Ngaihdam Dîlna—Remna Siam Nâna Thil Pawimawh Tak

“NGAIHDAM dîlna hian thil a tithei hle a. Hei hian tharum thawh lovin inrem lohnate a chingfel a, ramte inkâra inṭhen hrannate siam ṭha a, a khua leh tuite tawrhna sawrkârin a hriatpui theih phah a, mi mal inlaichînna inbûk tâwk tak a awmtîr bawk.” Hei hi Debora Tannen, lehkhabu hralh tla ber pakhat ziaktu leh Washington, D.C hmuna Georgetown University-a sociolinguist pakhat ziah a ni.

Tih tak zeta ngaihdam dîlna hi inlaichînna chhe tawh hnu siam ṭhat nâna kawng ṭha ber a ni fo tih Bible chuan a nemnghet a. Entîr nân, Isua tehkhin thua fapa tlân bo chungchângah pawh khân fapa tlân bo kha ina a kîr leh a, tih tak zeta ngaihdam a dîl khân, a pa chuan lâwm takin chhûngkuaah a lo lâwm lût leh a ni. (Luka 15:17-24) Ni e, a chapona hnâwl tûr leh ngaihdam dîl duh lo khawpin mi chu a chapo tûr a ni lo. Mi inngaitlâwm tak tân chuan ngaihdam dîl chu thil harsa lutuk a ni lo ngei mai.

Ngaihdam Dîlnain Thil A Tihtheihzia

Hmân lai Israel rama hmeichhe fing tak Abigaili chuan ngaihdam a dîl a ngaih chhan chu a pasal thil sual tih vâng ni mahse, ngaihdam dîlnain thil a tih theihna a târ lang. Thlalêra an chên laiin Davida, a hnua Israel lal ni ta leh a mite chuan Abigaili pasal Nabala ran rual an vênhimsak a. Chuti chung pawhin, Davida mite’n chhang leh tui an han dîl chuan, Nabala chuan anmahni hmusit tak ṭawngkama ân khumin, a tîr lêt a ni. Davida thinrimna chu chawh thawhin a wm a, Nabala leh a chhûngkua do tûrin mi 400 vêl hruaiin a thawk chhuak ta a. Thil thlen dân chu a lo hriatin, Abigaili chu Davida tâwk tûrin a chhuak a. A hmuh veleh, a ke bulah a bawkkhup a. Heti hian a sawi a: “Keiman, ka pu, keimah ngeiin khawlohna chu ka hlawh mai ang e, tin, i chhiahhlawhnu hian i beng hriatah thu sawi sela i chhiahhlawhnu thusawi chu khawngaih takin ngaihthlâksak ang che,” tiin a sawi a. Tichuan, Abigaili chuan thil awm dân a hrilhfiah a, Davida chu chaw leh in tûrte a pe a. Chutah, Davida chuan: “Thlamuang takin i in lamah haw chho ta la; tin, i thu chu ka âwih a, i dîl chu ka pawmsak a che aw,” a ti a.—1 Samuela 25:2-35.

Abigaili inngaihtlâwmna rilru put hmang avâng leh a pasal nungchang chaltlai tak avânga ngaihdam a dîlna chuan a chhûngkua a humhim a ni. Davida ngei pawhin thisen chhuahna lak ata a vênhim avângin Abigaili chu lâwmthu a hrilh a. Abigaili chu Davida leh a mite ṭha lo taka cheibâwltu a ni lo nachungin, a chhûngkaw tân a tuar a, Davida chu inremna a siampui a ni.

Ngaihdam dîl hun hria, entawn tûr dang leh chu Tirhkoh Paula a ni. Ṭum khat chu Judate rorêlna sâng, Sanhedrin hmaah a thiam thu a sawi a. Paula thusawi chu a dik êm avângin puithiam lalber Anania chuan Paula kianga dingte hnênah chuan a kaa bensak tûrin thu a pe a. Chutah Paula chuan a hnênah: “Nang lung pal hnawih vârpa, Pathianin a bêng zâwk ang che; nang, Dân anga mi ngaihtuah tûrin i ṭhu a, Dân lo anga mi ben tûr i ti vei maw?” a ti a. A vela lo thlîrtute chuan Paula chu puithiam lalber hau anga an han puh chuan, Paula chuan a thil tih sual chu a pawm nghâl thuai a: “Unaute u, Puithiam Lalber a ni tih ka hre lo a ni; ‘I chipuite hotu chungah thu ṭha lo sawi suh,’ tih pawh ziak a ni si a,” a ti a.—Tirhkohte 23:1-5.

Paula thusawi—rorêltua ruat chuan tharum thawhna a zawng tûr a ni lo tih—chu a dik a ni. Chuti chung pawhin, puithiam lalber chu a hriat loh vânga zahawm lo ni anga ngaih theih tûra a biaknaah ngaihdam a dîl a ni. a Paula ngaihdam dîlna chuan a thusawi tûrte Sanhedrin-in a ngaihthlâk theihna tûr kawng a hawnsak a. Chu rorêlna hmuna memberte zîngah chuan inhnial buaina a awm tih Paula’n a hriat avângin mitthi thawh lehna a rinna thuah fiahin a awm tih anni chu a hrilh a. Chuvâng chuan, Paula lama ṭang Pharisaite zîngah inhnial buaina nasa tak a chhuah phah a ni.—Tirhkohte 23:6-10.

Bible-a entawn tûr pahnihte aṭang hian eng nge kan zir theih? Hêng thilthleng pahnihah hian, inchhîrna dik tak sawi chhuahna chuan inbiak chhunzawm theihna kawng a hawng a. Chuvângin, ngaihdam dîlna chuan remna siam tûrin min ṭanpui thei a ni. Ni e, kan thiltih sualte pawmna leh kan pawi khawihte avânga ngaihdam dîlna chuan sawihona ṭha neih theihna a siam a ni.

‘Mahse Engmah Tihsual Ka Nei Lo’

Kan thusawi leh thiltihte’n mite a tilung nilo tih kan hriat chuan, chu mi chu thil hre thiam lo, a nih loh leh thil haw hma lutuk angin kan ngai mai thei a. Mahse, Isua Krista chuan a zirtîrte chu heti hian thurâwn a pe a ni: “Chutichuan, maichâm bula i thilpek i hlan lai ngeia i unauvin i chungah lungnih lohna a nei tih i hriat chhuah leh chuan, chuta maichâm hmaah chuan i thilpêk chu hnutchhiah la, kal langin i unau rem zet la, chu mi hnuah chuan i thilpêk chu rawn hlân rawh,” tiin.—Matthaia 5:23, 24.

Entîr nân, unaupa pakhat chuan a chunga thil tisual angin a ngai che pawh a ni thei a. Chutiang dinhmunah chuan, a chungah thil i tisual angin i inngai emaw ngai lo emaw pawh nise, Isua chuan kal a, “i unau rem zet” tûrin a hrilh che a ni. Grik thuziak aṭang chuan, heta Isua thu mal hman hian ‘intih thiam loh tawnna a thlen hnua, inhriatthiam tawnna a târ lang.’ (Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words) Mi pahnih an inrem loh chuan, ṭha famkim lo an nih avâng leh an dik loh ve ve theih avângin an pahnih chuan thiam lohna chin an nei ve ve thei. Chuvâng chuan, inhriatthiam tawnna an mamawh a ni.

Buaina chu, tu nge dik a, tu nge dik lo tih lam pawh ni vak lovin, remna siam tûrin tuin nge hma la ang tih hi a ni. Korinth khuaa Kristiante chuan sum leh paia inrem lohna ang chi, mi mal inngeih lohna thilahte Pathian chhiahhlawh an unaute chu rorêlna hmunah kan khing tih a hmuhin tirhkoh Paula chuan: “Engati nge dik lo taka tihna chu in tuar zâwk loh? Engati nge tihdâwnna chu in tuar zâwk loh?” tiin a zilh a ni. (1 Korinth 6:7) Paula chuan an mi mal intih thiam lohnate chu rorêlna hmuna inkhin nâna hmang lo tûra a fuihna ni mahse, a thu bul chu a chiang a ni: Tu nge dik a, tu nge dik lo tih finfiah aiin, Kristian unaute inkâra inremna awmtîr chu thil pawimawh ber a ni. He thu bul rilrua dah rengna hian mi tuin emaw a chunga thil kan tisual anga a ngaih hunah ngaihdam dîl a tiawlsam lehzual dâwn a ni.

Tih Tak Zetna Neih A Ngai

Mi ṭhenkhat erawh chuan ngaihdam dîl nâna thu mal hman ṭhinte chu an hmang nasa lutuk a. Entîr nân, Japan ramah chuan sumimasen tih thu mal, ngaihdam dîlna ṭawngkam hi vawi tam tak hriat a ni ṭhîn a. Lâwmna lantîr nân te, miin a chunga ṭhatna lantîrna ṭha taka a chhanlêt theih loh huna rilru nuam lo taka a awmzia lantîr nânte hman a ni thei bawk. A hmanna a tam êm avâng hian, ṭhenkhat chuan he thu mal hi mite’n an hmang ngun lutuk ang leh he thu sawitute hian an rilru tak zetin an sawi em tih an ngaihtuah mai thei. Hnam ṭhenkhatah pawh ngaihdam dîlna hrang hrangte hi an hmang nasa lutuk mah mah angin a lang thei bawk.

Eng ṭawngah pawh, ngaihdam kan dîl hunah tih tak zetna kan lantîr a pawimawh a. Thusawi leh aw ri chuan pawi tih tak zetna a lantîr tûr a ni. Isua Krista chuan a zirtirte chu Tlâng chunga a Thusawiah heti hian a hrilh a ni: “In thu sawi chu ‘a ni’ chu ni, ‘ni lo’ chu ni lo ngawt rawh se; chûng aia chuang aliam chu sual laka chhuak a ni,” tiin. (Matthaia 5:37) Ngaihdam i dîl a nih chuan, rilru tak zetin dîl rawh! Entîr nân, Airport-a luh dâwna an intlarna hmuna ding mipa pakhat chuan a suitcase-a a bula ding hmeichhe pakhat a nâwk palh chuan ngaihdam a dîl a. A hnu minute rei loteah, an tawlh hma hret chuan a suitcase chuan chu hmeichhia bawk chu a tauh leh a. Chu pa chuan zahawm takin ngaihdam a dîl leh a. A thlen nawn leh erawh chuan chu hmeichhe zinpui mipa pakhat chuan a thusawi kha a titak zet a nih chuan a suitcase chuan chu hmeichhia chu a nâwktîr tawh loh ngei tur thu a hrilh a ni. Ni e, tih tak zeta ngaihdam dîlna chu thil tihsual tawh tihnawn leh tawh loh tum tlatnain a zui tûr a ni.

Kan titak zet a nih chuan, ngaihdam kan dîlnaah chuan kan thil tihsual apiang kan tisual a ni tih inpawm te, ngaihdam dîlte, leh a theih chin chin kan pawi khawih siam ṭhat tumte a huam tel a ni. Miin a chunga thil tisual anga inngaitu chuan thil tisualtu, inchhîra ngaihdam dîltu chu a ngaidam tûr a ni. (Matthaia 18:21, 22; Marka 11:25; Ephesi 4:32; Kolossa 3:13) Ṭha famkim lo ve ve an nih avângin, remna siam chu a awlsam loh chang a awm thei a. Chuti chung pawhin ngaihdam dîlna ṭawngkamte chu remna siam kawnga thil pawimawh tak a ni.

Ngaihdam Dîl A Inâwm Loh Hun

Inchhîrna leh lungngaihna lantîrna ṭawngkamte chuan mite thawi dam theihna a neiin, remna a thlen thei nachungin, chutiang ṭawngkamte hman a inâwm loh hunah erawh mi fing chuan a hmang lo. Entîr nân, Pathian laka rinawmna khawih thei thubuai angahte pawh a ni thei a. Isua Krista leia a awm lai khân, ‘mihring anga lo awmin, a inngaitlâwm a, thi khawp hiala thu zâwmin a lo awm ta a, kraws-a a thih’ thlengin. (Philippi 2:8) Amaherawhchu, a hrehawm tawrhna tihziaawm nân a rinna avângin ngaihdam a dîl lo. Chu bâkah, puithiam lalberin: “Pathian nung chhâlin thu ka pe a che, Krista Pathian Fapa chu i ni emaw? min hrilh rawh,” tia a hrilh pawh khân Isua chuan ngaihdam a dîl lo. Zak taka ngaihdam dîl ai chuan, huaisen takin Isua chuan a hnênah: “Ni e. Nimahsela ka hrilh a che, tûn hnuah Mihring Fapa hi thiltihtheihna ding lama ṭhu a, vân chhûm chunga lo kal in la hmu dâwn a ni,” tiin a chhâng zâwk a ni. (Matthaia 26:63, 64) A Pa, Pathian Jehova laka a rinawmna aia puithiam lalber nêna inrema awm zawk chu Isua chuan a ngaihtuah ngai lo.

Kristiante chuan thuneitute chu an zahin, an chawimawi a. Chuti chung pawhin, Pathian laka an rinawm avâng leh an unaute an hmangaih avângin ngaihdam an dîl a ngai lo.—Matthaia 28:19, 20; Rom 13:5-7.

Inremna Dâltu A Awm Lo

Tûn laiah hian, min thlahtu Adama hnên aṭanga ṭhat famkim lohna leh sual kan rochung avângin thil sual kan ti ṭhîn. (Rom 5:12; 1 Johana 1:10) Adama sual dinhmun chu Siamtu laka a helna rah chhuah a ni a. A tîrah erawh, Evi leh Adama chu ṭha famkim leh sual nei lo an ni a; chu bâkah, Pathian chuan mihringte chu chutiang dinhmun ṭha famkimah chuan awmtîr leh a tiam a ni. Sual leh a nghawng zawng zawngte chu a tireh vek dâwn a ni.—1 Korinth 15:56, 57.

Chu miin awmzia a neih tûr chu han ngaihtuah teh! Lei hman dân chungchânga a zilhnaah Isua unaupa Jakoba chuan: “A thusawia tisual ngai lo mi chu, mi puitling a ni a, a taksa pum pawh vêng thei mi a ni,” tiin a sawi a. (Jakoba 3:2) Mi puitling, a nih loh leh ṭha famkim chuan a lei a thunun thei a, chuvâng chuan a lei hman sual avânga ngaihdam a dîl a ngai lo a ni. Ani chuan ‘a taksa pum pawh a vêng thei.’ Ṭha famkim kan nih hunah chuan a va ropui dawn êm! Mi mal inkâra inremna dâltu a awm tawh dawn si lova. Chutih hun a thlen hma erawh chuan, tih tak zetna leh a âwm tak ngaihdam dîlna chuan inremna siamna kawngah nasa takin kawngro a su ang.

[Footnote-te]

[Thu lâk chhuate]

Paula entawn tûr siam aṭangin eng nge kan zir theih?

[Thu lâk chhuate]

Mi tinte ṭha famkim an nih hunah chuan inremna dâltu a awm tawh lo ang