1-2. Osiep mar kisera miyo jomoko winjoga nade?

 KISERA nyalo bedo kinde mag mor. Ka itimo kisera sani, onge kiawa ni idwaro ni weche odhini maber mana kaka osetimore ne ji mang’eny. Nyaminwa Tsion a ma wuok Ethiopia wacho kama: “Achiel kuom kinde ma namoriega ahinya en kinde ma ne watimo kisera gi jaoda. Ne wawuoyoga e wi gik ma dwarore moloyo, kendo ne wanyieroga. Namor ahinya ni nayudo ng’at mohera kendo ma ahero.”

² Owadwa Alessio ma wuok Netherlands to wacho kama: “Kata obedo ni ne wamor ahinya e kinde ma ne watimo kisera gi jaoda, ne wan gi pek moko bende.” E sulani, wabiro wuoyo kuom pek moko ma joma timo kisera romogago kod puonj mag Muma ma nyalo konyogi mondo weche odhinegi maber. Bende, wabiro neno kaka jomamoko e kanyakla nyalo konyo joma timo kisera.

GIMOMIYO ITIMOGA KISERA

3. Ang’o momiyo ji timoga kisera? (Ngeche 20:25)

³ Kata obedo ni timo kisera nyalo kelonwa mor, en okang’ mapek ahinya ma nyalo chopo e kend. Chieng’ arus, joma kendore singorega e nyim Jehova ni gibiro herore kendo miyore luor e ngimagi duto. Ka pok watimo singruok moro amora, onego wapar matut e wi singruogno. (Som Ngeche 20:25.) Mano e gima onego watim bende ka pok watimo singruok mar kend. Kisera konyoga ji ng’ere maber mondo gitim yiero maber bang’e. Samoro ginyalo yiero mar donjo e  kend, kata ng’ado osiep mar kisera. Ka giyiero ng’ado osiep, mano ok nyis ni nitie gimoro marach ma ne gitimo. Kar mano, timo kisera nokonyogi timo yiero maber, ma en ng’eyo ka be onego gikendre kata ooyo.

4. Ang’o momiyo onego wabed gi paro mowinjore e wi kisera?

⁴ Ang’o momiyo onego wabed gi paro mowinjore e wi kisera? Ka joma pok odonjo e kend obedo gi paro mowinjore kuom wachno, ok gibi timo kisera gi ng’at ma ging’eyo maber ni ok gibi kendorego. Kata kamano, ok joma pok odonjo e kend kende e monego obed gi paro mowinjore kuom wachno, to waduto onego wabed gi paro ma kamano. Kuom ranyisi, jomoko paroga ni joma timo kisera nyaka kendre. Paro ma kamano osemiyo joma pok odonjo e kend owinjo nade? Nyaminwa Melissa ma wuok Amerka ma pok odonjo e kend wacho kama: “Sama jomoko timo kisera, owete gi nyimine thung’ogiga mondo gikendre, to mano miyo giluoro ketho osiepno kata ka weche ok dhinegi maber. Jomoko be ng’adoga ni ka en kamano, to kare ok gibi timo kisera chuth. Mano nyalo miyo ng’ato obed gi parruok mang’eny.”

NG’EREURU MABER

5-6. Gin ang’o ma joma timo kisera onego ong’e kuom nyawadgi? (1 Petro 3:4)

⁵ Ka sani itimo kisera, ang’o ma nyalo konyi ng’eyo ka be onego ukendru kata ooyo? Ng’ereuru maber. Samoro nitie gik ma niseng’eyo kuom nyawadu ka ne pok uchako kisera. Sani to koro in gi thuolo mar ng’eyo “bidhruok ma iye mar [chunye].” (Som 1 Petro 3:4.) Mano oriwo ng’eyo kaka winjruokne gi Jehova chalo, kite, kod yo monenogo gik moko. Bang’ kinde, onego iyud dwoko mag penjo ma luwogi: ‘Be owinjore bedo jaoda?’ (Nge. 31:26, 27, 30; Efe. 5:33; 1 Tim. 5:8) ‘Be wabiro nyisore hera madier? Be wabiro nano gi nyawo magwa?’ b (Rumi 3:23) Sama udhi nyime ng’eru, par wachni: Ok ochuno ni utim gik moko duto e yo machal, to gima duong’ en ng’eyo ka be ng’ato ka ng’ato kuomu nyalo nyagore gi nyawo mag nyawadgi.

 ⁶ Gin weche mage mamoko monego ing’e e wi ng’at mitimogo kisera? Ka pok kisera odhi ahinya, samoro diher mondo uwuo e wi weche ma dwarore moloyo kaka chenro ma un-go mag tiyo ne Nyasaye. To nade tuoche, gope, kata gimoro marach ma nosegatimore ne nyawadu? Ok ochuno ni nyaka uwuo kuom gik moko duto e kinde ma uchako kisera. (Pim gi Johana 16:12.) Ka nyawadu openji penjogo to ineno ni ok in thuolo dwoke gie sechego, nyise ni ubiro wuoye e wachno bang’e. Kata kamano, biro chopo kama nyaka idwok nyawadu penjogo mondo okonye timo yiero maber.

7. Ere kaka joma timo kisera nyalo ng’ere maber? (Ne bende sanduk ma wiye wacho ni, “ Timo Kisera gi Ng’ama Odak Mabor.”) (Ne pichni bende.)

⁷ Ang’o ma nyalo konyi ng’eyo kit ng’ato ma iye? Ber mondo uwuo e yo moriere, udwok penjo duto ka un thuolo, kendo chiko itu maber sama nyawadu wuoyo. (Nge. 20:5; Jak. 1:19) Kuom mano, nyalo bedo maber kuloso thuolo mag goyo mbaka kaka chiemo kanyachiel, wuotho kanyachiel kuonde ma ok opondo, kod lendo kanyachiel. Bende, inyalo yudo thuolo mar ng’eyo nyawadu e yo maber sama un kanyachiel gi osiepe kod wede. E wi mago, unyalo chano timo gik moko kanyachiel ka un gi jomamoko, to mano biro konyi ng’eyo kaka nyawadu timo ne ji gik moko e chal mopogore opogore. Ne ane gima Owadwa Aschwin ma wuok Netherlands notimo. Owacho kama e wi kinde ma notimo kisera gi Alicia jaode: “Ne watimoga gik ma ne nyalo konyowa ng’ere maber. Ne gin mana gik mapile kaka tedo kanyachiel kata timo tije moko mag ot kanyachiel. Mano nokonyowa fwenyo kido mabeyo mag ng’ato kod nyawoge.”

8. Gin ber mage ma joma timo kisera nyalo yudo ka gipuonjore Muma kanyachiel?

⁸ Gimachielo ma nyalo konyou ng’eru maber en puonjruok Muma kanyachiel. Ka po ni ubiro kendoru, biro dwarore ni ubed gi lamo mar joot mondo uket Nyasaye e kend maru. (Ekl. 4:12) Omiyo, donge nyalo bedo maber kuchako loso thuolo mag puonjoru Muma kanyachiel e kinde kisera? En adier ni joma timo kisera pok obedo joot, kendo owadwa ok en wi nyaminwa motimogo kisera.  Kata kamano, sama upuonjoru kanyachiel, mano biro konyou ng’eyo winjruok ma ng’ato ka ng’ato kuomu nigo gi Nyasaye. Max gi Laysa ma wuok Amerka noyudo ber moro machielo kuom puonjruok kanyachiel e kinde kisera. Max wacho kama: “Kinde ma ne wachako kisera, ne wayiero puonjore ka watiyo gi bugewa ma wuoyo kuom kisera, kend, kod ngima mar joot. Bugego nokonyowa chako mbaka e wi weche moko mapek ma dine ok obedonwa mayot ahinya wuoye ka dine ok wapuonjore Muma kanyachiel.”

GIK MAMOKO MONEGO UKET E PARO

9. Gin weche mage ma joma timo kisera nyalo keto e paro sama giyiero joma ginyalo nyiso wachno?

⁹ Gin jomage monego unyis ni utimo kisera? Mano en yiero maru. Sama e ka uchako kisera, unyalo nyiso mana jomoko manok. (Nge. 17:27) Timo mano biro konyou mondo ji kik penju penjo mang’eny kata thung’ou ni ukendru. To komachielo, ka ok unyiso ng’ato ang’ata, unyalo chako timo kisera kupondo nikech uluor ni jomoko nyalo fwenyou. Kata kamano, bedo kar kendu nyalo miyo udonj e tem. Omiyo, ber nyiso jomoko ma nyalo miyou paro ma nyalo konyou. (Nge. 15:22) Kuom ranyisi, unyalo nyiso moko kuom joodu, osiepeu motegno e yie, kata jodong-kanyakla.

10. Ang’o ma joma timo kisera nyalo timo mondo kisera margi omi Jehova duong’? (Ngeche 22:3)

¹⁰ Ang’o munyalo timo mondo kisera maru obed ma miyo Jehova duong’? Kaka umedo heroru, e kaka ibiro medo gombo ni ibedga machiegni gi nyawadu. Ang’o ma biro konyou mondo kik utim gimoro amora ma nyalo chwanyo Jehova? (1 Kor. 6:18) Tang’uru gi mbekni mochido, bedo kar kendu, kod madho kong’o mokalo tong’. (Efe. 5:3) Timo gigo nyalo chwalo gombo mar nindruok kendo miyo utim gik ma ok owinjore. Donge kinde ka kinde unyalo wuoyo kuom tong’ monego uketi mondo kisera maru omi Jehova duong’? (Som Ngeche 22:3.) Ne ane gima nokonyo Dawit gi Almaz ma wuok Ethiopia. Giwacho kama: “Ne wajabedo kama ji ng’enyie kata bedo kanyachiel gi osiepewa. Ne ok wabedga e mtoka kata e ot ka wan kendwa. Bende, ne watemoga matek mondo kik wayudre e chal moro amora ma ne nyalo ketowa e tem.”

11. Gin weche mage ma joma timo kisera onego oket e paro sama giyiero yore ma gibiro nyisorego hera?

¹¹ To nade yore mag nyisruok hera? Nitie yore moko mowinjore munyalo nyisorugo hera kaka umedo ng’iyo. Kata kamano, ka gombou mag nindruok obedo motegno, unyalo yudo ka teknu timo yiero mowinjore. (Wer 1:2; 2:6) Yotga ahinya mondo yore mag nyisruok hera omi uchak mbeko chike Jehova kendo timo gik ma chwanye. (Nge. 6:27) Omiyo, e kinde ma uchako kisera, wuouru kuom tong’ mubiro keto ka luwore gi puonj mag Muma. c (1 The. 4:3-7) Penjreuru kama: ‘E alwora ma wadakie, ji biro neno nade yore ma wayiero nyisorego hera? Dibed ni yorego biro chwalo gombo mag nindruok?’

12. En wach mane ma joma timo kisera onego ong’e e wi chwanyruok kata ywaruok ma nyalo bet e kindgi?

¹² Ere kaka unyalo loyo chwanyruok kata ywaruok e kindu? Nade ka uchwanyoruga kinde ka kinde? Be mano nyiso ni nyawadu ok  en ng’ama owinjore? Samoro ok en kamano. Joma timo kisera kata joma okendore ok nyalga winjore e weche te kinde duto. Kend motegno en mar ji ariyo mong’eyo tieko ywaruok ma ginyalo bedogo. Omiyo, yo mulosogo ywaruok manie kindu sani nyalo nyiso ka be kend maru biro bedo maber kata ooyo. Penjreuru kama: ‘Sama wachwanyore, be walosoga weche gi kuwe kendo e yor luor? Be wayiega kethowa kendo temo matek mondo watim lokruok? Be wakawoga okang’ mapiyo mar kwayo ng’wono kendo weyo ne nyawadwa kethone?’ (Efe. 4:31, 32) Kata kamano, ka uchwanyoruga sa ka sa e kinde kisera, kik ugen ni weche biro bedo maber bang’ kusekendoru. Kifwenyo ni ng’ama itimogo kisera ok en ng’at mowinjore, ketho osiepno en yiero maber ma biro konyou uduto. d

13. Ang’o ma nyalo konyo joma timo kisera ng’eyo ni onego gitime kuom thuolo ma romo nade?

¹³ Kisera onego okaw thuolo ma romo nade? Rikni timo yiero nyalo kelonwa chandruok. (Nge. 21:5) Omiyo, onego ukaw thuolo moromo mondo ung’eru maber. Kata kamano, ok onego utim kisera kuom kinde malach ahinya ka onge gimomiyo. Muma nyisowa kama: “Ka gima igeno obudho, chuny bedo matuo.” (Nge. 13:12) Bende, kaka umedo bedo kanyachiel, e kaka kedo gi gombo mag nindruok nyalo medo bedonu matek. (1 Kor. 7:9) Kar keto pachi kuom thuolo musekawo e kisera, onego ipenjri kama: ‘En ang’o ma pod onego ang’e kuom nyawadwa mondo atim yiero maber?’

KAKA JOMAMOKO NYALO KONYO JOMA TIMO KISERA

14. Gin yore mage ma jomamoko nyalo konyogo joma timo kisera? (Ne picha bende.)

¹⁴ Ere kaka wanyalo konyo joma wang’eyo ni timo kisera? Wanyalo gwelogi e gago, lamo mar joot, kata e budho mag mor. (Rumi 12:13) Thuolo ma kamago nyalo konyogi mondo ging’ere maber. Bende, inyalo yiero dhi kodgi bayo kata gwelogi e odi mondo giyud thuolo mar goyo mbekni moko kendgi. (Gal. 6:10) Alicia ma nosewuo kuome motelo paro gima nokonyogi gi Aschwin e kinde kisera. Owacho kama: “Ne wamor ahinya ka ne owete gi nyimine moko oketowa thuolo ni wanyalo limogi sa asaya  ma ne wadwaro kama wanyalo budhoe ma ok wabedo kendwa.” Ka joma timo kisera okwayi ni ibed kodgi, ne thuolono kaka yo minyalo konyogigo. Kik iwegi kendgi chuth-chuth, to bende tem fwenyo sama onego imigi thuolo mar wacho wechegi moko ma ok digiher ni ng’ato owinj.—Fil. 2:4.

15. En yo mane machielo ma wanyalo konyogo joma timo kisera? (Ngeche 12:18)

¹⁵ Yo machielo ma wanyalo konyogo joma timo kisera en ng’eyo gik monego wawachi kod ma ok onego wawachi. Nitie kinde monego wayier ling’. (Som Ngeche 12:18.) Kuom ranyisi, wanyalo gombo nyiso jomoko ni ng’ane gi ng’ane timo kisera, to kare digiher ni gin giwegi e ma ginyis ji wachno. Bende, ok onego wakuodh joma timo kisera kata wuoyo marach kuomgi. (Nge. 20:19; Rumi 14:10; 1 The. 4:11) E wi mago, ok onego wanyisgi kata penjogi gik ma nyiso ni wathung’ogi gi kend. Nyaminwa Elise gi jaode paro chien ka giwacho kama: “Ne wawinjoga marach ahinya ka ne jomoko penjowa chenro mar arus ka wan wawegi to pok ne wawuoyo kuom wachno.”

16. En paro mane monego wabedgo ka joma timo osiep mar kisera ong’ado ni giketh osiep?

¹⁶ To nade ka joma timo osiep mar kisera ong’ado ni giketh osiepno? Ok onego wachak donjore e wachno kata keto ketho e wi ng’ato achiel kuomgi. (1 Pet. 4:15) Nyaminwa Lea wacho kama: “Nawinjo ni jomoko nochako wuoyo marach e wi gimomiyo ne waketho osiep mar kisera. Wachno ne litna ahinya.” Mana kaka ne waseneno motelo, ketho osiep mar kisera ok nyis ni nitie gima rach ma jogo otimo. Kar mano, onyiso ni kisera nokonyogi timo yiero maber. Kata kamano, yierono nyalo kelonegi lit moko e chunygi, kendo ginyalo winjo ka piny ochamogi. Omiyo, onego wamany yore ma wanyalo jiwogigo.—Nge. 17:17.

17. Ang’o ma joma timo kisera onego odhi nyime timo?

¹⁷ Mana kaka waseneno, joma timo kisera nyalo romo gi pek moko, kata kamano, kinde mag kisera nyalo bedo kinde mag mor. Jessica wacho kama e wi kinde ma notimoe kisera: “Kiwacho adier, mago ne gin kinde ma ok yot ahinya. Kata kamano, amor ni natiyo gi thuolona kod tekona e ng’eyo nyawadwa maber.” Ka po ni utimo kisera, dhiuru nyime timo gik ma biro konyou ng’eru maber. Ka ung’eru maber, to uduto ubiro timo yiero mowinjore.