BIBLE-IN NUN A THLAK DANGLAM

VANTLANG hmakhaw ngai lo punk rocker chu mite hmangaih a, mi dangte ṭanpui duhna nei tûrin engin nge chêttîr? Mexico rama mi pakhat chu nungchang bawlhhlawhna nun kawng tlânsan tûrin engin nge chêttîr? Engvângin nge Japan rama bicycle intlânsiaknaa mi hmingthang tak pa pakhat chuan Pathian rawngbâwl tûrin chu a eizawnna hna chu a bânsan? Chûng mite thusawi chu i lo ngaithla ang u.

“Mi Hawihhâwm Lo Tak, Luhlul Tak, leh Thinchhe Tak Ka Ni.”—DENNIS O’BEIRNE-A

PIAN KUM: 1958

PIANNA RAM: ENGLAND

CHANCHIN: VANGTLANG HMAKHAW NGAI LO PUNK ROCKER

KA TUN HMA NUN: Ka pa lama ka chhûngte chu Irish hnam an ni a, kei chu Irish Catholic mi niin ka seilian a. Church kal chu duh vak lo mah ila, keimahin ka kal ṭhîn. Mahse, thutak chu hriat ka duh hle a ni. Lal Ṭawngṭaina chu ka chham ziah a, zânahte hian chumi awmzia mu chûnga ka ngaihtuah ṭhîn laite chu ka la hre reng. Chu ṭawngṭainaa thute chu ṭhen hrangin, a awmzia hriat ka tum ṭhîn a ni.

Kum sâwm ka pelh chuan, Rastafarian (sakhaw lam) thiltihnaahte kan tel a. Anti-Nazi Pâwl ang chi politic thiltihte chu ka ngaihven hle bawk. Mahse, hel hmang tak punk rocker-te thiltihnaahte chuan ka lo tel nasa hle a. Ruihhlo, a bîk takin, ganzate chu nî tin deuh thaw hian ka zu ṭhîn a ni. “Eng mah ka ngaihsak lo,” tih rilru put hmang ka neih avângin, zu ka in nasa chho zêl a, ka nunna atâna thil pawi tûrte chu ka ti ṭan a, mite chu eng atân mah ka ngai lo. Vângtlâng hmakhaw ngai lo mi ka ni a, mite nêna inbiakna hian awmzia a nei nia ka hriat loh avângin tu mah ka be ngai lo bawk. Thla lâk pawh ka duh lo a ni. Ka han thlîr lêt leh hian, mi hawihhâwm lo tak, luhlul tak, leh thinchhe tak ka ni tih ka inhria. Ka tlâng nêlte chungah chuah ka ṭhain, ka thilphal a ni.

Kum 20 ka nihin, Bible ka ngaihven ṭan a. Ruihhlo vei ka ṭhian pakhat hian tân ina khung a nih laiin, Bible a zir ṭan a. Chumi hnuah, sakhuana te, Kristian kohhran te, leh Setana chanchinte hi rei tak tak kan sawi dûn ṭhîn a. Bible ka lei a; tichuan, mahniin ka zir ṭan ta a. Ka ṭhianpa nên chuan Bible-a khawi maw lai thu hi kan chhiar ṭhîn a, chumi hnuah, kan ngaih dânte sawi dûnin thu tâwpte kan siam ṭhîn a ni. Thla eng emaw zât chhûng chutiang chuan kan ti a ni.

Hêngte hi kan thu chhiar aṭanga kan thu tâwp siamte chu a ni: he khawvêl hun hnuhnûngah kan awm; Kristiante chuan Pathian Ram chanchin ṭha an hril tûr a ni; anni chu he khawvêla mi an ni tûr a nih loh bâkah, politic thilah an tel tûr a ni lo; tih leh, Bible hian nungchang lamah kaihhruaina ṭha tak a pe tihte hi. Bible hi a dikin, sakhaw dik tak pawh a awm tûr a ni tih chiang takin kan hre thei a ni. Mahse, eng sakhua ber hi nge ni ta ang? Tûn laia Kristian kohhrante kan han ngaihtuah chuan, an ropui hlein, politic thilahte an tel ṭhîn tih kan hria a; mahse, Isua erawh chutiang a ni lo. Chûng Kristiante chu Pathianin a hmang lo tih kan hriat avângin, langsâr lutuk lo sakhaw pâwlte bih chian kan tum ta a ni.

Chutiang sakhaw pâwla mite kan zawn hmuh hunah chuan zawhna tam tak kan zâwk a. Chûng kan zawhnate chungchânga Bible chhânna kan hriat avângin, Pathian Thu nêna inmilin min châng nge châng lo tih chu awlsam takin kan hre thei a ni. Chutianga mite kan kawm zawh hnua chuan, Pathian hnênah heti hian ka ṭawngṭai ṭhîn a ni, ‘Chûng mite chu sakhaw dik chelhtute an nih chuan, anmahni hmuh leh duhna nei tûrin khawngaihin min chêttîr ang che,’ tiin. Mahse, thla eng emaw zât a liam hnuah pawh kan zawhnate Bible aṭangha chhângtu pâwl chu ka la hmuh loh bâkah, chûng mite chu hmuh châk lehna pawh ka nei hek lo.

A tâwpah chuan, ka ṭhianpa nên chuan Jehova Thuhretute kan hmu fuh a. Kan tih dân angin, kan zawhnate chu kan han zâwt a; mahse, anni chuan Bible aṭangin an chhâng a ni. An thusawite chu kan lo zirte nên a inmil thlap a ni. Chuvângin, Bible-a a chhânna kan la hmuh loh zawhna dangte pawh kan han zâwt zêl a,​—entîr nân, Pathianin zial zûk leh ruihhlo a thlîr dânte hi. Chu pawh chu, Bible aṭangain an chhâng thei zêl a ni. Tichuan, Kingdom Hall-a an inkhâwmnaa kal chu kan tum ta a ni.

Inkhâwma va kal chu ka tân a harsa a. Vântlang hmakhaw ngai lo mi ka nih avângin, mi hawihhâwm tak tak leh mawi taka inthuam chûng mite’n min rawn pan tûr chu nuam ka ti lo va. Min rawn chibaitu ṭhenkhat chu rilru put hmang dik lo nei niin ka ngai a ni. Chuvângin, inkhâwm chu ka kal leh duh tawh lo va. Mahse, ka tih dân ṭhîn angin, anni hi sakhaw dik tak an nih chuan, anmahni hmuh châk lehna nei tûrin Pathian hnênah kan dîl a; tichuan, Jehova Thuhretute nêna Bible zir châkna ka nei ta tlat mai a ni.

BIBLE-IN KA NUN A THLAK DAN: Ruihhlo ka bânsan a ngai tih ka hria a, ka bânsan thei ta nghâl mai a. Ka bânsak nghâl mai thei loh chu mei zial hi a ni. Vawi tam tak bânsak ka tum a; mahse, ka hlawhchham a ni. An mei zial zûk lai peih bo va, a hnua zu leh ngai tawh lotute chanchin ka hriat chuan, Jehova hnênah ṭanpuina dîlin ka ṭawngṭai a ni. Chumi hnuah chuan, Jehova ṭanpuinain, zial zûk chu ka bânsan thei a. Inhawng tak leh rilru dik tak pua Jehova hnêna ṭawngṭai a hlutzia chu ka hre ta a ni.

Inthlâk danglamna lian tak dang ka siam chu ka inchei dân leh inthuam dân a ni a. Kingdom Hall-a ka inkhâwm hmasak ber ṭum chuan, ka sam chu rawng chi hrang hrang ka hnawih a. A hnuah chuan, serthlum rawng vekin ka thlâk leh a. Jean kekawrtlâwn leh savun khawr ka ha a. Thuhretute chuan hmangaihna nei takin min chhûtpui ṭhîn mah se, thlâk danglam vak ngaiin ka hre lo. Mashe, a tâwpah chuan, 1 Johana 2:15-17-a thu: “Khawvêl hi hmangaih suh ula, khawvêla thil awmte pawh hi hmangaih hek suh u. Mi tupawhin khawvêl hi a hmangaih chuan Pa a hmangaihna amahah a awm lo,” tih thu hi ka ngaihtuah a. Kan lan dân aṭangin he khawvêl ka hmangaih tih ka lantîr niin ka hre ta a; tichuan, Pathian ka hmangaihzia lantîr nân, ka inthlâk danglam a ngai a ni. Ka inchei dân leh inthuam dânte chu ka thlâk danglam ta a ni.

Hunte a lo liam zêl chuan, Kristian inkhâwma tel tûra min duhtute chu Thuhretute chauh an ni lo tih a hre thiam ta a. Hebrai 10:24, 25-na chuan Pathianin chutianga ti tûrin min duh tih a târ lang a ni. Inkhâwm zawng zawnga ka tel a, unaute ka hriat chian tak tak hnu chuan, Jehova hnêna ka inpumpêkzia lantîr nân, baptisma ka chang ta a ni.

KA HLAWKPUI DAN: Jehova’n amah nêna inlaichînna ṭha nei tûrin min duh tih ka hriat chuan ka lâwm hle a. A khawngaihna leh ngaihsakna chuan amah entawn a, a Fapa Isua Krista hnungzui tûrin min chêttîr a ni. (1 Petera 2:21) Kristian miziate nei tûra theih tâwp ka chhuah a ngai tih ka hriat rualin, keima mi mal mizia chu ka nei thei tho a ni. Hmangaihna leh ngaihsakna thinlung nei tûrin theih tâwp ka chhuah a. Ka nupui fanaute ka cheibâwl dânah Krista entawn ka tum tlat a. Thutaka awm ka unaute chu ka ngaihsak tak zet bawk a ni. Krista hnungzuina chuan mi zahawm leh mahni inzahna nei, leh mi dangte chunga hmangaihna lantîr thei tûrin min ṭanpui a ni.

“Zahawm Takin Min Cheibâwl.”—GUADALUPE VILLARREAL-A

PIAN KUM: 1964

PIANNA RAM: MEXICO

CHANCHIN: NUNGCHANG BAWLHHLAWH

KA TUN HMA NUN: Unau pasarih kan ni a, Mexico ram, Sonora biala Hermosillo khawpuia mi rethei vêngah ka seilian a. Ka naupan laiin ka pa’n min boralsan avângin, ka nu chuan theih tâwp chhuahin min enkawl seilian a ni. Pheikhawk leina tûr pawisa kan neih loh avângin, ke lawngin ka kal ṭhîn a. Ka naupan lai aṭangin kan chhûngkaw ei tûr zawngin hna ka thawk a. Chhûngkaw dangte ang bawkin, keini pawh chêp takin kan awm a ni.

Ka nu chuan ni lêng lênga hna a thawh ṭhin avângin, ṭha tak pawhin min enkawl thei lo. Kum 6 mi ka nih chuan, kum 15-a upa mipa pakhat hian min pâwng sual a. Hun eng emawti chhûng chu chutiang chuan min ti a. Chutiang a nih avângin, mipat hmeichhiatna chungchângah ka rilru a buai hle a. Mipate ngaihven chu thil pâng ngai mai niin ka ngai a. Doctor-te leh sakhaw lama rawngbâwltute hnêna thurâwn ka dîl chuan, anni chuan eng mah harsatna ka neih loh thu leh ka rilru awm dânte chu thil pângngai ve mai a nih thu min hrilh a ni.

Kum 14 ka nih chuan, neih inang inkawp (mawngkawhur) anga awm chu ka tum ta a. Chutiang chuan kum 11 chhûng ka awm a, mipa dang dang ka kawp kual ṭhîn a ni. A hnuah, sam chei thiam nih ka duh avângin, sam siamna dâwr ka hawng a. Mahse, ka hlim chuang lo. Hrehawmna hrang hrang tâwkin, phatsan nia inhriatna ka nei a. Ka thiltih chu a dik lo ni hian ka hria a. Heti hiang ka inzâwt ṭan a ni, ‘Mi ṭha leh mi hlu takte hi an awm ang em le?’ tiin.

Ka u hmeichhia chu ka va hre chhuak a. Ani chu Jehova Thuhretute nên Bible an zir a; tichuan, baptisma a chang a. A thu zirte chu min hrilh naa ka ngaihsak lo. Mahse, a nun dân leh an nupa chu ka âwt rilru hle a. An nupa chuan an inhmangaihin an inzah tawh hle tih ka hmu a. Ngilnei takin an incheibâwl tawn a ni. A hnuah chuan, Jehova Thuhretute zînga pakhatin Bible min zirpui a. Atîr chuan, rilru pawh pe lovin, ka zir ve mai a. A hnuah chuan, dinhmunte chu a danglam chho ta a ni.

BIBLE-IN KA NUN A THLAK DAN: Thuhretute chuan an inkhâwma lo tel ve tûrin min sâwm a; tichuan, ka va tel ve a. Chu chu ka tân chuan thiltawn thar a ni. Khawvêla mite chuan min nuihsawh ṭhîn a; mahse, Thuhretute chuan chutiangin min cheibâwl lo. Hmangaihna nei tak leh zahawm taka min cheibâwl avângin, ka lâwm hle a ni.

Thuhretute ka ngaihsânna chu inkhâwmpuia ka tel chuan a nasa lehzual a. Inkhâwmpuiah chuan mi tam tak ka hmu a, an za chuan ka u hmeichhia ang maiin, mi rilru dik tak pute an ni hlawm a. Hêng mite hi hun rei tak ata ka lo zawn ṭhîn mi ṭha tak leh mi hlu takte kha an lo ni mial ang em le? An hmangaihna leh inpumkhatna mai bâkah, ka zawhna tinte Bible hmanga an châng thei zêl chu mak ka ti hle a. An nungchang a ṭhat chhan chu Bible vâng a ni tih ka hre ta a. An zînga tel ve tûr chuan inthlâk danglamna tam tak ka siam a ngai tih pawh ka hre bawk a ni.

Tuai ka nihna chu ka inthlâk danglam a ngai a. Ka ṭawng dân te, ka chêt dân te, ka inthuam dân te, ka sam put dân te, leh ka ṭhian thlan zawng zawngte chu ka thlâk vek a ngai a. Tûn hmaa ka ṭhiante chuan: “Engati nge hetianga i awm tâk? I awm dân pângngai kha a sual lo. Bible chu zir duh suh. I mamawh engkim i nei a lâwm,” tia sawiin min nuihsawh ṭhîn a. Mahse, ka tâna inthlâk danglamna neih harsa ber chu ka nungchang ṭha lo hi a ni.

Mahse, inthlâk danglamna lian tak siam chu thil theih a ni tih ka hria, a chhan chum 1 Korinth 6:9-11-naa thu: “A nih leh, mi fel lote chuan Pathian ram an luah lo vang tih in hre lo em ni le? Bumin awm suh u; inngaih hmangte emaw, milem betute emaw, uirête emaw, mi hurte emaw, mawngkawhurte emawin . . . Pathian ram an luah lo vang. Tin, nangni ṭhenkhat chutiang mi in nih ṭhin kha; nimahsela, . . . tihthianghlim in ni tawh,” tih thu ka hria a ni. Jehova chuan chutiah hun laia chutiang mite chu inthlâk danglam tûrin a ṭanpui a, kei pawh min ṭanpui a ni. Inthlâk danglam tûrin kum tam tak chhûng theih tâwp ka chhuah a, Thuhretute kaihhruaina leh ka chunga an lantîr hmangaihna chuan nasa takin min ṭanpui a ni.

KA HLAWKPUI DAN: Tûnah chuan, mi pângngai ka ni tawh a. Nupui pawh ka nei tawh a, ka’n nun nên hian ka fapa hi Bible thu bulte mila nung tûrin kan zirtir a ni. Ka nun hlui chu a liam tawh a, tûnah chuan, thlarau lam chanvo hlute leh malsâwmnate ka dawng a ni. Kohhranah upa niin rawng ka bâwl a, mite chu Pathian Thu-a thutak hre tûrin ka ṭanpui a ni. Ka nun ka thlâk danglam avângin ka nu chu a hlim hle a, Bible zirna neihpui pawh a remti a, tûnah phei chuan, baptisma a chang hial tawh a ni. Tûn hmaa nungchang bawlhhlawhna nun kawng zawhtu ka nau hmeichhia pawh Jehova Thuhretute zînga pakhat a rawn ni tawh bawk.

Ka nun hlui hretu mi ṭhenkhat chuan ka nun a inthlâk thleng tawp tih an hre vek tawh a. Chutianga inthlâk danglam thei tûra min ṭanpuitute pawh ka hria a ni. Tûn hma kha chuan, mi thiamte hnênah ṭanpuina dîl mah ila, thurâwn ṭha ka hmu lo a ni. Mahse, Jehova chuan min ṭanpui tak zet a. Phu lo nia inhriatna nei mah i la, Jehova chuan min hriain, hmangaihna leh dawhtheih takin min cheibâwl a ni. Finna, ropuina, leh hmangaihnaa khat Pathian chuan min hriain, nun ṭha zâwk nei tûrin min duhna chuan engkim hi a thlâk danglam vek a ni.

“Lungawi Lohna, Mal Nia Inhriatna, leh Ruak Huai Nia Inhriatna Ka Nei.”—KAZUHIRO KUNIMOCHI-A

PIAN KUM: 1951

PIANNA RAM: JAPAN

CHANCHIN: TLAWM DUH NGAI LO BICYCLE INTLANSIAKNAA TEL ṬHIN

KA TUN HMA NUN: Japan ram, Shizuoka Prefecture biala lawng chawlhna hmun nuam tak khawpui pakhatah ka seilaian a, chu khuaa in tê tak têah chuan kan chhûngkuain kan awm a, mi pariat kan ni. Ka pa chuan bicycle dâwr a hawng a. Ka naupan lai aṭangin, ka pa chuan bicycle intlânsiaknaahte min hruai ṭhin avângin, chu infiamna chu ka tui ṭan a. Tichuan, ka pa chuan professional anga bicycle intlânsiaknaah teltîr min tum ta hial a ni. Middle school ka kal laiin, nasa takin min zirtîr ṭan a. High school ka kal lai pawhin, kum tina neih national intihsiaknaahte chuan lâwmman pathum lai ka dawng a ni. University kal theihna hun remchâng pawh ka nei a; mahse, intlansiakna lam zirtîrna school kal chu ka thlâng ta zâwk a. Kum 19 ka nih chuan professional nia bicycle intlânsiaknaa tel ṭhîn ka lo ni ta a ni.

Chumi hun aṭang chuan, Janpa rama bicycle intlânsiaknaa a tlân chak ber 10 zînga tel chu ka thiltum a lo ni ta a. Ka chhûngkua chu him tak leh nun nuam tak neihtîr ka duh avângin, sum leh pai tam tak lâk luh theih pawh ka tum bawk a ni. Chuvângin, ka theih tâwp ka chhuah a, inzirnaa ka chauh hunahte leh intlânsiakna huphurhawm taka ka tel hunahte chuan, bicycle intlânsiaknaa tel tûra piang ka ni a, eng pawh hmachhawn mah ila, ka hnung tawlh lo vang, tiin ka inhriat nawntîr ṭhîn! Theih tâwp ka chhuah ṭhîn rêng bawk a. Ka thawhrimna rahte chu ka seng a ni. A kum khatnaah chuan, tel thar hlimte intihsiaknaah pakhatna ka la a. A kum hnihnaah chuan, Japan rama pakhatna ni tûra intihsiaknaa tel tûrin ka tling leh bawk. Chutiang ang intihsiaknaahte vawi ruk neihnaah chuan pahnihna ka la a ni.

Intihsiaknaa mi hmingthang berte zînga ka tel avângin, Japan rama Tokai bialah chuan, ke chak pa tia hriat ka hlawk ṭan a. Intihsiaknaah hian tlâwm ka tum ngai lo. A hnuah chuan, intihsiaknaah khawngaihna ka neih ṭhin loh avângin, min hlau ṭan a. Ka sum lâk luh pawh a pung chho zêl a, ka thil duh apiang chu ka lei thei tawh a ni. Infiamna khâwl ṭha ber bertea khat in pakhat ka lei a. In pakhat man tluka to, ram dang aṭanga lâk luh car pakhat pawh ka lei bawk. Nakin hun zêl atâna hman atân, ka sum neihte chu stock market-a ka dah ṭha a ni.

Chuti chung pawhin, lungawi lohna te, mal nia inhriatna te, leh ruak huai nia inhriatnate ka nei a. Chutih hun lai chuan, nupui fanau ka nei a; mahse, ka chhûngte laka ka dawhthei lo hle ṭhîn. Thil ho tê tê avângin, ka nupui fanaute laka ka thinrim ṭhîn a. Ka thin a rim leh rim loh an hriat theih nân, hlau rêng rêng chung hian min enthal reng a ni ber mai.

Hunte a liam zêl chuan, ka nupui chu Jehova Thuhretute nên Bible an zîr a. Chu chuan inthlâk danglamna tam tak a thlen a ni. Thuhretute inkhâwma a tel duh thu a sawi chuan, chhûngkuaa kal tûrin thu tlûkna kan siam a. Kohhran upa pakhat chu kan inah lo kala Bible min zirtîr zân chu ka la hre reng a, ka thu zirte chu ka rilru a hneh tak zet a ni.

BIBLE-IN KA NUN A THLAK DAN: Ephesi 5:5-na chhiarnain ka nun a nghawng dân chu ka theih nghilh thei ngi lo vang. Chu Bible chângah chuan: “Inngaih hmang leh mi bawlhhlawh leh mi duhâm rêng rêng chuan (mi duhâm chu milem betu a ni) Krista leh Pathian ramah chuan chan rêng an nei lo a ni,” tiin a sawi. Bicycle intlânsiakna chu sum chawia inkhelhna nên inzawmna a neiin, chutiang infiamna chuan duhâm rilru put hmang a chawilâr tih ka hria a. Ka chhia leh ṭha hriatna chu a buai ṭan a. Pathian Jehova tihlâwm ka duh chuan intihsiakna chu a bânsan ngai niin ka hria a. Mahse, chu chu ka tâna thu tlûkna siam harsa tak a ni.

Kum kal ta mai khân, intihsiaknaa hlawhtlinna nasa tak ka neih avângin ka hlim tak zet a; chu aia tam neih ka duh a ni. Mahse, Bible zirna chuan rilrua thlamuanna leh remna min neihtîr a, chu chu intihsiaknaa hneh châkna ka neih aiin a nasa zâwk! Bible ka zir hnu chuan vawi thum chauh intihsiaknaah ka tel tawh a; mahse, ka thinlung aṭangin ka la bansan thei tak tak lo. Ka chhûngkaw châwm dân tûr ber pawh ka hre tawh lo. Eng tih tûr ber pawh hre lo vin ka awm a, ka chhûngkhat lainate lah chuan ka rinna thar avângin min dodâl bawk a. Ka pa phei chu a lungni lo hle a. Ka rilru a hah êm avângin ulcer natna hial ka neih phah a ni.

Chûng hun khirh tak chhûnga min ṭanpuitu chu Bible zir zawm zêlna leh Jehova Thuhretute inkhâwmnaa tel ziahna hi a ni. Zawi zawiin ka rinna chu a rawn nghet chho telh telh a. Jehova hnênah ka ṭawngṭaina ngaithla tûr leh min ngaihthlâksak tih hre thiam tûrin a ṭanpuina ka dîl a. Ka nupuiin hlum tûrin in lian taka awm kher a ngai lo tih min hrilh chuan ka rilru hahnate chu a ziaawm huai mai. Ka dinhmun pawhin zawi zawin hma a sâwn chho zêl a.

KA HLAWKPUI DAN: Matthaia 6:33-naa chhinchhiah Isua thute a dikzia chu ka hre ta a. Isua chuan: “A ram leh a felna chu zawng hmasa zâwk rawh u, tichuan chûng zawng zawng chu a pêk belhchhah dâwn che u nia,” tiin a sawi. Isua sawi “chûng zawng zawng” a tih, nuna mamawh zualpuite tlachhamin kan awm ngai lo. Ka sum lâk luh chu intihsiaknaa ka tel laia ka sum hmuh zât 30 zêla 1 vêl ang chauh ni mah se, chûng kum 20 chhûng zawg chuan kei leh ka chhûngte hian ka mamawh eng mah ka tlachham ngai lo a ni.

Chu mai bâkah, Kristian unaute nêna thlarau lam thiltiha kan tel hian tûn hmaa ka neih ngai loh hlimna leh lungawina ka nei a. Nî te chu a liam chak hle a ni. Kan chhûngkaw nun pawhin nasa takin hma a sâwn a. Ka fa pathum leh an nupuite chu hunbi kimin Jehova rawngbâwltu rinawm takte an ni.