Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Udiku ne ‘muoyo wa kumanya’ Yehowa anyi?

Udiku ne ‘muoyo wa kumanya’ Yehowa anyi?

‘Nembape [muoyo] wa kummanya ne: meme ndi Yehowa; bobu nebikale bantu banyi.’​—YEL. 24:7.

1, 2. Bua tshinyi bamue bantu batu basue tumuma tua mfigi?

UKADIKU mudie tumuma tua mfigi anyi? Bantu ba bungi batu basue kutudia, ke bua tshinyi batu bakuna mitshi ya mfigi miaba ya bungi pa buloba. Bena Yuda ba kale bavua bangata tumuma tua mitshi ya mfigi ne mushinga wa bungi. (Nah. 3:12; Luka 13:6-9) Mu tumuma tua mfigi mudi tumionji ne bidishi bia mubidi, ke bualu kayi bamue bantu batu bamba ne: tumuma etu tutu tondopa muoyo.

2 Musangu kampanda Yehowa uvua mufuanyikije mioyo ne tumuma tua mfigi. Nzambi kavua wakula bua bintu bimpe bitudi tupeta patudi tudia tumuma tua mfigi to. Uvua wakula mu ngumvuilu wa mu tshimfuanyi. Malu akambaye ku diambuluisha dia muprofete Yelemiya adi atangila muoyo webe ne mioyo ya bantu baudi munange. Patudi tuenda tukonkonona tshivuaye muambe, ela meji bua tshidi bualu ebu bumvuija bua bena Kristo.

3. Mamuma a mfigi adibu batele mu Yelemiya 24 adi aleja tshinyi?

3 Tuanji tukonkonone bualu kampanda buvua Nzambi muambile Yelemiya bua tumuma tua mfigi. Mu 617 kumpala kua Yezu, tshisamba tshia Yuda tshivua mu nsombelu mubi wa mu nyuma. Nzambi wakaleja tshikena kumona tshia malu avua ne bua kuenzeka tshivua tshileja mishindu ibidi ya tumuma tua mfigi, mmumue ne: mamuma a mfigi a “mimpe” ne a ‘mapite bubi.’ (Bala Yelemiya 24:1-3.) Mamuma a mfigi mabi avua aleja mukalenge Sedekiya ne bantu bakuabu bavuabu bakengeshe bikole anu bu yeye kudi mukalenge Nebukadenesâ ne biluilu biende. Kadi netuambe tshinyi bua Yehezekele, Danyele ne balunda bende basatu bakavua mu Babulona ne bamue bena Yuda bakavuabu pa kuya nabu mu bupika? Bavua anu bu mamuma a mfigi mimpe. Bashadile ba kudibu bavua ne bua kupingana bua kuibakulula Yelushalema ne ntempelo wende. Pakapita matuku bualu ebu buakenzeka.​—Yel. 24:8-10; 25:11, 12; 29:10.

4. Ndikankamija kayi ditudi mua kupetela ku tshivua Nzambi muambe bua mamuma a mfigi mimpe?

4 Yehowa wakamba bua bantu bavua benze bu mamuma a mfigi mimpe ne: ‘Nembape muoyo wa kummanya ne: meme ndi Yehowa; bobu nebikale bantu banyi.’ (Yel. 24:7) Eu ke mvese munene wa tshiena-bualu etshi ne udi utukolesha bikole. Nzambi mmusue kupesha bantu ‘muoyo wa kumumunya.’ Muaba eu, ‘muoyo’ udi uleja tshidi muntu. Kakuyi mpata, udi musue kupeta muoyo wa nunku ne kuikala munkatshi mua bantu bende. Mu malu adi mua kukuambuluisha bua kuenza nunku mudi kulonga ne kutumikila Dîyi diende, kunyingalala ne kushintulula nsombelu, kulambula muoyo webe kudi Nzambi ne kutambula mu dîna dia Tatu, dia Muana ne dia nyuma muimpe. (Mat. 28:19, 20; Bien. 3:19) Pamuapa ukadi muenze malu aa, peshi udi mua kuikala ne tshibidilu tshia kudisangisha ne Bantemu ba Yehowa ne udi wenda uya kumpala bua kukumbaja malu aa.

5. Yelemiya wakafunda nangananga bua mioyo ya banganyi?

5 Nansha tuetu bikale tukadi benze amue a ku malu aa anyi onso, tutshidi anu ne bua kutabalela lungenyi ne bienzedi bietu. Udi mua kumona bua tshinyi bidi nanku ku malu makuabu avua Yelemiya mufunde adi atangila muoyo. Imue nshapita ya mu mukanda wa Yelemiya idi yakula bua bisamba bivua bibanyunguluke, kadi mukanda eu udi utamba kuakula bua tshisamba tshia Yuda mu bukokeshi bua bakalenge batshi batanu. (Yel. 1:15, 16) Bushuwa, malu avua Yelemiya mufunde avua atangila tshia kumpala balume, bakaji ne bana bavua badilambule kudi Yehowa ne bavua nende mu malanda mimpe. Bankambua babu bavua basungule ku budisuile bua kuikala tshisamba tshivua ne bua kuikala mu malanda a nunku. (Ekes. 19:3-8) Bantu bakaleja muvuabu badilambule kudi Nzambi mu matuku a Yelemiya. Bakamba ne: ‘Tuakulua kuudi; bualu bua wewe udi Yehowa Nzambi wetu.’ (Yel. 3:22) Kadi, udi wela meji ne: mioyo yabu ivua mushindu kayi?

DIPANDA MUOYO DIA MU TSHIMFUANYI DIDI NE MUSHINGA

6. Bua tshinyi tudi ne bua kutamba kuditatshisha bua tshivua Nzambi muambe bua muoyo?

6 Bu mudi malu a sianse maye kumpala bikole, baminganga ba lelu badi mua kukuata mudimu ne biamu bidiku bua kumanya mudi muoyo wa muntu ne mudiwu wenza mudimu. Kadi Yehowa udi kabidi umona muoyo wetu wa mu tshimfuanyi anyi tshitudi munda muetu. Udi wamba ne: ‘Muoyo udi upita bintu bionso kudinga muntu, ne udi utamba kunyanguka; mmuntu kayi udi mua kuumanya? Meme Yehowa, ndi ntangila muoyo bua kufuta muntu yonso bu mudi bienzedi biende, ne bu mamuma a bienzedi biende.’ (Yel. 17:9, 10, NW) Nzambi udi mua kumona malu atudi tujinga, meji atudi tuela, mutudi tudiumvua, lungenyi lutudi nalu ne tshitudi basue kuenza ne muoyo wetu. Nzambi udi ukonkonona muoyo webe. Kadi udi pebe ne bua kudienzeja bua kukonkonona bidi mu muoyo webe.

7. Mmunyi muvua Yelemiya muleje muvua muoyo wa bena Yuda ba bungi ba mu matuku ende?

7 Bua tuetu kukonkonona muoyo eu, tudi mua kudiebeja ne: ‘Muoyo wa mu tshimfuanyi wa bena Yuda ba bungi ba mu matuku a Yelemiya uvua mushindu kayi?’ Bua kuandamuna, tumone tshiambilu tshivua Yelemiya muambe tshitu bantu kabayi batamba kuamba tshia ne: ‘Bena Isalele kabena batengudibue mu mitshima yabu.’ Kavua wakula bua ditengudibua dia balume bena Yuda to, bualu wakamba ne: ‘Yehowa udi wamba ne: Monayi, matuku nealue pangakengesha badi batengudibue ne ditengula didi kadiyi dilelela.’ Nunku nansha balume bena Yuda bavua batengudibue ‘kabavua batengudibue mu mitshima yabu’ to. (Yel. 9:25, 26) Bualu ebu buvua bumvuija tshinyi?

8, 9. Bena Yuda ba bungi bavua ne bua kuenza tshinyi bua mioyo yabu?

8 Tudi tupeta diumvuija dia tshiambilu tshia ne: ‘kabena batengudibue mu mitshima’ mu tshivua Nzambi muambile bena Yuda bua kuenza etshi: ‘Numbushe misoso ya ku mitshima yenu kabidi, nuenu bantu ba mu Yuda ne badi bashikame mu Yelushalema; bua tshiji tshianyi katshipatuki bua bubi bua bienzedi bienu.’ Kadi bienzedi biabu bibi bivua bifumine kuepi? Bivua bifumine munda muabu, mu muoyo wabu. (Bala Mâko 7:20-23.) Bushuwa ku diambuluisha dia Yelemiya, Nzambi wakaleja patoke kuvua bienzedi bibi bia bena Yuda bifumine. Mioyo yabu ivua miuwule tente ne buntomboji. Lungenyi luabu ne meji abu bivua binyingalaja Nzambi. (Bala Yelemiya 5:23, 24; 7:24-26.) Nzambi wakabambila ne: “Nuditengule bua kudijidila kudi Yehowa, numushe misoso ya ku mitshima yenu kabidi.”​—Yel. 4:4; 18:11, 12.

9 Nunku bena Yuda ba mu matuku a Yelemiya bavua ne bua kupanda mutshima mu ngumvuilu wa mu tshimfuanyi, mmumue ne: ‘kutengudibua mu mitshima’ anu muvua ba mu matuku a Mose benze. (Dut. 10:16; 30:6) ‘Kumbusha misoso ya ku mitshima’ kuvua kumvuija kumbusha malu avua enza bua mioyo yabu ikale mipape bu mudi: meji abu, malu avuabu banange anyi bipatshila biabu bivua bibengangana ne disua dia Nzambi.​—Bien. 7:51.

‘MUOYO WA KUMUMANYA’ LELU

10. Ntshinyi tshitudi ne bua kuenza tshidibu baleje kudi Davidi?

10 Tudi ne dianyisha bua mudi Nzambi mutupeshe meji mu muoyo wetu wa mu tshimfuanyi. Bamue bantu badi mua kudiebeja ne: ‘Bua tshinyi bualu ebu budi butangila Bantemu ba Yehowa lelu?’ Ki mbualu bena Kristo ba bungi mu bisumbu badi benza malu mabi anyi mbalue ‘mamuma a mfigi mabi’ bu muvua bena Yuda ba bungi to. Kadi, batendeledi ba Nzambi lelu badi tshisamba tshikezuke tshidi tshidilambule kudiye. Nunku, ela meji bua dilomba divua Davidi muenze kudi Yehowa edi: “Nzambi, utangile munda muanyi, umanye mutshima wanyi. Untete, umanye meji anyi. Umone ne malu mabi adi munda muanyi.”​—Mus. 17:3; 139:23, 24.

11, 12. a) Bua tshinyi yonso wa kutudi udi ne bua kukonkonona mutshima wende? b) Ntshinyi tshikala Nzambi kayi mua kuenza?

11 Yehowa mmusue bua yonso wa kutudi afike ku dikala ne nsombelu udi umusankisha. Yelemiya wakamba bua bantu bimpe ne: ‘Wewe Yehowa wa misumba, udi uteta buakane bua bantu, udi umona muoyo ne tuonyi.’ (Yel. 20:12, NW) Bikala Mutambe bunene ukonkonona muoyo too ne wa bantu bakane, katuenaku mua kudikonkonona nkayetu ne muoyo mujima anyi? (Bala Musambu wa 11:5.) Tuetu badikonkonone nunku, tudi mua kumona lungenyi anyi tshipatshila kampanda nansha dijinga kampanda dikole ditudi ne bua kutabalela. Tudi mua kumona tshintu kampanda tshidi tshipapisha muoyo wetu tshidi tshienze bu ‘misoso ya ku mitshima’ itudi ne bua kumbusha. Kuenza nunku kudi anu bu kupanda muoyo wetu mu tshimfuanyi. Wewe mumone ne: mbimpe bua kukonkonona muoyo webe wa mu tshimfuanyi, ntshinyi tshiudi ne bua kutangilamu? Mmunyi muudi mua kuakaja bualu kampanda budi bukengela kuakaja?​—Yel. 4:4.

12 Bualu butudi ne bua kumanya budi ne: katuena ne bua kutekemena bua Yehowa atuenzeje bua kushintuluka to. Wakamba bua ‘mamuma a mfigi mimpe’ ne: uvua ne bua ‘kuapesha muoyo wa kumumanya.’ Kavua muambe ne: uvua ne bua kubenzeja bua kushintululabu muoyo wabu to. Bavua ne bua kuikala ne muoyo wa kuleja muvuabu bamanye Nzambi. Katuenaku mua kuenza petu nanku anyi?

Kukonkonona muoyo ne kumbusha majinga mabi adimu nekutupeteshe masanka

13, 14. Mmunyi mudi muoyo wa muena Kristo mua kumuenzela bibi?

13 Yezu wakamba ne: “Meji mabi, kushipangana, masandi, buendenda, buivi, dijadika dia malu a dishima ne dipenda Nzambi bidi bifumina mu muoyo.” (Mat. 15:19) Bidi bimueneka patoke ne: bikala muoyo wa muanetu kampanda udi musele anyi mujike uvua mumusake bua kuenda masandi ne kavua munyingalale, Nzambi kakumuanyisha to. Kabidi, muntu udi kayi nansha muenze bubi bua nunku udi mua kushala mulame dijinga dibi dikola mu muoyo wende. (Bala Matayi 5:27, 28.) Ke dîba didi kukonkonona muoyo ne bua kukuambuluisha edi. Wewe mukonkonone muoyo webe, udiku mua kupeta dijinga kampanda dibi bua muntu udi kayi mulume anyi mukaji nebe didi Nzambi kayi wanyisha ne didiye utulomba bua kumbusha anyi?

14 Peshi muanetu kampanda udi kayi ‘mushipangane’ udi mua kulekela tshiji tshikola mu muoyo wende tshimufikisha ku dikina muena Kristo nende. (Lew. 19:17) Udiku mua kumbusha meji mabi adi mua kupapisha muoyo wende aa anyi?​—Mat. 5:21, 22.

15, 16. a) Fila tshilejilu tshia mudi muena Kristo mua kuikala ‘kayi mutengudibue mu mutshima.’ b) ‘Dibenga kutengudibua mu mutshima’ kadiena disankisha Yehowa bua tshinyi?

15 Bidi bienza disanka bualu bena Kristo ba bungi kabatu ne malu adi menze bu masama a mu muoyo to. Yezu uvua muakule kabidi bua “meji mabi,” mmumue ne: lungenyi ludi mua kunyanga malu a bungi mu nsombelu. Tshilejilu, muntu udi mua kuikala ne mmuenenu mubi kudi balela bende. Bushuwa bena Kristo mbasue ‘kunanga’ balela babu, ki mbasue kuikala bu mudi bantu ba bungi badi kabayi ne dinanga dia nunku mu “matuku a ku nshikidilu” aa. (2 Tim. 3:1, 3) Kadi, kudi mushindu wa kuikala ne mikalu patudi tuleja dinanga dia nunku. Bantu ba bungi batu ne lungenyi lua ne: tudi mua kulamata bena mu dîku dietu nansha biobi bua lufu. Nunku badi mua kubingisha anyi kutua ku tshia mulela wabu bikole, bangata bualu bubi kampanda budi muntu mukuabu muenzele mulela wabu bulua buabu. Ela meji bua tshivua dinanga dikole dia nunku difikishe bana babu ne Dina ku kuenza. (Gen. 34:13, 25-30) Ela kabidi meji bua tshivua mu muoyo wa Abashaloma tshivua tshimufikishe ku dishipa Amenona uvua muanabu wa tatuende. (2 Sam. 13:1-30) Ki ‘mmeji mabi’ avua mabasake ku dienza nunku anyi?

16 Bushuwa, bena Kristo balelela kabatu bashipangana to. Kadi, mbalaminaku muntu kampanda munda uvua muenzele mulela wabu bualu bubi peshi udibu bela meji ne: uvua muenze nanku anyi? Badi mua kubenga kuanyisha malu mimpe adi muena Kristo kampanda ubenzela udibu bela meji ne: uvua muenzele mulela wabu malu mabi peshi badi mua kubenga nansha kakese bua kumuenzela malu mimpe. (Eb. 13:1, 2) Katuena mua kubingisha meji mabi ne dipanga kuenzelangana malu mimpe dia nunku nansha ku mpukapuka to, bualu kuenza nunku nkupanga dinanga. Bushuwa, Mukonkononyi wa mioyo udi mua kumona malu aa bu ‘kubenga kuikala batengudibue mu mitshima.’ (Yel. 9:25, 26) Vuluka bantu bavua Yehowa mudimuije ne: “Numushe misoso ya ku mitshima yenu.”​—Yel. 4:4.

PETA ‘MUOYO WA KUMANYA’ NZAMBI NE UWULAME

17. Mmunyi mudi ditshina dia Yehowa diambuluisha bua kuikala ne muoyo udi umutumikila?

17 Udi mua kuenza tshinyi wewe mukonkonone muoyo webe wa mu tshimfuanyi ne mumone ne: kawuvua utumikila Yehowa muvuabi bikengela ne ‘kawuvua mutengula’ mu mushindu kampanda? Pamuapa uvua mumone ne: uvua ne ditshina dia bantu, dijinga dia kuenda lumu peshi kupeta bintu bia mushinga, nansha mumone muudi ne tshitshu anyi musue kuikala mudikadile. Kuakuikala muntu wa kumpala bua kujingulula malu aa to. (Yel. 7:24; 11:8) Yelemiya wakafunda ne: bena Yuda bavua kabayi ne lulamatu ba mu matuku ende bavua ne “mutshima mubi ne mutshima wa kutomboka.” Wakamba kabidi ne: ‘Kabena bamba mu mitshima yabu ne: Tutshine Yehowa Nzambi wetu, udi utulokeshila mvula, ne mvula ya diambedi.’ (Yel. 5:23, 24) Ebi kabienaku bileja ne: bua ‘kumbusha misoso ya ku mutshima’ bidi bikengela kuikala ne ditshina dia Yehowa ne kumuanyisha anyi? Ditshina dia nunku didi mua kuambuluisha yonso wa kutudi bua kuikala ne muoyo udi umusaka bua kuenza malu bu mudi Nzambi musue.

18. Ntshinyi tshivua Yehowa mulaye bantu badi mu tshipungidi tshipiatshipia?

18 Tudi mua kuenza mudimu ne Yehowa padiye utupesha ‘muoyo wa kumumanya.’ Bushuwa, ke tshivuaye mulaye bua kuenzela bela manyi mu tshipungidi tshipiatshipia. Wakamba ne: ‘Nenteke mikenji yanyi munda muabu, nenyifunde mu mitshima yabu; meme nengikale Nzambi wabu, ne bobu nebikale bantu banyi.’ Ntshinyi tshiakambaye bua kumumanya bimpe? Wakamba ne: ‘Kabena bayishangana kabidi muntu yonso ne muena mutumba nende, ne muntu yonso ne muanabu bamba ne: Umanye biebe Yehowa; bualu bua buonso buabu nebammanye, kudi muntu mutambe bupuekele munkatshi muabu too ne kudi udi mutambe bunene munkatshi muabu. Bualu bua nembabuikidile mibi yabu, ne tshiena mvuluka malu mabi abu kabidi.’​—Yel. 31:31-34. *

19. Bena Kristo balelela mbindile malu mimpe kayi?

19 Nansha wewe muindile bua kupeta masanka a kashidi ku diambuluisha dia tshipungidi tshipiatshipia mu diulu anyi pa buloba, udi ne bua kumanya Yehowa ne kuikala munkatshi mua bantu bende. Tudi mua kumanya Yehowa bua kashidi anu bobu batujimijile mibi yetu ku diambuluisha dia mulambu wa Kristo udi upikula. Bu mudibu batubuikidila mibi yetu, tudi petu ne bua kubuikidila bakuabu nansha biobi bikole bua kuenza nanku. Tudi ne bua kudienzeja bua kumbusha tshiji ne lukinu bituvua nabi. Neuleje muudi musue kuenzela Yehowa mudimu ne kabidi muudi mufike ku dimumanya bimpe menemene. Newikale anu bu bantu bavua Yehowa muambile ku diambuluisha dia Yelemiya ne: ‘Nenunkebe ne nenumpete, panuankeba ne mitshima yenu mijima. Nengitabuje bua nuenu nunsangane.’​—Yel. 29:13, 14.