Bible-In Nun A Thlâk Danglam

ENGVANGIN nge kum 60 chuang tawh nu pakhat chuan milem biak chu a bânsan? Engin nge Shinto puithiam chu an sakhaw biak ina a rawngbâwlna bânsana Kristian rawngbâwltu ni tûra chêttîr? A pian hlima miin fa atâna an lâk hmeichhe pakhat chuan hnâwl nia inhriatna a neih chu engtin nge a hneh? Chûng mite thusawi chu lo chhinchhiah ang che.

“Milem bâwih ka ni tawh lo.”—ABA DANSOU-I

PIAN KUM: 1938

PIANNA RAM: BENIN

CHANCHIN: MILEM BETU

KA TUN HMA NUN: Dîl bula awm dûm hmun So-Tchahoué khuaa seilian ka ni a. Khuaa mite chu sangha man te, bâwng, kêl, berâm, leh vawk vulh te, leh sava khawitea ei zawng an ni a. Kan awmna hmunah chuan kawng a awm loh avângin, mite chuan veivah nân lawnglêngte an hmang a. In ṭhenkhat chu leirawhchana sak ni mah se, in a tam zâwk chu thing leh di-a sakte a ni. Chuta chêngte chu a tlângpuiin mi rethei tak an ni a. Chutiang chu ni mah se, dân bawhchhiatna erawh khawpui ang êm chuan a hluar lo.

Ka naupan laiin, ka pa chuan ka u nên Africa hnamte thurin zirna school-ah min kaltîr a. Ka puitlin chhoh chuan, Yoruba hnamte pathian biak Dudua (Oduduwa) chu ka be ve ta a. Chu pathian tân chuan maichâmte siamin, bahra te, palm hriak te, chêngkawl te, âr te, ṭhuro te, leh ran hrang hrangte ka hlân ṭhîn a. Chûng inthawinate chu a hautak êm avângin, ka thawh chhuah zawng zawng deuhthaw ka hman a ngai ṭhîn a ni.

BIBLE-IN KA NUN A THLAK DANGLAM DAN: Bible ka han zir ṭan chuan, Jehova chauh hi Pathian dik awm chhun a ni tih ka hre ta a. Chu bâkah, Amah biaknaa milem hman chu a pawm lo tih ka hre bawk. (Exodus 20:4, 5; 1 Korinth 10:14) Ka tih tûr chu ka hre ta. Milem ka kawl zawng zawng leh ka in chhûnga milem biakna nêna inkûngkaih thil dang zawng zawngte chu ka paih bo vek a. Zâwlneite hnêna thurâwn lâk chu ka bânsan a, tualchhûnga serh leh sâng thiltihte leh mitthi vuina thiltihtea tel pawh ka bânsan bawk.

Kum 60 pelh hnua chutianga inthlâkthlengna siam chu a awlsam lo khawp mai. Ka ṭhian te, chhûng te, leh ṭhenawmte chuan min dodâlin, nuihza siam nân min hmang a. Mahse, thil dik ti tûra huaisenna ka neih theih nân Jehova hnênah ka ṭawngṭai a. Thufingte 18:10-naa: “LALPA [“Jehova,” NW] hming chu kulhpui a ni a, mi fel chu a tlân lût ṭhîn a, a him ṭhîn,” tih thu hian min thlamuan tak zet a ni.

Min ṭanpuitu dang leh chu Jehova Thuhretute inkhâwmnaa tel hi a ni a. Chutah chuan Kristian hmangaihna ka dawng a; chu bâkah, chuta mite chuan nungchang lama Bible tehna sâng takte zawm an tum tlat tih ka hmuhna chuan ka rilru a khawih hle. Ka thil hmuhte chuan Jehova Thuhretute hi sakhaw dik vuantu an ni tih min rin nghehtîr a ni.

KA HLAWKPUI DAN: Bible thu bulte nunpuina chuan ka fate nêna inlaichînna ṭha lehzual nei tûrin min ṭanpui a. Ka dâr aṭanga phur rit tak hlânthlâksak ang mai niin ka inhre bawk. Engtiang kawng maha hlâwkna min thlen ngai lotu, nunna pawh nei lo milemte biak nân ka neih zawng zawng deuhthaw ka lo hmang ral ṭhîn a. Tûnah chuan, kan harsatna zawng zawng chatuan atâna min sut kiansaktu tûr Pathian Jehova chu ka be tawh a ni. (Thu Puan 21:3, 4) Milem bâwh ni tawh lo va, Pathian Jehova bâwih ka nih tawh zâwk avângin ka va hlim tak êm! Amahah chuan himna dik tak ka nei a ni.

“Ka naupan lai aṭangin Pathian ka zawng.”—SHINJI SATO-A

PIAN KUM: 1951

PIANNA RAM: JAPAN

CHANCHIN: SHINTO PUITHIAM

KA TUN HMA NUN: Fukuoka biala khaw pakhatah ka seilian a. Ka nu leh pate chu sakhaw mi tak an ni a; ka naupan lai aṭangin Shinto pathiante be tûra zirtîr ka ni. Ka tleirâwl chhuah chuan chhandam ka nih theih dân tûr chungchâng chu ka ngaihtuah fo bâkah, ṭanpui ngaite ṭanpui duhna nasa tak ka nei a. Elementary school ka kal laia kan zirtîrtuin kan len huna nih kan duhte min zawh lai chu ka la hre reng. Ka classmate-te chuan scientist ang chi nihna sâng tak takte an sawi a. Kei chuan Pathian rawngbâwl ka duh thu ka sawi chuan an vaiin min nuih a ni.

High school ka zir zawh chuan, sakhaw zirtîrtute school-ah ka kal leh a. Chuta ka zir lai chuan, a hun âwl apianga lehkhabu kâwm dum chhiar ṭhîntu Shinto puithiam pakhat nên kan intawng a. Ni khat chu, “Sato, hei hi eng lehkhabu nge i hria em?” tiin min zâwt a. Chu lehkhabu chu a kâwm aṭanga ka chhinchhiah avângin, “Bible,” tiin ka chhâng a. Ani chuan, “Shinto puithiam nih duh apiang chuan he lehkhabu hi an chhiar tûr a ni,” tiin min hrilh a ni.

Bible chu ka lei nghâl a. Ka lehkhabu chhuara hmun ṭha lai berah chuan dahin ka hlut hle a. Ka lehkha zira ka buai theih êm avângin Bible chhiar nân hun ka nei meuh lo. School ka zawh chuan, Shinto puithiam niin biak inah rawng ka bâwl ṭan ta a. Ka naupan lai aṭanga nih ka tum ṭhin chu ka tihlawhtling ta a ni.

Mahse, a hnu lawkah Shinto puithiam nih chu ka beisei ang a ni lo tih ka hre ta thuai a. Puithiam zawng zawng deuhthaw chuan mi dangte hmangaihna leh ngaihsakna an nei meuh lo. Tam tak chuan rinna an tlachham hle bawk. Kei aia nihna sâng zâwk chelhtu puithiam pakhat chuan: “Hetah hian hlawhtlin i duh chuan, ngaih dân awmsate chauh i sawi tûr a ni. Rinna chungchâng sawi hi phal a ni lo,” tiin min hrilh hial a ni.

Chûng an thusawite chuan Shinto sakhuaah beidawnna min thlen a. Biak inah chuan rawng la bâwl zawm zêl mah ila, sakhaw dang chu ka ngaihven ṭan ta a. Mahse, sakhaw dangte pawh an danglam chuang lo. Sakhaw hrang hrang chanchin ka bih chian tam poh leh chu chuan lunghnualna min thlen nasa lehzual a. Eng sakhuaah mah thutak a awm lo ang hialin ka ngai a ni.

BIBLE-IN KA NUN A THLAK DANGLAM DAN: Kum 1988-ah Bible chhiar tûra min fuihtu Buddhist mi pakhat ka tawng a. Kum kal taa Shinto puithiam pakhatin chhiar tûra min fuih lai chu ka hre chhuak a. Bible chhiar chu ka tum ta a ni. Ka’n chhiar ṭan chuan ka thu chhiarte chuan ka rilru a khawih nghâl hle a. Zan khuaa chhiar chângte pawh ka nei hial a ni.

Ka thu chhiarte chuan Bible-a târ lan Pathian hnêna ṭawngṭai tûrin min chêttîr a. Matthaia 6:9-13-a târ lan Lal ṭawngṭainain ka ṭan a. Shinto biak ina ka chanvo ka tih lai mêk pawhin, dârkâr hnih dan zêlah chu ṭawngṭaina chu ka sawi nawn ṭhîn a ni.

Ka thu chhiar nêna inkûngkaihin zawhna tam tak ka nei a. Hetih hun lai hian nupui ka nei tawh a; chu bâkah, Jehova Thuhretute chuan tûn hmaa ka nupui an rawn tlawh ṭhin avângin, anni chuan mite hnênah Bible chungchâng an zirtîr ṭhîn tih ka hria. An zînga hmeichhe pakhat chu zawng chhuakin, zawhna tam tak ka zâwt a. Bible hmanga ka zawhnate a chhânna chuan ka rilru a hneh hle a. Ani chuan Thuhretu unaupate’n Bible min zirpui theih nân ruahmanna a siam ta a ni.

A hnu lawkah, Jehova Thuhretute inkhâwmahte chuan ka tel ṭan a. Chutih lai chuan an zînga ṭhenkhat chu tûn hmaa mawi lo taka ka lo chhân lêt ṭhinte an ni ang tih rêng ka hre lo. Chuti chung pawhin, anni chuan hlim takin min lo lâwm a ni.

Inkhâwmna aṭang chuan Pathianin pasalte chu an chhûngte hmangaih a, chawimawi tûrin a phût tih ka hria a. Chumi ka hriat hma chuan, ka puithiam hnaah ringawt ka inpe a, ka nupui fanaute chu a ngaihsak lo hle. Pathian be tûra biak ina lo kalte thusawi ngun taka ka ngaihthlâksak ṭhin laiin, ka nupui thusawi erawh vawi khat mah ka ngaihthlâksak ngai lo tih ka hre chhuak ta a ni.

Bible ka han zir chhoh zêl chuan, Jehova chungchâng tam tak ka hria a, chu chuan amah min hnaihtîr a ni. Ka thinlung khawihtu Bible chângte zînga pakhat chu Rom 10:13-na: “Tu pawh Lalpa [“Jehova,” NW] hming lam apiangte chu chhandamin an awm ang,” tih hi a ni a. Ka naupan lai aṭangin Pathian ka zawng a, a tâwpah ani chu ka hmu ta!

Biak ina rawngbâwl chu nuam ka ti lo ṭan a. A tîr chuan, Shinto sakhua ka chhuahsan avânga mite min thlîr dân tûr chu ngaihtuahin ka hlau deuh va. Mahse, sakhaw dangah Pathian dik ka zawng hmu a nih chuan heta ṭang hian ka chhuak ang tiin ka inhrilh reng ṭhîn. Tichuan, kum 1989 nipui laiin ka chhia leh ṭha hriatna mila thiltih chu ka thlang ta a. Biak ina rawngbâwl chu bânsanin, Jehova kutah ka innghat ta a ni.

Chutianga tih chu thil awlsam a ni lo. Kei aia nihna sâng zâwk chelhtute chuan min sawisêlin, bânsan lo tûrin min ti nasa hle a. Chu aia harsa zâwk chu, ka nu leh pate hnêna ka chhuah tûr thu hrilh hi a ni. An in lam pana ka kal lai chuan, ka huphurh lutuk chu thâwk lâk ringawt pawh a harsain, ka kete hi a zawi vek ni ber hian ka hria! Kawng lakah chuan Pathian Jehova hnênah huaisenna dîla ṭawngṭaiin vawi tam tak ka ding a ni.

Ka nu leh pate in ka va thlen chuan, ka kal chhan ber han hrilh nghâl mai chu ka ngam lo va. Dârkâr eng emaw zât a liam a. A tâwpah, rilrua vawi tam tak ka ṭawngṭai hnu chuan ka pa hnênah thil engkim ka hrilhfiah ta a. Pathian dik ka hmuh tawh thu leh A rawngbâwl tûrin Shinto sakhua ka chhuahsan thu ka hrilh a ni. Ka thusawi chuan ka pa chu a ṭhâwngin, a tithinrim hle a. Kan chhûngkhat laina dangte pawh lo kalin, ka rilru thlâktîr min tum a. Ka chhûngte rilru tihnat chu ka duh lo; chutih rualin, Jehova rawngbâwl chu tih tûr dik tak a ni tih ka hria. Hunte a liam zêl hnu chuan, ka chhûngte pawhin ka thu tlûkna siam chu min pawmpui ta a ni.

Biak ina ka rawngbâwlna chu bânsan tawh mah ila, ka ngaihtuahna hi ka siamrem a la ngai reng a. Puithiamte nunphung chu keimahah a lo intuh nghet tawh hle a ni. Theihnghilh tumin theih tâwp chhuah mah ila, ka thiltih apiang hian ka tûn hma nunte min hriat chhuahtîr ni ber hian ka hria.

Ka ngaihtuahna thunun thei tûra min ṭanpuitu thil pahnih a awm a. Pakhat chu, ka ina ka sakhaw vawn hmasa zâwk nêna inkûngkaihna nei thil tawh phawt chu ka zawng chhuak a. Chûngte chu—lehkhabute emaw, thlalâkte emaw, thil man to takte emaw pawh ni se, ka hâl ral vek a ni. Pahnihna chu, a tam thei ang bera Thuhretute kawm chu ka tum tlat a. Kan inṭhian ṭhatna leh an mi thlâwp tlatna chuan nasa takin min ṭanpui a. Ka nun hluite chu zawi zawiin ka theihnghilh thei ta a ni.

KA HLAWKPUI DAN: Ka nupui fanaute ka lo ngaihthah ṭhin êm avângin, anni chuan ngaihsakna dawng lo nia inhriatna an nei a. Mahse, Bible-in pasalte laka a phût anga hun ka hmanpui ṭan hnu chuan, kan inhnaih lehzual a. A hnuah, ka nupui pawhin ka rualin Jehova rawng a bâwl ve ta hial a. Tûnah phei chuan, kan fapa leh kan fanute nupa nên biakna dikah kan inpumkhat tawh a ni.

Ka naupan laia Pathian rawngbâwltu leh mi dangte ṭanpuitu nih ka tumte kha ka’n ngaihtuah lêt hian, a vaiin ka tihlawhtling ta tih ka inhria—chu aia tam pawh. Jehova chunga ka lâwmzia hi ṭawngkama sawi chhuah theih pawh a ni lo.

“ThiI kim lo a awm tih ka hria.”—LYNETTE HOUGHTING-I

PIAN KUM: 1958

PIANNA RAM: SOUTH AFRICA

CHANCHIN: HNAWL NIA INHRIATNA

KA TUN HMA NUN: Dân bawhchhiatna awm tam vak lohna hmun lungalhthei laih chhuahna khua Germiston-a mi rethei tak chhûngkuaah ka piang a. Ka nu leh pate chuan min enkawl thei dâwn lo tih an hriat chuan, mi dang hnêna pêk min tum ta a. Ni 14 mi lek ka nih laiin, min hringtu nu leh pate anga ka ngaih hmangaihna nei tak nupa tuak khat hnênah min pe ta a ni. Mahse, ka chanchin dik tak ka hriat hnu chuan hnâwl nia inhriatna ka nei a. Fa anga min latu ka nu leh pate bulah pawh tlatlum lo leh anni chuan min hre thiam tak tak lo nia inhriatna ka nei ṭan a ni.

Kum 16 mi vêl ka nih chuan, ka ṭhiante nêna a tak ngeia rimawi tumte ngaithlaa kan lâm ṭhinna hmun zu dâwra kal ka chîng ṭan a. Kum 17 mi ka nih chuan, mei ka zu ṭan a. Meizial faktu model-te anga nalh tak nih chu ka duh a ni. Kum 19 ka tlin chuan, Johannesburg khawpuiah hna ka thawk ṭanin, ṭhian ṭha lo tak takte nên kan inkâwm ṭan a. Ṭawngkam bawhhlawhte hmang ṭanin, mei ka zu nasa ta hle a, kâr tâwpahte chuan zu ka in nasa thei hle bawk.

Chuti chung chuan, ka harhvâng ṭha hle a. Aerobic-te ka tih ṭhîn a, hmeichhe football team-ahte telin, infiamna chi dangahte pawh ka tel bawk. Ka hnaah chuan theih tâwp ka chhuah a, computer lama mi thiam tak nih ka tum a ni. Sum leh pai ka tlachham lo va, mite chuan mi hlawhtling tak angin min ngai a. Dik tak chuan, ka nun hi ruak huai nia inhriatna leh lungawi lohnaa a khah avângin ka hlim tak tak thei lo. Eng emaw tak kim lo awm ni hian ka hria a ni.

BIBLE-IN KA NUN A THLAK DANGLAM DAN: Bible ka han zir ṭan chuan, Jehova chu hmangaihna Pathian a ni tih ka hre ta a. A hmangaihna chu a Thu, Bible min pêkna hmangin a lantîr tih ka hre bawk. Chûng thute chu keimahni min kaihruaitu atâna a ziah a ni a. (Isaia 48:17, 18) Hmangaihna nei taka Jehova min kaihhruainate hlâwkpui ka duh chuan, ka nunah inthlâk danglamna lian tak ka siam a ngai tih ka hre ta a ni.

Inthlâk danglam ka ngaihna kawng khat chu ka ṭhian kawmah a ni a. Thufingte 13:20-na thu: “Mi fing pâwl la, i lo fing ang a, mi â pâwl erawh chu hrehawm tuar phahna a ni,” tih hi rilruah ka vawng reng a. Chu thu bul chuan ka ṭhian hluite kalsan a, Jehova Thuhretute zînga ṭhian tharte siam tûrin min ṭanpui a ni.

Inthlâk danglamna siam harsa ka tih ber chu mei zûk hi a ni; a ngawl ka vei nghet tawh hle si a. Zawi zawia chu harsatna ka hneh chhoh lai chuan, harsatna dang ka hmachhawn leh a. Zawi zawia mei zûk ka bânsan chhoh chuan, pound 30 (13.6 kg) aia tamin ka rihna a pung chho va! Chu chuan ka inrintâwkna a tichhiain, ka rihnain ngai a awh leh theih nân kum sâwm dâwn lai ka beih a ngaih phah a ni. Mahse, mei zûk bânsan chu thil dik a ni tih ka hria. Jehova hnênah ka ṭawngṭai zawm zêl a, ani chuan hlawhtling thei tûrin chakna min pe a ni.

KA HLAWKPUI DAN: Tûnah chuan a hma aiin ka hrisêl tawh zâwk a. Lungawina dik tak ka nei tawh bawk a ni—khawvêl hna te, dinhmun ngial nghet te, leh hausaknate hmanga hlimna neih chu ka tum tawh lo. Chûngte aiin, mi dangte hnêna Bible thutak hrilhna aṭangin hlimna ka nei tawh zâwk a ni. Tûnah chuan, ka ṭhian hluite zînga pathum pawhin kan rualin Jehova rawng an bâwl tawh a. Fa atâna min latu ka nu leh pate hnênah pawh, an boral hmain lei paradis-a thawhlehna chûngchânga Bible thutiam chu ka hrilh hman bawk.

Pathian Jehova hnaih tlatna chuan hnâwl nia ka inhriatna hneh tûrin min ṭanpui a. Ani chuan khawvêl pum huap a chhûngkaw zînga mi nia inhriatna min neihtîr a ni. Chu chhûngkuaah chuan nu leh pa leh unau tam tak ka nei a ni.—Marka 10:29, 30.

[Thu lâk chhuahte]

Jehova Thuhretute zîngah chuan Kristian hmangaihna ka dawng

[Thu lâk chhuahte]

Tûn hmaa ka rawngbâwlna Shinto biak in