1, 2. (a) Ang’o momiyo Jo-Israel 24,000 ne ok oyudo gueth ma ne gisebedo ka girito? (b) Gima notimore ne Jo-Israel machon-go puonjowa ang’o?

MATIN nono ka pok Jo-Israel odonjo e Piny Manosingi, chwo gana gi gana ma wuok e ogandano notimo “tim ndhaga gi nyi Moab.” Nikech mano, Jehova nokumogi mi ji 24,000 notho. Par ane wachni, Jo-Israel ne chiegni ahinya donjo e Piny Manosingi ma ne gisebedo ka girito aming’a, to mano nobayogi nikech ne giweyo tem oloyogi.—Kwan 25:1-5, 9.

² Masirano nondiki e Muma “mondo wayudgo siem, wan ma wadak e kinde ma giko mar ndalo osebiroeni.” (1 Kor. 10:6-11) Nikech jotich Nyasaye odak e “ndalo mag giko,” gin mana e dho piny manyien ma tim makare ogundhoe. (2 Tim. 3:1; 2 Pet. 3:13) Kata kamano, gima lit en ni moko kuom jotich Jehova oseweyo bedo gi ritruok. Gisedonjo e tem mar terruok kendo koro giyudo lit mang’eny miwuoro e ngimagi nikech timno. Joma kamago nyalo chweyo ma ok giyudo gueth mosiko.

3. Ang’o momiyo dwarore mondo Jehova ota joma okendore kendo oritgi? (Ne picha manie chak sulani.)

³ Nikech kindegi timbe mag terruok opong’o piny ahinya,  dwarore ni Jehova ota kendo orit chwo gi mon ma timo kinda mondo girit kend margi. (Som Zaburi 127:1.) Wadwaro nono kaka joma okendore nyalo tego kend margi kokalo kuom rito chunygi, bedo machiegni gi Nyasaye, rwako dhano manyien, wuoyo maber e kindgi, kod chiwo gima owinjore e kend.

4. Ang’o ma osemiyo Jokristo moko odonjo e tim mar terruok?

⁴ Gin ang’o ma nyalo miyo Jakristo odonj e tim mar terruok? Kinde mang’eny tem mar donjo e terruok chakorega gi wang’. Yesu nowacho kama: “Ng’ato ang’ata ma siko ka ng’iyo dhako mondo ogombe, osechodo kode ei chunye.” (Math. 5:27, 28; 2 Pet. 2:14) Thoth Jokristo ma osembeko chike motudore gi timbe maler osedonjo e terruok nikech ng’iyo ponografi, somo buge moting’o weche mochido, kata ng’iyo gik ma gala gala e Intanet. Moko osebedo ka ng’iyo sinembe, tuke, kod programbe mag TV ma chiero gombo mag nindruok. Moko to osebedo ka dhi e disko gotieno kod kuonde ma ji miel ka lonyore ma gidong’ duk, kata kuonde ma irwayoe ji (massage parlors) ka gimanyogo mor mag nindruok.

5. Ang’o momiyo onego warit chunywa?

⁵ Jomoko osedonjo e tem nikech ne gichako manyo paro kuom joma ok gikendorego. E piny ma wadakie mopong’ gi terruokni, en gima yot mondo chunywa owuondwa ma wachak hero jogo ma ok wakendorego. (Som Yeremia 17:9, 10.) Yesu nowacho niya: “Ei chuny e ma paro maricho kaka nek, gi chode, gi terruok . . . wuokie.”—Math. 15:19.

6, 7. (a) Chuny mopong’ gi wuond nyalo miyo ng’ato odonj nade e yor richo? (b) Ere kaka joma okendore nyalo tang’ mondo kik gidonj e richo?

⁶ Sama gombo maricho osechako gurore e chuny dhano mopong’ gi wuond, yot mondo ji ariyo ma ok okendore ochak wuoyo e wi weche moko monego giwach mana gi joma gikendorego. Mapiyo nono gichako manyo thuolo mar romo kinde ka kinde, ka giwuondore ni romogino en mana gima japore, kae to bang’e obedo gima pile. Kaka gimedo ng’iyo kaka osiepe, e kaka medo bedonegi matek mondo gisik gi timbe maler. Kaka gimedo sikore e yor richo, e kaka medo bedonegi matek weyo timno kata bed ni ging’eyo maler ni gima gitimono to rach.—Nge. 7:21, 22.

⁷ Mos mos wigi chako wil gi puonj mag Nyasaye motudore gi timbe maler ka gombo maricho kod mbekni ma gigoyo miyo gichako makore lwedo, nyodhore, mulruok e yo ma chiero gombo mag nindruok, kendo timo gik mamoko ma nyiso ni nitie gimoro ma dhi nyime e kindgi. Timbego duto gin gik monego otim mana gi joma okendore. Gikone, ‘iywayogi kendo iyondhogi gi gombogi giwegi.’ Ka gombono osetegno, “onyuolo richo,” ma en donjo e tim terruok. (Jak. 1:14, 15) Mano doko masira! Masirano ne inyalo geng’ ka dine bed ni ji ariyogo omiyo Jehova thuolo mar konyogi mondo gimed nyiso ni gimiyo kend luor. To ng’ato nyalo chiwo luorno e yo mane?

8. Mako osiep gi Jehova geng’o joma okendore nade mondo kik donj e tim terruok?

⁸ Som Zaburi 97:10. Mako osiep gi Jehova nyalo ritowa kik wadonj e timbe mag terruok. Kaka wamedo puonjore kido mabeyo mag Nyasaye kendo temo matek  ‘timo kaka Nyasaye timo,’ ka wadhi nyime “wuotho e hera,” mano biro jiwowa mondo wakwed “terruok, gi kit timbe duto ma ok ler.” (Efe. 5:1-4) Nikech joma okendore ong’eyo ni “Nyasaye biro ng’ado bura ne joterruok gi jochode,” mano jiwogi mondo gimi kend margi luor kendo kete obed maler.—Hib. 13:4.

9. (a) Josef noloyo nade tem mar donjo e terruok? (b) Ranyisi mar Josef puonjowa ang’o?

⁹ Moko kuom jotich Nyasaye osembeko chikene motudore gi timbe maler kuom ketho seche ka gibudho abudha gi joma ok gin Joneno bang’ tich. Tembe pod nyalo sieko kata mana seche ma ji nie tich. Rawera moro ma jachia miluongo ni Josef noromo gi tem ka en ka tich kane chi ng’at ma nondike tich dware. Pile ka pile dhakono ne temo sere. Gikone, “nomako nangane, kowacho niya, Bedi koda.” To Josef nopusore moringo oweye. Ang’o ma nokonyo Josef loyo temno? Nikech noseng’ado e chunye mar rito winjruokne gi Nyasaye, nodong’ koler e nyime kendo komakore gi tim makare. Bedo ni nochung’ motegno, nomiyo olalo tije mi obole e od tuech, to gima ber en ni Jehova noguedhe. (Chak. 39:1-12; 41:38-43) Sama Jokristo ni kar tich kata kar kendgi, onego gitang’ mondo kik gitim gik ma nyalo miyo gidonj e tem gi joma ok gikendorego.

10. Rwako dhano manyien miyo kend siko e yo mane?

¹⁰ Nikech dhano manyien ichueyo kuom “dwaro mar Nyasaye ka luwore gi tim makare madier kod makruok motegno,” odwarore ahinya mondo joma okendore osik korito kend margi. (Efe. 4:24) Joma rwako dhano manyien ‘nego’ fuonni ringregi ka giweyo “terruok, gi tim ma ok ler, kod owruok gi gombo mag terruok, gi gombo ma kelo hinyruok, kod ich-lach.” (Som Jo-Kolosai 3:5, 6.) Wach motigo ni “neguru” nyiso ni onego waked matek mondo wakwed gombo maricho mag ringruok. Wabiro thiro gimoro amora ma biro miyo wabed gi gombo mag nindruok gi ng’at ma ok jaodwa. (Ayub 31:1) Ka wadak ka luwore gi chike Nyasaye, wabiro puonjore ‘sin gi gik maricho kendo makruok gi gik mabeyo.’—Rumi 12:2, 9.

11. Ere kaka rwako dhano manyien nyalo miyo kend obed motegno?

¹¹ Dhano manyien nyiso “kido mar Jal ma ne ochueye,” ma en Jehova owuon. (Kol. 3:10) Sama dichwo gi chiege obedo gi kido kaka “hera ma kecho jomamoko, ng’wono, bolruok, muolo, kod horuok,” kend margi bedo motegno kendo Jehova guedhogi. (Kol. 3:12) E wi mano, gimedo bedo gi winjruok maber e kend sama ‘giweyo kuwe mar Kristo oloch ei chunygi.’ (Kol. 3:15) To mano doko gima ber ahinya ka dichwo gi dhako ‘nyisore hera’! Gibedo mamor ka ng’ato ka ng’ato kuomgi ‘bedo motelo’ e miyo nyawadgi luor.—Rumi 12:10

12. Gin kido mage mineno ni nyalo miyo kend obed gi mor?

¹² Kane openj dichwo moro miluongo ni Sid gimomiyo kend margi nigi mor kod kuwe, nodwoko kama: “Hera e kido maduong’ ahinya ma wasetemo mondo wabedgo kinde duto. Kendo wasefwenyo ni muolo bende en kido ma dwarore ahinya.” Sonja jaode be oyie gi wachno kendo omedo wacho niya: “Bedo mang’won bende en kido maduong’ ahinya. Kendo wasetemo mondo wabed gi kido mar bolruok, kata obedo ni seche moko bedo gi kidono ok yot.”

13. En ang’o ma dwarore ahinya mondo kend obed motegno, to nikech ang’o?

¹³ Onge kiawa ni wuoyo e yo mang’won en achiel kuom kido ma miyo kend bedo motegno. Nyalo bedo gima lit ahinya ka dichwo gi dhako wuoyo gi jomamoko gi luor, to ok giwuo gi luor ma chalo kamano e kindgi! Sama joma okendore ohero “kecho” kendo bedo gi “mirima, gi ich-wang’, gi koko mag dhawo, kod weche mag ayany,” winjruok manie kindgi chako dok chien mos mos. (Efe. 4:31) Kar ketho kend margi gi weche mag achaya kod jaro ma sa ka sa, dichwo gi dhako onego oteg winjruok manie kindgi ka gitiyo gi weche mang’won, kendo ka gikechore.—Efe. 4:32.

14. Gin timbe mage ma ok onego wabedgo?

¹⁴ En adier ni Muma wacho ni nitie “chieng’ ling’.” (Ekl. 3:7) To mano koro ok nyis ni onego wayier ayiera mar ling’ gi nyawadwa kata e seche ma nitie gik monego joot owuoye. Dhako moro ma wuok Jerman nowacho ni “e kinde ma kamago, ling’ en gima nyalo chwanyo nyawadu.” Omedo wacho niya: “Kata obedo ni ok en gima yot ahinya bedo ng’at ma hore seche ma weche tek, mano ok nyis ni koro imuomri amuoma gi dhawo. Timo kamano nyalo miyo iwach gima chwanyo nyawadu to mano medo mana ketho weche.” Dichwo gi dhako ok nyal tieko ywaruok manie kindgi ka gidhawo kata ka gikun ma koro ok giwuo. Kar mano, ginyalo tego kend margi kuom loso mapiyo gik mochwanyogi kendo tang’ mondo ywaruok kik bed gima timore pile e kend margi ma ka odiechieng’ orumo to gikwano.

15. Ere kaka wuoyo e yo maber e kind joma okendore nyalo tego kend margi?

¹⁵ Winjruok manie kend nyalo bedo motegno sama joma okendore ni thuolo mar wacho gik manie chunygi kod pachgi. Yo ma iwachogo gimoro bende nigi pek mana kaka gima iwachono. Omiyo, kata mana e seche ma weche tek, tem ahinya mondo weche miwacho obed mang’won, to dwol ma iwachogigo bende obed mayom. Mano biro miyo obed mayot  mondo jaodi owinji. (Som Jo-Kolosai 4:6.) Dichwo gi dhako nyalo miyo winjruok manie kindgi omed bedo motegno ka gitiyo mana gi “wach malong’o ma gero jomamoko kaka owinjore, mondo wachno obed ma konyo” jaode.—Efe. 4:29.

16, 17. Ang’o momiyo joma okendore onego ong’e gik ma chando chuny nyawadgi kendo ong’e dwache kodok korka weche nindruok?

¹⁶ Joma nie kend nyalo miyo kend margi obed motegno ka giketo dwach nyawadgi motelo ne maggi. (Fili. 2:3, 4) Dichwo kata dhako onego otem matek mondo ong’e gik ma chando chuny jaode kendo ong’e dwache kodok korka weche nindruok.—Som 1 Jo-Korintho 7:3, 4.

¹⁷ Gima lit en ni moko kuom joma okendore ok nyis ni gihero joma gikendorego, kata mana chopo gombo mag nindruok e kindgi, kendo chwo moko paro ni bedo dichwo mang’won biro nyiso ni oyom yom. Muma wacho niya: “Un chwo, temuru mondo ung’e mondeu mudakgo.” (1 Pet. 3:7, Phillips) Dichwo onego ong’e maber ni chiwo gima owinjore e kend oriwo gik mathoth moloyo mana nindruok kende. Dhako biro bedo mamor chopo gombo mag nindruok kapo ni chwore oherega kinde duto to ok mana e seche ma gidwaro bedo e achiel. Ka dichwo gi dhako oherore kendo dewore gadier, biro bedo ma yot ng’eyo kaka nyawadgi winjo e chunye kendo chopo gombo mag nindruok e kindgi.

18. Ere kaka chwo gi mon nyalo medo tego winjruok ma gin-go e kend?

¹⁸ Kata obedo ni onge gimoro amoro ma miyo ng’at manie kend ratiro mar donjo e terruok, bedo dichwo kata dhako ma ok ng’won kendo ma ok dew nyawadgi nyalo miyo jaodi odonj e tem mar manyo ng’at machielo moparo ni nyalo nyise hera e yo modwaro. (Nge. 5:18; Ekl. 9:9) Kuom mano, Muma jiwo joma nie kend kama: “Kik utuonru, [gima owinjore e kend] mak mana ka uwinjoru e kindu mar tuonruok kuom kinde.” Nikech ang’o? “Mondo Satan kik dhi nyime temou nikech bedou ma onge ritruok.” (1 Kor. 7:5) Nyalo bedo gima lit ndi ka joma okendore omiyo Satan thuolo mar tiyo marach gi bedogi “ma onge ritruok” mondo gidonj e terruok. To komachielo, ka ng’at manie kend ok dwar “mana gik ma kelone ber en owuon, to ma kelo ber ne ng’at machielo,” kendo ka ochiwo gima owinjore e kend nikech hera to ok nikech en gi ting’ mar timo kamano, hera ma biro betie e kinde gi jaode, biro miyo kend margi omed bedo motegno.—1 Kor. 10:24.

19. Onego wang’ad mar timo ang’o, to nikech ang’o?

¹⁹ Wachiegni ahinya donjo e piny manyien. Mano kaka nyalo bedo gima lit miwuoro ka waweyo gombo mag ringruok olowa kendo okelnwa masira kaka ma ne otimore ne Jo-Israel 24,000 e Paw Moab! Wach Nyasaye siemowa kama bang’ wuoyo e wi masirano: “Ng’at ma paro ni ochung’, otang’ ahinya mondo kik olwar.” (1 Kor. 10:12) Omiyo dwarore ahinya ni waked matek mondo kend marwa obed motegno ka wamakore gi Wuonwa me polo kendo makore gi jaodwa. (Math. 19:5, 6) Magi e kinde ma onego watem kar nyalowa mondo waluw weche ma ijiwowago niya: “Timuru kar nyalou mondo gikone jalo onwang’u ka uonge chilo kata ketho, kendo onwang’u ka un gi kuwe kode.”—2 Pet. 3:13, 14.