Skip to content

Skip to table of contents

MAURI SIVARAINA

Aonega Taudia ida Na Raka Hebou Dainai Namo Na Davari

Aonega Taudia ida Na Raka Hebou Dainai Namo Na Davari

BROOKINGS, South Dakota, U.S.A. ai, daba ta ai lai parakana e toa. Unu amo na diba gabu na be paraka hereamu. To, reana ina bo dibamu neganai bo hoamu, una dina ai, ai haida na animal edia aniani ihaboudia rumana ta ai e kerumai heudeheudeva. Ai na animal edia ranu inu tanikana (trough) badinai gigini, una tanika na ranu paraka amo e hahonua. Mani egu sivarai aina herevalaia bena e vara ḡauna badina ba diba.

EGU RUMA BESE

Vavagu Alfred bona lau tamagu

Lau na March 7, 1936 ai na vara, ai taumai hani amo lau na dokona. Ai na farm maraḡina ta ai a nohova, una na South Dakota ena ist kahana ai. Emai ruma bese lalonai farm ḡaukarana na mai anina bada, to una na ḡau badana ai asia halaoa. Tamagu bona sinagu na laḡani 1934 ai e bapatiso bona Iehova ena Witnes ai ela. Idia ese Tamada, Iehova, e gwauhamata henia dainai, Iena ura ikarana ḡaukarana e atoa guna. Conde, South Dakota ai, emai kongrigeisen maraḡina lalonai lau tamagu, Clarence, bona gabeai vavagu Alfred na company servant (hari e gwauraiamu elda oreana ena kodineita) ḡaukara e karaia.

Ai na hanaihanai Kristen heboudia a lao heniva bona ruma ta ruma ta ḡaukara ai Baibul amo vaira nega ena helaro namona na haida ediai a herevalaiava. Tamagu bona sinagu edia haheitalai bona hahediba karana ese ai natu na e durumai bada. Lau bona taihugu Dorothy na laḡanimai 6 neganai Basileia iharorolaina pablisadia ai ala. Laḡani 1943 ai, lau na Tiokratik Haroro Sikuli ai na vareai, una negai una sikuli na emai hebou kahana ta ai ela.

Laḡani 1952 ai na painiava

Emai mauri lalonai hebouhebou badadia na mai anidia bada. Laḡani 1949 ai, Sioux Falls, South Dakota ai e heabi hebouhebouna ta ai, Tadikaka Grant Suiter ese tok ta e heni. Ena tok na doini na laloataomu, ladana na “O Laloamu Nega Dokona be E Kahikahimu, A?” Ia ese e hahedinaraia namona na e gwauhamata Kristen taudia iboudiai ese Dirava ena Basileia sivaraina namona bae harorolaia goadagoada. Una ese lau na e hagoadagu Iehova baina gwauhamata henia totona. Gabeai, Brookings ai e heabi seket hebouna ai, lau na animal edia aniani ihabouna rumana ta ai bapatiso totona na nariva, matamanai na herevalaia heḡereḡerena. November 12, 1949 ai, ai taumai hani na bapatiso tanikana, auri amo e karaia ḡauna lalonai a bapatiso.

Gabeai, lau na na ura painia ḡaukara baina karaia. January 1, 1952 ai, laḡanigu 15 neganai, painia ḡaukara na karaia matama. Baibul na eto: “Aonega taudia ida e raka heboumu tauna na e heaonegamu.” Bona egu ruma bese lalonai aonega taudia na momo, idia ese lau e durugu painia ḡaukara baina karaia. (Her. 13:20) Lau vavagu Julius, laḡanina na 60, na lau painia bamogu ai ela. Ena be laḡanimai na dia heḡereḡere, to mai moalemai ida haroro ḡaukara a karaia hebouva. Lau na iena ekspiriens amo ḡau momo na diba. Gabeai Dorothy danu painia ḡaukara e karaia.

SEKET TAUDIA ESE E DURUGU

Lau maraḡigu negana amo, tamagu bona sinagu ese seket taudia momo bona adavadia e boiridiava emai ruma ai bae noho. Headava taudia ta Jesse bona Lynn Cantwell ese lau na e durugu bada. Edia hahegoada herevadia dainai lalogu na hadaia baina painia. Idia ese lau na e lalogu badava, una dainai na ura tiokratik ḡaukaradia baina kara. Idia na kongrigeisen kahikahidia e vadivadidiava neganai, nega haida e boiriguva haroro ḡaukara ai baina bamodia. Unu nega na moalelaidia bona e hagoadagu bada!

Gabeai, Bud Miller bona adavana, Joan, na emai seket taudia ai ela. Una negai lau laḡanigu na 18 bona e boirigu ami ai baina vareai. Egu gabu ai tuari orea edia komiti (o draft board) na e ura lau na ḡaukara haida baina kara, to Iesu ena haheḡani na laloa, ia ese ena hahediba e hadibadia politikol karadia amo bae raka siri. Bona lau na na ura Basileia sivaraina namona baina harorolaia. (Ioa. 15:19) Una dainai tuari orea edia komiti na hadibadia lau na Dirava ena hesiai tauna ta.

Na moale badina Tadikaka Miller na e ura lau ida baiala tuari orea edia komiti (o draft board) edia hebou. Ia na e herevahereva momomu tauna bona asi gari dibana. Una tadikaka goadana ese e bamogu dainai lalogu na e goada. Laḡani 1954 ai, tuari orea edia komiti ida a hebou murinai, idia na e abia dae lau na Dirava ena hesiai tauna ta. Una ese dala e kehoa tiokratik ḡaukarana ma ta baina karaia totona.

Betele ai, farm motukana ta badinai

Una murinai, lau na e boirigu Betele ai baina ḡaukara, una negai na e gwauraiava Watchtower Farm, ia na Staten Island, New York ai. Lau na unuseniai laḡani toi heḡereḡerena na ḡaukara. Bona ekspiriens namodia momo na davari badina aonega taudia momo na hedavari henidia bona idia ida na ḡaukara hebou.

BETELE ḠAUKARA

WBBR ai Tadikaka Franz ida

Staten Island ena farm ai reidio steisen WBBR danu mia. Una reidio steisen na laḡani 1924 ela 1957 ai Iehova ena Witnes taudia ese e ḡaukaralaiava. Betele famili taudia 15 eiava 20 mo una farm ai e ḡaukarava. Ai momo na eregabe bona emai diba na dia bada. To horoa tadikaka burukana ta, Eldon Woodworth na ai ida a ḡaukara hebouva. Ia na na bamoa aonega tauna ta. Ia na tama ta heḡereḡerena ai e lalomai badava bona una ese lauma dalanai e hagoadamai. Nega haida padamai ai hepapahuahu e varava neganai, Tadikaka Woodworth na e gwauva, “Iehova e karamu ḡaudia na nanamo heherea, ena be Ia ese e ḡaukaralaidiamu taudia na dia ḡoḡoevadae.”

Harry Peterson na haroro ḡaukara e goadalaiava tauna

Tadikaka Frederick W. Franz danu ai ida a ḡaukara hebou bona e durumai bada. Ia na Baibul mai dibana namonamo, bona ai ta ta e lalomai badava, una ese ai na e hagoadamai. Emai nanadu tauna na Harry Peterson; una lada dokona igwauraina na haraḡa, to ia ladana korikori Papargyropoulos igwauraina na auka. Ia danu horoa tauna ta bona haroro ḡaukarana e goadalaiava. Tadikaka Peterson na Betele ai ena ḡaukara e karaia namonamova to haroro ḡaukara na se rakatania. Hua ta ta ai ia na magasin momo herea e hariharilaiva. Danu ena diba Baibul ai na bada bona emai henanadai momo e haerelaiva.

AONEGA TAIHUDIA EDIA AMO NAMO NA DAVARI

Farm ai abiva anianidia na tini ai a udava. Laḡani ta lalonai, au huahua bona vegetables na tini iboudiai 45,000 bamona lalodiai a haboudiava Betele famili adia. Na moale badina aonega taihuna ta, Etta Huth ida a ḡaukara hebouva. Ia ese tini ai a udava anianidia edia resepi e heḡaeḡaelaiva. Tini ai aniani iudadia negana ai, taihu haida na e maiva ai e durumaiva, bona Etta ese ḡaukara ikarana dalana e hadibadiava. Ena be Etta na una ḡaukara mai dibana namonamo, to ia ese farm e nariva tadikakadia na e matauraidiava. Kwara dagina imatauraina ai ia na haheitalai namona.

Angela bona Etta Huth ida

Angela Romano na una ḡaukara iduruna totona ema taihuna ta. Ia na hereva momokani ai e vareai neganai Etta ese e durua. Betele ai na ḡaukarava lalonai, lau na aonega taihuna ta na hedavari henia, bona ia ida laḡani 58 lalodiai a raka hebou. April 1958 ai lau bona Angie na a headava, bona hesiai ḡaukara momo a moalelaidia hebou. Laḡani momo lalodiai, Angie ese Iehova e badinaiava bona una ese emai headava na e hagoadaia. Herevana dahaka hekwakwanai baia davari, to mai dibagu ia ese lau na baine durugu diba.

MISINARI BONA SEKET ḠAUKARA

Laḡani 1957 ai, Staten Island ai tadikaka ese reidio steisen WBBR e hoihoilaia neganai, lau na nega sisina lalonai Brooklyn Betele ai na ḡaukarava. Bena Angie ida a headava neganai, Betele na rakatania, bona laḡani toi heḡereḡerena Staten Island ai a painia. Lau na reidio steisen biaguna matamatadia ediai nega sisina na ḡaukara, una reidio steisen na e gwauraiava WPOW.

Lau bona Angie na lalomai a hadai ḡau momo basia tahu, unu amo baia heḡaeḡae bae siaimai gabudia baiala totona. Bena laḡani 1961 ai e siaimai Falls City, Nebraska ai, spesol painia ḡaukara baia karaia. To unuseniai a kau neganai, ai na ma e siaimai South Lansing, New York baiala, unuseniai hua ta lalonai Basileia Hesiai Ḡaukara Sikuli baia abia. Una sikuli na a moalelaia bona a ura abia dibana na Nebraska ai baia ḡaukaralaia. To, asainmen matamatana ta abia neganai a hoa​—⁠Cambodia ai misinari ḡaukara baia karaia. Una tano na Southeast Asia ai, bona ia na mai hairaina, unuseniai a ita ḡaudia, a kamonai ḡaudia, bona aniani bonadia na nanamo heherea, ai emai ai unu na ḡau matamatadia. Ai na a ura dikadika unuseniai sivarai namona baia harorolaia.

To, politik lalonai heiriheiri e vara dainai, ai na South Vietnam ala. Laḡani rua lalonai egu gorere na e bada dainai, a lou emai hanua United States. Unuseniai a noho ela bona egu gorere amo na namo, bena fultaim hesiai ḡaukara ma a karaia lou.

Laḡani 1975 ai Angela ida, televisen ta ai bae intaviu henimai

March 1965 ai, ai na seket ḡaukara a karaiava dainai kongrigeisen a vadivadidiava. Lau bona Angie na laḡani 33 lalodiai, seket bona distrik ḡaukara a moalelaidia, bona hebouhebou ḡaukaradia idauidau a durudia danu. Hebouhebou negadia na na moalelaiva, una dainai mai moalegu ida unu ḡaukara idauidau na durudiava. Laḡani haida lalodiai ai na New York City ai a nohova, bona hebouhebou momo na Yankee Stadium ai e heabiva.

BETELE A LOU HENIA BONA TIOKRATIK SIKULIDIA

Fultaim hesiai ḡaukara e kara taudia momo heḡereḡeredia, lau bona Angie na asainmen matamatadia abi. Heḡereḡere, laḡani 1995 ai, lau na e noigu Hesiai Ḡaukara Hahediba Sikulina (Ministerial Training School) baina hahedibalaia. Laḡani toi muridiai, ai na e boirimai Betele baiala. Na moale badina laḡani 40 gunanai na karaia matama fultaim hesiai ḡaukarana na karaia lou. Lau na Service Department ai na ḡaukara bona sikuli momo ai na hahediba. Laḡani 2007 ai, Betele ai e karava sikulidia na Gavanin Bodi ese Theocratic Schools Department matamatana henunai e atodia, bona laḡani haida lalodiai lau na ovasia ḡaukara na karaiava.

Vanega laḡani lalodiai, tiokratik sikulidia ai ḡau momo e idau. Laḡani 2008 ai, Kongrigeisen Elda Edia Sikuli e hamatamaia. Laḡani rua muridiai, elda taudia 12,000 mai kahana na Patterson bona Brooklyn Betele ai una sikuli e abia. Gabu haida ai una sikuli na doini e heabimu, bona treinin e abi tadikakadia ese e nariamu. Laḡani 2010 ai, Hesiai Ḡaukara Hahediba Sikulina ladana matamatana na e gwauraia Singul Tadikaka Edia Baibul Sikuli, bona sikuli matamatana ma ta e hamatamaia, ladana na Kristen Headava Taudia Edia Baibul Sikuli.

Hesiai laḡanina 2015 ai, unu sikuli ruaosi na e hatamonadia, ladana na Basileia Evanelia Sikuli. Una sikuli ai bae vareai taudia na headava taudia, singul tadikakadia bona singul taihudia. Tanobada heḡeḡemadai momo na e moale badina e kamonai una sikuli na brens momo ai be heabimu. Momo na mai edia dala unu tiokratik sikulidia baela, bona na moalemu badina unu sikuli ai e vareai taudia momo na hedavari henidia.

Lau na bapatiso negana amo ema bona hari egu mauri na laloa loumu neganai, Iehova na tenkiu heniamu badina aonega taudia ese hereva momokani dalana e hadibalaigu. Idia laḡanidia bona edia noho dalana na dia lau egu heḡereḡerena. To idia na lauma ḡaudia e lalo badava taudia. Edia kara bona hereva amo e hahedinaraia idia ese Iehova na e lalokau henia badava. Dirava ena orea lalonai, aonega taudia momo nonoho, idia ida baita raka hebou diba. Lau na unu na kara toma bona namo na davari.

Na moalemu badina tano idauidau amo ema stiuden na hedavari henidia