kana Jehova naa tabisizwe ki mafu a batu ba ba maswe bao? Batili! (Ezekiele 33:11) Kono yena mane na ba file nako ye telele ya ku cinca mikwa ya bona ni kuli ba eze ze lukile. Kana batu bao ne ba ka kona ku cinca mikwa ya bona? Bupilo bwa Nuwe ne bu bonisize kuli ne ba ka kona ku cinca. Ka ku zamaya ni Jehova Mulimu wa hae ni ku mu utwa mwa lika kaufela, Nuwe naa bonisize kuli batu ne ba kona ku puluswa. Ka yona nzila yeo, tumelo ya Nuwe ne i nyazize lifasi la mwa nako ya hae; kakuli ne i bonisize kuli batu ba mwa miteñi ya hae ne ba sa lati feela ku utwa Mulimu. Tumelo ya hae ne i mu pilisize ni ku pilisa lubasi lwa hae. Haiba mu likanyisa tumelo ya Nuwe, ni mina mwa kona ku ipilisa ni ku pilisa batu be mu lata. Ka ku swana ni Nuwe, mwa kona ku zamaya ni Jehova Mulimu ni ku ba mulikanaa hae. Mi Jehova wa kona ku ba mulikanaa mina ku ya ku ile!

[Litaluso za kwatasi]

[Siswaniso se si fa likepe 13]

Nuwe ni musalaa hae ne ba swanela ku sileleza bana ba bona kwa likukuezo ze maswe

[Siswaniso se si fa likepe 14, 15]

Batu ne ba sheunuzi Nuwe ni ku hana lushango lwa hae, ku si na taba ni kuli ne ba iponezi mwa naa mu fuyaulezi Jehova